یکی از مسائل و مباحث اساسی ایرانِ امروز، توسعه و چالش های فراروی آن است. از این رو، یکی از دغدغه های اصلی نخبگان علمی، کشف علتها و عوامل توسعه نیافتگی و دستیابی به روش های جبران آن و نیل به توسعه ملی است. این مقاله با عنایت به اهمیت توسعه در ایران امروز، آسیب شناسی پایداری و عدم پایداری توسعه در دوره جمهوری اسلامی را تبیین نموده است. مسئله اساسی این است که ایران در طی چهار دهه اخیر مسئله توسعه و پیشرفت را در کانون توجه خود قرار داده است، اما بنا به دلایل مختلف نتوانسته است توسعه پایدار و مستمری ایجاد نماید. ب بنابراین، این پرسش به ذهن متبادر میگردد که «دلایل ناپایداری فرایند توسعه و فراز و فرودهای غیرمنطقی آن در دوره جمهوری اسلامی را چگونه می توان تبیین نمود؟ پاسخ اولیه به پرسش مذکور در قالب این فرضیه ارائه شده است: به نظر می رسد که فقدان اجماع نخبگان راهبردی در سطح ایده، الگو و نحوه اقدام و تداوم برنامه های توسعه، ضعف در فرایندهای مشارکتی، و تمرکزگرایی به مثابه الزامات پایداری توسعه مبتنی بر تجارب جهانی، سبب ناپایداری توسعه در دوره جمهوری اسلامی ایران شده است. تلاش محقق در این مقاله ناظر بر تبیین این پرسش خواهد بود. در حد توان تلاش خواهد شد، با رویکردی آسیب شناسانه استدلالهای منطقی و ادله های عقلانی برای موضوع مذکور فراهم گردد. این روند مطالعاتی و پژوهشی کمک خواهد کرد تا به درک درستی از فراز و نشیب فرایند توسعه در ایران امروز دست یابیم.
بازگشت به تفکر اصیل هویت دینی-تمدنی در راستای نیل به الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت؛ مستلزم بازخوانی کاربردی مبانی نظری اصیل دینی در حوزه های تمدنی است. بازخوانی کتاب ارزشمند من لایحضره الفقیه، برای پاسخگویی به نیازهای شرعی کسانی که به فقیه دسترسی ندارند؛ درتمدن اسلامی کتابی ارزشمند در طرح مباحث هویتی فقهی- تمدنی است. هدف پژوهش حاضر بازخوانی بن مایه های فکری مفاهیم و شاخصه های شهری مورد تاکید و اشاره در کتاب من لایحضره الفقیه شیخ صدوق، یکی از کتب ارزشمند اربعه شیعه و از مهمترین کتابهای روائی عالم تشیع در تمدن اسلامی بوده است. طبقه بندی روش تحقیق بر اساس هدف به صورت روش توصیفی تحلیلی و در طبقه بندی بر اساس روش، روش تحلیل محتوای متن کتاب من لایحضره الفقیه در بستر مطالعات کتابخانه ای می باشد. وجوه ساحت های سه گانه فکری، عملی-اخلاقی، و عینی، در بستر مفاهیم شهری در متن کتاب من لایحضره الفقیه مورد بازخوانی قرار گرفته و متناسب هر محور به بازخوانی مدل بهره گیری در حیطه مفاهیم شهری برای تمدن اسلامی-ایرانی پرداخته شده است. یافته های پژوهش بیانگر امکان قرائت کاربردی از مدل های پیشنهادی حیطه های فکری، عملی-اخلاقی، عینی در حیطه مفاهیم مطالعات شهری و شهرسازی، بر اساس بن مایه های حاصل از بازخوانی کتاب ارزشمند من لایحضره الفقیه در حیطه تمدنی اسلام است. دستاوردهای حاصل از تحقیق می تواند به الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت در حیطه مفاهیم شهری و شهرسازی منجر شود
پژوهش حاضر با هدف بررسی فرایند هویت یابی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحدبندرعباس با تاکید بر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت انجام شد. روش تحقیق کیفی و روش جمع آوری داده ها، مصاحبه عمیق، مشاهده و اسنادی است. جامعه ی پژوهشی تمامی دانشجویان دانشگاه آزاد که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. روش تجزیه وتحلیل داده ها، روش تحلیل استقرایی و قیاسی و رویکرد تجزیه و تحلیل داده ها رویکرد توصیفی تفسیری است. نتایج این پژوهش نشان می دهد، دانشجویان در طول دوران تحصیل با دو مقوله ی علمی تحصیلی و فرهنگی روبرو شده اند که بیشترین تاکید و توجه دانشگاه آزاد، به مقوله ی علمی تحصیلی مربوط می شود. نحوه ی رویارویی دانشجویان، با زمینه های هویتی به دوشکل آگاهانه و ناآگاهانه صورت گرفته است. مقوله ی رویارویی آگاهانه در مواردی به زمینه های علمی تخصصی و در مواردی به زمینه ی فرهنگی –اجتماعی بر میگردد.از بین هشت مولفه اصلی، هفت مولفه ی اقتدار، وحدت، تجربه، ارتباط، ارزشمندی، آگاهی و نشان مندی در مورد زمینه ی علمی تحصیلی و تا حدودی فرهنگی تحقق یافته و مولفه ی ثبات محقق نشده است.
