درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی مقالات 18 شماره از نشریه علمی پژوهشی تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی نوع پیمایشی توصیفی و و با رویکرد کتابسنجی است که در آن از روش تحلیل استنادی و تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش را 18 شماره «فصلنامه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی» از ابتدای پاییز 1387 تا پایان زمستان 1391 تشکیل می دهد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان از پایین بودن میزان مشارکت زنان و نقش پر رنگ مردان در تهیه مقالات دارد. دانشگاه تهران بیشترین همکاری علمی را با فصلنامه داشته است. از نظر حوزه تخصصی نویسندگان، میزان همکاری متخصصان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و همچنین مدیریت، با فصلنامه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی بیش از متخصصان حوزه های دیگر بوده است. میانگین تعداد مقالات منتشر شده در هر شماره از فصلنامه 7/7 بوده است. در رابطه با مدت زمان پذیرش مقالات، بیشترین تعداد مقالات در فاصله زمانی 3 2 ماه توسط فصلنامه پذیرفته شده اند. بیشترین مقالات فصلنامه مقالات پژوهشی بوده است. استناد به منابع لاتین و مقالات بیش از سایر انواع منابع ارزیابی شده است. اصالت/ ارزش: نتایج حاصل از مطالعات استنادی و ارزیابی مؤلفه های مورد نظر در مطالعات کتابسنجی می تواند برای طیفی از مخاطبان مجلات از جمله خوانندگان، نویسندگان، مسئولان بخش نشریات کتابخانه ها و دست اندرکاران تهیه فصلنامه حائز اهمیت باشد، زیرا این نوع مطالعات می تواند تصویر روشن تری از وضعیت نشریه مورد نظر نشان دهند.

هدف:در تحقیق حاضر میزان توانایی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، نسبت به استفاده از کتابخانه بررسی میشود. شناخت نارسائیها و بررسی دیدگاه های دانشجویان درباره آموزش استفاده از کتابخانه نیز، از دیگر هدف های این پژوهش است. روش:در این پژوهش از روش پیماشی استفاده شده است. این تحقیق با انتخاب یک نمونه آماری 351 نفری (5 درصد) از دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم از تمامی سطوح اعم از کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای در دو گروه آموزش دیده و آموزش ندیده انتخاب شده بودند صورت گرفت. یافته ها :تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که دانشجویان، راه های جستجوی اطلاعات را به خوبی نمیدانند. و تنها 32 درصد آن ها منابع مورد نظرشان را خود جستجو میکنند بقیه افراد برای این منظور از شخص ثالثی کمک میگیرند. به کارگیری کتابدار متخصص در بخش های مختلف کتابخانه برای ارائه آموزش های موردی همراه تهیه بروشور یا جزوه چاپی، تشکیل کارگاه یا سمینار آموزشی، ارائه یک درس 2 واحدی و تهیه نوار ویدیویی در رتبه های بعدی قرار گرفتند. همچنین، بین میزان آشنایی و تسلط دانشجویان آموزش دیده و آموزش ندیده در استفاده از کتابخانه، تفاوت معنیداری وجود دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت مقاله های منتشرشده در زمینه رفتار اطلاعیابی در نشریات فارسی طی سال های 1375 تا 1388 است. روش: این پژوهش با روش کتابسنجی و با ابزار سیاهه وارسی انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد از 81 مقاله بازیابی شده 6/92 درصد تالیف و 40/7 درصد ترجمه است. سهم مردان 4/58 درصد است و64/66 درصد از مقاله ها دارای یک پدید آورنده می باشند. 37/70 درصد از مقاله ها پژوهشی است که 96/85 درصد آنها به روش پیمایش توصیفی انجام شده است و ابزار گردآوری اطلاعات 49/96 درصد از پرسشنامه میباشد. 35/40 درصد از پژوهش ها به بررسی رفتار اطلاعیابی اعضای هیئت علمی پرداخته اند. در این بین فصلنامه کتاب، نشریه مرکز اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران دارای درجه علمی _ ترویجی، با انتشار 23 مقاله در زمینه رفتار اطلاعیابی بیشترین مقاله های مورد بررسی را منتشر کرده است.

در طول سالهای اخیر، دنیای بازیابی اطلاعات به طور چشمگیری با افزایش گسترده دستیابی به منابع تمام متن قابل جستجو و افزایش موتورهای جستجوی قوی، دگرگون شده است. در این محیط جدید بازیابی اطلاعات، منطقی است چنانچه بپرسیم آیا جایی برای اصطلاحنامه ها باقی مانده است. برخی صاحبنظران برجسته در این حوزه معتقدند که جایی برای اصطلاحنامه ها (یا چیزی شبیه آنها) وجود دارد. اصطلاحنامه ها به منظور حفظ و تداوم ارزش وجودی خود باید تغییر کنند و پیش بینی دقیق چگونگی این تغییرات، دشوار است.

