مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی

آیت الله محمدعلی شاه آبادی یکی از فقهای معاصر ایران می باشد که علاوه بر فقه، عرفان و اخلاق نیز در حوزه اقتصاد و اجتماع دارای نظریه های راهبردی منبعث از آموزه های اسلامی بودند که در تقریرات ایشان بخصوص کتاب شذرات المعارف بازتاب داشته است. بررسی افکار و اندیشه ایشان در حوزه اقتصاد نشان می دهد که ایشان توجه ویژه ای به اقتصاد جامعه دینی داشتند؛ ایشان ضمن آسیب شناسی اقتصاد دول اسلامی، مترصد ارائه راهبردهای حکمرانی اقتصادی برای برون رفت امت اسلامی از وابستگی به کفار و دشمنان اسلام بودند. بنابراین مقاله حاضر به مسئله الگوی حکمرانی اقتصادی در اندیشه آیت الله شاه آبادی خواهد پرداخت. (موضوع) حکمرانی اقتصادی مطلوب براساس تقریرات ایشان، مبتنی بر فعل جمعی و مبتنی بر تاسیس شرکتی براساس قواعد شرعی و علمی است و برای استحکام اقتصادی به فعالیت همگان براساس اخوت و برادری نیاز دارد. لاجرم، جامعه برای این که از اقتصادی توانمند و پویا برخوردار باشد به دو چیز نیاز دارد؛ علم (دانش) و عمل (فعل). با توجه به این مسئله، مقاله حاضر به این سوال پاسخ دهد که؛ الگوی حکمرانی اقتصادی مبتنی بر سیاست عِدّه و عُدّه در اندیشه آیت الله شاه آبادی(ره) چه می باشد؟ (سوال) برای پاسخ به این سوال و تبیین اندیشه اقتصادی آیت الله شاه آبادی از روش تحلیل مضمون استفاده می گردد. (روش)

مقاله حاضر به بررسی مؤلفه های مدیریت مصرف در تبلیغات بازرگانی شبکه استانی فارس پرداخته است. هدف از این مقاله ارزیابی تأثیرگذاری این مؤلفه ها در راستای تحقق بخشیدن به الگو ی اقتصاد مقاوتی بود. در این راستا تبلیغات بازرگانی پخش شده از شبکه استانی فارس در طول3 ماه را به عنوان جامعه آماری قرار داده ایم و نمونه مورد مطالعه، 341 مورد از پیام های بازرگانی ضبط شده با نمونه گیری در دسترس بوده است. پیام های بازرگانی با استفاده از روش تحلیل محتوا و با استفاده از تکنیک مقوله ای ارزیابی، پس از کدگذاری در دو سطح توصیفی و تقاطعی مورد پردازش قرار گرفته اند. یافته ها حاکی از آن است که مؤلفه های مدیریت مصرف در تبلیغات استانی، نه تنها بازنمای الگو و اندیشه های انضمامی در مباحث اقتصاد مقاومتی نبوده، بلکه شارح و نماینده هیچ الگوسازی هدفمند اقتصادی نمی باشد. بسیاری از تبلیغات پخش شده فارغ از ارائه سودمندی یا کیفیت کالاها و خدمات مربوطه، تأکید بر امتیاز قرعه کشی و بهره مندی از جوایز احتمالی داشتند که از ماحصل خرید، نصیب خریدار می شود و یا به لحاظ فنی این تبلیغات عمدتاً تدوین شده بخش های مستند، بدون بازیگر و فاقد قدرت جذب مخاطب بوده اند. در کل نتایج گویای آن است که تبلیغات بازرگانی استان فارس فاقد استراتژی مشخص در راستای تقویت بنیه تولیدی و اقتصادی کشور است و باید گفت در این حوزه، خلاء نظارت متخصصین مرتبط با صنعت تبلیغات و کارشناسان آشنا با اهداف اقتصاد مقاومتی جهت دستیابی به برنامه ها و چشم اندازهای توسعه به چشم می خورد.

