روانشناسی کاربردی

  هدف: پژوهش حاضر با هدف ساخت برنامه داربست سازی انگیزشی و تعیین اثربخشی آن بر جهت گیری های هدفی و ارزیابی های شناختیوالدین انجام شد. روش: پس از طراحی برنامه آموزشی داربست سازی انگیزشی بر اساس نقشه نگاری مداخله، به منظور بررسی اثربخشی آن از پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون همراه با پیگیری و گروه گواه استفاده شد. جامعه آماری شامل تمامی والدین دانش آموزان پایه هشتم منطقه 4 آموزش و پرورش شهر تهران و نمونه آماری نیز شامل 30 مادر دارای فرزند کلاس هفتم و هشتم بودند که به کمک روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و پس از واگذاری در گروه های آزمایشی به مقیاس ارزیابی شناختی استرس وابزار جهت گیری هدفی والدینپاسخ دادند. برنامه داربست سازی انگیزشی در ده جلسه دو ساعته به صورت هفتگی و از طریق اپلیکیشن واتساپ برای گروه آزمایش اجرا شد. یافته ها: نتایج روش آماری تحلیل واریانس مختلط ساده نشان داد که این برنامه با 05/0P<، در افزایش جهت گیری هدفی تسلطی (20/4 =F) و ارزیابی چالشی (40/4 =F) و ارزیابی از منابع (31/6 = F) و در کاهش جهت گیری عملکردی (97/3 =F) و ارزیابی شناختی تهدیدنگر (88/3 =F) مؤثر بود. نتیجه گیری: در مجموع، نتایج با تاکید بر مشخصه های کارکردی برنامه داربست سازی برای تغییر در وضعیت انگیزشی والدین نشان داد که اصطلاح شناسی انگیزشی معرف نیمرخ انگیزشی والدین با سازه های انگیزشی ناظر بر جهت گیری انگیزشی دانش آموزان مشابه بود. بنابراین، جهت گیری انگیزشی والدین به عنوان یکی از تعیین کننده ترین عناصر بافتاری مؤثر بر نیمرخ انگیزشی دانش آموزان محسوب می شود.    

هدف : هدف از پژوهش حاضر وارسی ویژگی های روان سنجی مقیاس کشمکش های مذهبی و معنوی [1] (RSSS) اکسلاین و همکاران (2014) در جامعه ی ایرانی بود. روش: پژوهش حاضر از نوع ارزشیابی است. نمونه ی پژوهش حاضر متشکل از 486 نفر از افراد بزرگسال ایرانی در محدوده ی سنی 14 تا 75 سال بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. نسخه ی فارسی مقیاس همراه با پرسشنامه های به زیستی معنوی الیسون (1983) و تنیدگی ادراک شده کوهن و همکاران (1994) اجرا گردید. برای بررسی روایی مقیاس از روش تحلیل عامل تأییدی و روایی همگرا و واگرا از طریق محاسبه ی همبستگی پیرسون استفاده شد و برای بررسی اعتبار آن نیز از روش محاسبه ی آلفای کرونباخ بهره گرفته شد. جهت بررسی پایایی مقیاس نیز از روش ؛آزمون باز-آزمون استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل عامل تأییدی حاکی از برازش و مطلوب بودن مدل شش عاملی بود. همبستگی های معنادار میان این مقیاس و مقیاس های به زیستی معنوی و تنیدگی ادراک شده نیز روایی واگرا و همگرای این مقیاس را تائید می کرد. اعتبار مقیاس با استفاده از محاسبه ی ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس ۸/۰ و برای عامل های آن در دامنه ی ۷۳/۰ تا ۹۱/۰ و اعتبار مرکب عوامل در دامنه ی ۸1/۰ تا ۹۴/۰ و ضریب همبستگی آزمون-بازآزمون ۹/۰ به دست آمد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به مطلوب بودن خصوصیات روان سنجی مقیاس فارسی کشمکش های معنوی می توان از آن به عنوان یک ابزار معتبر در جامعه ایران استفاده کرد.  