هدف این پژوهش بررسی تاثیر ویژگی های شخصیتی کاربران بر قضاوت ربط آنان بود. در پژوهش های مختلف، تاثیر عوامل گوناگون بر قضاوت ربط سنجیده شده، اما در هیچ پژوهشی تا کنون تاثیر عامل شخصیت افراد در بازیابی اطلاعات بررسی نشده است. روش این پژوهش، پیمایشی-تحلیلی بود. جامعه پژوهش شامل 40دانشجوی سال آخر یا فارغ التحصیل کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی بود. جهت سنجش ویژگی های شخصیتی، از پرسشنامه 5عاملی شخصیت استفاده شد که ویژگی های شخصیتی افراد را بر حسب 5 عامل برونگرایی، انعطاف پذیری، توافق پذیری، عصبیت و باوجدان بودن مورد بررسی قرار می دهد. قضاوت ربط نیز توسط جامعه پژوهش در مورد 10رکورد اول بازیابی شده از موتور جستجوی گوگل برای 5کلیدواژه انجام شد و مانعیت جستجوها محاسبه گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که علی رغم کنترل حداکثر متغیرهای مداخله گر در پژوهش توسط پژوهشگر، قضاوت ربط کاربران مشابه یکدیگر نبود و یافته ها حاکی از آن بود که از بین 5 ویژگی شخصیتی بررسی شده، برونگرایی و توافق پذیری، رابطه معنادار و مثبت با قضاوت ربط داشتند و بین قضاوت ربط و ویژگی های شخصیتی انعطاف پذیری، با وجدان بودن و عصبیت، رابطه معناداری مشاهده نشد. به عبارت دیگر، کاربران با ویژگی های شخصیتی برونگرایی و توافق پذیری، مدارک مرتبط بیشتری را نسبت به سایر کاربران بازیابی کردند. به طور کلی برخی ویژگی های شخصیتی کاربران، قضاوت ربط آنان را تحت تاثیر قرار داد. مدیران کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی می توانند با ایجاد شرایط شغلی مناسب برای کارمندان و همچنین فراهم کردن محیط آرام و مناسب برای مراجعان، در بهبود روند جستجو نقش به سزایی داشته باشند.

با وجود تلفیق سواد اطلاعاتی با برنامه های درسی دانشگاه، محدودیتهای واضحی در استفاده دانشجویان از اطلاعات وجود دارد که با نبود تعادل بین مهارتهای فناوری اطلاعات و رویکردهای فرعی و با تفاوت در تجارب زبانی و فرهنگی، همراه شده است. پیچیدگی استفاده از اطلاعات پیوسته برای یادگیری در شرایط متنوع فرهنگی، فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی و آموزش عالی، مورد بررسی قرار میگیرد. این مقاله الگوی پاسخها و تأثیرهای کاربرد «اطلاعات پیوسته»[5] در یادگیری را ارائه میکند که به افزایش آگاهی از پیچیدگی استفاده از اطلاعات پیوسته و پشتیبانی توسعه سواد اطلاعاتی کمک می کند. این الگو، ترکیبی از الگوهای رفتار اطلاعاتی و جستجوی اطلاعات، سواد اطلاعاتی، تطبیق بین فرهنگی و «استفاده پیوسته انعکاسی»[6] را ارائه میکند. رفتارهای مشارکتی، واکنشهای شناختی و انفعالی همراه با تأثیرهای زبانی و فرهنگی در یک ساختار پژوهشی که استفاده کامل، پویا و مداوم از اطلاعات پیوسته را نشان میدهد، به عنوان تجربه استفاده از اطلاعات پیوسته برای یادگیری درنظر گرفته شده است. این الگو با نشان دادن هم افزایی بین استفاده از اطلاعات بر یادگیری، رویکردهای انعکاسی به سواد اطلاعاتی را که به چالشهای یادگیری ناشی از عدم تعادل سواد اطلاعاتی و تنوع زبانی و فرهنگی توجه میکند، گسترش میدهد

اهمیت رفتار اطلاع یابی بر کسی پوشیده نیست. این مسئله به ویژه در حوزه علوم اطلاعات و دانش شناسی بیشتر محسوس است زیرا که آن موضوع به طور خاص به این حوزه تعلق دارد. اهمیت رفتار در دنیای امروز تا آنجا پیش رفته است که حتی مدعی مکتب برای آن شده اند. مکتب رفتارگرایی سعی بر آن دارد تا رفتار آدمی را آن قدر بزرگ جلوه دهد تا همه انگیزه های فکری و ذهنی را نیز به آن منتسب کند. رفتارگرایی که در آن شدت و ضعف هم وجود دارد معتقد است که همه چیز آدمی تحت تأثیر آن قرار دارد. اما باید با دقت هرچه بیشتر بررسی شود که آیا این چنین است؟ بنابراین ممکن است بعضی از مدل های اطلاع یابی هم به طور مستقیم و یا ضمنی متأثر از این نوع تفکر باشد. در هر حال توجه به رفتار اطلاع یابی از اهم مسائلی است که باید متخصصان و دلسوزان حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی به آن بذل توجه و در راه آن قلم فرسائی کنند و مدل های گوناگونی را بر وفق موضوع، مکان و زمان مورد توجه قرار دهند.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی هیجان های کاربران در مراحل مختلف بازیابی اطلاعات بر مبنای مدل بازیابی اطلاعات در محیط وب انجام شد. از نظر روش شناسی، پژوهش حاضر آزمایشی و از نظر نوع، کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد رشته های علوم انسانی دانشگاه بین المللی امام رضا (ع) تشکیل می دادند که G*Power بر اساس روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و با استفاده از نرم افزارحجم نمونه ای برابر 30 نفر انتخاب شد . گردآوری داده ها با استفاده ازپرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی و سابقه کار با اینترنت، پرسشنامه پس از جست وجو و تصاویر ضبط شده از چهره کاربران صورت گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که: 1. در مرحله جست وجوی آغازین، هیجان ترس و در 49 درصد بیشترین میزان / مرحله پیوندیابی، هیجان های منفی در مجموع با 3 فراوانی را داشتند. 2. بین هیجان های مختلف کاربران در مراحل چهارگانهبازیابی اطلاعات رابطه معناداری مشاهده شد. 3. در مجموع هیجان های منفی(ترس، عصبانیت، غم، و تنفر) در جست وجوی دشوار بیشتر از جست وجوی ساده بود، و بین سطح دشواری وظایف جست وجو و نوع هیجان های کاربران رابطه معناداری وجود داشت.