مطالب مرتبط با کلیدواژه

مبانی انسان شناختی


۱.

مبانی عرفانی اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) بر مبنای مصباح الهدایه

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: عرفان اندیشه سیاسی عرفان سیاسی مبانی انسان شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰۳ تعداد دانلود : ۱۲۶۳
در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)، همه حوزه های معرفتی و انسانی، متکی بر بنیادهای معرفتی واحدی هستند و عرفان، به عنوان اساسی ترین معرفت نزد امام راحل، به منزله زیرساخت تفکر اوست. به گونه ای که فهم دقیق دیگر معرفت ها و نیز دانش های فقهی، فلسفی، اخلاقی، سیاسی، کلامی و ...، با مبانی عرفانی امام پیوندی استوار دارد. نوع نگاه امام راحل به سیاست، حقوق، اخلاق و ...، متاثر از مبنای عرفانی او درباره هستی و انسان و فرجام خلقت دارد. بنابراین، فهم اندیشه سیاسی امام در گرو فهم آثار سیاسی اوست. از این رو، در میان آثار ایشان، کتاب «مصباح الهدایه» را که از ویژگی ممتازی برخوردار است، برگزیده ایم. این کتاب به انسان به عنوان خلیفه اله می نگرد؛ نگاهی که مبانی اندیشه سیاسی امام را تشکیل می دهد.
۲.

مبانی فلسفی صلح گرایی از نظر اسلام(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اسلام صلح مبانی انسان شناختی مبانی هستی شناختی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام فلسفه سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی فقه سیاسی مفاهیم فقه سیاسی امنیت ملی،صلح و جهاد
تعداد بازدید : ۲۶۷۱ تعداد دانلود : ۱۴۲۲
مقاله حاضر، در بررسی مبانی هستی شناسی و انسان شناسی صلح به برخی اصول حاکم بر هستی شناسی و انسان شناسی اسلامی که بنیان صلح گرایی را سامان می دهد، می پردازد و پس از بررسی دیدگاه های متفاوت در ماهیت انسان، به این سؤال که آیا طبیعت انسانی میل به شرارت و نزاع دارد و یا اینکه انسان ذاتاً اصلاح طلب بوده و جنگ، معلول عوامل بیرونی است پاسخ می دهد. نویسنده پس از طرح ایده ها، به بازکاوی مبانی تکوینی و تشریعی انسان شناختی صلح از دیدگاه دین می پردازد و در نهایت با جمع بندی مباحث، نگرش اصولی و زیربنایی هستی شناسانه و انسان شناسانه اسلام به موضوع صلح و سلم را تبیین می کند.
۳.

مبانی نظری عدالت در اندیشه مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عدالت مبانی انسان شناختی مبانی هستی شناختی مبانی معرفت شناختی مبانی ارزش شناختی مبانی غایت شناختی مبانی جامعه شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸۲ تعداد دانلود : ۸۸۰
این مقاله در پی یافتن مبانی عدالت در اندیشه مقام معظم رهبری میباشد. در بسیاری از جنبش ها، انقلاب ها و اصلاحات صورت گرفته در سطح جهان، عدالت همواره به عنوان یکی از شعارهای اصلی مطرح بوده است، اما اکثر آنها به لحاظ عملی نتوانسته اند آن را محقق کنند. برای تحقق عدالت ابتدا باید به دنبال یافتن مبانی عدالت باشیم. با آشکار شدن مبانی، نوع نگرش و زاویه دید ما نسبت به ارزش عدالت مشخص، و حدود و ثغور آن بر اساس اندیشه های اسلام معین میشود. آن گاه میتوانیم بر اساس همین مبانی، راهکارهای عملی برای پیاده شدن این ارزش اساسی را ارائه دهیم. مشخص کردن مبانی عدالت برای ما، که عدالت محوری از شعارهای اساسی و مهم برنامه های ماست، بسیار مهم و اساسی میباشد. روش پژوهش حاضر، عمدتا از طریق جست وجو و بررسی سخنان رهبری با استفاده از نرم افزارهای موجود و سایت پایگاه مقام معظم رهبری است و به دنبال تبیین مبانی نظری عدالت در اندیشه رهبری است.
۵.

