مطالب مرتبط با کلیدواژه

تمدن اسلامی


۱۲۱.

بین المللی شدن آموزش عالی و آینده ی همگرایی کشورهای اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال دوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۳) 146 - 166

کلیدواژه‌ها: آینده نگری تمدن اسلامی بین المللی شدن فهم بین فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۴ تعداد دانلود : ۳۸۶
در طول تاریخ تمدن اسلامی عوامل متفاوت و متعددی در گسترش همگرایی یا واگرایی کشورهای اسلامی نقش آفرین بوده و این موضوع به یکی از عوامل اصلی تعیین کننده ی سرنوشت تمدن اسلامی تبدیل شده است. گسترش مراودات علمی میان کشورهای اسلامی از یک سو و همکاری میان کشورهای اسلامی و غیراسلامی از سوی دیگر بر چگونگی شکوفایی علمی و فناورانه در حوزه ی تمدن اسلامی تأثیرگذار بوده است. در این مقاله تلاش شده است از منظر آینده نگری و با نگاه کلان به روندهای تاریخی، موضوع چگونگی تحقق آینده ی مطلوب تمدن اسلامی بر پایه ی گسترش مراودات علمی بین المللی مورد بحث و بررسی قرار گیرد. ادعای اصلی مطرح شده در این اثر آن است که همکاری های علمی بین المللی زمینه ی مناسبی برای دستیابی به فهم میان فرهنگی را در فضای تعامل کشورهای اسلامی با یکدیگر مهیا می سازد. این شیوه ی فهم و شناخت بر تعمیق و گسترش روابط میان کشورهای اسلامی تأثیرگذار بوده و این موضوع تعیین بخش چگونگی دستیابی به سرنوشت مطلوب تمدن اسلامی است. روش های استفاده شده در این اثر عبارتند از: بهره مندی از کلان نگری تاریخی(Macro Historian) به منظور بررسی کلان روندهای تاریخی همکاری های علمی در تمدن اسلامی، تحلیل روند به منظور بررسی وضعیت کنونی همکاری های علمی کشورهای اسلامی و سناریونگاری به منظور ارائه ی تصویری از آینده های بدیل پیش روی تمدن اسلامی در سایه ی همکاری های علمی بین المللی. نتایج اصلی حاصل از این مطالعه عبارتند از: وجود مزیت های نسبی بسیار برای گسترش و تعمیق همکاری های علمی بین المللی میان کشورهای اسلامی؛ واگرایی شدید میان کشورهای اسلامی در عرصه ی همکاری های علمی بین المللی؛ غرب گرایی و داشتن اسطوره ی غرب مدینه ی فاضله در میان اندیشمندان، محققان و متخصصان کشورهای اسلامی؛ لزوم تقویت درگاه های(Hub) همکاری های علمی میان کشورهای اسلامی؛ لزوم انعقاد پیمان های بین المللی در عرصه ی همکاری های آموزشی، پژوهشی و فناورانه میان کشورهای اسلامی.
۱۲۲.

تاثیر تمدن اسلامی در تحولات فکری اروپا در سده های میانه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال یازدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۴۴

کلیدواژه‌ها: تمدن اسلامی تسامح ابن سینا ابن رشد رنسانس سده های میانه جنگ های صلیبی نهضت ترجمه اروپا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۶ تعداد دانلود : ۴۹۷
مسلمانان به یمن دین اسلام در طول تاریخ ، تمدنی را در ممالک اسلامی به وجود آوردند که به تمدن اسلامی نام بردار شده است. این تمدن در برهه ای از تاریخ،و در طول مدتی کوتاه،ضمن تسلط بر پهنه ی وسیعی از ممالک جهان آن روز، مرزهای علم و فرهنگ را چنان توسعه داد که، تحولی شگرف در جهان بوجود آوردکه نمی توان عظمت وتاثیر آن را در تمدن های دیگر نادیده گرفت. این مقاله به دنبال آن است که اسباب و علل نقش آفرینی تمدن اسلامی در بیداری اروپا چه بود ؟ فلسفه اسلامی چه تاثیری بر فلسفه اروپا طی قرون وسطی گذارد و چگونه زمینه را برای رنسانس عقلی اروپا و گذار آن از سده های میانه به سوی عصر جدید فراهم کرد؟ سوال های فرعی تحقیق از این قرارند: - چه عواملی باعث رشد و شکوفایی تمدن اسلامی در آن دوران شد؟ - وضعیت علمی اروپا در سده های میانه چگونه بوده است ؟ - چگونه نهضت ترجمه در اروپا توانست آنان را با آثار و دستاوردهای متفکران اسلامی آشنا کند؟ به نظر می رسد و فرض بر این است که طی جنگ های صلیبی و سفرهای تجاری و علمی مسلمانان و اروپاییان زمینه تبادل فرهنگی و عرضه اطلاعات و دستاوردهای علمی میان این دو تمدن فراهم آمد. روش این تحقیق به اعتبار جمع آوری اطلاعات ، کتاب خانه ای و به اعتبار نوع هدف بنیادی و به اعتبار ماهیت و روش ، علی – تاریخی و نیز تحلیلی است.
۱۲۳.