در ادبیات حقوق اداری، سلامت اداری وضعیتی است که در آن، فساد اداری در عملکرد یک سازمان دولتی، به میزان قابل قبولی کاهش یافته باشد. قبل از هر گونه اقدام در زمینه سلامت اداری، باید به شناخت درستی در مورد ابعاد وجودی انسان رسید و با توجه به تفاوت نگاه اسلام و غرب به ابعاد وجودی انسان، کشورها و سازمان های اسلامی نیازمند طراحی مدل های بومی و اسلامی در زمینه سلامت اداری منابع انسانی مسلمان خود می باشند. این پژوهش به دنبال طراحی مدل سلامت اداری کارکنان از دیدگاه حضرت علی علیه السلام است. روش پژوهش، نظریه پردازی داده بنیاد بوده و با استفاده از این روش اقدام به طراحی مدل سلامت اداری کارکنان بر اساس اسناد، کتب و مقالات نگاشته شده پیرامون سیره امام علی علیه السلام شده است. همچنین جهت اعتبار سنجی مدل از شاخص کاپا استفاده که برای مدل در سطح معتبر اندازه گیری شد. در نهایت مدل سلامت اداری کارکنان بر اساس سیره امام علی علیه السلام شامل 35 شاخص، 9 مؤلفه و 3 بعد ( عوامل فردی، عوامل سازمانی و عوامل برون سازمانی) طراحی شد. انتظار می رود یافته های این تحقیق، در زمینه ایجاد سلامت اداری در کارکنان ، راهگشای مدیران در جوامع اسلامی باشد.

هر سازمانی برای تعالی و توسعه پایدار به بهبود مدیریت عملکرد نیاز دارد و سازمان های دولتی و مراکز خصوصی برای دستیابی به اهداف ترسیم شده سازمانی تلاش دارند از الگوهای موفق مدیریتی بهره بگیرند و از طریق مدل ها و رویه های مدیریت عملکرد نوین، مترصد ارتقاء خروجی ها و تحصیل برنامه های استراتژیک خویش هستند و به همین دلیل، مطالعات خط مشی در سازمان حائز اهمیت هستند و مراکز موثر دولتی و موسسات خصوصی مترصد تاسیس موسسات مطالعات خط مشی برای بهبود عملکرد خویش هستند. در این مسیر، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی به عنوان یکی از نهادهای پژوهشی موثر در جمهوری اسلامی ایران که از موسسات مطالعات خط مشی وابسته به نهاد تقنینی در کشور است، نیازمند توجه به مدیریت عملکرد برای ارتقاء سازمان در راستای ارائه خدماتی بهتر به نهادهای قانونی و تصمیم ساز مربوطه است. در این راستا، فهم و درک خط مشی گذاری و موسسات مرتبط به آن در مدیریت عملکرد و مختصات آن برای مدیران این نهاد امری ضروری است و این مقاله با بهره گیری از مطالعات کیفی مترصد پاسخ به این سوال اصلی است: الگوی مفهومی برای برای مدیریت عملکرد موسسات مطالعات خط مشی با تاکید بر مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی چگونه است؟

در طول قرون متمادی اسلام به عنوان منبع الهام بخش هویتی در ایران نگریسته میشد و در کنار عناصر هویت ساز دیگر، تمدنی را بنا نهاد که در تمامی زمینه ها مرجعیت جهانی یافت، اما در سده های اخیر این تمدن رو به زوال نهاد. شکست های نظامی سوال از انحطاط را مطرح ساخت و واکنشهایی را به سمت خود روانه داشت. پژوهش پیش رو که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده، با این مساله آغاز شده که جامعه ایرانی چه الگوهایی را در مواجهه با مسئله انحطاط ارائه داده است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که سه الگو در مواجهه با مساله انحطاط ارائه شد: الگوی اول (مشروطه)، با تصور تصرف در مدرنیته، در پی اخذ گونه ای از مدرنیته بومی برآمد که به جهت عدم توجه به مبانی معرفت شناختی و همچنین فاصله میان ارزش های اسلامی و غربی به شکست انجامید. الگوی دوم (پهلویسم) که در پی اخذ بلا قید تمدن غربی بود، علاوه بر ناکارآمدی به مشکل بزرگ تری به نام "مسخ هویت" انجامید. به همین جهت الگوی سوم با انقلاب اسلامی و در قالب گفتمان هویتی اسلام سیاسی شکل گرفت که به دنبال احیای هویت ایرانی اسلامی از طریق احیاء ارزش های اسلامی و غیریت سازی با تمدن غرب بود.