تبیین مبانی انسان شناختی اخلاق جنسی از دیدگاه اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اصول مبانی انسان شناختی اخلاق جنسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق جنسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
تعداد بازدید : ۳۷۰۵ تعداد دانلود : ۱۷۹۵
هدف این پژوهش، تبیین مبانی انسان شناختی اخلاق جنسی در اسلام، با روش توصیفی – تحلیلی است. از دیدگاه اسلام، انسان غریزة صرف و حیوانی کامجو نیست تا همه چیز او را به کامجوئی از غریزة جنسی و آزادی در ارضاء آن فروبکاهیم، بلکه انسان در کنار غریزه جنسی که وجه مشترک انسان و حیوان است، از فطرت نیز برخوردار است. بنابراین، در انسان شناسی اسلامی، انسان دارای سه روح نباتی، حیوانی و فطری است. بر این اساس، مبانی انسان شناختی مؤثر در اخلاق جنسی عبارتند از: غریزة جنسی، فطرت الهی، کرامت، اندیشه ورزی، اصالت روح، قابلیت تکامل نفس، اختیار و انتخاب آگاهانه، حب ذات، چند ساحتی بودن انسان، هویت جمعی و ضعف. به این ترتیب، اخلاق جنسی نیز ریشه در روح فطری و انسانی انسان دارد و به تبع همین فطرت است که ما می توانیم از اصول و ارزش های اخلاقی همچون سرکوب نکردن غریزة جنسی، اعتدال، شکوفایی فطرت الهی، حفظ کرامت ذاتی انسان، حفظ کرامت انسانی زنان، عمل به فرامین الهی، مصونیت اخلاقی، کسب بینش صحیح، رعایت اعتدال، تکامل روحی و روانی، اصالت روابط عاطفی، ارتقاء معنویت، رفتار جنسی مسئولانه، تدرج و تمکن، ازدواج آزادانه و آگاهانه، دگر خواهی، محبت، رشد متوازن و متعادل، تحکیم هویت جمعی، کنترل رفتار جنسی، به رسمیت شناختن هویت فردی، تخفیف حکم، مدارا و مسامحت صحبت کنیم.
۶.

تبیین مبانی و مؤلّفه های شناختی تأثیرگذار بر تصمیم گیری در مدیریت اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: تصمیم گیری گرایش مدیریت اسلامی بینش مبانی انسان شناختی توانش و رفتار

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق حرفه ای اخلاق تجارت [معیشت یا اخلاق اقتصادی]
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام فلسفه سیاسی
تعداد بازدید : ۱۶۹۳ تعداد دانلود : ۶۶۷
موضوع مدیریت، انسان به لحاظ سازمانی است و بدون شناخت صحیح او، دانش مدیریت از پایگاه علمی مستحکمی برخوردار نیست و در کاربرد نیز به مرتبة کارآمدی کامل نمی رسد. در این میان، «تصمیم گیری»، که دارای جایگاه و نقش ویژه ای در مدیریت است و مترادف مدیریت شمرده شده، در نظر و عمل، بیش از همه بر زیرساخت های انسان شناسانه تکیه دارد و از آنها اثر می پذیرد. به عبارت دیگر، تصمیم گیری و مراحل گوناگون آن درهم تنیده با سلسله ای از مباحث ارزشی انسان شناسانه است که نظریه پردازان و مدیران ناگزیر از توجه به آنها هستند. این تحقیق با استفاده از روش عقلی - نقلی مبتنی بر اصول اجتهاد حوزوی و با استناد به منابع اسلامی، از بین زیرساخت های یاد شده، مسائل زیربنایی مربوط به امکانات وجودی و مؤلّفه های ناظر به بعد شناخت انسان (فطرت، روح، نفس، حس، عقل، قلب، احساس، تفکر، تعقّل) و عامل اساسی جنسیت را بررسی، توصیف و تحلیل کرده، تأثیر فی الجمله آنها بر تصمیم گیری را تبیین می کند. یافته های نهایی تحقیق در قالب گزاره هایی مشخص در رابطه با مراحل گوناگون تصمیم گیری ارائه می گردد.
۷.

