آینه پژوهش

المنار مشهورترین نشریه اصلاح گر و نوطل ب در دهه مدرن اسلامی است که نه تنها به عنوان ذخیره غنی اطلاعات مرتبط با وضعیت جهان اسلام در قرن نوزدهم، مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است، بلکه باید آن را فضایی مناسب برای عرضه افکار مختلف اندیشمندان جهان اسلام و تحلیل نوع تعامل ایشان با پدیده های جهان دنیای مدرن و پیشرفت های علمی آن دانست. نویسنده در مقاله حاضر، بر پایه اطلاعات اصیل و دست اول، سعی در بررسی بستره های فرهنگی و اجتماعی جامعه ای دارد که رشید رضا اثر ارزشمندش «المنار » را در آن به منثه ظهور رساند. در راستای این هدف، نویسنده پس از بیان تاریخچه نشر در مصر، به شرح مختصر زندگی نامه رشید رضا و سال های حضور وی در سوریه می پردازد. نویسنده در ادامه با ارائه اسناد منابع مالی اولیه شکل گیری نشریه و ماه های اولیه حضور رشیدرضا در مصر، سعی دارد چگونگی شکل گیری ساختار اولیه نشریه المنار و شیوه مدیریت رشید رضا بر آن را وا کاوی کند. آن گاه با بیان حلقه اولیه مشترکین المنار، ابعاد تأثیرگذاری این نشریه را بر زندگی مردم مصر و تعامل آنان با این پدیده جدید را در بوته نقد و بررسی قرار داده و از این طریق جایگاه رشید رضا را در پیشبرد صنعت چاپ در مصر به تصویر می کشد. در نهایت به بررسی دورنمای رشید رضا با نگاه مذهبی و مدرنش به صنعت چاپ و هدف وی را از چاپا ین نشریه میپردازد.

پاسخ نویسندگان به نقد آثار علمی شان امری متداول اس ت؛ ولی گاه این پاسخ ها از تأثیرگذاری و کارآمدی لازم برخوردار نیستند.نویسنده در مقاله حاضر ابتدا با بیان دلایل نا کارآمدی جوابیه ها، از قبیل ضعف ساختاری، فقر محتوایی و خطاهای اخلاقی، سعی در بسط و توضیح کافی هر یک از آنها دارد.در این میان با برجسته کردن خطاهای اخلاقی در جوابیه ها، مواردی را که نشئت گرفته از این نقص هستند به همراه شاه دمثال های واقعی از نشریات بررسی کرده است.

نجد، صحرایی دورافتاده در شبه جزیره عربستان بود و سا کنان آن را در قرن های یازده و دوازده هجری، در زمان شکل گیری حرک ت محمدبن عبدالوهاب ، بیابانگردان و جوامع قبیله ای تشکیل می دادند.نویسنده در نوشتار حاضر، نمایی کلی و توضیحاتی اجمالی درباره شرایط و سن ت تاریخ نگاری نجد، پی ش از ظهور وهابیان در میان ههای قرن دوازده ارائه م یدهد.

شیخ عبدالحسین طهرانی (شیخ العراقین) از زمان محمد شاه قاجار تا ناصرالدین شاه، یکی از بزرگ ترین عالمان تهران به شمار می آمد.نویسنده در بخش نخس ت مقاله حاضر به صورت مبسوط زندگی نامه، استادان، شا گردان، تألیفات و خدمات این عالم را به رشته تحریر درآورده است.در بخش دوم، کتاب مصباح النجاه فی اسرار الصلاه و سر الاستغفار بین السجدتین را معرفی کرده و به بیان برخی از ویژگیهای مؤلف آن، همت گماشته است.در انتها این مسئله که آیا مؤلف کتاب مذکور همان شیخ عبدالحسین طهرانی است یا یکی از معاصران همنام اوست، را در بوته نقد و بررسی قرار میدهد

