در این پژوهش سعی شد ارتباط خلّاقیّت با جریان فلسفی پست مدرنیسم بررسی شود. اهمیت توجه به این موضوع به علت پیشرفت علم و فن آوری و افزایش پیچیدگی ساختار اجتماعی است که همراه با تفاوت های فرهنگی، مذهبی، اقتصادی، سیاسی نیازمند تربیت افرادی خلّاق است تا در چنین فضایی به ارائه نقش های خود قادر باشند. بسیاری از پیش فرض های موجود در بحث خلّاقیّت در میان آراء فلاسفه پست مدرنیسم به چشم می خورد. در واقع می توان چنین ادعا کرد که پست مدرنیسم و آموزش و پرورش مورد نظر آن نمادی از خلّاقیّت است. بر این اساس چنین نتیجه گیری می شود که اهداف آموزشی مورد نظر پست مدرنیسم که توسعه تفکر انتقادی، خودآفرینی و خلق دانش است، در زمره اهداف غائی مد نظر در حیطه آموزش خلّاق هستند. بهره جستن از روش های مشارکتی و دیالکتیک، در فرآیند آموزش از ابزارهای مورد نظر برای شکوفایی استعدادها و بروز خلّاقیّت به شمار می روند. نقش معلم پست مدرن به عنوان راهنما است که به دانش آموزان آزادی عمل می دهد تا اندیشه های نو و راه حل های متفاوت را بیان، ارزیابی و آزمایش کنند. کلاس درس پست مدرن چارچوب ها را می شکند و برنامه های درسی از پیش تعیین شده نیستند. بنابراین،، فضای آموزش و پرورش پست مدرنیسم شرایط را برای بروز خلّاقیّت و تربیت فرد خلّاق فراهم می آورد.
هدف پژوهش حاضر، بررسی مؤلّفه های هوش هیجانی بار ـ اُن در کتاب های درسی سال اول دبیرستان بود. نمونه این پژوهش، چهار کتاب ادبیات فارسی، مطالعات اجتماعی، دین و زندگی و مهارت های زندگی سال اول دبیرستان، اهداف آموزشی و مؤلّفان این کتاب ها بود. هر یک از این کتاب ها و اهداف آموزشی آن بر اساس 15 مؤلّفه هوش هیجانی بار ـ اُن و با استفاده از روش تحلیل محتوا بررسی شد. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان داد که به مؤلّفه های خودآگاهی، حل مسأله، مسئولیت پذیری، و قاطعیت به ترتیب در کتاب های ادبیات فارسی، مطالعات اجتماعی، دین و زندگی و مهارت های زندگی بیشتر توجه شده است، ولی در کل در کتاب های درسی مورد نظر به مؤلّفه های هوش هیجانی از نظر کمّی و کیّفی بسیار کمرنگ و گذرا توجه شده است. اهداف آموزشی این کتاب ها نیز با تحقق همه مؤلّفه های هوش هیجانی همسو نیست.
در نظام های آموزشی متمرکز، کتاب های درسی در شکل دادن یادگیری فراگیران نقشی مهم دارند. لذا ارزشیابی کتاب های درسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پژوهش با هدف تدوین و اعتبارسنجی الگویی برای ارزشیابی کتاب های درسی بر اساس رویکرد روانشناسی تربیتی و یادگیری انجام شد. این پژوهش از نوع کاربردی بود و در آن از روش پژوهش تحلیلی- ارزشیابی استفاده شد. الگو و چک لیست تدوین شده را 80 نفر از برنامه ریزان درسی، تکنولوژیست های آموزشی و روانشناسان تربیتی و دبیران دبیرستان های تهران اعتبارسنجی کردند. انتخاب متخصصان به روش نمونه گیری در دسترس و نمونه گیری از دبیران به روش خوشه ای بود. برای تحلیل داده ها از محاسبات آمار توصیفی و تحلیل عاملی استفاده شد. برای محاسبه پایایی الگو و چک لیست از ضریب آلفای کرونباخ و فی اسکات استفاده شد. ضریب آلفا برای الگو(95/.) و برای چک لیست(99/.) به دست آمد. ضریب پایایی چک لیست از طریق روش فی اسکات (87/.=p8) به دست آمد. نتیجه حاصل از این بررسی یک الگوی ارزشیابی است که به دو صورت مفهومی و شمایی ارائه شده است که شامل مبانی نظری،رویکرد مدل، اهداف مدل و معیارها و مؤلّفه ها، اصول روانشناختی، مراحل اجرایی و بازخورد است. همه اجزاء مدل به صورت تعاملی باهم ارتباط دارند واز آن به عنوان یک راهنما و نقشه کار می توان استفاده کرد.