تحلیل انتقادی مبانی انسان شناختی دیدگاه طبیعت گرایان در معنای زندگی با تأکید برکلام اهل بیت (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اومانیسم معنای زندگی اهل بیت (ع) مبانی انسان شناختی طبیعت گرا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی انسان و جامعه در روایات
تعداد بازدید : ۱۲۱۳ تعداد دانلود : ۶۲۳
از جمله دیدگاه های رایج در معنای زندگی دیدگاه های طبیعت گرا است که در دو رویکرد آفاقی و انفسی به تحلیل و توجیه معنای زندگی پرداخته اند. مهم ترین مسئله در این دیدگاه، مبانی فکری ویژه درباره انسان است که طبیعت گرایان را به اتخاذ چنین رویکردی سوق داده است. این نوشتار به بررسی و نقد مبانی انسان شناختی طبیعت گرایان در معنای زندگی که عمدتاً رویکردی اومانیستی دارند، خواهد پرداخت. روش ما در نقد، بهره مندی از مبانی انسان شناختی دینی با توجه به نگرش اهل بیت (ع) خواهد بود. در مبانی طبیعت گرایان پیدایش خود به خودی انسان از دل طبیعت، انکار بعد روحانی، نبود طرح و برنامه برای زندگی انسان و آزادی مطلق او، از جمله اموری است که دیدگاه آنان را در ترسیم معنایی موفق از زندگی ناکام گذاشته است. در مقابل در مبانی اهل بیت (ع)، انسان مخلوق خالقی حکیم دانسته می شود که برای زندگی بشر هدف و برنامه دارد و انسان با بهره گیری از آزادی و اختیار و سرشت و فطرت الهی، این هدف را در زندگی خود جعل و با حرکت در راستای آن به زندگی خود معنا می بخشد. واژگان کلیدی: طبیعت گرا، معنای زندگی، مبانی انسان شناختی، اومانیسم، اهل بیت علیهم السلام
۸.

مطالعه تطبیقی مبانی انسان شناختی حقوق خانواده

کلیدواژه‌ها: مبانی انسان شناختی تساوی آزادی استقلال دیدگاه اسلام دیدگاه غرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱۸ تعداد دانلود : ۷۰۸
مبانی انسان شناختی حقوق خانواده بیان این مسئله است که مقنن یا شارع در یک نظام حقوقی هنگام وضع قوانین و احکام حاکم بر خانواده و اعضای آن، به انسان چگونه نگریسته است. تساوی، آزادی و استقلال انسان ها سه مورد از مهم ترین مبانی انسان شناختی حقوق خانواده است. تحلیل های گوناگونی که از مبانی انسان شناختی حقوق خانواده به عمل می آید، باعث گوناگونی احکامی می گردد که مبتنی بر آن ها جعل می شوند. همه نظام های حقوقی آزادی انسان ها را می پذیرند؛ لیکن متفق اند که آزادی هیچ گاه مطلق نخواهد بود. اگرچه در خصوص این مسئله که چه امری صلاحیت تقیید این آزادی را دارد، اتفاق نظر وجود ندارد. با وجه به این مبانی، در این مقاله نویسنده به این سؤال اصلی پاسخ می دهد که چه نقاط تفاوتی بین مبانی انسان شناختی خانواده در دیدگاه اسلام و غرب وجود دارد؟ مفروض نیز بر طبق تحلیل های گوناگونی که از این مبانی به عمل آمده، این می باشد که دیدگاه اسلام کاملاً در جبهه مقابل دیدگاه غربی قرار گیرد.
۹.

