درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: شناسایی و معرفی معیارهای ارزیابی نشریات علمی مطرح در سطح ملی و بین المللی و ارائه لیستی از معیارهای یکپارچه برای ارزیابی نشریات علمی فارسی. روش/ رویکرد پژوهش: کمّی با استفاده از شیوه های کتابخانه ای، دلفی، و پیمایشی. داده ها به وسیله سیاهه وارسی (محقق ساخته و متشکل از هفتادونه معیار) و پرسشنامه (با هفتادونه سؤال مطابق با هفتادونه معیار) گردآوری شده است. یافته ها: پس از شناسایی معیارها، وزن مناسب هر معیار توسط متخصصین حوزه نشریات علمی و علوم کتابداری و اطلاع رسانی تعیین شد. یافته های پرسشنامه و تحلیل نظر سردبیران و دست اندرکاران نشان داد 71 معیار با سطح معناداری کمتر از 05/0 مورد توافق اکثریت قرار دارد. نتیجه گیری: در این پژوهش با ارائه لیستی یکدست شامل هفتادونه معیار برای ارزیابی نشریات علمی گامی به جلو برداشته شده است که می تواند به مؤسسات مختلف در جهت انتخاب، ارزیابی و تعیین اعتبار نشریات علمی یاری رساند.

تحلیل استنادی به عنوان یکی از روش های کمی، بر پایه استناد های موجود در متون علمی قرار دارد، به طوری که با شمارش تعداد استناد-های به کار رفته در متون گوناگون همانند نشریه ها و پایان نامه ها به تحلیل و ارزیابی این متون می پردازد. مبحث تحلیل استنادی در دهه 60 در ایران آغاز شد و تا کنون پژوهش های زیادی با آن روش انجام شده است. در پژوهش حاضر تلاش شده است با دیدی تحلیلی و مروری به بررسی عمده ترین آثار فارسی موجود در این زمینه از جمله کتاب، مقاله، پایان نامه و همایش هایی که در ایران برگزار شده، که در پیش برد این حوزه مؤثر بوده اند، پرداخته شود. بر اساس نتایج این بررسی، پژوهش های زیادی در رابطه با تحلیل استنادی انجام شده، ولی سهم پایان-نامه ها بیش از دیگر پژوهش ها است. سیر مطالعاتی پایان نامه ها و مقاله ها نشان داد که زمینه پژوهشی آن ها مشابه بوده و بیش تر الگوبرداری از آثار پیشین است. به طور کلی تحلیل استنادی در ایران نیازمند دگرگونی است و پیشرفت آن دقت نظر بیش تری را از سوی مدرسان و پژوهش گران حوزه کتابداری و اطلاع رسانی می طلبد.

مقدمه: قارچ ها تهدید کننده های بیولوژیکی هستند که در همه ی محیط ها حضور دارند. محیط کتابخانه ها و مراکز آرشیوی، بخش زیادی از نیازهای غذایی قارچ ها را تأمین می کنند. در این مطالعه، به شناسایی آلودگی قارچ های موجود در کتابخانه های دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1390 پرداخته شده است به این منظور که آیا در بین قارچ های موجود، تهدید کننده ی سلامت کتابداران و کاربران هم وجود دارد؟ روش بررسی: مطالعه از نوع تحلیلی- مقطعی بود. جامعه ی آماری شامل کتابخانه های دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1390 است. حجم نمونه ها 126 نمونه برآورد شد. برای نمونه گیری از هوا، از روش پلیت باز و برای نمونه گیری از سطوح و کتاب ها، از سواپ استریل استفاده گردید. از هفت کتابخانه در سه نوبت صبح، ظهر و عصر نمونه گیری انجام شد. پس از نمونه گیری، نمونه ها بر روی محیط سابورو دکستروز آگار حاوی آنتی بیوتیک کلرامفنیکل (Sc یا Sabouraud dextrose agar with chloramphenicol) کشت داده شد و سپس پلیت ها در داخل انکوباتور با دمای 25-30 درجه سانتی گراد قرار گرفت. پس از تشخیص، با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل آماری انجام شد. یافته ها: در مجموع 2140 کلنی قارچ متعلق به 26 جنس در کتابخانه ها یافت شد. بیشترین تعداد کلنی (555) متعلق به کتابخانه ی دانشکده ی دندان پزشکی و کم ترین تعداد (70)، متعلق به کتابخانه ی دانشکده ی مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی بود. Cladosporium، Penicillium، مخمرها، Aspergillus niger، Aspergillus و Rhizopus به ترتیب بیشترین فراوانی و Aureobasidium، Scopulariopsis، Botrytis، Curvularia و Neurospora کمترین فراوانی را دارند. نتیجه گیری: قارچ های Aspergillus niger، Penicillium، Aspergillus و Cladosporium که بیشترین میزان فراوانی در کتابخانه ها را داشتند، از نوع پاتوژن های فرصت طلب بودند که در افراد مستعد می توانند ایجاد عفونت نمایند.

