روانشناسی کاربردی

هدف: پژوهش حاضر با هدف آزمون نقش واسطه ای رفتار های سلامت در رابطه ویژگی های شخصیتی و رفتار استفاده پرخطر و مشکل آفرین از اینترنت در دانشجویان انجام شد.روش: در این پژوهش همبستگی، ۲۷۹ دانشجو (۱۱۶ پسر و ۱۶۳ دختر) که با استفاده از روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند، به نسخه کوتاه پرسشنامه پنج عاملی بزرگ شخصیت (مک کری و کاستا، ۱۹۸۷)، نیمرخ سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت نسخه تجدید نظرشده دوم (والکر، سیچریست و پندر، ۱۹۹۵) و مقیاس غربالگری استفاده پرخطر و مشکل آفرین از اینترنت (جلینکینگ و همکاران، ۲۰۱۴) پاسخ دادند. به منظور آزمون روابط مفروض در مدل پیشنهادی از روش آماری مدل یابی معادله ساختاری استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که مدل واسطه مندی نسبی رفتار های ارتقا دهنده سبک زندگی سلامت محور در رابطه ویژگی های شخصیتی و استفاده پرخطر و مشکل آفرین از اینترنت با داده ها برازش مطلوبی داشت. نتایج نشان داد که در مدل مفروض، تمامی وزن های رگرسیونی از لحاظ آماری معنادار بودند و متغیر های صفات شخصیت و رفتار های سلامت، ۴۲ درصد از واریانس نمرات رفتار های استفاده پرخطر و مشکل آفرین از اینترنت را تبیین کردند.نتیجه گیری: در مجموع، نتایج مطالعه حاضر همسو با دیگر دغدغه تحرکات نظری و تجربی نشان داد که پنج عامل بزرگ شخصیت از طریق تقویت و یا تضعیف منابع خودنظم بخشی مانند حالت های عاطفی، ادراکات از کنترل و جهت گیری های هدف مدارانه و متعاقب آن فراخوانی رفتار های تسهیل گر/بازدارنده سبک زندگی سلامت محور، در پیش بینی رفتار استفاده پرخطر و مشکل آفرین از فناوری اینترنت در دانشجویان مؤثر واقع می شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی روان درمانی مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی بر اضطراب و کیفیت زندگی زنان مبتلا به ویتیلیگو انجام شد.روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه زنان مبتلا به بیماری پوستی ویتیلیگو مراجعه کننده به مرکز تحقیقات بیماری های پوستی و سالک اصفهان بود که در این میان تعداد ۲۰ نفر با روش نمونه گیری دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گروه کنترل (۱۰ نفر برای هر گروه) جایگزین شدند. هر دو گروه پرسشنامه های اضطراب بک (۱۹۸۸) و درماتولوژی کیفیت زندگی (۲۰۰۴) را به عنوان پیش آزمون تکمیل کردند و پس از اتمام دوره هشت جلسه ای روان درمانی مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی (هفته ای یک جلسه ۹۰ دقیقه ای به مدت هشت هفته) مجدداً پس آزمون و یک ماه بعد پیگیری برای گروه کنترل و آزمایش اجرا شد. داده های گردآوری شده با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر در نرم افزارSPSS. ۲۳ مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.یافته ها: براساس یافته های تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر مشخص شد که روان درمانی مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی میانگین نمرات اضطراب را کاهش و کیفیت زندگی زنان مبتلا به ویتیلیگو را افزایش داد.نتیجه گیری: با توجه به اینکه روان درمانی مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی بر اضطراب و کیفیت زندگی زنان مبتلا به ویتیلیگو تأثیر دارد، لذا آموزش این رویکرد درمانی به عنوان یک روش مداخله ای مؤثر برای کاهش اضطراب و بهبود کیفیت زندگی زنان مبتلا به ویتیلیگو توصیه می شود.