مبانی انسان شناختی تصرفات بشر (با تأکید بر مهندسی ژنتیک)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انسان مبانی انسان شناختی مهندسی ژنتیک فاعلیت انسان مسئولیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۸ تعداد دانلود : ۷۵۵
انسان موجودی است که می تواند در طبیعت و خلقت تصرفاتی داشته باشد. تصرفات وی، انواع و انحاء گوناگون دارد که از جمله آن، دخل و تصرف در ژن موجود زنده است. این کار ذیل دانش مهندسی ژنتیک صورت می پذیرد. مهندسی ژنتیک به مجموعه روش هایی گفته می شود که با انتقال ژن از ماده وراثتی (مولکول دی.ان.ای) که حامل ژن های جدید یا ترکیبی نو از ژن هاست، به سلول میزبان، تغییراتی در ژن میزبان می دهد، به گونه ای که میزبان هم واجد ویژگی های وراثتی مورد نظر می شود و هم می تواند این ویژگی ها را به نسل بعد منتقل کند. کار این دانش در حقیقت نوعی دخل و تصرف در طبیعت و خلقت یا دست کاری حیات می باشد. مهندسی ژنتیک از این زاویه، با انواع ابهامات و چالش ها (فلسفی، کلامی، فقهی، حقوقی، اخلاقی و ...) مواجه است که پرداختن به آنها نیازمند مبانی و زیرساخت های مختلفی است که ازجمله مهم ترین آن، مبانی انسان شناختی می باشد. مسئله انسان و انسان شناسی از سه منظر با مهندسی ژنتیک و مسئله تراریخته (محصول مهندسی ژنتیک) در ارتباط است: یکی انسان به عنوان فاعل و عامل تصرف؛ دوم انسان به مثابه بخشی از موضوع مهندسی ژنتیک (موضوع تصرف) و جنبه سوم، انسان به عنوان مصرف کننده محصولات تراریخته. با توجه به نسبت و مناسبات انسان شناسی و مهندسی ژنتیک، دراین باره سؤالات مختلفی مطرح است؛ ازجمله اینکه دخالت ها و تصرفات بشر در طبیعت و خلقت از چه سنخی است؟ قلمرو تصرفات بشر تا کجاست و چه پیامدهایی (تکوینی و غیر تکوینی) دارد؟ آیا تغییرات یا اصلاح ژن انسانی، در ابعاد دیگر انسانی نظیر ذهن، شناخت، صفات نفسانی، فطرت و رفتارها نیز اثرگذار است؟ در مقاله حاضر سعی شده با توجه به مبانی انسان شناختی دینی، به مسائل یادشده پاسخ داده شود.
۱۰.

مبانی انسان شناختی علم سیاست اسلامی در قرآن کریم از منظر علامه طباطبایی (ره) و دستاوردهای آن در تولید این دانش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مبانی انسان شناختی قرآن کریم تفسیر المیزان علم سیاست اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۳۲۶
علم سیاست مبتنی بر مبانی مختلفی ازجمله مبانی انسان شناختی است که طبعاً از منظر قرآن کریم، دارای تحلیل و تفسیری ویژه و برخاسته از جهان بینی الهی می باشد و آن را از علم سیاست سکولار جدا می سازد؛ دانشی که بریده از وحی و انسان محور است. این نوشته می کوشد با مراجعه به آیات قرآن کریم و برداشت های تفسیری علامه طباطبایی به این پرسش اصلی پاسخ دهد که مبانی انسان شناختی علم سیاست کدام است و التزام به آنها چه لوازم و دستاوردهایی در جهت تولید دانش اسلامی- بومی سیاست در پی می آورد. در پاسخ، بر این فرضیه تأکید شده است که با توجه به شاخص های دانش بومی مطلوب و مبانی انسان شناختی مانند کرامت، آزادی همراه با مسئولیت، فضیلت خواهی، جاودانگی و خردورزی که از قرآن کریم و تفسیر المیزان قابل برداشت است، می توان به دستاوردهایی متفاوت از حیث روشی، بینشی و کارکردی دست یافت. از حیث روش، اندیشور سیاست می تواند علاوه بر استفاده از روش تجربی، از روش اجتهاد جامع و فراگیر به کشف زوایای پیدا و پنهان متون اسلامی بپردازد. در عرصه بینشی، زمینه ها و بسترهای شایسته ای برای رسیدن به نگرش جامع و جامعه نگر به آموزه های دینی فراهم می شود تا در نگرشی واقع گرایانه این آموزه ها برای حل مشکلات سیاسی- اجتماعی نقش بازی کنند. دستاورد کارکردی آن مبانی به این نحو است که با درنظرگرفتن هدف و رویکرد استکمالی انسان به سوی سعادت، هدف و موضوع دانش سیاسی اسلامی صرفاً قدرت برای قدرت نیست، بلکه قدرت برای هدایت انسان و حرکت او در جهت سعادت دنیوی و اخروی است. طرح این مبانی و پیامدهای آن، گامی آغازین برای حرکت به سوی دانش سیاست اسلامی و مرزکشی شفاف با رقبای خود است.
۱۱.