تحقق نظم مطلوب جهانی یکی از دغدغه های اساسی رهبران مصلح جهانی می باشد. این دغدغه پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران و تجدید حیات اسلامی سیاسی، قوت بیشتری به خود گرفته است. در اندیشه مقام معظم رهبری که برگرفته از اسلام ناب محمدی(ص) می باشد، دستورالعمل جامعی برای تغییر نظم موجودجهانی و دست یابی به نظم مطلوب وجود دارد. نظم مطلوب جهانی که به عنوان نظمی معقول و مقبول پذیرفته شده، به دلیل هماهنگی با نظام اَحسن و هدف آفرینش، پیشرفت، سعادت و رفاه را برای بشریت به ارمغان می آورد. پرسش اصلی که در این پژوهش با آن روبه رو هستیم این است که مکانیزم ها و راهبردهای تحقق نظم مطلوب جهانی از منظر مقام معظم رهبری چه می باشند؟ نسبت این نظم با مبانی و آموزه های دینی اسلامی چیست؟ در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و نظریه پردازی داده بنیاد به بررسی موضوع تحقیق پرداخته ایم و نتیجه حاصل شده این است که آیت الله خامنه ای تحقق نظم مطلوب جهانی را با بهره گیری از راهبردهایی چون تقویت جریانات دینی و اسلامی، عدالت گرایی و انسجام اسلامی امکانپذیر می دانند.

یکی از ضرورت های یک زندگی عادی در جامعه، صلح و ثبات بوده که وظیفه تأمین آن برعهده حکومت قرار دارد. جمهوری اسلامی ایران بر پایه نظام ولایت فقیه، رویکرد خاصی در خصوص استقلال طلبی پیش گرفت که عموماً موردانتقاد بوده است. این پژوهش به روش اسنادی- تحلیلی-توصیفی درصدد پاسخ به این سؤال بوده که اثر اتخاذ رویکرد استقلال طلبی جمهوری اسلامی ایران بر حق بر صلح شهروندان چیست. چنین نتیجه شد که جمهوری اسلامی ایران، بر پایه دکترین ولایت فقیه به پیروی از حقوق بشر اسلامی، حق بر صلح را برای شهروندان فراهم کرده که تنها به امنیت داخلی شهروندان به واسطه جرم زایی چند سال اخیر انتقادهایی وارد است. تقویت قوای نظامی و امنیتی، سیاست های فرهنگی صحیح جهت پیوند اقوام و مذاهب کشور، تمرکز قدرت در حاکمیت، عدم اتکا به بیگانگان و مشارکت سیاسی در چارچوب دکترین ولایت فقیه؛ در نهایت ارکان چهارگانه حق بر صلح را برای شهروندان ایرانی فراهم کرده است. در قیاس با برخی کشورها که رویه نزدیکی به غرب و تنش زدایی با آنها را در پیش گرفته اند؛ مشخص شد که در وضعیتی که بدون لحاظ قاعده فقهی «نفی فی سبیل»، پای بیگانگان به کشور باز گردد، به طرق مختلف که در رأس آن درگیری های مذهبی و فرقه ای هست، امنیت آن کشورها خدشه دار خواهد شد.