هدف: این پژوهش با هدف آزمون نقش واسطه ای هیجا ن های پیشرفت در رابطه بین باور های خودکارآمدی با بهزیستی تحصیلی در دانشجویان انجام شد.روش: ۳۰۰ دانشجوی کارشناسی (۱۵۰ پسر و ۱۵۰ دختر) که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند، به پرسشنامه خودکارآمدی تحصیلی (زاژاکووا، لینچ و اسپنشادا، ۲۰۰۵)، نسخه کوتاه پرسشنامه هیجا ن های پیشرفت (عبدالله پور، ۱۳۹۴)، سیاهه مشغولیت تحصیلی (سالملا آرو و آپادایا، ۲۰۱۲) و سیاهه فرسودگی تحصیلی (سالملا آرو، کیورا، لسکینن و نورمی، ۲۰۰۹) پاسخ دادند. برای آزمون مدل پیشنهادی پژوهش از روش آماری مدل یابی معادله ساختاری استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که مدل پیشنهادی واسطه مندی نسبی هیجا ن های پیشرفت در رابطه باور های خودکارآمدی تحصیلی با بهزیستی تحصیلی در دانشجویان با داده ها برازش مطلوبی داشت. همچنین، نتایج نشان داد که در مدل مفروض، تمامی وزن های رگرسیونی (به جز ضرایب مسیر مربوط به اثر مستقیم باور های خودکارآمدی تحصیلی بر مشغولیت تحصیلی و فرسودگی تحصیلی) از لحاظ آماری معنادار بودند و در این مدل به ترتیب ۶۱ و ۵۹ درصد از پراکندگی نمرات مشغولیت تحصیلی و فرسودگی تحصیلی از طریق متغیر های مکنون خودکارآمدی تحصیلی و هیجا ن های پیشرفت تبیین شد.نتیجه گیری: این یافته ها با پیش بینی بهزیستی تحصیلی به عنوان یک نشانگر کیفی اثربخشی زندگی تحصیلی یادگیرندگان از طریق باور های خودکارآمدی تحصیلی، شواهدی مضاعف و تکمیل کننده ای را در دفاع از آموزه های نظریه کنترل ارزش هیجانات پیشرفت، فراهم آورد.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش حافظه کاری بر بهبود حل مسأله، بازداری شناختی، نگرش به ریاضی و اضطراب ریاضی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ریاضی بود.   روش: مطالعه حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دختر و پسر دارای اختلال یادگیری ریاضی دوره ابتدایی مراکز اختلالات یادگیری شهر اصفهان بود که در سال تحصیلی 1400-1401 به این مراکز مراجعه نموده اند. در این راستا 30 نفر از دانش آموزان به روش هدفمند انتخاب شده و به صورت تصادفی در گروه آزمایش و گروه کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایشی مداخلات مبتنی بر حافظه کاری را در 14 جلسه و به مدت 60 دقیقه دریافت کردند. آزمودنی ها قبل و بعد از آموزش، به پرسشنامه های حل مسأله محقق ساخته، آزمون استروپ عددی جان رایدلی (1935)، نگرش به ریاضی آیکن (1971) و اضطراب ریاضی چیو و هنری (1990) پاسخ دادند.   یافته ها: نتایج تحلیل واریانس آمیخته نشان داد که آموزش مبتنی بر حافظه کاری بر افزایش مهارت حل مسأله، کاهش بازداری شناختی، افزایش نگرش به ریاضی و کاهش اضطراب ریاضی در سطح (01/0) اثربخش و معنادار بود.   نتیجه گیری: بنابراین بر اساس اثربخش بودن آموزش مبتنی بر حافظه کاری بر متغیرهای شناختی- عاطفی دانش آموزان دارای اختلال ریاضی، این مداخله می تواند در بهبود این مهارت ها در دانش آموزان با اختلال یادگیری ریاضی کمک نماید.

هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش میانجی تفکر دوپاره و اعتماد اجتماعی در ارتباط بین ابعاد دلبستگی ناایمن و صفات اختلال شخصیت مرزی انجام شد. روش: جامعه آماری پژوهش متشکل از دانشجویان دانشگاه های 20 استان ایران بود. جمع آوری داده ها از بهمن 1399 تا اسفند 1399 ادامه یافت. با به کارگیری طرح همبستگی مبتنی بر مدل یابی معادلات ساختاری و نمونه گیری در دسترس، 436 دانشجو به عنوان نمونه انتخاب شدند. شرکت کنندگان مجموعه ای از پرسشنامه های خودگزارش دهی، شامل سیاهه سنجش شخصیت– خرده مقیاس مرزی، سیاهه دلبستگی بزرگسال، پرسشنامه اعتماد اجتماعی و سیاهه تفکر دوپاره را تکمیل کردند. از مدل یابی معادلات ساختاری برای آزمون مدل پیشنهادی استفاده شد. یافته ها: نتایج مدل میانجی گری سریالی نشان داد که تفکر دوپاره، میانجی گر رابطه ابعاد دلبستگی ناایمن و اعتماد اجتماعی بود و از سوی دیگر، اعتماد اجتماعی صفات مرزی را پیش بینی می کرد. متغیرهای پیش بین به ترتیب 4، 49 و 60 درصد از واریانس تفکر دوپاره، اعتماد اجتماعی و صفات شخصیت مرزی را تبیین می کردند. نتیجه گیری: مسیری که ناامنی های دلبستگی از طریق آن بر صفات اختلال شخصیت مرزی تأثیر می گذارند، برای هر یک از ابعاد دلبستگی متفاوت است. به علاوه، بی اعتمادی اجتماعی، و نه تفکر دوپاره، سازوکاری است که ناایمنی دلبستگی از مسیر آن به صفات اختلال شخصیت مرزی منجر می شود. بنابراین، پرداختن به بی اعتمادی اجتماعی می تواند به درک جامع تری از اختلال شخصیت مرزی بیانجامد.

هدف: به دلیل اهمیت غربالگری به هنگام مشکلات روان شناختی کودکان و دقت بالا در استفاده از ابزار های چند درگاهی و همچنین افزایش سرعت و دقت اطلاعات جمع آوری شده در بستر مجازی، مطالعه حاضر با هدف تهیه ابزار الکترونیکی برای غربالگری روان شناختی کودکان در قالب نسخه های گزارش معلم و والدین انجام شد.روش: جامعه دربرگیرنده والدین و معلمان دانش آموزان ابتدایی از سی ویک استان بود. از هر استان، دو شهر انتخاب و از هر شهر، دو مدرسه به صورت هدفمند انتخاب شد. گروه نمونه را ۲۴۲۰ والد و ۶۹۷۲ معلم تشکیل دادند. مدل مفهومی هر دو ابزار دارای هشت مفهوم اضطراب، افسردگی، فزون کنشی و نارسایی توجه، رفتار های ایذایی، نقص در انجام تکالیف تحصیلی و اجتماعی، خودتنظیمی، خودآسیب رسان و خطر سوءاستفاده از کودکان بود.یافته ها: تحلیل گویه نشان داد در نسخه های والدین، ۱۳۹ و معلم ۱۰۱ گویه از کفایت مناسب برخوردارند. تحلیل اکتشافی و تائیدی وجود ساختاری هشت عاملی در نسخه والدین و شش عاملی در نسخه معلم را نشان دادند. در ساختار نهایی نسخه معلم، دو مؤلفه رفتار تکانشی پرخاشگری به همراه نارسایی توجه و فزون کنشی و همچنین مؤلفه رفتار های خودآسیب رسان در کنار سوءاستفاده از کودک قرار گرفت. ضرایب اعتبار همگونی درونی آلفا (۷۳/۰- ۹۷/۰)، آلفای ترتیبی (۸۶/۰- ۹۸/۰) و امگا (۷۵/۰- ۹۷/۰) به دست آمد.نتیجه گیری: نسخه الکترونیکی گزارش والدین و معلم از روایی مناسب ساختاری و اعتبار برای استفاده در مقاصد بالینی و کلینیکی برخوردار است.