جایگاه اصالت روح در مبانی انسان شناختی علوم اجتماعی از منظر شهید مطهری(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اصالت روح مبانی انسان شناختی علوم اجتماعی استاد مطهری انسان جامعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴۵ تعداد دانلود : ۴۹۸
پیش فرض ها و مبانی انسان شناختی در علوم اجتماعی - به دلیل نقش محوری انسان در این علوم، هم به مثابه موضوع (ابژه) مورد مطالعه و هم در جایگاه فاعل شناسا (سوژه)- از اهمیت به سزایی برخورداراند. اصالت روح یا جسم و نیازهای معطوف به آن ها،خاستگاه اختلاف نظرهای بسیار در حوزه انسان شناسی و به تبع آن در زمینه علوم انسانی و اجتماعی شده است. در این مقاله تلاش شده تا با روش اسنادی، دیدگاه استاد مطهری در مسئله اصالت روح استخراج شده و امتداد معرفتی این رویکرد در علوم اجتماعی و انسانی بررسی شود. مواجهه با روح انسان به مثابه واقعیت وجودی و کشف قوانین و سنن آن و نسبت این بعد از وجود با ساحت متناظر خود در عالم هستی، وجه تبیینی متمایزی به مسائل انسانی و اجتماعی می بخشد و عوامل معنوی را در کنار عوامل مادی، مؤثر در شکل گیری مسائل و پدیده های اجتماعی نشان می دهد. با این نگاه، فطرت به عنوان نوع خاص آفرینش و جامع خصلت های ممتاز انسان، نقش تعیین کننده ای در تفسیر و تبیین موضوعات انسانی و اجتماعی خواهد داشت.
۱۲.

بررسی انتقادی مبانی انسان شناختی نظریه ماتریالیسم تاریخی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: ماتریالیسم ماتریالیسم تاریخی مبانی انسان شناختی ازخودبیگانگی کمونیسم کارل مارکس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۰ تعداد دانلود : ۶۰۲
عصر جدید با ظهور و درخشش انسان به معنای مدرن آن، در عرصه معرفت شناخته می شود. اندیشه و تکاپوی شناختی انسان تعیین کننده آرایش معرفتی این عصر است و همه مقولات علم مدرن به نوعی بر محور و مدار انسان می چرخد. نظریه ماتریالیسم تاریخی مارکس، علاوه بر مبانی هستی شناختی، مبنای انسان شناختی پررنگی دارد و بر مبنای تلقی خاصی از انسان پی ریزی و صورت بندی شده است. مارکس، وجهی از هستی اجتماعی انسان؛ یعنی «کار» را محور و مبنای تحلیل دیالکتیکی خود قرار داده که هم مادی و هم اجتماعی تاریخی است. بر اساس نظر مارکس، جهان انسانی، یعنی همه نماد ها و نمود ها، اشکال آگاهی و نهادهای اجتماعی تاریخی، با همه اشکال و صور مختلف آن، صرفاً محصول و برایند عمل و کار انسانند؛ جلوه ها و تبلوراتی که در هر مرحله از تاریخ به گونه ای عینیت یافته و مختصات هر دوره تاریخی و اجتماعی را شکل داده است. این نوشتار، ضمن تقریر اجمالی نظریه ماتریالیسم تاریخی مارکس، سعی دارد مهم ترین مفروضات انسان شناختی آن را مورد بررسی تحلیلی و انتقادی قرار دهد.
۱۳.

