ارتباط صنعت و دانشگاه

در این پژوهش، الگویی نظری ترسیم خواهد شد که نشان می دهد زمینه های خلق یک فکر نو، توسعه و در نهایت بهره برداری از آن در یک نظام اقتصادی چیست و در نهایت، تأثیر آن بر عملکرد نظام اقتصادی چگونه است. نقطه قوت این الگوی نظری این است که هم بر عوامل اصلی مؤثر بر ایجاد و انتشار نوآوری تأکید می کند و هم بر تعامل و کنش و واکنش های این عوامل با یکدیگر. در واقع، این الگوی نظری بر مبنای یکی از مهم ترین ویژگی های نوآوری، یعنی ویژگی سیستمی آن پی ریزی شده است. نظام ملی نوآوری الگویی تحلیلی است که نشان می دهد چگونه در یک نظام اقتصادی علوم و فنون پیشرفت می کنند و در عمل به کار گرفته می شوند. الگوی تحلیلی ترسیم شده در این پژوهش، چارچوبی مناسب را برای طراحی سیاست های علوم و تکنولوژی در یک کشور و نیز تحلیل عملکرد این سیاست ها فراهم می کند.

هدف پژوهش حاضر آسیب شناسی ارتباط بین صنایع و دانشگاه های حوزه ی علوم انسانی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر را دو گروه، اعضای هیأت علمی دانشگاه های حوزهی علوم انسانی و مدیران صنایع شهر تهران تشکیل دادند. که تعداد 233 نفر به روش نمونه گیری چندمرحله ای از میان گروه اول و تعداد 87 نفر به روش نمونه گیری زنجیره ای (گلوله برفی) برای گروه دوم انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. برای تعیین صحت روایی این ابزار از نظرات متخصصین و خبرگان در این زمینه (اساتید راهنما و مشاور) استفاده گردید. و برای اطمینان از پایایی پرسشنامه از فرمول ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است، که نتایج بدست آمده برای گویه ها 87/0 گزارش شده است. برای تحلیل داه ها از دو بخش آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. طبق یافته های تحقیق بین همه ی مؤلفه های تحقیق (ناتوانی در شبکه سازی، ضعف مدیریتی، ضعف دانشی و مهارتی، فقدان فرهنگ و باور مناسب، ضعف در بسترسازی و حمایت، بی میلی در برقراری ارتباط و فرایندها و ساختارهای انعطاف ناپذیر) رابطه معناداری وجود دارد. و بر اساس آزمون تعقیبی شفه بین هریک از دومولفه ها به جز دو مولفه فرایندها و ساختارهای انعطاف ناپذیر با فقدان فرهنگ و باور مناسب رابطه معناداری وجود دارد.بنابراین پیشنهاد می شود که ساختارها سنتی تعدیل شوند و به ساختارهای حمایتی توجه بیشتری شود و صنایع فرهنگ تحول گرا را مد نظر قرار بدهند.

هدف از انجام این پژوهش، مطالعه نظام مند الگوهای نظری و پژوهشهای صورت گرفته با موضوع دانشگاه کارآفرین به منظور تلخیص، طبقه بندی و تلفیق مؤلفه های آن بوده است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی با رویکرد کیفی فراترکیب است. بدین منظور، 114 مقاله برای جمع آوری و تحلیل داده ها به روش تحلیل محتوای کیفی استقرایی، مبتنی بر کدگذاری باز، محوری و انتخابی، بررسی شد. یافته ها: پس از کدگذاری، مؤلفه های دانشگاه کارآفرین در 15 مقوله عمده، 41 مفهوم و 181 کد، سازماندهی شدند و میزان اهمیت و اولویت هر یک از مفاهیم با استفاده از آنتروپی شانون تعیین شد. نتیجه گیری: مفاهیمِ نوع ساختار، فرهنگ حامی کارآفرینی، حمایت مدیریت از فعالیتهای کارآفرینانه، اهداف و راهبردهای کارآفرینانه، تجاری سازی دانش، برنامه درسی کارآفرینانه، معرفی کارآفرینان دانشگاهی به عنوان الگوی نقش، تشکیل مراکز بازاریابی، توسعه ارتباطات و شبکه سازی، بیشترین اهمیت و بالاترین رتبه ها را در بین مفاهیم دارند. در نهایت بر اساس مؤلفه های استخراج شده، مدل پیشنهادی ارائه شده است.