قیمت مجله ها همواره یکی از مهم ترین جنبه های اقتصادی نشر مجله های علمی ـ پژوهشی بوده است. این مقاله حاصل تحقیقی است که بر روی ناشران این مجله ها انجام شده است. در این مقاله ناشران مجله های علمی – پژوهشی به دو گروه عمده تقسیم شده اند: گروه ناشران انتفاعی یا تجاری و گروه ناشران غیرانتفاعی یا دانشگاهی غیرتجاری که ناشران دانشگاهی و انجمنهای علمی – تخصصی را شامل می شود. سپس، تفاوت موجود در قیمتهای ارائه شده از سوی این دو گروه مورد محاسبه و ارزیابی قرار می گیرد. این مطالعه برروی 8 ناشر عمده (4 ناشر از هر گروه ) و تعداد 3841 مجله علمی – پژوهشی الکترونیکی منتشر شده توسط آنهاانجام شده است . «میانگین قیمت مجله ها» و «میانگین قیمت به ازای هر شماره مجله» در سال 2003 برای ناشران مختلف محاسبه شده است. نتایج نشان داد Blackwell ارزان ترین ناشر تجاری با میانگین قیمت 455 دلار و انتشارات دانشگاه آکسفورد با میانگین 279 دلار، ارزان ترین ناشر غیرانتفاعی در سال 2003 بوده اند. مقایسه بین دو گروه نشان داده که قیمتهای ارائه شده از سوی ناشران تجاری به طور قابل ملاحظه ای بیشتر است. «میانگین قیمت» مجله های متعلق به ناشران تجاری 8/2برابر بیشتر از میانگین قیمت مجله های متعلق به ناشران غیرتجاری/ غیرانتفاعی بود و «میانگین قیمت مجله ها به ازای هر شماره مجله» برای ناشران تجاری 8/1 برابر بیشتر از ناشران غیرتجاری/ غیرانتفاعی بود. این نتیجه گیری، نتایج تحقیقات قبلی در این زمینه را تأیید می کند. به لحاظ موضوعی، فیزیک و شیمی گران ترین موضوعات از لحاظ قیمت مجله های علمی ـ پژوهشی بودند

نگرش کاربران بالقوه و افراد غیر کتابدار به انواع آثار مرتبط با یک خانواده کتابشناختی، یکی از مسائلی است که کمتر مورد توجه پژوهشهای مرتبط با پیاده سازی الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی (FRBR) بوده است. این در حالی است که اصطلاحهای پرکاربرد بیانگر انواع آثار وابسته در میان کاربران از یک سو و نوع آثار (موجودیتهای) مورد توجه و استفاده آنها از دیگرسو، اهمیت ویژه ای در پیاده سازی این الگو و نمایش معنادار آثار مرتبط بهم دارد. پژوهش حاضر در پی بررسی مهمترین عناصر اطلاعاتی و نیز نحوه نگرش کاربران بالقوه فهرستهای رایانه ای به خانواده های کتابشناختی و موجودیتهای آنها است. به این منظور و با استفاده از روش پژوهش ترکیبی با رویکردکیفی با 30 نفر از متخصصان برجسته شاهنامه پژوه مصاحبه به عمل آمده و از آنها خواسته شد تا با استفاده از روش توزیع کارت به دسته بندی 40 کارت کتابشناختی تنظیم شده بر مبنای الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی بپردازند. سپس از آنها خواسته شد تا نامی برای هر یک از دسته های تشکیل شده انتخاب کرده و در مورد آن دسته توصیف و ارزیابی خود را ارائه کنند. درنهایت 11 دسته بر مبنای نظرات مصاحبه شوندگان تشکیل گردید و هر یک از دسته ها با توجه به فراوانی اصطلاح های بکار رفته در توصیف آنها مورد تحلیل قرار گرفت. حاصل این تحلیل، مشخص شدن 11 درختواره کوچک برای هر یک از 11 گروه تشکیل شده بود که پس از ادغام، درختواره کلی خانواده کتابشناختی شاهنامه تشکیل و به شکل یک الگو ارائه گردید.