مبانی انسان شناختی از دیدگاه ملاصدرا و اصول تربیتی منتج از آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ملاصدرا مبانی انسان شناختی اصول تربیت روش استنتاجی عقل نظری عقل عملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱۴ تعداد دانلود : ۹۳۶
هدف پژوهش حاضر، بررسی مبانی انسان شناختی از دیدگاه ملاصدرا و اصول تربیتی منتج از آن با استفاده از روش استنتاجی بازسازی شده فرانکنا می باشد. براساس این روش، با ترکیب گزاره های توصیفی مربوط به مبانی انسان شناختی و گزاره های تجویزی ناظر به هدف تعلیم وتربیت، می توان به گزاره های تجویزی مربوط به اصول تربیت دست یافت. مبانی عمده انسان شناختی از دیدگاه ملاصدرا به این نحو صورت بندی شده اند: حرکت تکاملی نفس، تفوق عقل نظری بر عقل عملی، اراده مسبوق به عقل عملی، ظهور ملکات و ظهور نوعیت های فردی. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در دیدگاه ملاصدرا می توان از این اصول تربیتی سخن گفت: تقویت تدریجی حرکت تکاملی نفس، قراردادن عقل عملی در خدمت عقل نظری، پرورش اراده با تقویت عقل عملی، تداوم بر عمل و توجه به تفاوت های فردی.
۱۴.

تبیین مبانی هستی شناختی و انسان شناختی تربیت بر پایه سوره مومنون

کلیدواژه‌ها: تربیت مبانی هستی شناختی مبانی انسان شناختی سوره مؤمنون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۰ تعداد دانلود : ۴۱۴
مسئله تربیت از مهم ترین دغدغه های آموزه های اسلام بوده و مکاتب تربیتی بر پایه مبانی و اصول تربیتی خاص، شکل می گیرند. مبانی تربیت همان رویکردهای کلی نسبت به جهان و انسان را گویند. در سوره مؤمنون به مبانی تربیتی مهمی اشاره شده است که در پرتو آن می توان به راهکارها و شیوه های تربیتی مناسب دست یافت. این نوشتار بر آن است تا با بهره گیری از رهنمودهایی که در سوره مؤمنون آمده، به بررسی مهم ترین مبانی تربیتی در این سوره بپردازد تا با استخراج اصول و روش های بر آمده از آن، گامی در راه تربیت انسان برداشته شود. بنابراین پرسش اصلی تحقیق آن است که: مهم ترین مبانی و اصول هستی شناختی و انسان شناختی تربیت، بر پایه سوره مومنون کدامند؟ این نوشتار در دو بخش هستی شناختی و انسان شناختی ارائه شده و سپس در تقسیم بندی جزئی تر به مبانی اعتقادی و اخلاقی پرداخته است. تحقیق به روش توصیفی تحلیلی بوده و با مطالعه در کتب مختلف تفسیری و تربیتی و فیش برداری و استفاده از نرم افزارهای مختلف قرآنی و روایی صورت گرفته است.
۱۵.

بررسی انتقادی تأثیر نظریه تکامل بر مبانی انسان شناختی علوم انسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نظریه تکامل داروین علوم انسانی مبانی انسان شناختی داروینیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۹ تعداد دانلود : ۵۱۱
نظریه تکامل را چارلز داروین نخست به صورت نظریه ای زیست شناسانه مطرح کرد. این نوع نگاه به عالم، خالی از نتایج متافیزیکی و تأثیر بسزا بر علوم انسانی نبود، بلکه تأثیرش در علوم انسانی اگر بیشتر از علوم زیستی نباشد کمتر نیست. در این پژوهش با ارائه گزارشی از نظریه تکامل، تأثیر آن بر مبانی انسان شناختی علوم انسانی در پنج حوزه حقیقت انسان، جایگاه انسان در نظام هستی، اراده و اختیار انسان، کمال نهایی انسان و خلقت انسان را بیان کرده و به بررسی آن می پردازیم و نشان می دهیم که مبانی انسان شناختی علوم انسانی که برآمده از نگاه تکاملی به عالم اند با مبانی انسان شناختی علوم انسانی اسلامی که مورد تأیید ما هستند، سازگاری ندارند.
۱۶.

