درخت حوزه‌های تخصصی

به تقریب می توان گفت که حدود یک قرن و نیم از ترجمه کامل مقدمه ابن خلدون به زبان فرانسوی می گذرد. از آن پس تاکنون علاوه بر اینکه این کتاب به زبانهای مختلف ترجمه شده بلکه محتوی آن نیز محل بحث و گفتگو میان صاحبان فکر و اندیشه بوده است. استادان‘ دانشجویان و محققان هر یک با دیدگاههای مختلف محتوی مقدمه را بررسی کرده اند و بر نو و ابتکاری بودن اندیشه ابن خلدون صحه گذاشته اند. با وجود این همه مفسران اندیشه ابن خلدون‘ او و مقدمه اش را در یک مرتبه و جایگاهی علمی قرار نمی دهند. گروهی ابن خلدون را پیشگام و حتی بنیانگذار بعضی از رشته های علوم اجتماعی‘ از جمله جامعه شناسی‘ می دانند. گروهی دیگر که جامعه شناسی را متعلق به عصر جدید می دانند‘ می گویند‘ می گویند علی رغم وجود مقولات یکسان و مشابه بین علم عمران و جامعه شناسی‘ ابن خلدون به لحاظ بنیانهای تفکر متعلق به عصرقدیم است. نویسنده کوشش می کند علاوه بر تسلیم این دو جریان تفکر و نشان دادن نمایندگان هردو گروه یافته های خود را درباره تفاوت بنیانهای تفکر هرگروه در اختیار خوانندگان و علاقه مندان قرار دهد‘ تا بر غنای این گونه مباحث بیفزاید.

"یادداشت مترجم: این مقاله به قلم دکتر ملیسا فارلی، عضو انجمن پژوهش و آموزش روسپی گری سان فرانسیسکو، در ایالات متحده نوشته شده و شامل تحقیقات متعدد نویسنده و دگر محققان در این زمینه است. در پایان هر چند، عنوان های بیان شده در ابتدای مقاله، منابع، نقل قول ها به صورت کامل فهرست شده است، مترجم به دلیل کثرت منابع ذکر شده و با احترام در صیانت امانت ترجمه در هر مورد یکی دو منبع را آورده و سایر منابع را با نگارش سایرین، درج کرده است. "

"این نوشتار به ارائه نتایج تحلیل محتوای یکی از فیلم‌های پرمخاطب سال‌های اخیر از حیث ارزش‌های انتقال یافته اختصاص دارد. تحلیل محتوای این فیلم بر مبنای تحلیل پیام‌های ارائه شده در آن، فارغ از انگیزه کنشگران (فرستنده و گیرنده)، صورت گرفته است. بخشی از این یافته‌ها به ذکر ارزش‌های اجتماعی ـ فرهنگی استنباط شده از فیلم در خصوص خانواده و نقش‌های جنسیتی اختصاص یافته است، ضمن این که واسطه‌های انتقال ارزش و شخصیت‌های انتقال‌دهنده نیز بر حسب جنس، شدت پیام و نحوه انتقال پیام مورد کنکاش قرار گرفته است. واحد نمونه‌گیری در این بررسی وجود نداشته و کل فیلم مشاهده و اطلاعات آن ثبت شده است. همه گزاره‌های فیلم شوکران در دو بخش استخراج و ثبت شده است (گزاره‌های تصویری و گزاره‌های دیگر)، کدگذاری گزاره‌های تصویری فقط به ثبت تصاویر و نمادهایی اختصاص داشته است که می‌توان از آن ارزشی را در طبقات چهارگانه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی استنباط کرد. گزاره‌های دیگر بیشتر شامل گزاره‌های گفتاری و پس از آن موسیقیایی، تصویری و گفتاری یا گفتاری و موسیقیایی بوده است. "

این مقاله به بررسی بازنمایی تجربه پدیدارشناختی در آثار روشن فکران ادبی شهر تهران (شعرای نوپرداز) در دهه های چهل و پنجاه شمسی می پردازد. دلیل انتخاب دهه های مزبور، رشد شتابان شهرنشینی و برنامه های نوسازی در ایران و به ویژه، گسترش شهر تهران به لحاظ جمعیتی و توسعه فضاهای شهری در این دوره است. در پی روند شتابان صنعتی شدن و متعاقب اصلاحات ارضی در این دوران، یک «جنبش مهاجرت» گسترده شکل گرفت و شهر تهران به یکی از کانون های اصلی جذب مهاجران تبدیل شد. در این دوره، توسعه ادبیات مدرن حاصل فعالیت قشر روشن فکری بود که غالب آنان به لحاظ خاستگاه جمعیت شناختی به تهران تعلق نداشتند. روشن فکران ادبی این دوره دیدگاه ها و نگرش های متنوعی داشتند که با وجود تجربه آنان از مدرنیته و گسترش فضایی و جمعیتی تهران با یکدیگر شباهت هایی را نشان می دهند. برای شناخت تجربه روشن فکری، آثار برخی از شاعران نوپرداز این دوره چون فروغ فرخزاد، سهراب سپهری، احمد شاملو، فریدون مشیری، حمید مصدق و محمدرضا شفیعی کدکنی انتخاب شده اند. ملاک انتخاب این شاعران، شهرت ادبی و گسترش سبک و تجدید چاپ مکرر آثار آن ها طی سال های مزبور و پس از آن است.