هدف: سطوح بالای همیاری در جوامعی شکل می گیرد که در آن افرادی که از هنجارهای خاصی تخطی می کنند، با رفتار تنبیهی دیگران مواجه شوند. هدف مطالعه حاضر تفکیک انواع واکنش افراد به پیشهادهای ناعادلانه و بررسی مولفه های الکتروفیزیولوژیک آنان بود. روش: 40  نفر با جنسیت مذکر از دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی از طریق نمونه گیری در دسترس در این مطالعه شرکت کردند و واکنش آنها در شکل اصلاح شده بازی های دیکتاتور و اولتیماتوم مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد که به طور کلی بیشتر شرکت کنندگان پیشنهادهای ناعادلانه را نپذیرفتند و به همین میزان در DG ناعادلانه رفتار کردند. تحلیل خوشه بندی سلسله مراتبی نشان داد که افراد بر اساس پیوستار عادلانه-ناعادلانه در هر دو بازی، به چهار گروه تقسیم می شوند که رفتار گروه اول (10 نفر) در چهارچوب تنبیه نوع دوستانه خالص قرار گرفت و رفتار سایر گروه ها در بردارنده یک نوع خودخواهی و تناقض رفتاری بود. داده های الکتروفیزیولوژیک نشان داد که در گروه اول دامنه FRN و P300 پایین تری در مقایسه با سایر گروه ها وجود داشت.   نتیجه گیری: این مطالعه فهم ما از زیربنای ادراک عدالت توسط پاسخ دهندگان را عمیق تر می کند و به ما امکان می دهند تا فرآیندهایی را که به طور خاص برای ارزیابی پیشنهادات منصفانه و ناعادلانه وجود دارند را ارزیابی کنیم. بر طبق اطلاعات ما این مطالعه اولین بررسی است که تفاوت داده های عصبی مبتنی بر پتانسیل فراخوانده رویداد، برخواسته از تنبیه نوع دوستانه با سایر شکل های تنبیه را نشان می دهد و تلویحات کاربردی مهمی در مورد تکامل همیاری فراهم می کند.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی درمان وحدت مدار بر اضطراب مرگ و تاب آوری در بیماران مبتلا به سرطان خون بود. روش: جامعه آماری پژوهش، شامل تمام بیماران مبتلا به سرطان خون  لوسمی  مراجعه کننده به مؤسسه خیریه مهیار در سال 1398 و 1399 بودند که از میان آنها 34 بیمار با مراجعه به فرمول حجم نمونه کوهن با استفاده از روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند و با گمارش تصادفی و همگن سازی سن، جنس و سابقه درمان در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه قرار گرفتند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه اضطراب بک (1988)؛ مقیاس اضطراب مرگ تمپلر (1970) و مقیاس تاب آوری کانر دیویدسون (2003) جمع آوری شدند. به منظور انجام مداخله، شرکت کنندگان گروه آزمایش تحت 8 جلسه درمان وحدت مدار قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و نرم افزار SPSS-24 استفاده شد. یافته ها: داده های حاصل بیانگر کاهش نمرات پس آزمون (88/4±69/0) و پیگیری (70/4±58/0) اضطراب مرگ نسبت به پیش آزمون (29/10±04/1) و افزایش نمرات پس آزمون (17/16±28/1) و پیگیری (35/16±22/1) تاب آوری نسبت به پیش آزمون (88/8±33/1) و گروه گواه بود. اثر متقابل زمان * گروه موجب کاهش اضطراب مرگ (001/0=P) و افزایش تاب آوری (001/0=P) نسبت به گروه گواه شد. نتیجه گیری: براساس نتایج سودمندی روش و نگرش وحدت مدار به زندگی در  کاهش عوارض روان شناختی سرطان خون در کنار درمان های پزشکی برای  افزایش تاب آوری این بیماران و کاهش اضطراب مرگ آنها پیشنهاد می شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسه اثربخشی گروه درمانی شناختی – رفتاری و ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت بر کاهش رفتارهای پرخطر در معتادان ترک افیونی صورت گرفت. روش: روش این پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون همراه با گروه کنترل است. جامعه ی آماری شامل کلیه افراد وابسته به مواد افیونی مراجعه کننده به مرکز ترک اعتیاد وابسته به شبکه بهداشت و درمان شهرستان سرپل ذهاب در نیمه اول سال 1396 بود، به روش نمونه گیری در دسترس تعداد 36 نفر با تشخیص وابستگی به مواد افیونی بر اساس معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری نسخه پنجم، از افرادی که داوطلب دریافت خدمات درمانی و واجد معیارهای ورود بودند، به صورت تصادفی (12 نفر گروه آزمایش اول، 12 نفر گروه آزمایش دوم و 12 نفر گروه کنترل) انتخاب شدند. از مصاحبه بالینی ساخت یافته DSM-5 نسخه ی بالینی (SCID-5)، مصاحبه بالینی ساخت یافته DSM-5 نسخه ی بالینی (SCID-5-PD) و مقیاس پیش بینی از بازگشت برای جمع آوری داده ها استفاده شد. روش درمان ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت در 8 جلسه 2 ساعته و روش درمان شناختی- رفتاری در 12 جلسه 90 دقیقه ای در گروه های آزمایشی اجرا شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بین اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری و ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت در کاهش رفتارهای پرخطر در معتادان افیونی تفاوت معناداری وجود ندارد، اما در مقایسه با گروه کنترل این تفاوت معنادار است. نتیجه گیری: گروه درمانی شناختی-رفتاری و ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت از روش های درمانی تاثیرگذار بر کاهش رفتارهای پرخطر در معتادان افیونی است.