ترجمه کتب و مقالات قرآنی از محققان غربی نه تنها تصویر بهتری از فضای علمی مطالعات قرآنی در غرب به دست میدهد، بلکه زمینه آشنایی بیشتر با رویکردهای علمی و انتقادی و بهر هگیری از اصول و رو شهای پژوهش علمی را برای پژوهشگران داخلی فراهم م یآورد که هر دو زمینه ساز ارتقای سطح پژوهشها در حوزه مطالعات اسلامی به زبان فارسی است. انتشار کتاب «رهیافتهایی به قرآن » را می توان، گامی در مسیر تحقق اهداف مذکور دانست. نویسنده در مقاله حاضر سعی در ارائه گزارشی از محتوای کتاب که مشمل بر سیزده مقاله قرآنی است، دارد تا از این رهگذر خوانندگان را به مطالعه دقیقتر و آشنایی با رهیاف تها و امکانات روش شناختی عرض هشده در مقالات ترغیب کند. در نهایت نویسنده به اختصار ترجمه متن کتاب را در بوته نقد و بررسی قرار میدهد.

کتاب فوائد القواعد فی شرح القواعد اثر زین الدین بن علی بن احمد عاملی لبنانی معروف به شهید ثانی است.نویسنده در مقاله حاضر به معرفی این اثر هم ت گماشته است.در پی این هدف، نویسنده ابتدا مروری کوتاه بر زندگینامه مؤل ف دارد.سپس با بیان نام کتاب قواعد الاحکام اثر علامه حلی، به بیان مهم ترین شرح های قواعد از جمله فوائد القواعد میپردازد.در ادامه به صورت مبسوط کتاب فوائد القواعد را مورد مداقه قرار داده است و با بیان مصادر و آثار متأثر از فوائد، شیوه شرح کتاب و چاپ و نشر این کتاب برای نخستین بار، مقاله خویش را به پایان م یرساند

الهیات امید مهم ترین اثر مولتمان در موضوع الهیات است که در سال 1946 م به زبان آلمانی انتشار یافت. نویسنده در مقاله حاضر به مطرح کردن گزیده هایی از کتاب مذکور پرداخته و با بیان برخی از آرای مولتمان، سعی در فراهم آوردن نمایی کلی از پرسش ها و گمانه هایی در مورد تاریخ و پایان آن دارد. در نهایت نقدی که به این کتاب وارد شده و پاسخ به آن را بیان می کند.

از مهمترین دستاوردهای همایشهای بزرگان علم و دین و ادب، تهیه مجموعه هایی است که در قالب مقالات مختلف، جوانب مختلف حیات علمی، عملی و اخلاقی شخصیت مورد نظر را به تصویر می کشند. دست  اورد تلاش همایش بزرگداشت محدث قمی نیز انتشار سه مجلد کتاب )محدث ربانی در دو مجلد و شناخت نامه محدث قمی در یک مجلد( است. نویسنده در بخش اول مقاله خویش، فهرست کلی مجموعه سه مجلدی را به شیوه موضوعی در قالب سیزده موضوع ارائه می دهد. در بخش دوم نیز سعی در بیان پیشنه  ادات و نکات تحلیلی مفیدی در خصوص مطالب مرتبط با محدث قمی و نیز بهبود مجموعه مقالات حاضر دارد. 

در شماره 127 مجله آینه پژوهش مقاله ای با عنوان «معرفی و نقد کتاب: بررسی حدیث شناسی خاورشناسنان: تبیین و تحلیل یا ترجمه و تدیون؟!» به چاپ رسید. خانم پارسا نویسنده کتاب «حدیث در نگاه خاورشناسان» است که آقای سید علی آقایی در مقاله پیش گفته، به معرفی و نقد کتاب ایشان اقدام کرده بودند. در این شماره مجله پاسخ خانم پارسا به نقد آقای آقایی درج و ارائه می گردد.

سفرنامه نویسی در ادبیات فارسی پیشینه درخشانی دارد. در این میان یکی از مهمترین سوژه ها برای نگارش سفرنامه در گستره ادبیات جهانی، سفر به خانه خداست که زنان نیز به این امر اهتمام ویژه ای داشته اند. نویسنده در مقاله حاضر، کتابشناسی سفرنامه ها و خاطرات سفر حج که از سوی زنان ایرانی به رشته تحریر درآمده است را به صورت الفبایی نام نویسندگان همراه با توصیف مختصری از محتوای آنان ارائه می دهد.