مقاله ی حاضر با هدف تبیین دیدگاه های امام علی(ع) درباره شیوه های رسیدن به عدالت اقتصادی در نظام بازار نگاشته شده است. روش مقاله توصیفی- تحلیلی است. سیره اقتصادی امام علی(ع) در حکومت خود، با بسترسازی لازم و رعایت اقتضائات آن، در جامعه امروزی نیز راهگشاست و می توان با روزآمد ساختن روش ها و با تکیه بر مبانی و آن اصول، به حل مشکلات اقتصادی پرداخت. فقر در آموزه های نهج البلاغه، به شدت مورد نکوهش قرار گرفته و زدودن این آسیب، به عنوان بستر ایجاد عدالت معرفی شده است. براساس آموزه های علوی، نظام بازار نیاز به ساماندهی دقیق، رقابتی و هوشمندانه دارد و نظارت مستمر بر همه اصناف، از مهمترین وظیفه مسئولان است. فعالیت های اقتصادی نامشروع باعث آسیب دیدن بازار شده و با بازداشتن مردم از فعالیت تجاری صحیح، موجبات زیان همگان را فراهم می کند. مسئولان دولتی باید از قیمت گذاری بر کالاها دوری کنند و در کنار بسترسازی فرهنگی و آموزشی به همگان بویژه فعالان اقتصادی و بازاریان، سامانه های جامعی طراحی نمایند که نظام عرضه و تقاضا - از تولید تا مصرف- به صورت دقیق مدیریت شود تا ضمن شفاف سازی همه معاملات، عدالت اقتصادی برقرار گردد.
یکی از مفاهیم اصلی در طراحی الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی قدرت است که می توان با استناد معنایی و مفاهیم سازنده مرقوم در اسناد بالادستی آن که توسط امام خامنه ای (مدظله العالی) در تاریخ 11/9/1382 ابلاغ شده است، فهم گردد. در طرح الگوی پیشرفت متناظر با این سند که معروف به چشم انداز 1404 می باشد، مفهوم قدرت در قالب جملات و واژگان متفاوت مانند «قدر»، «استطاعت»، «توانستن» یا «دست یافتن» و... در کنار مفاهیم محوری مانند «کمال و سعادت» و «حیات معقول» بکار رفته تا روابط معنایی ویژه ای را ترسیم کند که برآیند آن نوع خاص نگاه به قدرت در جامعه در ساخت الگوی پیشرفت اسلامی است. در این بازنمایی مفهومی بینش خاص به مساله قدرت و تلقی مردم از آن، می تواند فرآیند رسیدن به جامعه قدرتمند باشد. در این پژوهش از روش معناشناسی ایزوتسو استفاده شده است که بر اساس آن فهم معنای قدرت و ترسیم شبکه معنایی آن در سند چشم انداز در چارچوب روابط همنشینی و جانشینی وی مورد بررسی قرار می گیرد. برای تبیین تحول معنای قدرت و نیل به معنای نسبی آن در طرح الگوی پیشرفت، مفاهیم جانشین شده «کمال و سعادت» و «حیات معقول» در این سند تبیین شد. در ادامه واژگان متضاد و همنشین با قدرت مانند «ظلم» و «فساد» نیز استخراج شد. همچنین تامین قدرت در مرقومات شند مستلزم لوازمی نظیر مشارکت، فرهنگ و عدالت نیز بود.
یک فرایند را می توان در هر نوع تغییر در سازمان مشاهده کرد. تغییر را می توان از طریق افراد ، گروه ها و سازمان ها ایجاد کرد. اگر هدف ایجاد یک تغییر موفق است ، باید عوامل کلیدی فرهنگ افراد / سازمانها را در نظر گرفت بنابراین عامل کلیدی اجرای موفقیت امیز استراتژی های اصلی بهبود و همچنین سازگاری با آشفتگی فزاینده محیطی که سازمان های مدرن با ان روبرو هستند اصلاح در فرهنگ سازمانی است لذا هدف پژوهش حاضر تبیین راهبردهای اجرائی بهبود سازمانی در پرتو فرهنگ می باشد. اهمیت و نوآری این تحقیق در استفاده از دیدگاه های متفکران اسلامی در کنار سایر متفکران غربی و همچنین به نمایش گذاشتن عوامل تعیین کننده کلیدی موفق بمنظور مقایسه روشهای بهبود سازمان بر مبنای فرهنگ می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل کارکنان انتظامی ناجا می باشد که تعداد 384 می باشند .تحقیق حاضر از لحاظ ماهیت و هدف ، میدانی ، پیمایشی و کاربردی می باشد .برای تحلیل و رابطه بین داده ها از آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون ، فریدمن ، چولگی و کشیدگی ، آلفای کرونباخ و ضرایب CVR و CVI استفاده شده است.آزمون ضریب همبستگی و رگرسیون نشان می دهد که مدل مفهومی پژوهش با اطمینان 95% معنی دار بوده و بر اساس داده های موجود این مدل قادر به بیان تغییرات می باشد.تحقیقات فرهنگ عقلایی را بعنوان فرهنگ غالب سازمانی معرفی می نماید همچنین بیشترین و کمترین اثربخشی مربوط به متغیر های دولت الکترونیک و توزیع قدرت است.
