اندیشه های نوین تربیتی

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش متغیرهای کارایی خانواده، حرمت خود، خودکارآمدی و شخصیت در انگیزش پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان انجام شد. روش پژوهش توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری کلیه دانش آموزان مشغول به تحصیل در دوره متوسطه شهر سمنان در سال تحصیلی 1390 بودند. 400 دانش آموز دوره دبیرستان از شهر سمنان با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. پس ازکنارگذاشتن پرسشنامه های ناقص در نهایت 371 پرسشنامه تجزیه و تحلیل شد. پرسشنامه های پژوهش شامل پرسشنامه انگیزش پیشرفت تحصیلی بحرانی (1372)، خودکارآمدی شوارزر و جروسالم(1981)، حرمت خود روزنبرگ(1965)، کارایی خانواده نجاریان (1374) و شخصیت آیزنگ- فرم کوتاه (1985) بود. نتایج نشان داد که بین انگیزش پیشرفت تحصیلی با کارآیی خانواده و مؤلّفه های آن، حرمت خود، برون گرایی و خودکارآمدی رابطه مثبت معنادار وجود دارد. همچنین بین روان رنجور خویی با انگیزش پیشرفت تحصیلی رابطه منفی معنادار وجود دارد. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که کارآیی خانواده، خودکارآمدی، برون گرایی، حرمت خود و روان رنجور خویی به ترتیب نقش مهم و معناداری در تبیین انگیزش پیشرفت تحصیلی دارند. درمجموع این متغیرها 33 % از واریانس انگیزش پیشرفت تحصیلی را تبیین می کنند. بنابراین، در افزایش انگیزش تحصیلی باید این متغیرها را در برنامه ریزی و سیاست های آموزشی و پرورشی مد نظر قرار داد.

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر مدارس هوشمند بر اضطراب رایانه، خودتنظیمی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی و مقایسه آن با مدارس غیر هوشمند بود. بدین منظور با بهره گیری از روش علی- مقایسه ای، اطلاعات با استفاده از 3 پرسشنامه اضطراب رایانه CARS، خودتنظیمی بوفارد و عملکرد تحصیلی درتاج جمع آوری شد. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پایه اول دبیرستان شهر یزد در سال تحصیلی92-1391 بود. نمونه پژوهش شامل 102 دانش-آموز مدارس هوشمند بودند که به روش تمام شماری و 102 دانش آموز مدارس غیرهوشمند که به شیوه همتاسازی (بر اساس جنس، تحصیلات والدین و وضعیت اقتصادی) انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد. در سطح توصیفی با استفاده از مشخصه های آمار توصیفی و در سطح استنباطی از آزمون t و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها نشان دادند که بین مدارس هوشمند و غیر هوشمند در متغیرهای اضطراب رایانه، خودتنظیمی و عملکرد تحصیلی تفاوت وجود دارد. بین متغیرهای خودتنظیمی و عملکرد تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، بین متغیرهای خودتنظیمی و اضطراب رایانه رابطه منفی و معناداری وجود دارد و بین اضطراب رایانه و عملکرد تحصیلی رابطه معناداری به دست نیامد. در نتیجه کاربرد فناوری جدید در مدارس هوشمند می تواند بسیاری از مشکلات آموزشی را حل کند.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه رفتار اطلاع یابی در وب و مهارت های تفکّر انتقادی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا(س) در سال تحصیلی91-1390 بود. این پژوهش به روش کمّی و به صورت پیمایشی انجام شد و از طریق نمونه گیری طبقه ای تصادفی، تعداد 212 نفر به عنوان نمونه بررسی شدند. ابزار پژوهش دو پرسشنامه آزمون مهارت های تفکّر انتقادی کالیفرنیا فرم ب و پرسشنامه محقق ساخته در ارتباط با رفتار اطلاع یابی در وب براساس مدل مهو و تیبو(2003) بود که روایی آن با استفاده از نظر خبرگان و چندتن از دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری بررسی شد و پایایی آن نیز با محاسبه آلفای کرونباخ 0.94 برآورد شد. یافته ها نشان داد که رابطه معناداری بین مهارت های تفکّر انتقادی و رفتار اطلاع یابی دانشجویان در وب وجود ندارد و سطح تفکّر انتقادی دانشجویان در 8 دانشکده یکسان، اما رفتار اطلاع یابی آن ها متفاوت است. نتایج دیگر پژوهش این بود که دانشجویان به میزان زیادی ازاینترنت/وب استفاده می کنند و در فرایند اطلاع یابی خود، فعالیت های متنوعی را به کار می گیرند. فعالیت های آن ها عبارت از شروع (شناسایی موضوع و یافتن منابع)، پیوندیابی، مرور، نظارت، تمایز، استخراج و شبکه سازی، تأیید و مدیریت اطلاعات است. همچنین میانگین مهارت های تفکّر انتقادی 12.87 به دست آمد که نشان از ضعف این مهارت ها دارد.