هدف اصلی این پژوهش، تبیینی بر پیش بایست های راهبردی استقرار نظام مدیریت کیفیت دانشگاه ها است. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی انجام شده است. به این منظور، تعداد 27 نفر از صاحب نظران، تصمیم گیرندگان و مجریان کیفیت در نظام دانشگاهی به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و با روش نیمه ساختاریافته مورد مصاحبه قرار گرفتند. داده های حاصل از مصاحبه ها مورد تحلیل مضمون و با روش نظریه داده بنیاد مورد تحلیل قرار گرفته است. به منظور اعتبار بخشی نتایج از رویکردهای بازبینی توسط اعضاء، خود بازبینی محقق و پایایی بین دو کدگذار استفاده شده و نتایج طی چندین مرحله تعدیل شدند. یافته ها حاکی از آن است که دو اقدام راهبردی کلیدی جهت الزام اولیه در استقرار نظام مدیریت کیفیت دانشگاهی وجود دارد که عبارتند از: تلاش در بین المللی سازی دانشگاه ها و تقویت ارتباط متقابل و موثر دانشگاه ها و صنعت.

با توجه به اهمیت مسأله دانش و تجاری سازی آن که در پیشرفت و صنعتی شدن کشورها بسیار موثر است، و با توجه به عدم استفاده و بهره برداری صحیح از تولیدات دانشی و دارایی های فکری (از قبیل اختراعات، دانش فنی، توسعه نرم افزارها و ...) در کشور به دلیل وجود موانع، در این تحقیق به شناسایی و رتبه بندی موانع موجود در سر راه تجاری سازی تولیدات علمی کشور و ارائه پیشنهاد جهت برطرف کردن آن ها، پرداخته شده است. بدین منظور ابتدا متغیرهای سنجش این موانع با استفاده از ادبیات پژوهش و مصاحبه با مدیران و کارشناسان استخراج و در قالب پرسشنامه ای تهیه و پس از تایید روایی و پایایی آن در بین جامعه آماری توزیع گردید. سپس داده های بدست آمده از پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در نهایت نتایج به دست آمده نشان داد که به ترتیب، ارتباط ضعیف دانشگاه ها با بخش صنعت، کافی نبودن درآمد تحقیقات برای محققان، کمبود منابع فیزیکی مناسب برای تحقیقات و کم توجهی به رعایت شایسته سالاری در انتخاب مدیران بخش علم و فناوری از مهم ترین موانع در بعدهای فرهنگی، نیروی انسانی، منابع مالی و فیزیکی ، مدیریتی و ساختاری است. در ادامه پیشنهادهایی جهت برطرف کردن این موانع ارائه شده است.

در کشور ما، هر کی از صنایع دفاعی با روش متفاوتی ارتباط میان خود و دانشگاه ها را برقرار و از توانمندی های آن ها، برای پیشبرد اهداف و مأموریت های خود استفاده می کنند. در برخی موارد این روش ها چندان اثربخش نیست. دلیل اصلی این امر را می توان، نبود شناخت کافی از عوامل مؤثر بر موفقیت همکاری بین صنعت و دانشگاه دانست. پژوهش حاضر، سعی دارد با مطالعه مدل های ارتباط میان دانشگاه و صنعت در جامعه های پیشرفته و بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت این تعاملات، عامل های کلیدی و میزان تأثیر هر کی بر موفقیت همکاری را در قالب مدلی ارائه نماید. بدین منظور، با مرور ادبیات موضوع، 19 عامل کلیدی مؤثر در موفقیت همکاری در قالب چهار بعُد شناسایی و در یک مدل ارائه گردید. سپس نظر اساتید و خبرگان با استفاده از ابزار پرسش نامه جمع آوری شد. با تحلیل داده های بدست- آمده، مؤثربودن با نبودن هر بعُد یا عامل بر موفقیت همکاری دانشگاه و صنایع دفاعی مشخص گردید. در ادامه، پرسشنامه دیگری برای کاربران طراحی و توزیع گردید و به وسیله تحلیل عاملی تأ ییدی و تحلیل مسیر، تاثیرگذاری تمامی عامل ها بر موفقیت همکاری، تحلیل و تأ یید شد. در پایان، با استفاده از نتایج حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری، فرضیه ها و مدل پیشنهادی تأ یید و راهکارها و پیشنهادات کاربردی جهت بهبود همکاری های دانشگاه ها و صنایع دفاعی کشور ارائه گردید.

