اندیشه های نوین تربیتی

هدف اصلی این پژوهش طراحی الگوی برنامه درسی تربیت شهروند جهانی در دوره ابتدایی نظام آموزشی ایران است. این پژوهش از نوع پژوهش های کیفی و مبتنی بر نظریه داده بنیاد انجام شده است. جامعه آماری شامل معلمان و افراد متخصص و صاحب نظر در زمینه شهروندی جهانی است که شیوه انتخاب آن ها هدفمند از نوع گلوله برفی بود. در مجموع با 34 نفر که شامل 18 معلم و 16 متخصص و عضو هیأت علمی دانشگاه بود، مصاحبه به عمل آمد. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختارمند در طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شد که در قالب مدل پارادایمی و مدل مفهومی بدین صورت شکل گرفت: ضرورت و نیاز (نیازهای اجتماع)، اهداف (هدف کلی و اهداف جزئی)، محتوا (اصول سازماندهی محتوا، اصول انتخاب محتوا)، روش های یاددهی-یادگیری (اصول انتخاب روش های یاددهی-یادگیری، انواع رویکردها و روش های یاددهی-یادگیری)، نقش معلم (ویژگی های معلم، مسئولیت اجرایی معلم)، ارزشیابی (اصول ارزشیابی، روش های ارزشیابی)، زمان (تخصیص زمان به آموزش های مستقیم، تخصیص زمان به آموزش های غیر مستقیم)، فضا (فضا به عنوان منبع یادگیری، فضا به عنوان محل اجرا)، مواد و منابع (منابع فیزیکی یا غیر مجازی، منابع مجازی)، عوامل سازمانی (برنامه های توانمندسازی، پشتیبانی سازمانی)، یادگیری ضمنی (خارج از جو مدرسه، جو مدرسه) و نتایج برنامه (پرورش مؤلفه های دانشی، مهارتی و نگرشی). برای تأمین روایی و پایایی نیز از روش لینکلن و گوبا شامل: قابل قبول بودن، انتقال پذیری، اطمینان پذیری و تأییدپذیری استفاده شد. در پایان نیز بر مبنای یافته ها و نتایج به دست آمده، رهنمودهایی برای عملی شدن برنامه ارائه شده است.

تربیت اخلاقی یکی از مهم ترین وجوه تربیت به شمار می آید. دیدگاه های بسیاری در این زمینه عمدتا بر پرورش جنبه عقلانی توجه کرده اند و کمتر به جنبه های دیگر پرداخته اند. دیویی در قرن بیستم با نگاهی متفاوت - زیبایی شناسانه - به امر تربیت اخلاقی پرداخت. بعد از او نیز مباحث فراوانی درباره این دیدگاه مطرح شد و پیروان عمل گرایی به بسط این دیدگاه مبادرت ورزیدند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی این دیدگاه می پردازیم. نتایج نشان می دهد که جنبه زیبایی شناسی رفتار اخلاقی کودکان از دو جهت قابل بررسی است: 1- تولید و خلق رفتار (اجرای هنرمندانه) 2- فعالیت زیباشناسانه که به عمل فهم و لذت مربوط است. بر این اساس «دیویی» معتقد است که تجربه اخلاقی شامل این دو بخش به طور همزمان است و در واقع، تجربه اخلاقی یک تجربه هنری- زیبایی شناختی است و نتیجه کاربرد آن در تعلیم و تربیت و به ویژه تربیت اخلاقی رشد و شکوفایی حساسیت، همدلی، ادراک و عمل اخلاقی در دانش آموزان است.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل اکتشافی نقش مدیران مدارس در تشکیل گروه های رشد حرفه ای مبتنی بر همکاری معلمان ابتدایی در استان مازندران انجام شده است. در این مطالعه از رویکرد آمیخته ی اکتشافی استفاده شده است. در این رویکرد، از ابزار مصاحبه در روش کیفی و ابزار پرسشنامه محقق ساخته درروش کمّی استفاده شده است. جامعه ی آماری پژوهش، معلمان، مدیران مدارس و سرگروه های آموزشی کلیه ی مدارس ابتدایی مازندران نفر بودند که 44 نفر از آنان نمونه ی آماری بخش کیفی بودند و 400 نفر معلم نیز نمونه ی آماری بخش کمّی را تشکیل می دادند که با استفاده از فرمول کوکران تعیین شد. در بخش کیفی، از روش نمونه گیری هدفمند و در بخش کمّی از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای استفاده شده است. یافته ها، 72 نشانگر رفتاری را برای مدیران نشان داد که با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی 57 نشانگر تایید و در قالب 8 بعد رفتاری دسته بندی شدند. از اینرو، نقش مدیران مدارس در تشکیل گروه های رشد حرفه ای مبتنی بر همکاری معلمان شامل: 1) آماده سازی، 2) سازماندهی، 3) تامین منابع و پشتیبانی، 4) بهبود مستمر، 5) ارزیابی، 6)یادگیری مشارکتی، 7) ایجاد حس همکاری و تشریک مساعی و 8) توانایی، دانش و مهارت های مدیر می باشند.

