مهدیه پورهادی گوابری

کاربرد سازه های فضاکار علی رغم سهولت و سرعت اجرا همواره محدود به پوشش سقف های با دهانه های طولانی است. در حالی که این نوع ساز ها که با مکانیزم پخش بار در کلیه اعضا، از مقاومت قابل قبولی در برابر بارهای وارده اعم از مرده و زنده برخوردار هستند، می توانند جایگزین مناسبی جهت بکارگیری در عرشه پل ها محسوب شوند. لذا در این مقاله با مدل سازی عددی یک عرشه مشبک فضاکار دو و سه لایه با توپولوژی های مختلف، رفتار آن در برابر بارهای مرده و متحرک ناشی از حرکت وسایل نقلیه موتوری مطابق آیین نامه آشتو، مورد بررسی قرار گرفت. فرم یابی هندسی توپولوژی های مختلف، با استفاده از جبر فرمکسی توسط نرم افزار Formian 2.0 و مدل سازی عددی عرشه های فضاکار با استفاده از نرم افزار اجزای محدود SAP2000 و با تحلیل استاتیکی خطی صورت گرفت. نتایج نشان داد که عرشه فضاکار دو لایه با آرایش مربع روی مربع جابه جا شده که از کمترین تعداد اعضا و گره ها نسبت به سایر توپولوژی ها برخوردار است، دارای کمترین خیز ناشی از بارهای مرده برابر با 5 سانتی متر و عرشه فضاکار دو لایه با آرایش مربع مورب روی مربع مورب جابه جا شده دارای کمترین خیز ناشی از بارهای متحرک برابر با 6/5 سانتی متر است. همچنین با افزایش تعداد لایه های عرشه فضاکار از دو به سه لایه، به علت افزایش تعداد اعضا و گره های سازه، خیز ناشی از بارهای مرده بیشتر شده و به 8/6 سانتی متر می رسد؛ در حالی که این ازدیاد مصالح که باعث افزایش سختی سازه می شود منجر به کاهش خیز ناشی از بارهای متحرک برابر با 8/4 سانتی متر می گردد.

مقرنس یکی از مهم ترین و عمده ترین عناصر تزیینی در معماری ایران و حاصل شناخت معماران ایرانی نسبت به علم هندسه و ریاضیات پیشرفته اس ت. باز زنده سازی این الگو مستلزم شناخت کافی نسبت به تمامی ابعاد موضوع نظیر گونه شناسی، سیر تکاملی و اجرایی آن است. هدف این پژوهش پاسخ به این سؤال است که مقرنس در دوره های تاریخی قبل و بعد اسلام سیر نزولی یا صعودی داشته است یا خیر و از نظر فرم و عملکرد به چه صورت بوده است. در راستای پاسخ به این سوالات مقرنس های بکار رفته در بخش ها و دوره های مختلف قبل و بعد اسلام مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. به نظر می رسد طرح های مقرنس در عین وجود شباهت های ظاهری دارای تفاوت هایی با توجه به موقعیت و توجه به دوره تاریخی بوده است. این تحقیق از نظر هدف، طرحی کاربردی است؛ و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. اطلاعات لازم برای پژوهش از طریق مطالعات کتابخانه ای، پیمایش های میدانی(مشاهده) انجام شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که الگوی طرح های مقرنس در بناهای مذهبی پیچیده تر از بناهای غیرمذهبی است. همچنین در طول تاریخ، مقرنس سازی مانند هنر های تزئینی دیگر ایران زمین سیر تکاملی را از نظر کثرت کاربرد و پیچیدگی تکنیک ساخت و همین طور از نظر افزونی مواد پیموده است.