هدف : دانشگاه به عنوان قطب آموزشی و تربیت کننده نیروی انسانی بر اساس علم روز دنیا مطرح است و وظیفه اش تربیت نیروی انسانی آموزش دیده و متخصص و ماهر در تنوع وسیعی از علوم و مهارتهاست. چنانچه دانشگاهها نیروی متخصص تربیت کنند، صنعت به عنوان مصرف کننده علم و فنّاوری، از آنان استفاده می کند و برای صنعت یک مزیت محسوب می شود. بر همین اساس، هدف از انجام این پژوهش، تدوین مدلی راهبردی برای بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر ارتباط صنعت و دانشگاه(مورد مطالعه: واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران) بود. روش: در این پژوهش، روش ترکیبی تحلیل تم- فرایند تحلیل شبکه ای به کار گرفته شد. یافته ها: یافته های پژوهش از طریق مصاحبه با 15 متخصص(اساتید دانشگاه و متخصصان صنعت) و رویکرد ترکیبی تم- فرایند تحلیل شبکه ای حاصل شد؛ به این صورت که ابتدا از تکنیک تجزیه و تحلیل تم، مدلی راهبردی برای بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر ارتباط صنعت و دانشگاه، تدوین و سپس تکنیک فرایند تحلیل شبکه ای به منظور رتبه بندی این معیارها به کار گرفته شد. نتیجه گیری: داده های حاصل از تحلیل تم، به استخراج 26 زیرعامل مؤثر بر ارتباط صنعت و دانشگاه منجر شد که در پنج گروه یا تم اصلی دسته بندی شدند. همچنین بر اساس نتایج خروجی روش فرایند تحلیل شبکه ای، از بین معیارهای مؤثر بر ارتباط بین صنعت و دانشگاه، معیارهای صنعتی کردن علم(با نمره 26/0)، علمی کردن صنعت(با نمره 23/0)، سیاستگذاری(با نمره 19/0)، قوانین و مقررات(با نمره 18/0) و تحول در آموزش(با نمره 14/0)، به ترتیب حائز رتبه اول تا پنجم شدند.

رفع مشکلات در ارتباط کارآمد میان دانشگاه و صنعت سال هاست که محققین را به مطالعه و ارائه راه کارها سوق داده است. راه کارهای ارائه شده در یکی از دسته های راه کارهای مبتنی بر رهیافت عمل گرا، رهیافت نهادگرا و رهیافت ماهیت گرا قرار می گیرند. از آنجائی که تمامی این راه کارها در پی انتقال دانش لازم از دانشگاه به صنعت هستند، لذا یک راه کار موفق می بایست از یک سو از هر سه رهیافت مذکور پشتیبانی کند و از سوی دیگر مبتنی بر روش ها و راه کارهای مدیریت دانش باشد. در این مقاله، ابتدا ده مدل مختلف جریان دانش که طی سال های گذشته ارائه شده اند جهت به کارگیری در ارتباط دانشگاه و صنعت بررسی و مقایسه شده اند. نتیجه مقایسه نشان می دهد که هیچ یک از مدل های جریان دانش موجود نمی توانند تمامی رهیافت ها را در نظر بگیرند. لذا در این مقاله ابتدا یک چارچوب مفهومی مدل سازی جریان دانش ارائه شده است که با استفاده از آن می توان یک نگرش جامع به مدل سازی جریان دانش داشت. این چارچوب یک ماتریس شش در شش است که سطرهای آن منظرهای مختلف فرا سازمان، سازمان، گروه، نقش، افراد و ماشین هستند و ستون های آن جنبه های چرا، چه چیز، چه کس، چطور، چه وقت و کجا هستند. سپس با استفاده از این چارچوب مدل جریان دانش در ارتباط دانشگاه و صنعت طراحی شده است که مبتنی بر بازارهای دانشی بوده و نهادهای مختلف دانشگاهی و صنعتی را به همراه یک نهاد تحت عنوان نهاد نظارت و پشتیبانی از جریان های دانشی در نظر می گیرد. در این مدل بیست وهفت نوع جریان دانش تبیین شده اند که رخداد آن ها به معنای وقوع یک معامله دانشی است که طرفین آن فروشنده و خریدار بسته دانشی هستند که بسته به نحوه آغاز جریان دانش در یک مناقصه یا مزایده شرکت می کنند.