هدف: این پژوهش با هدف تحلیل روان سنجی نسخه کوتاه مقیاس پرطاقتی روانی برای نوجوانان (مک گیوئن، کلیر تامپسون و پوتوین، 2016) در بین گروهی از نوجوانان تیزهوش ایرانی انجام شد. روش: در این پژوهش همبستگی، 300 نوجوان تیزهوش (150 پسر و 150 دختر) به مقیاس پرطاقتی روانی و پرسشنامه  نظم بخشی شناختی هیجان (گارنفسکی، کرایج و اسپینهاون، 2001) پاسخ دادند. به منظور تعیین روایی عاملی مقیاس پرطاقتی روانی از روش آماری تحلیل عامل تأییدی و به منظور بررسی همسانی درونی مقیاس پرطاقتی روانی از ضرایب آلفای کرونباخ استفاده شد. همچنین، به منظور مطالعه روایی ملاکی مقیاس پرطاقتی روانی، ضرایب همبستگی بین ابعاد پرطاقتی روانی با راهبردهای انطباقی و غیرانطباقی نظم بخشی شناختی هیجان در نوجوانان گزارش شد. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی تاییدی بر پایه نرم افزار AMOS نشان داد که در نمونه نوجوانان تیزهوش ساختار شش عاملی مقیاس پرطاقتی روانی شامل چالش، تعهد، کنترل هیجانی، کنترل زندگی، اعتماد به توانایی ها و اعتماد بین فردی با داده ها برازش مطلوبی داشت. نتایج مربوط به همبستگی بین ابعاد پرطاقتی روانی با راهبردهای انطباقی و ناانطباقی نظم بخشی شناختی هیجان نیز به طور تجربی از روایی سازه مقیاس پرطاقتی روانی حمایت کرد. مقادیر ضرایب همسانی ابعاد مقیاس پرطاقتی روانی شامل چالش، تعهد، کنترل هیجانی، کنترل زندگی، اعتماد به توانایی ها و اعتماد بین فردی به ترتیب برابر با 88/0، 90/0، 80/0، 91/0، 81/0 و 96/0 به دست آمد. نتیجه گیری: در مجموع، نتایج مطالعه حاضر نشان داد که مقیاس پرطاقتی روانی برای سنجش خصیصه شخصیتی پرطاقتی روانی در نوجوانان ایرانی ابزاری روا و پایا است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف پیش بینی رفتار جستجوی شغل بر اساس ویژگی های شخصیتی با نقش تعدیل گری خودارزشیابی های محوری انجام شد. روش: روش پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری داده ها همبستگی است. جامعه آماری متقاضیان شغلی بودند که در سال 1397 به موسسات مشاوره شغلی و کاریابی غیردولتی شهر تهران مراجعه کردند. حجم نمونه با روش نمونه گیری در دسترس تعداد 206 متقاضی شغل انتخاب شد. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه رفتار جستجوی شغل بلو (1994)، پرسشنامه ویژگی های شخصیتی (NEO) و پرسشنامه خودارزشیابی های محوری جاج و همکاران (2003) جمع آوری شدند و تحلیل داد ها از طریق آزمون ضریب همبستگی و رگرسیون با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد مدل پیش بینی رفتار جستجوی شغل بر اساس ویژگی های شخصیتی با نقش تعدیل گری خودارزشیابی های محوری از برازش قابل قبولی برخوردار است. نتایج: نتایج حاکی از آن است که می توان از طریق ویژگی های شخصیتی میزان رفتار جستجوی را پیش بینی کرد. بنابراین باید مولفه های ویژگی های شخصیتی به عنوان عوامل مهم در پیش بینی رفتار جستجوی شغل در نظر گرفته شوند. همچنین خودارزشیابی های محوری نقش تعدیل گری را در پیش بینی رفتار جستجوی شغل بر اساس ویژگی های شخصیتی ایفا می کند.  

  هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی اثربخشی مداخله مبتنی بر پذیرش و تعهد با رویکرد ماتریکس و تحریک جدار جمجمه ای با جریان مستقیم (tDCS) بر ولع خوردن و فعالیت بدنیِ افراد مبتلابه چاقی و اضافه وزن صورت گرفته است. روش: طرح پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری سه ماهه با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه افراد داری اضافه وزن شهر تهران در سال 1400 تشکیل دادند که از میان آن ها 40 نفر به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب و به شیوه تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه فعالیت بدنی بک (1982) و پرسشنامه ولع خوردن سپدا-بنیتو (2000، FCQ-T) بود. گروه آزمایش بسته مداخلاتی را طی 12 هفته در جلسات گروهی آنلاین 2 ساعته و 8 جلسه فردی tDCS تحریک AR/CL (با شدت 2 میلی آمپر و به مدت 20 دقیقه) و گروه کنترل 8 جلسه فردی tDCS تحریک AR/CL (با شدت 2 میلی آمپر و به مدت 20 دقیقه) را دریافت کردند. یافته ها: نتایج تحلیل واریانس آمیخته درون گروهی و بین گروهی نشان داد که بسته مداخلاتی درمانی تلفیقی کنترل وزن مبتنی بر پذیرش و تعهد با رویکرد ماتریکس و تحریک جدار جمجمه ای با جریان مستقیم (tDCS) در مقایسه با tDCS صرف، بر فعالیت بدنی و ولع خوردن افراد داری اضافه وزن تأثیر معناداری داشته است. نتیجه گیری: بر اساس این یافته ها می توان گفت بسته درمانی مطالعه حاضر می تواند گزینه مناسبی جهت افزایش فعالیت بدنی و کاهش ولع خوردن افراد داری اضافه وزن باشد.

هدف: پژوهش حاضر باهدف مقایسه اثربخشی واقعیت درمانی گروهی با درمان شناختی رفتاری گروهی بر رضایت زناشویی و خودکنترلی زنان دارای تعارض زناشویی انجام شد. روش: روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون- پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمام زنان دارای تعارض زناشویی بود که در سال 1398 به مراکز مشاوره منطقه 7 شهر تهران مراجعه کرده بودند، که از میان آنها 60 نفر با استفاده از نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. جلسات واقعیت درمانی به صورت گروهی هفته ای یک جلسه دو ساعته طی 7 هفته برگزار شد. جلسات درمان شناختی رفتاری به صورت گروهی هفته ای یک جلسه دو ساعته طی 8 جلسه برگزار شد. شرکت کنندگان جهت پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری به مقیاس رضایت زناشویی انریچ (1982) و مقیاس خودکنترلی تانجنی و همکاران (2004) پاسخ دادند. تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد اثر متقابل زمان * گروه ها موجب افزایش رضایت زناشویی و خودکنترلی (001/0=P) در گروه های آزمایش نسبت به گروه گواه شد. نتایج آزمون تعقیبی بنفرونی حاکی از تفاوت معنادار درمان شناختی- رفتاری و واقعیت درمانی با گروه گواه برای متغیرهای رضایت زناشویی و خودکنترلی بود. نتیجه گیری: به نظر می رسد واقعیت درمانی و درمان شناختی- رفتاری هر دو، به زنان متأهل با بهبود خودکنترل گری به آنها کمک می کند تا روابط زناشویی خود را بهبود بخشند.

هدف: هدف پژوهش بررسی ویژگی های روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه تحقق انگیزه های آشکار و پیش بینی بهزیستی بر اساس انگیزه های آشکار بود. روش کار: روش پژوهش همبستگی بود . جامعه آماری کلیه زنان و مردان بالای 18 سال ایرانی در سال 1399 بودند. 595 نفر با روش نمونه گیری در دسترس به پرسشنامه 99 سؤالی پرسشنامه تحقق انگیزه های آشکار با 24 خرده مقیاس و پرسشنامه نیازهای اساسی گلاسر، پرسشنامه بهزیستی و سؤالات جمعیت شناختی پاسخ دادند. یافته ها: روایی صوری و محتوایی پرسشنامه توسط متخصصان روان شناسی، تأیید شد. پایایی مقیاس های اصلی پرسشنامه تحقق انگیزه های آشکار با آلفای کرونباخ محاسبه شد (تعلق= 79/0؛ قدرت= 71/0؛ پیشرفت= 67/0؛ آزادی= 83/0). بررسی روایی سازه با روش تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که مدل 24 عاملی پرسشنامه در جامعه ایرانی برازش خوبی دارد. شاخص های برازش در مدل 24 عاملی 05/ 0= RMSEA؛ 72/0= GFI؛ 91/0 = CFI؛ 91/0 = IFI؛ 83/2= x2 /df به دست آمد. روایی همگرا با همبستگی بین پرسشنامه تحقق انگیزه های آشکار و پرسشنامه نیازهای اساسی گلاسر محاسبه شد. یافته های رگرسیون گام به گام نشان داد که خرده مقیاس های انگیزه های آشکار پیشرفت (یکپارچه، شهودی، اضطرابی) و آزادی (یکپارچه و شهودی) توانستند 24 درصد از واریانس بهزیستی را پیش بینی کنند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد نسخه فارسی پرسشنامه تحقق انگیزه های آشکار دارای ویژگی های روانسنجی خوبی است و می تواند در تحقیقات و مداخلات بالینی استفاده شود. همچنین نتایج نشان داد انگیزه های پیشرفت و آزادی مهمترین پیش بینی کننده های بهزیستی بودند.