در این پژوهش نقاط قوت و ضعف کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات از منظر خاستگاه برنامه درسی(تمرکز و عدم تمرکز) بررسی شد. طرح پژوهش در حیطه تحقیقات توصیفی و از نوع زمینه یابی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه اساتید و متخصصان برنامه ریزی درسی دانشگاه های الزهراء(س)، علامه طباطبایی، تربیت معلم، شهید بهشتی، دانشگاه تهران، تربیت مدرس و دانشگاه شاهد را شامل می شد که عضو انجمن مطالعات و برنامه درسی ایران بودند که حدود 50 نفر را در بر می گیرد که از این تعداد 30 نفر به عنوان حجم نمونه مکفی به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد و با استفاده از مدل آماری (Z) و با آزمون کلموگورف – اسمیرنوف سؤالات پژوهش آزمون شد. برای جمع آوری نظرات متخصصان برنامه ریزی درسی از دو پرسشنامه17 و 25 سؤالی استفاده شد. یافته ها نشان داد از جمله عمده ترین نقاط قوت کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه درسی متمرکز؛ افزایش سرعت دستیابی به اطلاعات مورد نیاز فراگیران، بهبود فعالیت های یاددهی – یادگیری بود و نقاط ضعف کاربرد فاوا در برنامه درسی متمرکز؛ کاهش انعطاف پذیری در برنامه درسی، محدودیت زمانی در فرایند یادگیری و... بود. همچنین از جمله عمده ترین نقاط قوت کاربرد فاوا در برنامه درسی غیر متمرکز؛ کاهش نابرابری های آموزشی، ایجاد امکان یادگیری شخصی و تجربه دست اول، آزادی و استقلال یادگیرنده و... است و از نقاط ضعف کاربرد فاوا در برنامه درسی غیرمتمرکز می توان به کمبود امکانات سخت افزار(دستگاه ها، شبکه ها و...) و نرم افزاری، کمبود نیروی انسانی متخصص در زمینه نرم افزارهای آموزشی کاربردی و... اشاره کرد.