اهمیت پاسخگویی در هر نظام سیاسی به حدی مهم است که موجودیت نظام به آن بستگی دارد چرا که مانع فساد درونی و ناکارآمدی می شود. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، به نحوه و سازوکار پیش بینی شده نظام کلان پاسخگویی قوه مجریه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پرداخته می شود. از آنجا که جمهوری اسلامی ایران مبتنی نظام مردم سالاری دینی است، لذا پاسخگویی اهمیت ویژه ای در قانون اساسی دارد؛ پاسخگویی در برابر خداوند مبتنی بر وجه اسلامیت (اصول 4 و 56) و پاسخگویی در برابر مردم مبتنی بر وجه جمهوریت (اصل 6). در نظام اسلامی به مسأله پاسخگویی قوای سه گانه بویژه قوه مجریه به نهادهای قانونی و مردم توجه شده است به طوری که سازوکار پیش بینی شده در دو محور کلی قابل ارزیابی می باشد: نسبت به انجام تکالیفی که متوجه قوه مجریه و نسبت به احقاق حقوقی که برای مردم به رسمیت شناخته شده است.

بیانیه گام دوم انقلاب به عنوان یکی از کلیدی ترین اسناد و منابع قانون گذاری و سیاستگذاری در کشور محسوب می شود لذا فهم و تفسیر آن می تواند در ارتقای بینش مخاطبان، نقش موثری داشته باشد و سیاست-گذاران و برنامه ریزان را در تدوین سیاست های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و... راهنمایی کند این پژوهش به دنبال یافتن رهنمودهای اقتصادی مدّنظر مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم با روش تحلیل مضمون انجام شده است براین اساس برای یافتن مولفه های اقتصادی بیانیه گام دوم انقلاب، 43گزاره ی کلیدی مرتبط باحوزه اقتصاد از متن بیانیه احصا شد وسپس با بررسی این عبارات 21 مضمون پایه به دست آمد. با دسته بندی مضامین پایه به ۱۰ مضمون سازمان دهنده و در نهایت ۴ مضمون فراگیر دست یافتیم ، ارتباط با این مضامین فراگیر و سایر مضمون ها در قالب شبکه مضامین ترسیم شد. در بخش انتهایی نیز۴ مضمون فراگیر دستاوردهای اقتصادی انقلاب اسلامی، پیشرفت و توسعه اقتصادی، امنیت اقتصادی و چالش های اقتصادی برگرفته از مفاهیم اقتصادی بیانیه مورد بحث و مداقه قرار گرفتند. کلید واژه: بیانیه گام دوم انقلاب، اقتصاد، تحلیل مضمون، مؤلفه های اقتصادی .

سیاستگذاری فرهنگی، فرآیند دخالت دولت در عرصه فرهنگ است. عرصه فرهنگ، پس از ورود تجدد به ایران، عرصهای آشوب زده است که به دلیل ورود عناصر فرهنگی متجددانه، همگونی ساخت فرهنگ را تغییر داده است. در این وضعیت، سیاستهای دولتی فرهنگی، در سیری که از آغاز روند سیاستگذاری در ایران، یعنی دولت رضاخانی تاکنون داشته است، دو نوع سیاستگذاری را از سر گذرانده است: سیاست تجددگرا که در دولت پهلوی پیگیری شد و سیاست مجددانه فرهنگی انقلاب اسلامی که در دوران پس از انقلاب مطرح شده است. پرسش اصلی این پژوهش، پس از پیگیرییک مبنای نظری و مفهومی در توضیح تجدد و گفتمانهای ایرانی پیرامون آن، معطوف به این مساله است که آیا سیاستگذاری فرهنگی در سالهای پس از انقلاب، به ویژه در دوران تصدی سیدمحمد خاتمی بر وزارت فرهنگ و ارشاد، تا چه اندازه در راستای اهداف فرهنگی انقلاب ارزیابی می شود؟ پژوهش حاضر نشان میدهد که آشوب فرهنگی ناشی از ورود تجدد در ایران، سبب شده است که جمهوری اسلامی برای تعقیب اهداف فرهنگی خود دچار مشکل شود و در یک مطالعه موردی، می توان وضعیت وزارت ارشاد و دیدگاههای آقای خاتمی طی سالهای ۱۳۶۱ تا ۱۳۷۱ را نموداریاز این ناتوانی نسبی و درنتیجه بروز بیماری بی سامانی و بیاثری در دستگاه سیاستگذار وزارت ارشاد دانست.

پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه هوش معنوی و سبک زندگی اسلامی با مشارکت در فعالیت های فرهنگی در اساتید بسیجی انجام شد. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا مقطعی از نوع همبستگی بود. جامعه پژوهش همه اساتید بسیجی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در سال تحصیلی 1-1400 به تعداد 294 نفر بودند. حجم نمونه طبق فرمول کوکران 167 نفر بدست آمد که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش مقیاس هوش معنوی کینگ (2008)، پرسشنامه سبک زندگی اسلامی کاویانی (1390) و پرسشنامه مشارکت در فعالیت های فرهنگی گنجی و همکاران (1397) بودند که پایایی آنها با روش آلفای کرونباخ به ترتیب 86/0، 92/0 و 90/0 بدست آمد. یافته ها نشان داد که هوش معنوی (و هر چهار مولفه آن شامل تفکر انتقادی وجودی، تولید معنای شخصی، آگاهی متعالی و توسعه حالت هوشیاری) و سبک زندگی اسلامی (و هر ده مولفه آن شامل زمان شناسی، امنیت، تفکر و علم، سلامت، خانوادگی، مالی، عبادی، باورها، اخلاقی و اجتماعی) با مشارکت در فعالیت های فرهنگی در اساتید بسیجی رابطه مثبت و معنادار داشتند (001/0˂P). همچنین، متغیرهای هوش معنوی و سبک زندگی اسلامی به طورمعناداری توانستند 43 درصد، چهار مولفه هوش معنوی به طورمعناداری توانستند 28 درصد و ده مولفه سبک زندگی اسلامی به طورمعناداری توانستند 54 درصد از تغییرات مشارکت در فعالیت های فرهنگی در اساتید بسیجی را تبیین کنند (001/0˂P). نتایج نشان دهنده رابطه مثبت معنادار هوش معنوی و سبک زندگی اسلامی با مشارکت در فعالیت های فرهنگی در اساتید بسیجی و نقش آنها در تبیین مشارکت در فعالیت های فرهنگی آنان بود.

هدف از انجام این پژوهش ارائه مدلی به منظور ارتقاء صلاحیت حرفه ای مدیران بر اساس توسعه خلاقیت و نوآوری در دانشگاه های آزاد اسلامی استان تهران بوده است. رویکرد پژوهش کیفی مبتنی بر نظریه زمینه ای )طرح سیستماتیک( در این پژوهش ملاک عمل بوده است. جامعه آماری شامل شامل خبرگان و اساتید واحدهای دانشگاهی و مدیران سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی بوده است. روش نمونه گیری به صورت هدفمند است .مطالعه حاضر با هدف توصیف روش نمونه گیری گلوله برفی به عنوان روش هدفمندی جهت جمع آوری داده های تحقیقات کیفی انجام شد تا جایی ادامه یافت که پژوهشگر با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 15 نفر از اعضای نمونه به اشباع نظری رسید. با استفاده از نتایج حاصل از بررسی مبانی نظری و پیشینه پژوهش و تجزیه و تحلیل محتوای مصاحبه های انجام گرفته، شاخص هایی به منظور ارتقاء صلاحیت حرفه ای مدیران شناسایی شده و طی سه مرحله کدگذاری باز،کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی، مدل توسعه حرفهای مدیران مدارس در شش مقوله اصلی شرایط علی،پدیده محوری ) صلاحیت حرفه ای مدیران (، راهبردهای توسعه حرفه ای مدیران، شرایط مداخله گر و پیامدهای توسعه حرفهای مدیران گنجانده شده است.