فلسفه سیاسی و بسط تفکر توحیدی در صنعت تمدن اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکومت اسلامی سال بیست و سوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۸۸) 115-142

کلیدواژه‌ها: فلسفه سیاسی اسلامی تفکر توحیدی تمدن اسلامی ماهیت صنعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۳۴۴
جامعنگری فیلسوفان سیاسی اسلامی موجب اهتمام ایشان به طراحی نظام های کلان در حوزه نرم افزار و ترسیم نظام های کاربردی در ساحت سخت افزار تمدنی است. نکته پر اهمیت در این میان آن است که در فلسفه سیاسی اسلامی، نظام های اجتماعی، ارتباطی سیستمی و هم افزا با یکدیگر داشته؛ بگونه ای که خلل در یکی از نظام ها موجب اختلال در سایر نظام ها و مانع نیل به مقصود خواهد شد. از این جهت، در طراحی نظام های کلان و کاربردی به ترکیب دانش و بینش بصورت ترکیب اتحادی و نه انضمامی توجه وافر شده است. بر این اساس، تراوش نظام های کلان و کاربردی در اندیشه فیلسوفان و متفکران اسلامی ارتباطی قریب با مبانی تفکر اسلامی داشته و توحید، اساسی ترین مبنا در طراحی چنین نظام هایی است. این مقاله در صدد تبیین ماهیت صنعت در حوزه تمدن اسلامی بر اساس متون فلسفه سیاسی و ظرفیت صنعت برای بسط تفکر توحیدمحور به عنوان پایه ای ترین ارزش در فلسفه سیاسی و حوزه تمدن اسلامی است.
۱۲۴.

جایگاه سرمایه اجتماعی در تحقق تمدن نوین اسلامی در اندیشه امام خمینی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکومت اسلامی سال بیست و چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۴) 105-128

کلیدواژه‌ها: امام خمینی تمدن اسلامی تمدن نوین اسلامی سرمایۀ اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۸ تعداد دانلود : ۳۳۱
احیای تمدن اسلامی با توجه به مقتضیات زمان و مکان در دوره معاصر به عنوان یکی از مهم ترین آرمان های انقلاب اسلامی ایران و بسیاری از اندیشمندان جهان اسلام محسوب می شود. یکی از موضوعات مرتبط با مباحث تمدنی، رابطه ای است که تمدن با سرمایه اجتماعی دارد. مراجعه به دیدگاه علما و اندیشمندان اسلامی می تواند در این باره راه گشا باشد. در این میان، دیدگاه امام خمینی به عنوان رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران در باره تمدن نوین اسلامی و رابطه آن با سرمایه اجتماعی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا ضروری است دیدگاه ایشان در این موضوع مورد توجه قرار گیرد. مقاله حاضر درصدد است تا جایگاه سرمایه اجتماعی در تحقق تمدن نوین اسلامی را در اندیشه امام خمینی تبیین نماید. برای رسیدن به این هدف نیز از روش تحلیلی استنباطی استفاده شده است. از جمله یافته های مقاله حاضر این است که در اندیشه امام خمینی رابطه معناداری میان تحقق تمدن نوین اسلامی و سرمایه اجتماعی وجود دارد؛ به گونه ای که وجود سرمایه اجتماعی و افزایش سطح آن در جامعه نقش به سزایی در ایجاد هم کاری و هم دلی در جهت تحقق اهداف نظام اسلامی به ویژه شکل گیری تمدن نوین اسلامی دارد.
۱۲۵.

بررسی و نقد کتاب تاریخ، تمدن و فرهنگ ایران در عصر آل بویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال بیستم فروردین ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۷۷) 337-357
تعداد بازدید : ۵۰۲ تعداد دانلود : ۵۲۴
کتاب تاریخ، تمدن و فرهنگ ایران در عصر آل بویه اثر صادق حجتی گزارشی مفصل و نسبتاً روان و پخته از تاریخ ایران و جهان اسلام در زمانه اوج تمدن اسلامی است که بسیاری از پژوهش گران به دلایل دیریابی و عرب زبان بودن منابع به آن دوره نمی پردازند. نویسنده کتاب را در دو بخش تاریخ سیاسی (شامل ده فصل) و فرهنگ و تمدن (شامل پنج فصل) به گونه ای شایسته سازمان داده و اثری قابل قبول پدید آورده است. اما غفلت از برخی منابع متقدم و پژوهش های جدید، نپرداختن به برخی از مسائل مهم مانند سیاست مذهبی، و بخشی از زوایای دیگر مناسبات خارجی و برخی مشکلات فصل بندی یا اشکال در ارجاعات در بسیاری از پاراگراف ها، اغلاط مختلف در نگارش، و برخی داوری های نارسا و احیاناً نادرست تاحدی به کتاب آسیب رسانده است. در این مقاله، به جنبه های مثبت و منفی این کتاب پرداخته می شود.
۱۲۶.