در آموزش شناسی و از دیدگاه سازایی گریی گروهی، ارزشیابی از فرایندهای آموزشی کاری بایسته و در راستای به سازیِ فرایندها و فرآورده ها است. پایین بودن چون بود(کیفیّت) آموزش دشواری ای است که پی آمدهای آسیب زای بسیاری می تواند داشته باشد. ارزشیابی راهی برای شناسایی دشواری ها و راه های گره گشایی برای آن ها است. گواهی های چندی در دست اند که می توانند گویای پایین بودن چون بود دوره های کارآزمایی باشند. با پشت بانی معاونت پژوهشی دانشگاه الزهرا(س) در راستای پی بردن به این چون بود و شناساییِ کاستی هایی که می توانند زمینه ساز دشواری یادشده در دانشگاه الزهراء(س) باشند، از میان دوره های کارآزمایی در این دانشگاه چهار دوره برگزیده شدند و برنامه ها، آزمون ها و پایان نامه های آن ها از روزن دانش پژوهانه گی ارزشیابی و از استادان و دانشجویان آنها در همین باره پندارپرسی شد. یافته ها گویای آن هستند که دانش پژوهانه گیِ چشم گیری در هیچ یک از دوره های بررسی شده دیده نمی شود و میان گروه ها از این روزن ناهمانندی چندانی نیست. با نیم نگاهی به فرهنگ چیره بر سامانه آموزشی/پژوهشیِ کشور و نبود بازخورد دانش پژوهانه، چنین یافته هایی نباید شگفت آور باشند. شاید تنها راه برون رفت از این گرداب آموزشی/پژوهشی استوارسازی بازخورد دانش پژوهانه و گسترش فرهنگ دانش پژوهی باشد تا برنامه سازی ها و برنامه گزاری ها دانش پژوهانه تر شوند وفرآورده ها از چون بودی والا برخوردار شوند.
هدف پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب های درسی تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی ایران، به لحاظ توجه به معضلات زیست محیطی بود. به این منظور سه جلد کتاب درسی تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی با روش تحلیل محتوا بررسی شد. این بررسی در قالب 3 سؤال پژوهشی وبا استفاده از ابزار چک لیست تحلیل محتوا بررسی شد که چهار مولفه اصلی و 55 مؤلّفه فرعی دارد و پایایی آن 92% به دست آمد. یافته های پژوهش نشان داد کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی در کل به معضلات زیست محیطی توجه کمی کرده اند. به نحوی که بیشترین توجه را کتاب تعلیمات اجتماعی پایه چهارم با 73/48% وکمترین توجه را کتاب تعلیمات اجتماعی پایه پنجم با 32/25% نسبت به معضلات زیست محیطی داشته است. درخصوص میزان توجه کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی به معضلات زیست محیطی، بیشترین توجه به معضلات زیست محیطی آب با 43/29% و کمترین توجه به معضلات زیست محیطی صوت با 25/20% بود.
این پژوهش به منظور بررسی رابطه بین قدرت تحمل ابهام وخلّاقیّت در دانش آموزان دختر اجرا شد. نمونه مورد مطالعه 320 دانش آموز دختر بود که با روش تصادفی خوشه ای چند مرحله ای از میان دانش آموزان پایه اول مقطع متوسطه آموزش و پرورش ناحیه 2 کرج انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از آزمون سنجش قدرت تحمل ابهام مک دونالد و آزمون سنجش خلّاقیّت عابدی استفاده شد. داده های پژوهشی با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و آزمون t برای معنی داری ضریب همبستگی، بررسی شد. نتایج نشان داد که بین متغیر قدرت تحمل ابهام و هریک از متغیرهای خلّاقیّت، ابتکار، سیالی، انعطاف پذیری و بسط رابطه مثبت ومعناداری وجود دارد. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که هرچه افراد قدرت تحمل ابهام بیشتری داشته باشند بیشتر به خلق کردن تمایل دارند.
با در نظر گرفتن تأثیر مهم توجه متمرکز و انتخابی در آموزش و یادگیری هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر استرس بر توجه انتخابی و متمرکز بینایی در محیط های آموزشی بود. تعداد 40 نفر از دانشجویان پسر با میانگین سنی 26 سال و 7 ماه پس از اعمال متغیرهای کنترل به صورت نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل به طور تصادفی جایگزین شدند. آزمودنی های گروه آزمایش پس از اعمال کاربست آزمایشی (انجام تکالیف استر س زای شناختی) در آزمون سنجش توجه انتخابی و متمرکز بینایی شرکت کردند. از آزمودنی های گروه کنترل بدون اجرای تکالیف استرس زای شناختی آزمون سنجش توجه انتخابی و متمرکز بینایی به عمل آمد. در پژوهش حاضر تعداد خطاهای آزمودنی ها در تعداد محرک ها و تعداد خطاهای آنها در طبقه بندی محرک ها به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون t دو گروه مستقل نشان داد که در سطح 0001/0 میانگین نمرات خطاهای شمارش و طبقه بندی آزمودنی های گروه آزمایش از گروه کنترل به طور معناداری بیشتر است. براساس یافته های این پژوهش استرس کاهش توجه بینایی انتخابی و متمرکز بر محرک های خنثی در محیط های آموزشی را موجب می شود.