خودپنداره، انگیزه قوی در رفتار فرد است. عمل و رفتار فرد مطابقت دارد بااینکه او در آن زمان، خویش را چگونه می بیند. روان شناسان تحولی معتقد هستند باورها و عقاید ایدئولوژیک فرد از عوامل بنیادی در تشکیل خودپنداره ای قوی و منسجم است. با توجه به اینکه مبانی فلسفی و انسان شناختی، اساس شکل گیری اعتقادات ایدئولوژیک فرد هستند؛ لذا بررسی مبانی انسان شناسی از طریق تأثیر گذاری بر برنامه های پژوهشی علوم تربیتی و روان شناسی و همچنین به طور مستقیم برای اصلاحات پیش برنده نظام آموزشی کمک کننده است و می تواند به ایجاد زمینه ای مناسب برای توسعه مستمر نوآوری های آموزشی تبدیل شود و راهبردهای نوآوری آموزشی نیز در صورتی که فارغ از بازنگری در زیرساخت های نظری باشد تنها تغییرات محدودی را می تواند پدید آورد. به همین دلیل محققان در این پژوهش با قرار دادن فلسفه اسلامی(مبانی انسان شناسی جوادی آملی) به عنوان زیرساخت علوم تربیتی و روان شناسی به طراحی الگوی خودپنداره مبتنی بر آن اقدام کرده اند؛ تا زمینه برای اصلاحات اساسی و بومی در روان شناسی و علوم تربیتی فراهم شود. منبع یا جامعه این پژوهش کلیه کتاب های جوادی آملی بود که از سال 1372 تا سال 1391 منتشر شده است. این پژوهش در قالب روش هرمنوتیک انجام شد که از انواع روش های کیفی است. نتایج این پژوهش، الگوی مشاوره ای خودپنداره تاله محور را متشکل از سه محور اصلی فرایند، محتوا و فنون ارائه داده است که هرکدام نیز شامل زیر مقوله های مختص خود است.

پژوهش حاضر درصدد بود با رویکردی کیفی به واکاوی مسائل و معضلاتِ ارتباط دانشجویان با اساتیدِ راهنما و مشاور در فرایند پایان نامه نویسی اقدام کند. با توجه به سلطه خیز بودن این رابطه، روش هرمنوتیک انتقادی برای تحلیل داده های پژوهش برگزیده شد. با رعایت کامل اصول اخلاقی و حرفه ای پژوهش کیفی، با 14 نفر از دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری رشته فلسفه تعلیم و تربیت که حداقل یک ترم از تصویب پیشنهاده آن ها می گذشت، مصاحبه هایی انجام شد. درنهایت داده های پژوهش پیرامون سه مقوله دانشجو، استاد و فضای تعامل استاد و دانشجو تحلیل شد. با توجه به نارضایتی اکثر مصاحبه شوندگان از این فرایند، در پایان پیشنهاد شد ضمن تقویت بنیه پژوهشی و مهارتی دانشجویان قبل از درگیر شدن در این فرایند، حیطه اختیارات و وظایف هرکدام از طرفین این رابطه دقیق و شفاف تر تبیین شود تا ضمن جلوگیری از سردرگمی ها و انتظارات بی مورد، زمینه مطالبه گری قانونی برای طرفین نیز فراهم آید.

شخصیت تیپ D به عنوان عاملی باعث افزایش آشفتگی های روان شناختی، مسائل بهداشتی و پیامدهای ناگوار بالینی می شود و تأثیرات مخربی بر سلامتی جسمی و روان شناختی افراد دارد. هدف پژوهش حاضر، تعیین و ارتباط میزان رابطه الکسی تایمی و منبع کنترل با تیپ شخصیتی D در دانشجویان بود. نمونه مورد مطالعه 92 دانشجو (64 دختر و 28 پسر) بود که به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های مقیاس الکسی تایمی تورنتو (بگبی، پارکر و تیلور، 1994)، منبع کنترل (راتر، 1966) و تیپ شخصیتی D (دنولت، 1998) استفاده شد. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد بین تیپ شخصیتی D با تفکّر معطوف به سطح(005/0>p) و منبع کنترل بیرونی (002/0>p) رابطه معناداری وجود دارد. همچنین نیز نتایج رگرسیون نشان داد بین الکسی تایمی با بازداری اجتماعی (30/0= b)، عاطفه منفی (22/0= b) و منبع کنترل بیرونی(21/0= b) رابطه معناداری وجود دارد و می تواند این مؤلّفه ها را پیش بینی کند. نتایج این پژوهش اهمیت و لزوم توجه به مسئله شناسایی منبع کنترل و هدایت صحیح آن و نوع ابرازگری احساسات افراد و پیشگیری از شیوه های نادرست آن را می رساند. همچنین این پژوهش سعی دارد تبعات مؤلّفه های منفی مرتبط با تیپ شخصیتی D را به حداقل برساند.