درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: قباله های ازدواج، پیمان نامه هایی هستند که نشان­دهنده هویت خانواده و در سطحی وسیع­تر نشان­دهنده هویت ملی و تاریخی جامعه­اند. قباله­های ازدواج موجود در آستان قدس رضوی، به­عنوان مواد فرهنگی، آثار باارزشی هستند که مطالعه آنها گوشه ای از فرهنگ و هنر این مرز و بوم را نمایانده و به شناخت فرهنگ یا تاریخ ما کمک شایان توجهی می­کند. هدف تحقیق حاضر، شناسایی اصولی است که ترجیحات زیبایی شناسانه تاریخی ایران، از لحاظ تناسبات، از آن پیروی کرده اند. سازماندهی عناصر بصریِ آثار هنری در غرب، به­طور سنتی، با توجه به نسبت هایی صورت می گیرد که در این فرهنگ باعنوان تناسبات زیبا تعریف شده است. نوشتار حاضر، به­دنبال پاسخ به این پرسش است که «آیا در قباله های ازدواج گنجینه آستان قدس، مانند آنچه در هنر کلاسیک غرب رایج است، از تناسبات طلایی و دیگر تناسبات مطرح بهره برده شده یا این اسناد دارای اصول و قواعد خاص خود در تناسبات هستند؟» روش/ رویکرد پژوهش: نوشتار حاضر بخشی از یک پژوهش با روش ترکیبی [i] است که در آن تناسبات ساختاری نمونه قباله های موجود در آستان قدس رضوی مورد مطالعه قرار گرفته است. برای جلوگیری از اطاله سخن و برای کسب نتیجه ای مشخص تر، به­منظور شناسایی نظام تناسباتی قباله ها، از میان نمونه های مورد مطالعه، به­طور هدفمند، فقط یک برگ از قباله­های طوماری به­عنوان مورد پژوهش، انتخاب شده و مورد تجزیه و تحلیل ساختاری قرار گرفته است. یافته­ها و نتایج پژوهش: تناسبات رایج در هنر غرب (شامل تناسبات طلایی در مستطیل، مربع و مانند آن، مستطیل ریشه دو، سری اعداد فیبوناچی، و تناسبات لوکوربوزیه)؛ طی پژوهشی با تناسبات به­کار رفته در تقسیمات زیربنایی قباله ها ی ازدواج موجود در گنجینه آستان قدس رضوی مورد مقایسه تطبیقی قرار گرفت. از آنجاکه در نوشتار پیشِ رو امکان ارائه تحلیل همه نمونه­های قباله های مورد مطالعه وجود نداشت، تنها به تجزیه و تحلیل یکی از آنها کفایت شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در این نمونه، همانند دیگر نمونه قباله های موجود در آستان قدس رضوی، تناسبات طلایی و رادیکالی و دیگر تناسبات متداول در غرب مورد استفاده قرار گرفته اند.

تاریخ نیشابور ابوعبدالله نیشابوری ظاهراً قدیمی ترین منبعی است که به طور اختصار به بررسی تاریخ نیشابور و به خصوص مسائل فرهنگی این شهر پرداخته است. اصل این کتاب به زبان عربی بوده و در اوایل قرن چهارم نگاشته شده است. ارزش اولیه کتاب نیشابوری وابسته به جغرافیای تاریخی نیشابور می باشد، که بخش بزرگی از خراسان کنونی را شامل می شود. اطلاعات آن بویژه در مورد ربع های نیشابور و ولایات وابسته، مخصوصاً نیشابور کهن و سوابق تاریخی آن چه در دوران قبل از اسلام و چه در عصراسلامی تا قرن چهارم حائز اهمیت است. اشاره به فضیلت شهر، صحابه، مشایخ، مساجد، قریه ها، قنوات و غیره از ویژگی های دیگر این اثر می باشد. در نوشته حاضر سعی شده به بررسی تاریخ نیشابور الحاکم و ویژگی های آن، شیوه تاریخنگاری وی و تاریخنگاری محلی و تفاوت آن با تاریخ عمومی همچنین تأثیری که این تواریخ بر نوشته های بعد از خود دارند، پرداخته شود.