مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی

یکی از الزامات تحقق کامل الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، حرکت به سمت سبک زندگی اسلامی می باشد و توجه به عقلانیت اقتصادی اسلامی، مسیر فوق را هموارتر می نماید، هدف از این مقاله بررسی تجربی نقش عقلانیت اقتصادی اسلامی بر بهبود رفاه جامعه اسلامی در راستای تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت می باشد. توجه بیش از پیش به عقلانیت اقتصادی صرف و عدم دستیابی به موفقیت در بهبود رفاه در جامعه، اهمیت و ضرورت چنین پژوهش هایی را نشان می دهد. از این رو پس ازطرح چارچوب نظری، مبتنی بر آیات و روایات و مبانی اقتصاد اسلامی و اقتصاد متعارف، با استفاده از روش گشتاور تعمیم یافته به بررسی مشاهدات تجربی مربوط به 24 استان ایران در دوره زمانی 1390-1394 پرداخته شده است. مهمترین فرضیه این پژوهش، بررسی نقش مثبت عقلانیت اقتصادی اسلامی بر جامعه اسلامی می باشد که یافته های تحقیق، تاییدکننده فرضیه مذکور هستند. به عبارت دیگر، نتایج این تحقیق نشان می دهد که افزایش انفاق، تاثیر مثبتی بر کاهش ضریب جینی و در نتیجه بهبود توزیع درآمد داشته است. بر این اساس هر چه که جامعه از عقلانیت اقتصادی اسلامی بالاتری برخوردار باشد، توزیع درآمد از روند مناسب تری برخوردار بوده و یکی از شاخصهای رفاه جامعه اسلامی بهبود می یابد؛ از دیگر نتایج این تحقیق می توان به تایید فرضیه کوزنتس و تاثیر مثبت افزایش نرخ بیکاری بر افزایش ضریب جینی اشاره کرد. از این رو، پیشنهاد نهادینه کردن و تقویت عقلانیت اقتصادی اسلامی در جامعه جهت افزایش رفاه جامعه اسلامی داده می شود.

ویژگی های حکمرانی مناسب برای هر منطقه باید به صورت بومی تعریف شود تا مؤثر و کارآمد باشد. بنابراین، با رویکردی تاریخی و بومی و با توجه به اقدامات افراد مشهور به منظور اداره یک کشور، هدف از این مطالعه بازتاب حکمرانی خوب مبتنی بر نظرات خواجه نظام الملک طوسی بود. در این راستا، مطالعه حاضر به روش ترکیبی (کیفی و کمی) انجام شد. در بخش کیفی، متن سیرالملوک به صورت باز، محوری و انتخابی مبتنی بر رویکرد استقرایی و تحلیل محتوا کدگذاری شد و سپس ابعاد و ویژگی های حکمرانی خواجه نظام الملک مشخص گردید. در بخش کمی، میزان تکرار کدهای محوری در متن تعیین شد. سرانجام، مدل حکمرانی خوب خواجه نظام الملک در قالب ابعاد سیاسی، نظامی، اداری، اجتماعی، فرهنگی، حقوقی و اقتصادی معرفی شد و سپس، الگوی شناسایی شده با روشی قیاسی با سایر مدل های حکمرانی خوب مقایسه و مورد بحث قرار گرفت. همچنین باید اشاره کرد که در نگاه اول، شباهت های بسیاری بین الگوی خواجه نظام الملک با سایر الگوهای حکمرانی خوب مشاهده می شود، اما پس از بررسی جوانب مختلف و قیاس آنها مشخص شد که شباهت ها، سطحی و در شکل مفاهیم است و مفاهیم تفاوت های ذاتی دارند. در نهایت اینکه پژوهش حاضر در ارائه ابعاد و مؤلفه های حکمرانی خوب از دیدگاه خواجه نظام الملک و مقایسه آن با سایر مدل های حکمرانی خوب، پژوهشی نوآورانه محسوب می شود.

مساجد یکی از نمودهای مهم جهان بینی اسلامی در قلمرو شهرهای جهان اسلام هستند که همواره تنوعی از کارکردهای مختلف را در شهرها بر عهده داشته اند. از میان کارکردهای متنوعی که مساجد همواره نقش آفرینی می کرده اند، محور اصلی این پژوهش بر بررسی کارکردهای اجتماعی مساجد در جامعه معاصر و به طور خاص، فهم چگونگی ارتباط میان مساجد با پایداری اجتماعی استوار گردیده است. پژوهش با استفاده از روش پیمایشی و پرسشنامه محقق ساخته انجام گردید. جامعه آماری پژوهش شهروندان بالای 20 سال شهر مشهد و نمونه آماری برابر با 400 نفر است. محلات هدف شامل محله کوثر، محله سجاد، محله طلاب، محله قائم و محله میثم است. یافته های پژوهش گویای تاثیر مثبت نقش مساجد و کمیت و کیفیت ارتباط شهروندان با آنها در شکل گیری پایداری اجتماعی در محلات منتخب می باشد. بررسی ها نشان داد که کیفیت عملکرد مساجد و تنوع عملکردی آنها که باعث افزایش رضایتمندی شهروندان از مساجد می گردد، در ارتقاء پایداری اجتماعی و شاخص های آن همچون تعلق مکانی، مشارکت اجتماعی، سرمایه اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی تاثیرگذار بوده است. نتایج گویای وجود همبستگی معنی داری و مستقیمی میان تعامل با مسجد و پایداری اجتماعی و شاخص های آن می-باشد. یافته های توصیفی نیز نشان می دهد که با بهبود تعامل افراد با مساجد، کیفیت پایداری اجتماعی آنها نیز ارتقاء یافته است.