هدف: این مقاله با هدف بازطراحی بخش هایی از آیین نامه ارتقاء اعضا هیئت علمی در راستای تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه تهیه شده است. روش شناسی: این پژوهش از روش شناسی علم طراحی کمک می گیرد و در چهارچوب آن از مصاحبه نیمه ساخت یافته با خبرگان و متخصصان در طراحی و نیز از گروه کانونی برای اعتبارسنجی نتایج بهره برده شده است. یافته ها: پس از تحلیل بندهای مختلف آیین نامه و شناسایی ارتباط این بندها با انواع مسیرهای ارتباط صنعت و دانشگاه، 11 بند پیشنهادشده است که در آن ها به مسیرهای ایجاد شرکت های زایشی و پژوهش مشترک با صنعت اولویت و امتیاز بیشتری اختصاص داده شده است. بحث و نتیجه گیری: ارتباط صنعت و دانشگاه یکی از سیاست های شناخته شده در دنیا برای بهره گیری از هم افزایی بین دانشگاه و صنعت در جهت رشد و توسعه اقتصادی است. ارتباط صنعت و دانشگاه متأثر از عوامل مختلفی است و در این میان نقش ابزارهای سیاستی بر ایجاد ارتباط صنعت و دانشگاه بسیار اساسی است؛ ابزارهایی که در قالب قوانین و آیین نامه ها زمینه های نهادی این ارتباط را ایجاد کرده و بر رفتار و تصمیمات کنشگران دخیل دراین ارتباط اثر مستقیم می گذارند. آیین نامه ارتقا یکی از ابزارهای سیاستی و اثرگذار است که رابطه مستقیم با اعضای هیئت علمی به عنوان کنشگران اصلی بخش دانشگاه دارد و با یک طراحی مناسب می تواند فعالیت های اعضاء هیئت علمی را به سوی تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه سوق دهد. این مقاله ضمن حفظ ساختار کنونی آیین نامه با پیشنهاد بندهایی تلاش می کند این آیین نامه را به ابزار سیاستی کاراتری برای تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه تبدیل کند.

پژوهشهای علمی، که بخش عمده ای از فعالیتهای دانشگاهها و پژوهشگاههای کشور را طی دو دهه اخیر به خود اختصاص داده است، بدون شک یکی از مؤلفه های قطعی توسعه و پیشرفت کشور قلمداد می شود. تأکید رهبران سیاسی و نخبگان علمی کشور بر نیاز جدی به توسعه هرچه بیشتر علم و فنّاوری گواهی بر مدعای فوق است. از طرفی، بروز ضعفها و کاستیها، چه در برنامه ریزی و چه در اجرای هدفمند پژوهشهای علمی، موجب سردرگمی نهادهای دست اندرکار شده و چشم انداز آتی پیشرفت علمی کشور را با شک و تردید جدی مواجه ساخته است. نبود سازکار مناسب برای تجاری سازی محصولات پژوهشی، و در یک کلام، پای کار نبودن مشتریان نیازمند، مشکلات عدیده ای برای استمرار اجرای موفق پژوهشهای علمی رقم زده است. در این نوشته، ضمن انتقاد از صرفاً بیان مشکلات موجود، پیشنهاد شده است تا آحاد جامعه فرهیخته پژوهشی کشور، از طریق تبادل نظر و همفکری، مساعی خویش را در ترسیم نقشه راهی برای اجرای هدفمند پژوهش علمی طی دهه اخیر به کار بندند. در همین راستا، سعی شده است تا به کمک آمار و مستندات موجود، و از طریق تحلیل روند پژوهش طی چند دهه گذشته، الگویی اگرچه ناقص و ابتدایی برای دهه جاری ارائه شود. به گمان نوشته حاضر، ساماندهی امر پژوهش، منوط به اجرای دو گروه از پیشنهادهای مفیدی است که باید به تفکیک بخش دانشگاهی و بخش صنعتی کشور عملیاتی شوند. تدارک سازکار لازم برای «تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی» به عنوان اقدام محوری و شاه بیت فعالیت ارکان کشور طی دهه جاری برای برون رفت از مشکلات موجود پیشنهاد شده است.

 امروزه، تبیی ن یک استراتژی جامع به منظور دستیابی به اهداف چندجانبه توسعه جمهوری اسلامی ایران برای صنعت و دانشگاه از اهمیت خاصی برخوردار است. میزان بالای همپوشانی اهداف مشترک دانشگاه و صنعت در کارکردهای اساسی آنها نقش بسزایی در سوق دادن دانشگاه و صنعت به سمت فعالیتهای مشترک توسعه ای دارد. در تحقیقات انجام شده مشخص است که صنایع جهان با همکاری و پشتیبانی مراکز علمی و تحقیقاتی یک سیر چهار پارادایمی را طی کرده اند که عبارت اند از: 1. پارادایم اثربخشی، کارایی و بهره وری 2. پارادایم کیفیت 3. پارادایم رقابت و انعطاف پذیری 4. پارادایم نوآوری اهداف پارادایمی تأثیر بسیار زیادی در تدوین استراتژیهای توسعه ای و مرحله ای صنایع و مراکز علمی داشته اند. تعامل مراکز علمی و صنعتی برای توسعه، اهداف مشترکی را در جهان دنبال می کرده است که شناخت آنها می تواند راهگشایی برای تدوین استراتژیهای همکاریهای مشترک صنعت و دانشگاه باشد. در این مقاله به منظور توسعه همکاریهای مشترک صنعت و دانشگاه یک استراتژی چهاروجهی پیشنهاد شده است که زمینه های همکاریهای آنها را به شدت افزایش می دهد. در بطن این استراتژیهای چهاروجهی، استراتژیها و روشهای حل مسئله نقش بسزایی در گذر از مراحل پارادایمی دارند. امروزه، مشخص شده است که یکی از اساسی ترین قابلیتهای مدیران صنعتی و دانشگاهی حل مسئله است که هم جنبه مدیریتی و هم جنبه فنی دارد. در این مقاله به این قابلیتها نیز اشاره شده است.