هنجارهای اجتماعی، مقررات و انتظاراتی هستند که با آن جامعه رفتار اعضای خود را هدایت می کند و بر اساس فرآیند کنترل اجتماعی، مشروعیت سیاسی و رویه های اعمال عدالت در زمینه حاکمیت، نظم اجتماعی در جامعه تضمین می شود. در این پژوهش تأثیر متغیرهای مستقل مرتبط با سه زمینه کنترل اجتماعی، عدالت رویه ای و سرمایه اجتماعی بر متغیر وابسته یعنی هنجارگرایی و ابعاد چهارگانه آن (متعهدانه، مصلحت گرایانه، اجبارگرایانه و عادت گرایانه) در شهر تهران بررسی شده است. روش پژوهش، پیمایش و ابزار استفاده شده پرسشنامه است. جمعیت آماری پژوهش، افراد بالای 18 سال ساکن شهر تهران بود که براساس فرمول کوکران و روش نمونه گیری احتمالی خوشه ای چند مرحله ای، درنهایت 400 نفر انتخاب شدند. نتایج نشان داد میانگین رتبه ای هنجارگرایی 81/2 از 5 بوده است. متغیرهای مستقل سن، پایگاه اقتصادی اجتماعی، کنترل رسمی، کنترل غیررسمی، خودکنترلی، قطعیت مجازات، عدالت رویه ای، مشروعیت سیاسی، تعهد دینی، سرمایه اجتماعی و فردگرایی ارتباط معنادار با متغیر هنجارگرایی دارند. براساس نتایج تحلیل رگرسیون نیز متغیرهای مستقل تعهد دینی، خودکنترلی، فردگرایی، مشروعیت سیاسی، عدالت رویه ای و قطعیت مجازات به اندازه 429/0 از کل واریانس متغیر وابسته هنجارگرایی را در شهر تهران نشان می دهد.

مقاله حاضر به بررسی وضعیت گرایش به مصرف مواد مخدر در بین دانشجویان بومی (تهرانی) و غیربومی (ساکن در خوابگاه ها) در دانشگاه های تهران، پیش از اجرای طرح بومی گزینی در دانشگاه ها می پردازد. در این پژوهش، اطلاعات اولیه دو تحقیق 1. طرح شیوع شناسی مصرف مواد مخدر (نمونه دانشجویان دانشگاه های تهران) (سراج زاده، 1383) با 1750 نفر نمونه؛ و 2. طرح نگرش ها و رفتارهای دانشجویان (نمونه دانشجویان دانشگاه های تهران) (سراج زاده و همکاران، 1382) با 686 نفر نمونه از هفت دانشگاه، شامل دانشگاه تهران، شهید بهشتی، امیرکبیر، صنعتی شریف، الزهرا، علم و صنعت و تربیت معلم، مقایسه و تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج کلی به دست آمده نشان می دهد که از 28 شاخص مربوط به انواع آسیب های مرتبط با گرایش و مصرف مواد مخدر، دانشجویان غیربومی در 13 شاخص و دانشجویان بومی در 8 شاخص، به طور جداگانه و هر دو گروه در 7 شاخص در یک سطح، درگیر انواع گرایش و مصرف مواد مخدر هستند. یکی از نکته های مهم این پژوهش این است که هر دو گروه دانشجویان بومی و غیربومی در زمینه مصرف مواد مخدر در سن بالای 18 سال و در مورد مصرف مشروبات الکلی، در سن پیش از ورود به دانشگاه و زیر 17 سال تجربه مصرف داشته اند. همچنین، یافته ها نشان می دهد که دانشجویان غیربومی بیش از دانشجویان بومی در معرض گرایش و مصرف مواد مخدر بوده و تجربه مصرف مواد مخدر، کشیدن سیگار، شرکت در مجالس مصرف مواد و رفتارهای انحرافی ازجمله مصرف تفریحی تریاک و الکل در بین دانشجویان غیربومی شایع تر بوده است.