سبک زندگی طی یک قرن اخیر به صورت فزاینده ای مورد توجه محققان و اندیشمندان قرار گرفته است. از جمله دلایل اهمیت یافتن سبک زندگی می توان به تأثیر فراوان فرهنگ مدرنیته بر زندگی افراد اشاره کرد؛ مدرنیته مباحثی همچون تنوع طلبی، مصرف گرایی، وفور امکانات و وسایل رفاهی، تمایز داشتن نسبت به دیگران را بیش از پیش در دید عموم مردم بزرگ کرد و درواقع جوامع را به سمت توجه به این موارد سوق داد. این مقاله با شناسایی ابعاد مدیریتی راهبردی سبک زندگی و تعیین میزان تأثیر آنها بر سبک زندگی براساس نظر نخبگان فرهنگی با روش ترکیبی دلفی و آنتروپی شانون، در حکم یک راهنمای عمل برای مدیران فرهنگی ایفای نقش کرده و مدیران قادر خواهند بود از این طریق، اثربخشی فعالیت های خود را فزونی بخشند. درنهایت، بُعد «اشتغال و کسب و کار» بیشترین اهمیت را در سبک زندگی اسلامی دارد و پس از آن، به ترتیب، دسته های «ارتباطات و تعاملات»، «نظم و انضباط»، «معماری و شهرسازی»، «سلامت و بهداشت»، «پوشش و آرایش»، «تعلیم و تعلم»، «تغذیه»، «الگوی مصرف محصولات»، «اوقات فراغت» و «سنت ها و مراسمات، آیین ها و شعائر» قرار دارند.

پژوهش حاضر به الگوی پیشرفت ایرانی اسلامی پیشرفت با نگاه به تعادل فرهنگ اسلامی بین علایق فردی زنان و تضمین سلامت روابط اجتماعی آنها در جامعه می پردازد. رفتار مناسب زنان در جامعه، یکی از جلوه های سبک زندگی اسلامی است. تبیین این رفتار در قالب احکام شرعی، برعهده علم فقه است که در عصر حاضر با چالش هایی روبرو است. گام برداشتن فقه در جهت مصونیت زنان از آفاتِ فعالیت های اجتماعی، سبک زندگی اسلامی را متهم به مردسالاری نموده است. این مقاله جهت برطرف کردن این اتهام، با روش توصیفی تحلیلی به اهمیت حفظ آراستگی زن در سبک زندگی اسلامی به عنوان الگویی اسلامی جهت تعادل بین علایق فردی زنان و تضمین سلامت روابط اجتماعی در جهت پیشرفت، می پردازد. برای زن، زیبایی یک سرمایه و گرایش به زیبایی یک واقعیت است. شریعت اسلامی به رغم اینکه سرمایه های اصلی و ماندگار آدمی را کمالات اکتسابی و معنوی می داند اما هم زیبایی را در زنان به رسمیت شناخته و هم به حس زیباگرایی آنان توجه نموده است. استحباب کوتاه نکردن کامل ناخن، حرمت تراشیدن موی سر در حج، اجازه پوشش ابریشم و استفاده از طلا در حال احرام، کراهت نماز خواندن بدون زینت، قرار دادن زیبایی زن یکی از ملاک های تعیین مهر المثل، جعل دیه یا قصاص برای زائل نمودن موی سر زنان با اینکه ریشه مو از بین نرفته، از مواردی است که فقه در جهت زیبا گرایی زنان به آن پرداخته است.