آسیب شناسی زمینه های علمی در تمدن اسلامی از دیدگاه سید حسین نصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال اول بهار ۱۳۹۰ شماره ۱ 109-135

کلیدواژه‌ها: علم اسلام سید حسین نصر تمدن اسلامی آسیب شناسی علم سنتی علم مدرن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴
به گفته نصر، هر تمدنی برای دست یابی به بالندگی، باید از کاستی ها و دارایی هایش آگاه باشد. اسلام نیز در جایگاه دین و تمدن، با این روی کرد به آسیب هایی در همه زمینه ها مانند زمینه های علمی، دچار می شود. ماهیت فراگیر این دین و تمدن و اندازه التزام مسلمانان به اصول ماندگارش، آن را آسیب پذیر می کند. از سویی، هجوم علم و فن آوری غربی و القای پی گیر مطالعات غربیان درباره نابودی تمدن اسلامی و از سوی دیگر تغییر جهان بینی و بنیادهای علوم از سنتی به جدید ( Modern ) بدون روی کرد انتقادی بدانها و هم زمان اجرای کورکورانه نظام آموزش غربی در کشورهای اسلامی و بدبختانه سردرگمی و رفتار منفعلانه اندیشه ورزان و نخبگان جهان اسلام درباره اسلام و تمدن اسلامی، تمدن اسلامی را در عرصه علم به آسیب های مهمی دچار کرده است.
۱۲۷.

علل افول علمی تمدن اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال اول تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ 93-118

کلیدواژه‌ها: تمدن اسلامی توسعه ی علمی احیا علمی باززایی علمی نظام تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۱ تعداد دانلود : ۵۷۲
تمدن اسلامی پس از شکل گیری و پشت سر گذاشتن چند قرن درخشش در عرصه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی، از قرون میانه به بعد با موانع و مشکلاتی روبرو گردید که موجب شد تا با وجود دارا بودن دستاوردهای گرانمایه و پرورش اندیشمندان فراوان دچار افت و افول گردد و نتواند متناسب با مقتضیات زمان، زمینه های لازم را برای توسعه ی همه جانبه جامعه اسلامی فراهم سازد. درباره ی افول تمدن اسلامی، دیدگاه های مختلفی مطرح شده است. هر یک از نویسندگان، با نگاه خاصی به بررسی پدیده ی افول تمدن اسلامی پرداخته اند و علل و عوامل مختلفی را در این افول دخیل دانسته اند؛ ولی در میان تحلیل های صورت گرفته، کمتر به علل افول علمی تمدن اسلامی پرداخته شده است. این پژوهش بر آن است تا ضمن بررسی و تحلیل علل علمی افول تمدن اسلامی، راهکاره های لازم برای احیای تمدن اسلامی را نیز ارائه نماید. نگارنده بر این باور است که مسائل علمی، نقش عمده ای هم در اعتلا و درخشش تمدن اسلامی و هم در افول این تمدن بزرگ داشته است و یکی از مهم ترین راه های احیای تمدن اسلامی را نیز رفع این موانع و حرکت در جهت توسعه علمی می داند.
۱۲۸.

رویکرد انتقادی به ادوار تمدن اسلامی در نگره نویسندگان امروز ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال نهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۴ 5-27