نظریه اسلامی پیشرفت تربیتی بر اساس مبانی انسان شناختی علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۶۲۲ تعداد دانلود : ۳۶۵
هدف: هدف از انجام این پژوهش، ارائه نظریه اسلامی پیشرفت تربیتی بر اساس تحلیل نظریات انسان شناختی علامه طباطبایی بود. روش: پژوهش حاضر با استفاده از روش حکمی- اجتهادی و مبتنی بر داده های کتابخانه ای، به دنبال کشف نظریه اسلامی پیشرفت تربیتی بود که همان تبیین علّی روابط میان مبانی انسان شناختی و اصول بایسته نظام تربیتی است. یافته ها: مبانی انسان شناختی علامه طباطبایی با بیان نظریه فطرت، اراده آزاد انسانی، کمال جویی، سعادت طلبی، کرامت، عقلانیت اسلامی و اصل نیازمندی انسان و نیز تأثیرپذیری او از جامعه، لزوم استمرار تربیت در طول زندگی انسان و ضرورت ابتنای آن بر وحی و فطرت، ضرورت اعتدال در تربیت و لزوم توجه به کرامت انسانی در اصول راهبردی تربیت، ضرورت تعمیق عقلانیت و تقویت خردورزی در فرایند تربیت و مسؤولیت انسان در این فرایند را اثبات می کند. نتیجه گیری: ابتنای اصولی ارکان تربیت بر مبانی انسان شناختی علامه، نظریه پیشرفت تربیتی را به صورت همه جانبه تدوین کرده، موجبات رشد و تعالی وجودی انسان را فراهم آورده و سبب وصول به سعادت حقیقی می شود. عملیاتی کردن این نظریه یکی از عوامل تحقق حیات طیبه و زندگی گوارای انسانی است.
۱۷.

مبانی انسان شناختی، تربیت دینی در احادیث امیرالمؤمنین(ع)

کلیدواژه‌ها: مبانی انسان شناختی امیرالمؤمنین (ع) تربیت دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴ تعداد دانلود : ۱۷۴
تربیت دینی یکی از اساسی ترین و بنیادی ترین نیازهای زندگی بشری است؛ و در پرتوی آن می تواند به سرمنزل حقیقی خود برسد. امیرالمؤمنین به عنوان بزرگ مرد تربیت در سخنان خود در بسیاری از موارد به آن ها اشاره نموده؛ ایشان انسان را موجودی وابسته به خداوند، دارای اختیار و قوه عاقله، ضعیف و محدود، مرکب از روح و جسم و انسان را متأثر از دوستان و اطرافیان می دانند و همچنین اعتقاد به روز رستاخیز را سبب ضمانت اجرایی برای تحقق قوانین الهی دانسته اند.
۱۸.

دلالت های مبانی انسان شناختی اسلامی در ورزش قهرمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۵۶
با گذر زمان وجوه مادی و دنیوی ورزش قهرمانی که «کوبرتن» پایه گذار آن بود، غلبه یافت و در مقابل، روزبه روز از جنبه های معنوی و روحی آن کاسته شد. ورزش قهرمانی نوین با توجه به مبانی انسان شناختی ، در سیر تدریجی خود به بی هویتی و ازخودبیگانگی ورزشکاران و از بین رفتن روحیه اخلاقی و منش پهلوانی انجامیده است. هدف نهایی ورزشکاران در رویدادهای ورزشی نیز کسب نتیجه به هر قیمت و رسیدن به قهرمانی به هر بهایی شده است. در این نوشتار، با اشاره ای به مهم ترین مبنای انسان شناختی اسلامی، نقش آن ها در شکل دهی به ورزش قهرمانی اسلام پسند بیان شده است. مهم ترین مبانی انسان شناختی اسلامی که می توانند در شکل دهی به ورزش قهرمانی اسلام پسند نقش آفرینی داشته باشند، عبارت اند از: هدف مند بودن خلقت انسان، ترکیب انسان از روح و بدن، اصالت و جاودانگی روح، وجود سرشتی مشترک و فطرتی الهی در همه انسان ها و مسئولیت انسان در برابر خدا. تحقیق حاضر از جمله تحقیق های نظری و توسعه ای است و اطلاعات و مواد اولیه به روش اسنادی گردآوری شده و به روش استدلال و نه فن آماری، تجزیه و تحلیل عقلانی شده است
۱۹.