در این مقاله، فرهنگ سیاسی جامعه ایران را در یک بازه کیفی اقتدارگرایی تا دموکراتیک گرایی بررسی و تحلیل کرده ایم. دیدگاه های نظریِ شکل گرفته درباب فرهنگ سیاسی ایران تحلیل های متفاوت و گاه متضاد دارند. دسته ای از این دیدگاه ها ویژگی های فرهنگ سیاسی ایران را غیردموکراتیک و اقتدارگرایانه معرفی کرده و دسته دیگر شاخص های دموکراتیک را به آن نسبت داده اند؛ ازجمله این شاخصه ها تأکید بر میزان زیاد مشارکت سیاسی در دوره های مختلف انتخاباتی است. در این پژوهش، با استفاده از روش کمّی پیمایشی برمبنای داده های فازی، فرهنگ سیاسی دو شهر ارومیه و خرم آباد را که به ترتیب کمترین و بیشترین میزان مشارکت انتخاباتی را در دوره های مختلف انتخاباتی داشته اند، تحلیل کرده ایم تا با استفاده از یافته های تجربی، صحت و سقم نظریه ها و دیدگاه های فرهنگ سیاسی ایران را بیازماییم. برای این منظور، میزان عضویت شهروندان را در دو مجموعه فرهنگ سیاسی ارزیابی کرده ایم: ارزش های ابراز وجود دربرابر ارزش های بقا و ارزش های عقلانی دربرابر ارزش های سنتی، الگوی فرهنگ سیاسی آن ها را تعیین می کند. نتایج پژوهش نشان می دهد الگوی فرهنگ سیاسی ارومیه و خرم آباد تاحدودی شبیه به یکدیگر است. برخلاف تصور قبلی، در هیچ کدام از دو شهر، فرهنگ سیاسی همسان و واحدی مشاهده نشده است. بنابراین، مجموعه ارزش های سیاسی توده مجموعه ای دووجهی است که هم تمایلات دموکراتیک و هم تعلقات اقتدارگرایی دارد و مهم تر این است که الگوی فرهنگ سیاسی شهروندان با میزان مشارکت انتخاباتی آنان مطابقت ندارد؛ بنابراین این استدلال که زیاد بودن مشارکت انتخاباتی می تواند شاخصی برای ارتقای فرهنگ سیاسی و نشان دهنده دموکراتیک بودن آن باشد، با واقعیت همخوانی ندارد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش حمایت خانواده، مربی و دوستان در رسیدن به خبرگی ورزشکاران سطوح ملی و بین المللی بوده است. بدین منظور 119 ورزشکار مدال آور در سطح ملی و بین المللی از رشته های مختلف ورزشی به صورت در دسترس انتخاب شدند. با استفاده از پرسشنامه تاریخچه تکاملی ورزشکاران هوپ وود (2013)، میزان حمایت عاطفی و مالی و همینطور میزان حمایت مربی بالاتر از سطح متوسط ارزیابی شد. اما میزان حمایت خواهر و برادر و همینطور حمایت دوستان در سطح متوسط بود. یافته های این مطالعه مهر تأییدی بر نقش مهم حمایت والدین و مربی در فرآیند اکتساب خبرگی در ورزش است.

تحقیق حاضر، مطالعه ای اسنادی است که به ارزیابی انتقادی دو نظریه «انتخاب عقلانی» و «بازار دینی» در جامعه شناسی دین و نسبت اسلام با این نظریات می پردازد. نظریه انتخاب عقلانی، متأثر از طیف وسیعی از مباحث فلسفی، اقتصادی، مطالعات رفتاری و جامعه شناختی است که رفتار کنشگران اجتماعی را مبتنی بر رویکرد عقلانی هزینه فایده تبیین می کنند. از سوی دیگر، نظریه بازار دینی با تکیه بر اصل آزادی انتخاب، شرایط مطلوب برای توسعه و تداوم دین را شکل گیری بازار دینی می داند. محور مشترک هر دو نظریه عقلانیت است که براساس آن، انتخاب دین در بازار آزاد و متکثر دینی و در فرایندی از تحلیل هزینه فایده انجام می گیرد؛ درنتیجه هرچه مؤسسات دینی توسعه یافته تر باشند، شادابی دینی نیز بیشتر است. با وجود بسط گسترده این دو نظریه در جامعه شناسی دین، انتقاداتی چون ضعف در تبیین سطوح ساختاری و کلان، مسئله تعمیم سازی نظری و تجربی، کم توجهی به عواطف و ارزش ها و عقاید انسانی، برون نگری دینی، این همان گویی در فرض ها و مهم تر از همه، تبیین نظری و تجربی در بستر سکولاریسم بر آنها مترتب است. از چشم انداز اسلامی نیز مهم ترین انتقاد، شکل گیری این دو نظریه در بستر سکولار است.