کلیدواژه‌ها: ادوار تمدن اسلامی تمدن اسلامی رویکرد انتقادی رنسانس اسلامی فرهنگ اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۳۶۴
تمدن اسلامی به مثابه یک واقعیت و دارای هویت استقلالی (تمدن به مثابه حقیقت) یا امری اعتباری برآمده از نوع زیست اجتماعی مسلمانان (تمدن به مثابه یک وضعیت)، از مسائل پر چالش و قابل تأمل تمدن پژوهی است. از مباحث معطوف به تمدن اسلامی، سیر تاریخی یا دوره های حیاتی آن است. برخی آن را در گذر تاریخ بررسیده اند و عده ای برای آن الگویی حیاتمند قائل شده و مراحلی چون تکون و پیدایی، رشد، گسترش و شکوفایی، ایستایی و رکود و نیز انحطاط یا افول برشمرده اند، هر چند در خصوص زمان بندی مراحل یا ترتیب تاریخی آن هم نظر نیستند. نقطه مشترک همه اینان، پذیرش شکوفایی آن در قرن چهارم هجری است. مقاله حاضر با رهیافتی انتقادی و به روش مقایسه ای، به این پرسش محوری پاسخ می دهد که نگره های ابراز شده در خصوص ادوار تمدن اسلامی، از چه مزایا و مشکلاتی برخوردار است؟ رهاورد پژوهش آن است که بیشتر دیدگاه های موجود، به سبب داشتن ابهام ها و اختلاط مرزهای مفهومی، عدم تعیین شاخص، نامشخص بودن مبادی تاریخی و نیز کاستی های نظری به ویژه در هم آمیزی مرز وجود حقیقی یا اعتباری تمدن، از استحکام علمی قابل دفاعی برخوردار نبوده و طبعاً نیازمند بازنگری جدی و اساسی هستند. از منظر این مقاله اساساً برای تمدن اسلامی نمی توان سیری حیاتی شناسایی کرد، بلکه باید آن را در دوره های مختلف و در سرزمین های مختلف بررسی کرد، بی آنکه بتوان الگویی تغییر ناپذیر برای آن نشان داد.
۱۲۹.

دور الشیعه فی الحضاره الإسلامیه فی النصف الأوّل من القرن الثالث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۰ سال ۱۴۳۴ شماره ۲ 1-16
تعداد بازدید : ۳۶۵ تعداد دانلود : ۲۵۴
تسعى هذه المقاله إلی إثبات دور الشیعه فی بناء الحضاره الإسلامیه فی عصرها الذهبی من خلال تجمیع الشواهد والآثار على ذلک. والسؤال الأساسی فیها هو: هل یمکن البحث عن تأثیر جدی للشیعه فی تأسیس الحضاره الاسلامیه، أو تنمیه بعض فروعها على الأقل. والأسلوب المتبع فیها هو الأسلوب «المکتبی» أو «الوثائقی». و قد نظمت بحوثها وفق ثلاثهٍ من عناصر الحضاره الأربعه التی ذکرها ویل دیورانت، وهی: التوقع و الاحتیاط فی الموارد الاقتصادیه، والنُّظُم السیاسیه، ومتابعه العلوم والفنون، ولم تعتن بالتقالید الخلقیه والسلوکیه. وعلى هذا الأساس فحینما یتم الاستناد إلى بعض المراکز الواقعه تحت حکم الإسلام فإنما یکون ذلک للاستعانه بها کشواهد نموذجیه فی هذا المجال. والنتیجه هی: أنّه على الرغم من عدم توفر شاهد قوی یؤکد الإمکانیات الحضاریه لهذه الجماعه فی هذه الفتره، لکن بملاحظه الرقی العلمی الکبیر الذی حققه الشیعه یمکننا أن نلمس بوضوح دورهم فی مجال نشر العلوم المتداوله آنذاک وخاصه علم الکلام.
۱۳۰.

التقدّم التاریخی من منظار الأستاذ مطهری و الدکتور شریعتی(دراسه تطبیقیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۰ سال ۱۴۳۴ شماره ۲ 17-36
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۲۸۰
در این مقاله کوشش شده تا از خلال فهم و تشریح دیدگاه دو اندیشمند مهم معاصر، استاد مرتضی مطهری و دکتر علی شریعتی، نسبت به «ایده ی ترقی تاریخی»، فصل مهمی از تاریخ مواجهات فکری ایرانیان با تجدد مورد بازخوانی قرار گیرد. «ایده ی ترقی تاریخی»، به مثابه یکی از اصلی ترین ارکان اندیشه ی اجتماعی مدرن، متضمن قایل شدن به نوعی سیر واحد و رو به صعود و بهبود در تاریخ جامعه ی بشری است. طبیعی است که از این منظر، تمدن مدرن غربی پیشرو، پرچمدار و بر فراز سیر مذکور تصویر می شود. وحدت تاریخ بشری در اندیشه مطهری و شریعتی به صورت نوعی پیش فرض حاضر است؛ اما در نوع تلقی نسبت به ترقی، تفاوت هایی وجود دارد. موضع مطهری نسبت به ایده ی ترقی را می توان «پذیرش مشروط» تلقی کرد. وی ترقی را در حوزه های علمی و فنی و نیز ساختار و تشکیلات اجتماعی می پذیرد، اما در ابعاد انسانی و اخلاقی مردود قلمداد می کند. در مجموعه ی آرا و آثار شریعتی ما با دو تلقی ناسازگار یا دست کم "به ظاهر" ناسازگار از ترقی و تکامل تاریخ مواجه ایم. یکی از این دو گرایش، اندیشه ترقی را در روایت اصلی آن به مثابه ی واقعیتی روشن و بدیهی مورد پذیرش قرار می دهد و دیگری، آن را از ریشه و اساس منتفی شمرده و حتی مفاهیمی چون ترقی و پیشرفت را (به اصطلاح پست مدرنیستی) "واسازی" می کند. در عین حال، هر دوی آنان تمدن اسلامی و دوران طلایی آن را فصلی از فصول کتاب «ترقی و پیشرفت تمدن بشری» قلمداد کرده و نیز به موازات یا در طول ایده ترقی، به نوعی تفسیر دینی از تاریخ قایل اند.
۱۳۱.