هدف: پژوهش حاضر با هدف سنجش امکان پیش بینی رفتار اطلاع جویی دانشجویان تحصیلات تکمیلی بر مبنای جهت گیری های هدف و ابعاد خلاقیت انجام شده است. روش پژوهش: از بین جامعه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز، نمونه ای مشتمل بر 221 نفر (134 دختر و 87 پسر) به شیوه ی نمونه گیری طبقه ای خوشه ای انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه های رفتار اطلاع-جویی (خسروجردی و دیگران 1388)، جهت گیری هدف به شیوه محقق ساخته و پرسشنامه مدادی کاغذی چندگزینه ای سنجش خلاقیت (عابدی 1372) بود که توسط دانشجویان تکمیل شد. پایایی پرسشنامه ها به روش آلفای کرونباخ و روایی آن ها به شیوه تحلیل گویه، تعیین شد. نتایج آزمونها بیانگر روایی و پایایی مطلوب پرسشنامه ها بود. داده های پژوهش با استفاده از آزمون رگرسیون چندگانه مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش: یافته های حاصل از رگرسیون چندگانه نشان داد که الف) همه ی ابعاد جهت گیری های هدف پیش بینی کننده ی مثبت برای بعد قضاوت ربط رفتار اطلاع جویی می باشند. ب) بعد جهت گیری پرهیز از شکست و بعد بسط خلاقیت پیش بینی کننده ها ی مثبت و بعد سیالی خلاقیت، پیش بینی کننده ی منفی برای بعد زمان به عنوان عامل انگیزاننده می باشند.ج) بعد جهت گیری معطوف به یادگیری و جهت گیری پرهیز از شکست پیش بینی کننده های مثبت برای بعد تایید دانش پیشین رفتار اطلاع جویی می باشند. د) بعد جهت گیری معطوف به یادگیری و بعد ابتکار خلاقیت پیش بینی کننده های مثبت برای بعد خلق اندیشه های نو رفتار اطلاع جویی می باشند. ه) بعد تلاش برای جست و جوی اطلاعات در رفتار اطلاع جویی تنها از طریق بعد جهت-گیری معطوف به یادگیری به صورت مثبت و معنادار قابل پیش بینی است. نتیجه گیری: با توجه به وجود رابطه مثبت و معنی دار بین ابعاد جهت گیری هدف و خلاقیت با رفتار اطلاع جویی و امکان پیش بینی رفتار اطلاع جویی دانشجویان از طریق متغیرهای روان شناختی فوق، می توان بیان نمود که موفقیت یا عدم موفقیت دانشجویان در اطلاع جویی و دسترسی به اطلاعات و همچنین عملکرد بهینه در فعالیت های پژوهشی نه تنها محصول مهارتهای تخصصی آنها بلکه برگرفته از مسائل روان شناختی همچون ابعاد جهت گیری هدف و خلاقیت می باشد.

هدف: هدف این پژوهش تعیین پیش بین های مؤثر در پذیرش پایگاه های اطلاعاتی پیوسته توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی منطقه هشت با استفاده از نظریه اشاعه نوآوری های راجرز است. روش: روش پژوهش پیمایشی تحلیلی، ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته و نمونه مورد مطالعه 351 عضو هیئت علمی بود که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شد. از نرم افزار اس.پی.اس.اس (نسخه 17) برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که تفاوت معنی داری در سطح 01/0 بین درک اعضای هیئت علمی از گویه هایی ویژگی پایگاه های اطلاعاتی پیوسته وجود دارد. 70 درصد میزان پذیرش پایگاه های اطلاعاتی پیوسته متأثر از متغیرهای مفید بودن، سازگاری، پیچیدگی، آزمون پذیری، ومشاهده پذیری است. ویژگی مفید بودن و سازگاری در سطح معنی داری 001 /0 نسبت به دیگر ویژگی ها پیش بین های قوی تری در میزان پذیرش پایگاه های اطلاعاتی پیوسته هستند.