درخت حوزه‌های تخصصی

مفهوم پایداری در صنعت گردشگری، طی چند دهه گذشته یکی از اصلی ترین و در عین حال بحث برانگیزترین مفاهیم توسعه گردشگری و به عنوان چارچوبی برای فهم روندهای توسعه اقتصادی ـ اجتماعی و مدیریت منابع طبیعی و گردشگری در سراسر جهان مطرح شده است. علیرغم مزایای فراوان این صنعت، چنانچه توسعه آن همراه با سیاست گذاری ها و برنامه های منطبق بر نگرش زیست محیطی و با تأکید بر پایداری توسعه نباشد به طور حتم موجب بروز تأثیرات منفی فراوانی بر محیط زیست خواهد شد. بنابراین تفرج پایدار به عنوان فعالیتی اثرگذار بر تمامی ارکان توسعه، بیش از گذشته نیازمند مطالعه است. منطقه تفرجی دریاچه مهارلو شیراز نیز به عنوان یکی از مناطق مستعد در جذب گردشگر، و یکی از مناظر منحصر به فرد در تولید نمک، به توجه به عوامل پایداری در بخش گردشگری خود نیازمند است. این منطقه با دارا بودن قابلیت اکوتوریستی، در فصول مختلف سال پذیرای گردشگرانی است که جهت گذران اوقات فراغت خارج از محدوده شهری، به سواحل آن پناه می آورند که متأسفانه در حال حاضر به دلیل عدم رعایت اصول فوق در منظر گردشگری این منطقه، بخش وسیعی از آن بلااستفاده مانده است. بنابراین در این نوشتار به منظور دستیابی به مجموعه ای همبسته از سیاست های جامع برای توسعه پایدار گردشگری دریاچه مهارلو و ارتقای ویژگی های منظرین موجود، پس معرفی فضا و مروری بر ویژگی های اجتماعی ـ فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی و همچنین معضلات فعلی این دریاچه، به ارایه راهکارهای منظرین پرداخته می شود.

شهر سلطانیه دارای بناها، تپه ها و، آثار طبیعی زیادی از دوره های مختلف تاریخی، قبل و بعد از اسلام است. برخی از این آثار با گذشت سالیان هنوز پا برجا مانده اند و برخی نیز بر اثر عوامل مختلف سیاسی و طبیعی تخریب و بعضا تبدیل به تپه های تاریخی شده اند، لذا طبق شواهد و متون تاریخی می توان اینگونه بیان کرد که این شهر برای حاکمان و فرمانروایان وقت، حائز اهمیت بوده است. برای شهرهای تاریخی مانند سلطانیه، با توجه به قرار گرفتن در نقطه سوق الجیشی، مسیر ارتباطی بین شمال غرب به دیگر نقاط کشور و شرایط آب و هوایی مطلوب، محل مورد علاقه بیشتر پادشاهان بوده است و همچنین اینکه سلطانیه زمانی پایتخت ایلخانان مغول بوده است، اتفاقات سیاسی زیادی رخ داده و بناهای مهم مختلفی اعم از عام المنفعه و خصوصی در شهر قدیم سلطانیه احداث گردیده است. این اتفاقات سیاسی و محل و کاربری بناهای قدیمی که در عصر حاضر با توجه به تخریب چند باره شهر، برخی از این بناها دیگر وجود ندارند، سینه به سینه نقل شده تا به امروز برسد. لذا اهمیت این چنین پژوهش ها در این است که این خاطرات و اطلاعات از زبان سالخوردگان و شخصیت هایی که در گذشته در شهر سلطانیه فعالیت های علمی داشته اند به صورت مکتوب درآید. چرا که در بعضی موارد منابع مکتوب با توجه به دستکاری های مصلحتی در تاریخ شهر بخاطر مسائل سیاسی و غیره نمی تواند پاسخگوی نیاز پژوهشگران باشد. سوالاتی که در این پژوهش مطرح می شود این است که بناها و آثاری که در عصر معاصر موجود بوده و بر اثر گذشت زمان تخریب و یا به فراموشی سپرده شده اند کدامند؟ تاریخچه و ساخت اینگونه بناها به چه دوره ای بر می گردد؟ لذا سعی شده در نتیجه بررسی ها با کمک افراد سالخورده ی بومی شهر و پژوهشگران به موقعیت چندین بنای از بین رفته و موجود اشاره کرد.