تبیین مدل مفهومی مقاومت در اندیشه آیت الله سید علی خامنه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 539 - 566

کلیدواژه‌ها: مقاومت نظریه داده بنیاد مقام معظم رهبری تمدن اسلامی بازدارندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۷ تعداد دانلود : ۳۸۷
پیروزی انقلاب اسلامی مرهون به کارگیری استعداد رهایی بخش روایت شیعی از اسلام سیاسی در ارائه الگوی مقاومت در برابر سلطه استکباری غرب و ارزش های استعلایی مدرنیته غربی در برابر ارزش های دینی در قرن جدید محسوب می شود. ظرفیتی که به تدریج به الگوی تأثیرگذار و ساختارشکن در معادلات نظام قدرت جهانی تبدیل شد.بررسی چیستی مفهوم مقاومت، ابعاد، زمینه ها، پیامد و چشم انداز مقاومت و ارائه مدل مفهومی آن در اندیشه مقام معظم رهبری به عنوان مؤلفه ای تعیین کننده در پیشرفت جامعه اسلامی و غلبه بر چالش های ناشی از قدرت طلبی نظام سلطه موضوع این مقاله است. در این میان بررسی بیانات مقام معظم رهبری از سال 1368 تاکنون نشان می دهد که این مفهوم در اندیشه ایشان از اهمیت حیاتی در تداوم انقلاب اسلامی و رسیدن به افق تمدن اسلامی و الگوی پیشرفت ایرانی اسلامی دارد. روش مورداستفاده در این پژوهش استراتژی پژوهشی داده بنیاد و تجزیه وتحلیل داده های گردآوری شده بیانات مقام معظم رهبری درباره مقاومت است که یک مدل مفهومی و یک نقشه راه برای الگوی مقاومت در اندیشه رهبری ارائه می دهد. بر مبنای این روش از میان 93 سخنرانی، طی سال های 1368 تا بهار 1398، در دو گام اول کدگذاری باز و محوری 146 کد و 11 مقوله مشخص شد و در گام بعدی با تجزیه وتحلیل داده های گردآوری شده و ارتباط میان نکات، مفاهیم و مقوله ها؛ زمینه مقاومت، ابعاد، موانع، راهکارها، پیامدها و چشم انداز آن در مدل مفهومی با استفاده از شیوه پارادایمی طراحی شده است. نفی سلطه،استقلال،بازدارندگی چندبعدی و دست یابی به تمدن نوین اسلامی طرح کلی مفهوم مقاومت در این بررسی است.
۱۳۲.

کرونا و تمدن بشری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۷, Issue ۲۲, Summer ۲۰۲۰ 105 - 127

کلیدواژه‌ها: کرونا تمدن بشری تمدن اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۲ تعداد دانلود : ۷۱۱
کرونا ویروسی طبیعی و جدید است که درباره منشأ پیدایش آن آگاهی چندانی وجود ندارد؛ اما زندگی بشر را در ابعاد وسیع تمدنی تحت تأثیر قرار داده است، تاکنون که تنها چند ماه از عمر آن گذشته میلونها نفر را مبتلا کرده، موجب مرگ صدها هزار نفر شده و جریان عادی حیات روی زمین را برای انسانها مختل کرده است. با توجه به تأثیرات گسترده ای که ویروس کرونا بر حیات و زندگی بشر گذاشته است، پژوهش پیرامون آن از منظر منشأ پیدایش، ابعاد اثرگذاری و آینده زیست محیطی از اهمیت زیاد برخوردار است. در این پژوهش ویروس کرونا به صورت توصیفی و کتابخانه ای مورد پژوهش قرار گرفته و به نکات زیر دست یافته است: -        کرونا پدیده رازآلودی است که تاکنون باعث ابتلای میلیونها انسان و مرگ صدها هزار نفر شده، همه گیر شده و عنوان مهمترین رویداد قرن را به خود اختصاص داده است. -        تاکنون سه نوع تمدن در مواجهه با کرونا واکنش داشته است؛ تمدن شرقی، تمدن اسلامی و تمدن غربی که دو تمدن نخست هر چند از لحاظ مبانی با هم تفاوت دارند؛ اما به دلیل تأکید بر اخلاق و معنویت در مواجهه با کرونا مسئولانه و موفقانه عمل کرده اند. -        همه تمدن های کنونی بشری علیرغم تفاوتها و برتری هایی که یکی بر دیگری دارند؛ حتی تمدن اسلامی برای بهتر عمل کردن و هر چه انسانی تر بودن باید در مورد باورها، اندیشه ها و عملکردهایشان به پرسش های بیشتر جواب دهند و در زمینه های مختلف تمدنی لازم است تأمل و بازبینی هایی داشته باشند.
۱۳۳.