مبارزه با قاچاق کالا یک ضرورت برای حمایت از ظرفیت های تولیدی کشور می باشد. نیاز است که باهدف اجرای اهداف اقتصاد مقاومتی، مشکلات حقوقی این حوزه شناسایی شده و در خصوص رفع آن ها پیشنهاد هایی ارائه گردد. این پژوهش به روش اسنادی- تحلیلی-توصیفی درصدد پاسخ به این سؤال بوده که از دیدگاه حقوقی علت عدم موفقیت کامل در مبارزه با قاچاق کالا چیست. چنین نتیجه شد که ازنظر حقوقی زیرساخت لازم برای اجرای کامل قوانین این حوزه وجود ندارد. در اکثر استان های مرزی، قاچاق کالا تنها منبع درآمدی مردم آن مناطق بوده و باتوجه به اشعار چند اصل از قانون اساسی که دولت را به تهیه شغل مناسب وزندگی مرفه برای شهروندان ملزم می کند و دولت تاکنون به صورت کامل موفق به اجرای این اصول نشده است، و همچنین به موجب قواعد حقوق بشر اسلامی مانند تساهل و تسامح، می بایست باهدف حفظ تنها منبع درآمدی این شهروندان، با آن ها مدارا نمود. از طرف دیگر برخی مفاد حقوقی همچون آئین نامه ورود کالا توسط ملوانان شناورهای دریایی، به دلیل نبود زیرساخت های فنی و همچنین هماهنگی کامل بین واحدهای مبارزه با قاچاق کالا قابل اجرا نبوده و نیاز است که در مرحله نخست، قوه مجریه نسبت به هماهنگی اجرایی بین ارگان های مختلف اقدام کرده و سپس طرح های اشتغال زا در مناطق مرزی را در اولویت بودجه ای قرار دهد و هم زمان با ایجاد موقعیت های شغلی برای این شهروندان، با قاچاق کالا مبارزه قاطع نماید.

تعامل با تحولات سریع فرهنگی، اجتماعی و تغییر در الگوها به ویژه در حوزه هنر و از آن جمله قصه پردازی، یکی از چالش های ادیان الهی است. در این راستا دفاع از حریم جاذبیت و جاودانگی اسلام در گرو چگونگی باز تولید دین در گذر از جامعه سنتی به جامعه نوین و اطلاع از ویژگی های "سبک زندگی اسلامی" در است. پرسش پژوهش آن است که هنر " قصه دینی" در " سبک زندگی اسلامی" از چه آسیب هایی رنج می برد و چگونه باید خود را از آلایش های« قصه پردازی نو گرای غربی» برهاند. دستاورد پژوهش که به روش کتابخانه ای، توصیفی و تحلیلی نگارش یافته، به شرح ذیل است: الف : "نگرش سازی" نسبت به آسیب های قصه دینی، به معنای آسیب شناسی از قصه های اسلامی- بومی در راستای استحکام پیام رسانی علمی و تامین اهداف الهی، انسانی، تربیتی « قصه دینی» و اجتناب از آفات « قصه پردازی نو گرای غربی». ب : "راهبرد سازی" در جهت « آسیب زدایی از قصه دینی» و کنکاش از آسیب ها و آفاتی که طی قرون اولیه اسلامی تا حال حاضر، چه در حوزه مفهومی و چه ساختاری، گریبان گیر« قصه دینی» شده است. ج : " راهکارسازی" بمعنای چگونگی فعالیت های اجرایی در ایصال به این هدف و استنباط 22 مورد آسیب قصه دینی و ارایه آن به هنرمندان حوزه ادبیات داستانی اسلامی- بومی و قرآن پژوهان

هدف این پژوهش تبیین کارکردهای منظومه فرهنگی در ارتقای سطح دلبستگی سازمانی در صنعت مخابرات میباشد. این پژوهش در دو بخش کمّی و کیفی با استفاده از ابزارهای آماری و داده بنیاد با استفاده از ابزار پرسشنامه و مصاحبه عمیق انجام شده است. برای دستیابی به اهداف این تحقیق 37 نفر از خبرگان حوزه صنعت مخابرات به پرسشنامه پاسخ داده و 9 نفر در فرایند مصاحبه همکاری نمودند. همچنین جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss نسخه 22 و آزمون های آمار توصیفی مانند فراوانی و درصد و آمار استنباطی از آزمون تی استفاده گردید. نتایج نشان داد که مهمترین علت عضویت در صنایع مخابراتی کشور ایران خودشکوفایی و تلاش در جهت درک و شکوفا کردن استعدادهای علمی خود کارکنان بوده است. همچنین می توان گفت فرهنگ غالب سازمانی می تواند بر بیشینه شدن انواع دلبستگی شغلی و از جمله دلبستگی ایمن، شغل شیفتگی و بیشتر از همه دلبستگی ناایمن تأثیر داشته باشد. سایر نتایج حاکی از آن بود که بیشترین دلبستگی شناسایی شده در مطالعه مورد بررسی، دلبستگی از نوع ناایمن است که در مقابل سایر انواع دلبستگی سازمانی خود را نشان می دهد. در ادبیات موجود در فرهنگ سازمانی تاکنون به مدلی در خصوص بررسی تأثیر فرهنگ غالب سازمانی بر دلبستگی سازمانی کارکنان اشاره نشده بود که در این بررسی این تأثیر پرداخته شده است و مدل بر اساس نتایج پژوهش ترسیم گردید.