هدف: این پژوهش با هدف طراحی برنامه آموزش ذهن شفقت گرا برای نوجوانان با استفاده از رویکرد نقشه نگاری مداخله انجام شد. نقشه نگاری مداخله، رویکردی است که به طور تکراری و تجمعی برای توسعه مداخلات سلامت محور مبتنی بر نظریه، شواهد و عمل، به کار می رود.روش: در این مطالعه، علاوه بر بررسی دانش نظری و تجربی در زمینه شفقت ورزی، نظرات خبرگان در دو حوزه روان شناسی مثبت و تحولی نیز لحاظ شد. هدف اصلی این بود که پروتکلی بافت محور برای آموزش ذهن شفقت گرا در نوجوانان طراحی شود.یافته ها: پژوهش نشان داد که دستیابی به ذهن شفقت گرا از طریق این پروتکل آموزشی با مفاهیمی مانند ابرازگری هیجانی، والدگری کمال جویانه، محیط سرزنش گر، رسانه های اجتماعی، نیاز های اساسی و خودمراقبتی در ارتباط است. این یافته ها تأکید می کند که رویکرد تک بعدی به مقوله شفقت ورزی کافی نیست و لازم است به ابعاد مختلف اجتماعی، خانوادگی و فردی توجه شود.نتیجه گیری: در نتیجه، ساده سازی بیش از حد مفهوم شفقت ورزی و تمرکز صرف بر یک جنبه خاص، نه تنها باعث درک ناقص این سازه می شود، بلکه می تواند در توسعه مداخلات نیز به نتایج محدودی منجر شود. بنابراین، لازم است که مداخلات شفقت ورزی به صورت چندبعدی و با نگاهی جامع به جنبه های مختلف این سازه طراحی و اجرا شود.

هدف: انجام مداخلات اختصاصی برای کودکان آسیب پذیر شبه خانواده دارای اهمیت است. پژوهش حاضر با تلفیق مضامین استخراج شده از مصاحبه های انجام گرفته با کودکان شبه خانواده درباره تجربه زیسته آن ها از ضربه روانی پیچیده و درمان شناختی -رفتاری متمرکز بر ضربه روانی، مداخله تلفیقی شناختی- رفتاری مبتنی بر تجربه زیسته کودکان شبه خانواده از ضربه روانی پیچیده را معرفی می کند.روش: پژوهش حاضر در دو بخش انجام گرفت. در بخش نخست، جامعه پژوهش ۳۰ دختر ۹ تا ۱۱ سال ساکن در مراکز شبه خانواده شهر اصفهان در سال۱۴۰۱ بود. نمونه گیری هدفمند و تا اشباع داده ها بر روی ۸ کودک انجام شد. جمع آوری اطلاعات نیمه ساختار یافته با روش پدیدارشناسی توصیفی انجام و با روش جیورجی تحلیل شد. در بخش دوم، به منظور طراحی مداخله تلفیقی از رویکرد عوامل مشترک و برای روایی یابی محتوایی مداخله از نظرات ۸ نفر از متخصصان به روش دلفی استفاده شد.یافته ها: در بخش نخست، ۵ مضمون اصلی شامل تعلق، ارتباط، خودپنداره، چالش های زندگی قبلی و سرمایه روانشناختی شناسایی شد. در بخش دوم؛ مداخله تلفیقی شناختی- رفتاری مبتنی بر تجربه زیسته کودکانشبه خانواده در۱۰ جلسه، هر جلسه شامل دو بخش مراقبان (گروهی) و کودک (فردی) تدوین شد. ضریب نسبی روایی محتوایی حداقل ۰. ۷۵ و حداکثر ۱ و شاخص روایی محتوا ۰. ۹ بدست آمد.نتیجه گیری: مداخله تلفیقی حاضر تلاشی است برای تدوین مداخله درمانی کودک محور ویژه کودکان شبه خانواده تا ضمن کاهش دادن برخی از خلاء های درمان شناختی- رفتاری متمرکز بر ضربه روانی از ظرفیت های این درمان نیز استفاده کرده باشد.