از عطاری های سنتی تا داروسازی جدید در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ علم دوره ۹ سال ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۰) 27 - 38
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۲۲۷
دانش پزشکی و داروسازی در ایران قدمتی طولانی دارد. از زمان های گذشته اجاز? طبابت و داروسازی تنها به کسانی داده می شده که در این باره درس می خوانده اند. برای مثال، در دور? ساسانیان،کسانی که در دانشگاه جندی شاپور در این رشته ها تحصیل می کردند اجاز? انجام این کارها را دریافت می کردند. در دور? شکوفایی تمدن اسلامی نیز این علوم رواج بیشتری یافتند و تحت ضابطه و نظارت دولت قرار داشتند. اما این پیشرفت ادامه نداشت و در دوره های متأخر در حکومت های اسلامی پزشکی و داروسازی جایگاه مناسبی نداشتند و چون گذشته تحصیل در این رشته ها ملاک احراز شایستگی قرار نمی گرفت. پژوهش حاضر بر آن است که ضمن بررسی عطاری سنتی و داروسازی نوین، علل رویکرد حکومت در نظارت بر کار داروفروشان را مورد بررسی قرار دهد.
۱۳۴.

ضرورت توجه به حوزه علم و پژوهش در پیشرفت تمدن اسلامی براساس بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه سال سوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 65-82

کلیدواژه‌ها: بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی علم و پژوهش تمدن اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۱۴۶
این مقاله با هدف تبیین بیان دلایل منطقی ضرورت ابلاغ بیانیه گام دوم در زمینه علم و پژوهش تدوین گردیده است. مفاهیم مستتر در بیانه گام دوم که توسط رهبر انقلاب مطرح گردیده را ، می توان به دو لایه، لایه بنیادین با محوریت توحید و لایه راهبردی با محوریت تمدن تقسیم بندی نمود. ایشان تحقق اهداف اسلامی را در پنج مرحله عنوان فرموده اند که شامل:انقلاب اسلامی،نظام اسلامی،دولت اسلامی،کشور اسلامی و تمدن اسلامی است. مسیر تحقق آرمانهای اسلامی که باعث زمینه سازی ظهور امام زمان می گردد، ایجاد تمدن اسلامی است که هم در سخنان مقام معظم رهبری هم در وصیت نامه امام راحل نمود داشته است. بیانیه گام دوم شامل مجموعه ای از اولویت ها،پیشرفت ها و چالشها و اهداف راهبردی انقلاب اسلامی است که از سوی رهبر معظم انقلاب مطرح گردیده لذا در این نوشتار سعی بر توجه به یکی از محورهای اساسی بیانیه که تاکید بر شناخت گذشته و درس گرفتن از تجربه ها می باشد و به بحث در حوزه علم و پژوهش و دلایل پیشرفت مسلمانان در دوران شکوفایی اسلام و عبرت آموزی مسلمانان عصر حاضر پرداخته است.
۱۳۵.

توسعه علوم در بستر تمدن اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست نامه علم و فناوری دوره پنجم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۰)
تعداد بازدید : ۶۷۴ تعداد دانلود : ۳۱۱
مسلمانان برای پاسخ به نیازهای جامعه اسلامی و سیراب کردن عطش دانستن خود دسته ای از علوم را ابداع کردند و دست های را از سایر ملل و اقوام اقتباس کردند و در هر دو دسته علوم، به پیشرفت و تعالی شایان توجهی در زمان خود رسیدند. مبنای پیشرفت دانش میان مسلمانان را تشویق اسلام به علم آموزی باید دانست. مسئله دیگری که موجب رشد علم و دانش نزد مسلمانان شد، تساهل و تسامح با اهل علم در عین حفظ مبانی اعتقادی خود بود. این تساهل زمینه اجتماعی استفاده از علوم سایر ملل را فراهم کرد و محیط مناسبی برای تحقیق و پژوهش و رشد دانشمندان ایجاد نمود.
۱۳۶.