امروزه دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی به منظور به اشتراک گذاری دانش و نوآوری های خود و صنایع به منظور کسب نوآوری های تولید شده توسط دانشگاه از استراتژی مرزگستری بهره می گیرند و از این طریق نیازهای یکدیگر را تأمین می نمایند؛ بنابراین ارتباط تنگاتنگی بین مرزگستری و نوآوری شکل می گیرد. ازاین رو هدف این پژوهش واکاوی نقش مرزگستری در نوآوری سازمانی با رویکرد فراتحلیل بود. پژوهش از نوع مطالعات کمی بود که با استفاده از روش فراتحلیل انجام شد. جامعه موردبررسی، پژوهش های منتشرشده به زبان انگلیسی در سال های 2015 تا 2023 در پایگاه های علمی بود. در این پژوهش، از میان 189 مطالعه در زمینه تأثیر مرزگستری در نوآوری سازمانی، تعداد 18 مطالعه با توجه به معیارهای ورود و خروج مدنظر پژوهشگران انتخاب و اطلاعات کمی آن ها (اندازه اثر مرزگستری بر نوآوری سازمانی)، وارد تحلیل نهایی شد. تحلیل داده ها با نرم افزار CMA 3 و با استفاده از آزمون ها و روش های اندازه اثر، روش رگرسیون خطی اِیگر، همبستگی رتبه ای بگ و مزومدار و آزمون Q انجام شد. یافته ها نشان داد؛ میانگین اندازه اثر مرزگستری (اثرات ترکیبی تصادفی) بر نوآوری سازمانی در نمونه پژوهش معادل 347/0 است که این مقدار بر مبنای معیار کوهن در حد متوسط به بالا است؛ بنابراین می توان گفت مرزگستری در سطح متوسط بر نوآوری سازمانی تأثیر دارد. همچنین یافته ها نشان داد متغیر سال انجام پژوهش و کشور محل انجام پژوهش می توانند در رابطه بین مرزگستری و نوآوری سازمانی نقش تعدیل کنندگی ایفا کند. به طورکلی سازمان ها و صنایع جهت کسب نوآوری تولید شده در دانشگاه ها می توانند از استراتژی مرزگستری استفاده نمایند.

هدف از انجام پژوهش، شناسایی پیشایندها و پسایندهای مرزگستری در ارتباط صنعت و دانشگاه بود. پژوهش از نوع مطالعات کیفی بود که به روش مرور نظام مند و با شیوه فراترکیب آمیخته انجام گرفت. جامعه بررسی شده، پژوهش های منتشرشده به زبان انگلیسی در سال های 2012 تا 2023 در پایگاه های علمی بود. یافته های پژوهش نشان داد مرزگستری در ارتباط صنعت و دانشگاه، مشتمل بر پیشایندهای ساختاری-فناوری، ساختاری-سازمانی، فردی-سازمانی، سبک های رهبری، روان شناختی-فردی، تیم سازی و پسایندهای توسعه مهارت های مدیریت دانش، ارتقای خلاقیت-نوآوری سازمانی، ارتقای سرمایه اجتماعی، توسعه شبکه ارتباطی، عملکرد و پیامدهای سازمانی، ارتقای سرمایه روان شناختی، پیامدهای شغلی-فردی، توسعه فردی-شخصی، ارتقای تعهد سازمانی و آسیب نقش سازمانی بود. با در نظر گرفتن پیشایندها به عنوان مقدمات و الزامات مرزگستری، آنها عناصر برنامه ریزی توسعه راهبردهای ارتباط صنعت و دانشگاه در نظر گرفته می شوند که در تقویت تعامل و همکاری صنعت و دانشگاه نقش آفرینی می کنند . همچنین با توجه به پسایندهای مرزگستری ارتباط صنعت و دانشگاه، انتظارات از پروژه های مرزگستری ترسیم و پیش بینی های لازم بر مبنای نتایج آینده انجام می شود.