هدف: تخریب گری و رفتارهای وندالیسمی یکی ازموضوعات مهم رفتاری است که با دامنه وسیع و مخرب بر عملکرد افراد وکارکنان، کارآمدی و نهایتاً اثربخشی فردی و سازمانی مؤثراست. ازدیگر معضلات اجتماعی احساس انومی (بی هنجاری) در افراد است.  همزمانی دو ناهنجاری در سازمان اثر تخریبی مضاعفی را می تواند به همراه داشته باشد. در پژوهش حاضر به بررسی احساس انومی افراد دربروز رفتارهای وندالیستی در سازمان تأمین اجتماعی پرداخته شده است. روش: جامعه آماری شامل70 نفر کارکنان سازمان تأمین اجتماعی کاشان در سال 1402 است.  نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام گرفته است. با توجه به مدل مفهومی پژوهش جهت کاهش میانگین میزان خطای مطلق در PLS تعداد 58 نمونه استفاده شده است. پرسشنامه در دو قسمت،  اول بخش تخریب گری سازمانی با دو شاخص تخریب اعتبار سازمانی وتخریب فیزیکی وقسمت دوم ان بخش انومی با چهار شاخص انومی سیاسی،  اجتماعی،  اقتصادی وفرهنگی است. یافته ها: حاکی ازتأییدتأثیر احساس آنومی (بی هنجاری) کارکنان (بی هنجاری سیاسی،  اجتماعی،  اقتصادی و فرهنگی) بر بروز رفتارهای وندالیستی سازمانی (تخریب اعتبار سازمانی و تخریب فیزیکی) با مقدار آماره t برابر 953/11 و ضریب تأثیر 736/0 با اطمینان 95 درصد است.   نتیجه گیری: احساس آنومی (بی هنجاری) ارکنان در بروز رفتارهای وندالیستی سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد. و با توجه به ضریب تعیین تعدیل شده احساس آنومی (بی هنجاری) کارکنان (بی هنجاری سیاسی،  اجتماعی،  اقتصادی و فرهنگی) حدود 2/54 درصد از واریانس رفتارهای وندالیستی سازمانی (تخریب اعتبار سازمانی،  تخریب فیزیکی) را تبیین می کند.

هدف: ازدواج مجدد نسبت به ازدواج نخست آسیب پذیری بیشتری در برابر طلاق دارد. پژوهش حاضر باهدف پاسخ به این سؤال صورت گرفت که، چالش ها و مؤلفه های ناپایداری ازدواج مجدد چیست؟ روش: پژوهش کیفی و از نوع داده بنیاد سیستماتیک استراوس و کوربین (2011) بود. جمعیت موردمطالعه شامل کلیه زوجینی بود که تجربه ازدواج مجدد داشتند و در شهر کرمان زندگی می کردند. با استفاده از شیوه نمونه گیری توأمان هدفمند و نظری تعداد 12 نفر که متمایل به همکاری با پژوهشگر بودند، انتخاب شدند. این افراد با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته موردبررسی قرار گرفتند. تحلیل داده ها با استفاده از شیوه استراوس و کوربین (1990) و نرم افزار MAXQDA صورت گرفت. یافته ها: بعد از کدگذاری درمجموع 87 کدمعنایی، 24 مضمون فرعی و 12 مضمون اصلی استخراج شد. شرایط علی (عدم حل وفصل مشکلات ازدواج قبلی، عدم طرح ریزی برای ازدواج مجدد، ازدواج مصلحتی، ایجاد موقعیت بیگانه/خودی) راهبردها (راهبردهای مقابله ای نامناسب در زمان استرس و اختلافات زناشویی)، شرایط مداخله گر (عدم درک چالش های مرتبط با چرخه زندگی و عدم انعطاف در مواجه با چالش های ازدواج، ناتوانی در مدیریت اوقات دونفره، ناتوانی در به اشتراک گذاری صمیمیت و  بیان احساسات، مشکلات مالی)، شرایط زمینه ای (مخدوش شدن امنیت ازدواج به دلیل عدم تائید خانواده اصلی)، پیامدها (سست شدن سرمایه گذاری بر روی رابطه، از دست رفتن خود). نتیجه گیری: درنتیجه می توان گفت ازدواج مجدد نیازمند طرح ریزی، آمادگی و راهبردهای مقابله ای مناسب است. عدم توجه به موارد یادشده پیامدهای ناگواری برای ازدواج در پی دارد.