نقش راهپیمایی اربعین حسینی در ایجاد تمدن نوین اسلامی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال پنجم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۹ 93 - 114

کلیدواژه‌ها: تمدن اسلامی اربعین حسینی پیاده روی شاخصه ها و آسیب ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲۶ تعداد دانلود : ۷۱۰
حماسه عاشوری در تحقق ارزش های تمدن اسلامی جایگاه بسیار مهمی دارد و قطعا راهپیمایی اربعین در احیاء ، تقویت و انتقال باور ها وارزش های آن نقش ایفا می کند، این پژوهش  با روش توصیفی- تحلیلی و با توجه به منابع اسلامی به بررسی نقش راهپیمایی اربعین در ایجاد شاخصه های تمدن نوین اسلامی پرداخته است ، دست آورد این تحقیق حاکی است که  نگرش توحیدی و یک رنگی مردم، وحدت زائرین ، روحیه همکاری، و اتکا به نیروی جوانی ، از شاخصه های تمدن نوین اسلامی است، و مهم ترین آسیب های  این تمدن می تواند انگیزه های غیر الهی و تعصب و تبعیض نژادی و اختلاف طبقاتی و نفاق و تفرقه برخی از فرقه ها ونحله های دینی ومذهبی باشد.
۱۳۷.

سیر تطور مسجد جامع اموی دمشق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم اردیبهشت ۱۳۹۹ شماره ۲۶۹ 9-17

کلیدواژه‌ها: تمدن اسلامی مسجد اموی دمشق معماری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۷ تعداد دانلود : ۵۵۳
شناخت پیشینه مساجد و تاریخ معماری آن می تواند زمینه ساز شناخت تمدن اسلامی باشد. مسجد اموی دمشق یکی از شاهکارهای معماری اسلامی به شمار می رود، و شناخت پیشینه و معماری آن می تواند در چگونگی شکل گیری تمدن اسلام مفید باشد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و در قالب مطالعه ای کیفی به انجام رسیده و به دنبال پاسخ به این پرسش است که سیر تکوینی مؤلفه های زیبایی شناختی در سطح در زمانی» و «همزمانی» چه نقشی در شکل گیری زیبایی شناسی ساختار بناهای دوره اسلامی به ویژه قبه الصخره و مسجد جامع دمشق داشته است؟ نتایج به دست آمده حاکی از آن است که برخی از بناهای اوایل دوره اسلامی در سطح زمانی نتیجه آمیزش و تلافی فرهنگ های مختلف بوده اند و زیبایی شناسی آنها از ویژگی چند فرهنگی برخوردار است. در این مقاله به تاریخ شکل گیری مسجد اموی به عنوان یکی از آثار تمدنی بزرگ اسلام و نیز پیوند و ارتباط این تمدن عظیم اسلامی با سایر تمدن های موجود مورد مطالعه قرار گرفته است.
۱۳۸.

زمینه ها و نقش سیاست های دولت در توسعه خلاقیت فرهنگی ایران عصر صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دین و ارتباطات سال بیست و هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۵۷) 189 - 228

کلیدواژه‌ها: خلاقیت فرهنگی تاریخ ایران تمدن اسلامی دوره صفویه سیاست فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۵۰۴
خلاقیت به معنای عام شرط پویایی فرهنگ و تحقق تمدن است. یکی از نقاط قوت تمدن غربی معاصر نیز جذب و به کارگیری نخبگان است. خلاقیت فرهنگی که به تولید محصولات نمادین می انجامد و یکی از انواع خلاقیت است که به ویژه در آثار هنری تجلی می یابد. هدف مقاله حاضر، تبیین مسیر خلاقیت فرهنگی در دوره تاریخی صفویه است. به لحاظ آثار تاریخی و هنری، دوره صفویه در تاریخ میانه ایران کم نظیر است که نشان از توسعه خلاقیت فرهنگی در این دوره می باشد. این مقاله با رویکردی سیاستی به خلاقیت فرهنگی، نقش دولت در گسترش آن را بررسی می کند. سؤال اصلی این است چه سیاست هایی منجر به رشد و توسعه خلاقیت فرهنگی در دوره صفویه شد؟ برای پاسخ به این سؤال زمینه فرهنگی پیشاصفویه که زیربنای سیاست های بعدی قرار گرفته بررسی شده است. همچنین با استناد به گزاره های تاریخی تلاش شده سیاست های فرهنگی و عمومی دولت صفویه که مستقیم و غیرمستقیم بر خلاقیت فرهنگی تأثیر گذاشته اند استخراج و مقوله بندی شود. نتایج این تحقیق که با روش کتابخانه ای انجام شده مجموعه ای از سیاست ها و اقدامات دولت صفویه را شناسایی کرده است که بر گسترش خلاقیت فرهنگی تأثیرگذار بوده اند. سیاست های فرهنگی در چهار مقوله: هویتی، دینی، توسعه ای و حمایتی دسته بندی شده اند. همچنین سیاست تعامل فرهنگی و مواجهه با تنوع فرهنگی نیز به عنوان سیاست های مؤثر بر زمینه تولید و مصرف محصولات فرهنگی و رشد خلاقیت شناسایی شده اند. مجموعه این سیاست های فرهنگی و دیگر سیاست های عمومی در دوره صفویه که به بهبود شرایط اقتصادی و شکل گیری طبقات اجتماعی جدید انجامید به رشد و توسعه خلاقیت فرهنگی منجر گردید.
۱۳۹.