با ظهور مکاتب فلسفی و رویکردهای فکری نوین در عرصه تعلیم و تربیت همچون نگرش های پست مدرنیستی و پساساختارگرایانه، چالش هایی پیش روی تربیت به خصوص تربیت معنوی انسان رخ نموده است. این مقاله بر آن است تا با استفاده از رویکرد توصیفی – تحلیلی، جایگاه، مؤلفه ها و شاخص های معنویت و تربیت معنوی را از منظر پست مدرنیسم، مورد تبیین قرار دهد. لذا نخست، رسیدن به یک مفهوم نسبتاً جامع از معنویت و تربیت معنوی مدنظر قرار گرفته و همزمان، گستره معنایی و تمایز مفهومی تربیت معنوی با عرصه های نزدیک مثل تربیت دینی و تربیت اخلاقی، بررسی و نهایتاً نشان داده شده است که بر مبنای نگاه اومانیستی مکاتب پست مدرن راه حل همه امور حتی نیاز به معنویت در چارچوب انسان محوری، دنیاگرایی و بهره مندی های مادی جستجو می شود و معنویت، ابزاری برای دستیابی به آرامش (کاذب) در موقعیت اکنون و موقتی است. در حالی که تربیت معنوی حقیقی انسان را از خودمحوری دور کرده نسبت به دیگر دوستی و توجه به رنج دیگران حساس می کند. علاوه بر این، بر پایه جهان بینی سکولاریستی پست مدرن، معنویت گرایی و تربیت معنوی بیشتر بر اهداف مادی متمرکز بوده، دین و فرامین الهی جایگاه خاصی در این نوع نگرش نداشته و بعضاً به عنوان ابزارهایی در خدمت منافع مادی است.

در پژوهش حاضر رابطه انگیزش تحصیلی و مشغولیت عاطفی با میانجی گری هیجان های پیشرفت مورد بررسی قرار گرفت. شرکت کنندگان پژوهش، 315 دانشجو (173 نفر زن و 142 نفر مرد) رشته ها و مقاطع مختلف دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز بودند که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای مورد مطالعه از مقیاس مشغولیت تحصیلی (ریو و تسنگ، 2011)، مقیاس انگیزش تحصیلی (والرند، 1989) و پرسشنامه ی هیجان های پیشرفت (پکران، 2005) استفاده شد. ارزیابی الگوی پیشنهادی از طریق الگویابی معادلات ساختاری (SEM) و با استفاده از نرم افزار AMOS ویراست 24 انجام گرفت. روابط واسطه ای در الگوی پیشنهادی با استفاده از روش بوت استراپ آزموده شدند. یافته ها نشان دادند که الگوی پیشنهادی از برازش خوبی با داده ها برخوردار است. برازش بهتر از طریق حذف یک مسیر غیر معنی دار حاصل شد. نتایج نشان دادند که انگیزش درونی اثر مثبت و معنی دار و انگیزش بیرونی اثر منفی و معنی داری بر مشغولیت عاطفی دارند، در حالی که اثر بی انگیزگی بر مشغولیت عاطفی معنی دار نبود. نتایج مربوط به روابط غیر مستقیم نیز نشان دادند، ابعاد انگیزش تحصیلی از طریق هیجان های مثبت و انگیزش درونی و بی انگیزگی از طریق هیجان های منفی اثرات غیر مستقیم معنی داری بر مشغولیت عاطفی دارند.

هدف پژوهش حاضر بررسی مقدماتی ویژگی های روانسنجی مقیاس چند بعدی رفتار بی توجهی در کودکان بود. جامعه آماری این مطالعه کلیه دانش آموزان دوره اول مقطع متوسطه شهر اردبیل (سال تحصیلی 94-93) بودند. نمونه مورد مطالعه با استفاده از نمونه گیری در دسترس (203 دختر و 197 پسر) انتخاب شدند و به پرسش نامه پاسخ دادند. اطلاعات به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. ضریب همسانی درونی مقیاس 74/0 و اعتبار خرده مقیاس ها قابل قبول بودند. ضریب روایی مقیاس نیز مطلوب بود. همچنین تفاوت آماری معناداری بین دختران و پسران براساس خود گزارشی آنها از رفتار بی توجهی والدین وجود داشت. دختران بیشتر مورد رفتار بی توجهی والدین قرار گرفته بودند. براساس مدل تحلیل عاملی تاییدی سه عامل به دست آمد: نیازهای جسمانی، حمایت عاطفی و نظارت والدین. براساس نتایج به دست آمده می توان گفت که مقیاس بی توجهی به کودکان (MNBS-CR)، ابزاری روا و معتبر برای سنجش رفتار بی توجهی والدین است و می تواند در پژوهش های داخلی مورد استفاده قرار گیرد.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر هوش هیجانی بر پیشرفت تحصیلی به واسطه تعلل ورزی، خودتنظیمی وخودکارآمدی است. به این منظور 300 نفر از دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا (س از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. سپس از آزمودنیها خواسته شد مقیاس سنجش یادگیری خودنظم بخش میلر و همکاران (1996)، خودکارآمدی عمومی دانشجویان شرر و همکاران(1982)، پرسشنامه33 سوالی سیبریا شرینگ برای سنجش هوش هیجانی و تعلل ورزی که از طریق پرسشنامه سولومون و روثبلوم (1984) اندازه گیری می شود، را تکمیل کنند. یافته های حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که مدل مورد نظر، برازش مناسبی دارد و تعلل ورزی، خود کار آمدی و خود تنظیمی نقش واسطه ای بین هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی ایفا می کنند و همچنین یافته ها نشان داد که رابطه غیرمعنا داری بین هوش هیجانی و تعلل ورزی وجود دارد و این دو متغییر بصورت غیر مستقیم با هم رابطه دارند. 37% از پیشرفت تحصیلی توسط متغیرهای پژوهش تبیین شد. با توجه به نتایج پژوهش به دست آمده، دست اندر کاران امور آموزشی می توانند با آموزش هوش هیجانی، خودکارآمدی و خودتنظیمی دانشجویان را افزایش داده و با کاهش تعلل ورزی باعث پیشرفت تحصیلی در دانشجویان شوند.