تحلیل و تبیین مبانی انسان شناختی آینده پژوهی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی دینی مبانی انسان شناختی ماهیت انسان فطرت اختیار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۱۸۵
انسان، محور مباحث علوم انسانی است و پرداختن به مبانی انسان شناختی، اصلی ترین پیش نیاز تحول در علوم انسانی و تمدن سازی بشری است. هدف این تحقیق، بررسی و تبیین مبانی انسان شناختی مبتنی بر جهان بینی الهی است که مؤثر در آینده پژوهی دینی می باشد، و روش تحقیق حاضر، از نوع توصیفی تحلیلی و با صورت علمی و موضوع محور بوده و مطالب آن با روش کتابخانه ای در عرصه پدیده شناختی گردآوری شده است. یافته های این تحقیق حاکی است که آینده پژوهی اسلامی نسخه ای بدیل از آینده پژوهی عرفی است که مهم ترین ویژگی آن ارتباط با دین است و مکاتب دینی از هر دیدگاه فلسفی و علمی، آینده نگرتر هستند. اسلام ماهیت و حقیقت انسان و آینده جهان را ترسیم کرده و در چشم اندازی الهام بخش، وضعیت مطلوبی را برای بشریت نوید می دهد. رسیدن به آرمان ها و اعتقاد به هدفمندی رویدادهای آینده در بسیاری از تلاش های آینده پژوهانه وجود داشته و مرز مشترک بین بسیاری از آینده پژوهان است. نتیجه آنکه بدون شناخت مبانی انسان شناختی آینده پژوهی، توفیق زیادی در شناخت این علم و فن را نخواهیم داشت. در نظام جهان بینی الهی، انسان به صورت فطری، میل حرکت به سمت کمال بی نهایت را دارد و می خواهد با شناخت آینده، کمالات بیشتری را برای خود مهیا کند و همچنین او تنها موجودی است که با اختیار خود، آینده خودش را می سازد و تغییر در سرنوشت، وابسته به تغییر اراده هاست.
۲۰.

«هویت فردی» و مبانی انسان شناختی آن در اندیشه ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ابن سینا مبانی انسان شناختی نفس بدن هویت فردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۵ تعداد دانلود : ۲۹۶
امروزه «هویت فردی» یکی از مهم ترین و چالش برانگیزترین مسائل در حوزه علوم انسانی به شمار می رود. در میان فلاسفه ای که به این مسئله پرداخته اند، بررسی دیدگاه ابن سینا از اهمیت والایی برخوردار است؛ چرا که با اهتمام ویژه به «نفس» و «بدن» و عدم غفلت از یکی به نفع دیگری، ساختار وجودی انسان را هم به لحاظ بالینی و هم به لحاظ مباحث نظری مطالعه کرده است. در پژوهش حاضر از زاویه ای بدیع مبانی انسان شناختی ابن سینا از جمله «ترکیب ساحت وجودی انسان از نفس و بدن»، «حدوث نفس»، «دوگانگی نفس و بدن» و «ارتباط متقابل نفس و بدن» در جهت استنباط مباحث پیرامون هویت فردی بازخوانی می گردد. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که مبانی انسان شناختی مذکور، ظرفیت مناسبی برای تبیین مباحثی چون «مفهوم شناسی هویت فردی»، «مباحث مربوط به "خود" و تفاوت آن با هویت فردی»، «ویژگی های ایجابی و سلبی هویت فردی»، «شرح هویت منسجم»، «مؤلفه های سازنده هویت فردی» و «فرآیند شکل گیری آن» را دارد و می تواند مباحث مذکور را به شیوه عقلانی ، تفهیم نماید.