مسئولیت اجتماعی که یکی از شاخه های اخلاق اسلامی به شمار می آید، که به عنوان مقوله ای مهم به سرعت درحال گسترش درمیان سازمان های مختلف است.پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و شاخص های مسئولیت اجتماعی با رویکرد اسلامی در سازمان تامین اجتماعی انجام شد. روش پژوهش در بخش اول کیفی بود.جامعه آماری این پژوهش را خبرگان دانشگاه،حوزههای علمیه و سازمان تامین اجتماعی تشکیل دادند. نمونه گیری از جامعه آماری به صورت هدفمند انجام شد.و با توجه به نظر اشتراوس و کوربین(10_25)، پس از مصاحبه با نفر بیست ویکم اشباع نظری صورت گرفت.جمع آوری داده ها با استفاده از نظر یه داده بنیاد و پس از انجام مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان، از طریق کدگذاری های بازشناسایی شده و کدگذاری محوری و انتخابی و با استفاده از تحلیل تم صورت گرفت.اعتبار داده ها بااستفاده از روش پایایی دو کدگذاری صورت پذیرفت. دربخش کمی به روش تصادفی طبقه ای 382نفر از کارکنان با هدف سنجش الگوی مسئولیت اجتماعی درسازمان تامین اجتماعی استان های تهران، فارس، کرمانشاه و لرستان انتخاب شدند.جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته (شاخص های بخش کیفی) صورت گرفت.پایایی از روش آلفای کرونباخ ارزیابی و 78/.برآورد شد. در بخش کیفی پژوهش، 5 بعد شامل ابعاد نوع دوستی،اقتصادی،قانون گرایی،عدالت و سلامت روانی و 35 شاخص شناسایی شد.دربخش کمی تمامی ابعاد بجز بعداقتصادی درسطحی پایین تر از میانگین از نظر اجرا قرارگرفتند.نتایج نشان داداز ابعاد و شاخص های شناسایی شده می توان برای ارتقای مسئولیت پذیری اجتماعی در سازمان تامین اجتماعی استفاده کرد.
قاعده عسر و حرج به شرایطی اطلاق شده که تکلیفی خارج از توان بر کسی وارد گردیده و وی حق خروج از پیمان را دارد. در روابط زوجیت، مصادیق عسر و حرج برشمرده شده که بخشی از آن در ماده 1130 قانون مدنی منعکس شده است. در حال حاضر ازدواج مجدد مرد متأهل در چارچوب قانون، با رعایت کامل حقوق زوجه، نمی تواند دلیلی بر حق طلاق زوجه باشد. روش تحقیق در این پژوهش به صورت تحلیلی-توصیفی می باشد. سوال پژوهش اینکه در صورت ازدواج مجدد قانونی زوج، حق طلاق زوجه به چه صورت است؟ چنین به نظر می رسد که به موجب تفاسیر فقهی، به خصوص بیانات حضرت امام خمینی (ره) چنین حقی محرز است. چنین بیان شد که حضرت امام خمینی (ره) مصادیق قاعده عسر و حرج را حصری ندانسته و هر عاملی که به هر نحو موجب طاقت فرسا شدن زندگی شود را دلیلی بر خروج زن از زندگی، بدون اذن شوهر دانسته اند. همچنین بیان داشته اند که ازدواج دوم زوج حتی به فرض قانونی بودن، اگر بدون لحاظ مصالح خانواده صورت پذیرد، مصداق خیانت می باشد. نتیجه اینکه به علت آثار منفی مبدل شدن خانواده از تک همسری به چندهمسری که موجب ایجاد فشار طاق فرسا بر روجه نخست می گردد، علی رغم عدم ذکر در مصادیق ماده 1130 قانون مدنی، براساس عدم حصری بودن قاعده و همچنین استناد به اصل معاشرت به معروف مندرج در ماده ۱۱۰۳ قانون مدنی و اصل 167 قانون اساسی، دلیلی بر ثبوت حق طلاق برای زوجه است.