پژوهش حاضر با هدف خوشه بندی دانش آموزان براساس مشکلات خواندن و نوشتن کودکان تک زبانه و دوزبانه پایه دوم ابتدایی شهر آبادان انجام شد. جامعه آماری این پژوهش را دانش آموزان دوزبانه و تک زبانه پایه دوم ابتدایی شهر آبادان تشکیل می داد که با استفاده از دو شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و قضاوتی تعداد 111 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای اندازه گیری مورد استفاده در این پژوهش آزمون هوشی ریون(1938)، آزمون خواندن کرمی نوری و مرادی(1387) و هم چنین یک آزمون محقق ساخته نوشتن بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری تحلیل خوشه ای و آزمون مجذور کای استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل خوشه ای در هر دو گروه تک و دوزبانه نشانگر دو نیمرخ دانش آموزان با مشکل خواندن و بدون مشکل خواندن و دو نیمرخ دانش آموزان با مشکل نوشتن و بدون مشگل نوشتن بود. نتایج نشان داد که فراوانی دانش آموزان دوزبانه نسبت به تک زبانه در خوشه دارای مشکلات خواندن بیشتر است. هم چنین نتایج بخش نوشتن نیز نشان داد که بیشترین فراوانی دانش آموزان خوشه یک بامشکل نوشتن به کودکان دوزبانه تعلق دارد. این یافته نشان دهنده نقش زبان فراگیر در پایه های آغازین تحصیلی بر عملکرد تحصیلی به ویژه در دروس مرتبط به زبان است.

هدف پژوهش حاضر شناسایی اسنادهای اساتید موفق در تدریس اثربخش بر مبنای روش بنیاد بخشی نظریه است. بدین منظور پانزده نفر از اساتید برجسته دانشگاه های سراسری، آزاد و پیام نور بیرجند که طی یک دوره پنج ساله در ارزیابی های دانشجویان از کیفیت تدریس بالاترین نمره را کسب کرده بودند، به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه و پیشینه موضوع جمع آوری شدند و با روش های کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. براساس نتایج اساتید معتقدند تدریس اثربخش دو دسته نیازهای علمی و پرورشی دانشجویان را برطرف می نماید. در این پژوهش، بر مبنای روش بنیاد بخشی نظریه الگویی برای تدریس اثربخش ارائه شده است. بر پایه نتایج، توانایی استاد در انتقال توان مندی ها و ویژگی های خود به دانشجویان در اثربخشی تدریس نقش اساسی دارد لذا لازم است اساتید به توانایی انتقال توجه ویژه ای داشته باشند. همچنین تدریس اثربخش، بر حسب ماهیت رشته های تحصیلی متفاوت است، و نیز دانشجویان اساتیدشان را بر اساس توان مندی آن ها (نه نگرش شخصی) ارزیابی می نمایند.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی انتظارات والدین و مشارکت والدین در رابطه بین انتظارات معلمان با انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است. به منظور انتخاب نمونه آماری پژوهش ، 8 دبیرستان پسرانه و 8 دبیرستان دخترانه از بین 34 دبیرستان ناحیه یک ارومیه به صورت تصادفی انتخاب شدند. سپس، از هر دبیرستان دو کلاس، در مجموع 16 کلاس به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. بدین ترتیب مجموع دانش آموزان شانزده کلاس 355 نفر ( 200 پسر و 155 دختر) حجم نمونه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی می باشد. روایی پرشنامه با استفاده از قضاوت متخصصان و پایایی ابزار مورد استفاده در تحقیقات قبلی تاییدشده و در این تحقیق نیز آلفای کرونباخ پرسشنامه های انتظارات والدین،مشارکت والدین،انگیزه پیشرفت تحصیلی تایید شدند. برای آزمون فرضیه ها و مدل از روش های آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد و این آزمون با استفاده از spss نسخه 21 و لیزرل8/8 تجزیه و تحلیل شدند. یافته های پژوهش نشان می دهند که مشارکت والدین در رابطه بین انتظارات معلمان و انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، نقش میانجی دارد ولی انتظارات والدین در این رابطه نقش میانجی ندارد.