بیان مسئله :یکی از عوامل مهم درک و شناخت عالم تجدد توسط ایرانیان، جنگ های ده ساله ایران و روس بوده است و سفرهای صورت گرفته توسط صاحب منصبان به روسیه، به واسطه رخدادهای تاریخی و سیاسی بعد از جنگ، عامل اصلی رویارویی با دنیای جدید و مشاهده تجدد به شمار می آید. از این رو، در راستای تعاملات دیرینه در زمینه های مختلف با روسیه و از طرفی به واسطه هم جواری دو کشور، به نظر می رسد که با انعقاد قراردادهای متعدد، علاوه بر افزایش حضور روس ها در ایران (خصوصاً در نواحی شمالی) و ساخت ابنیه مختلف با دانش معماری آن زمان (معماری نئوکلاسیک)، صاحب منصبان ایرانی نیز با مشاهده بناهای نئوکلاسیک روسیه، در راستای نمایش قدرت حکومت خویش، اقدام به ساخت بناهایی با معماری الهام گرفته از این سبک در ایران کرده اند. هدف :هدف از این پژوهش، بررسی نقش روسیه در نحوه ورود معماری اروپا و عناصر معماری غربی به ایران و شناسایی الگوهای معماری نئوکلاسیک روسی و بازیابی آنها در بناهای اداری-خدماتی ایران است. روش تحقیق:این پژوهش به صورت تطبیقی و با رویکردی کیفی به کمک مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی صورت گرفته است که از روش تحقیق تاریخی-تفسیری در گردآوری مبانی نظری تاریخی و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی در حیطه معماری استفاده شده است. نتیجه گیری : نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که روسیه نقش بسیار مهمی در ورود عناصر معماری غربی به ایران طی سه مرحله «درک»، «مشاهده» و «اجرا» داشته است. الگوها در هر سه حوزه پلان، حجم و نما تأثیرگذار بوده اند که ظهور مؤلفه های عینی، نسبت به دو مؤلفه دیگر، شاخص تر بوده است. پارامترهای معماری پرکاربرد این سبک در بناهای اداری-خدماتی ایران عبارت اند از: راهروهای طولانی و اتاق های متعدد در اطراف آن، سقف شیروانی، بالکن، پنجره های نیم دایره ای و مستطیل شکل باریک و بلند و طارمی های تزئینی.

در دهه های اخیر سکونت گاه های شهری انسان چه به واسطه گسترش مرزهای فیزیکی و ساختاری و چه از ناحیه حوزه نفوذ و ردپای اکولوژیکی که در عرصه های بکر طبیعی همجوار خود برجای می گذارند با سرعتی بیش از گذشته در حال نفوذ و تخریب و تغییر چهره طبیعی این اراضی هستند. از مصادیق بارز این تنیدگی روزافزون شهر در حوزه های طبیعی، شبکه های ارتباطی و حمل و نقل برون شهری است. طرح هایی از این دست که با عملکردهای ابرسازه ای در قلمروهای طبیعی ایجاد می شود، در حال حاضر بخش قابل توجهی از پروژه های معماران منظر را در کشورهای غربی به خود اختصاص می دهد و در سایه رویکردهای منظرگرای طراحان به فرصتی برای ایجاد تعاملی هم افزا بین پروژه ها و محیط طبیعی مبدل شده است. پروژه بزرگراه A20 در فرانسه که یکی از شاهراه های حمل و نقل سواره از شمال به جنوب این کشور است از مصادیق چنین طرح هایی است. این پروژه به واسطه گذر طبیعت مدار از اراضیِ با توپوگرافی پیچیده و ریخت شناسی خاص که مهم ترین چالش پیش روی آن بوده و ایجاد ترکیبی یکپارچه و هوشمندانه از رویکردهای اکولوژیک و طبیعت مدار با تأمین امنیت کارکردی و عملکرد بهینه، تحسین شده است. دست کاری های تندیس گرایانه در ریخت شناسی اراضی سایت با بهره گیری از سلسله مراتب هندسی و توجه به مقیاس ادراکی مخاطب در تلفیق با پوشش گیاهی مناسب، جنبه های زیبایی شناسانه طرح را با رویکرد زمینه گرایی اکولوژیک تأمین می نماید. در این پروژه تلاش شده تا با تعدیل مرزهای بصری طرح با محیط طبیعی، تضاد میان اراضی بکر و پروژه به حداقل برسد. چنین نگرشی در سازماندهی فضایی طرح، یک جاده کلان مقیاس برون شهری را از خطوطی تحمیل شونده به طبیعت که قلمروهای یکپارچه آن را می خراشد و چند پاره می کند به مداخله ای هارمونیک در زیست بوم طبیعی مبدل می سازد. به بیان دیگر نگرش منظرین به ابرسازه های توسعه این امکان را فراهم آورده تا نفوذ ناگزیر حوزه های سکونت گاهی انسان به قلمروهای طبیعی و اکولوژیک به گونه ای پایدار و با حفظ تنوع زیستی صورت گیرد.