جایگاه و کارکرد مدرسه بیهقیه در نظام آموزشی دوران اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاه و سوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 181 - 193

کلیدواژه‌ها: ایران اسلامی نیشابور تمدن اسلامی نهادهای آموزشی مدرسه بیهقیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۶ تعداد دانلود : ۴۰۵
عصر سامانیان از جهت تحولات مهم علمی و فرهنگی در تاریخ ایران جایگاه ویژه ای دارد و به عصر شکوفایی خراسان بزرگ شهرت یافته است. شماری از بزرگترین چهره های علمی و فرهنگی ایران و اسلام همچون ابن سینا، بیرونی، محمد بن زکریای رازی در دامان این خاندان و یا بعدها در کانون های متأثر از آنها ظاهر شدند. با حمایت امیران و وزیران سامانی، در شهرهای بزرگ خراسان مانند بخارا و نیشابور برای نخستین بار نهادهای آموزشی مستقلی به نام مدرسه به وجود آمد. یکی از این مدارس نخستین، مدرسه بیهقیه در نیشابور است. ابوالحسن محمد بن شعیب بن ابراهیم بیهقی نیشابوری (متوفای 324) بنیانگذار مدرسه از پیشوایان مذهب شافعی بود که مدرسه خود را برای تعلیم و تربیت فقیهان شافعی تأسیس کرد. این مدرسه مهم قرون چهارم و پنجم هجری که پیش از نظامیه تأسیس شد، محل تدریس و تحصیل و وعظ و سکونت استادان، دانشجویان و طالبان علم پرشمار و نیز محل آمد و شد صوفیان بود. این پژوهش تلاش دارد روند فعالیت مدرسه بیهقیه، نقش و تاثیرگذاری آن در پیشبرد اهداف تعلیم و تربیت را مورد دقت نظر قرار دهد.
۱۴۰.

الگوی ارتباطات بین المللی مردم ایران از منظر مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی بسیج سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۸۲ 5 - 32

کلیدواژه‌ها: ارتباطات بین المللی مقام معظم رهبری تمدن اسلامی صدور انقلاب داده بنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۳ تعداد دانلود : ۲۰۲
انقلاب اسلامی ایران برای نیل به اهداف بلندش، در همه عرصه ها به مردم متکی بوده است؛ اما این مهم در عرصه بین الملل آن طور که باید محقق نشده است. این پژوهش هدف خود را پاسخ گویی به سؤال «الگوی ارتباطات بین المللی مردم ایران در تعامل با کنشگران بین المللی از منظر مقام معظم رهبری چیست؟» و احصای ابعاد و زوایای این الگو (تعریف پدیده، علل شکل گیری، زمینه، شرایط مداخله گر بیرونی، پیامدها و راهبردهای کنشی) می داند. بدین منظور بر اساس جستجوی کلیدواژه ای و مراجعه به برخی سخنرانی ها و پیام های خاص ایشان، داده های پژوهش به دست آمد. سپس با استفاده از روش داده بنیاد متنی تحلیل، و مدل پارادایمی آن استخراج شد. بر اساس نظر رهبر معظم انقلاب، تمامی مردم ایران وظیفه دارند سطحی از نقش آفرینی جهانی را ایفا کنند. راهکارهای اجرایی ایشان برای نقش آفرینی جهانی مردم را می توان به دو دسته ارتباطات درون فردی و ارتباطات بین المللی تقسیم کرد. بدین منظور قالب ها و اصول متعددی از سوی رهبری مطرح شده که با توجه به منظومه فکری یکپارچه ایشان می توان آن ها را ذیل راهبرد (strategy) اصلی تمدن سازی و دو راهکنش (tactics) الگوسازی ایران (روش غیرمستقیم) و صدور انقلاب (روش مستقیم) قرار داد.