درخت حوزه‌های تخصصی

در روزگار جهانی سازی به چه زبانی باید ارتباط برقرار نمود؟ این پرسشی اساسی است. از آنجایی که زبانها قابل مبادله نیستند و هر یک از آنها جهان بینی خاص خود را به همراه دارند، ترجمه بهترین راه برای برقراری ارتباط است. در ارتباطات بین المللی، مترجمان ضامن خوب برگزار شدن جلسات هستند. هنگامی که سخن رانها به زبان خود سخن می گویند، مترجمان شفاهی عقاید ایشان را از زبان مقصد به طبیعی ترین شکل ممکن با حفظ معنا، لحن و ویژگیهای خاص سخنران به زبان مقصد منتقل می کنند. این مقاله بر تحقیقی اشاره می کند که در ایران انجام شده و در آن بیست نفر از مترجمان شفاهی حرفه ای و نیمه حرفه ای شرکت داده شده اند. هدف این مقاله تحلیل عوامل زبانی و فرازبانی ای است که می توانند بر فرآیند و محصول ترجمه ی شفاهی تأثیرگذار باشند. می کوشیم که کارآمدی یا ناکارآمدی نظریه های مربوط به ترجمه ی شفاهی را در سطح کاربردی و با توجه به کار مترجمان شفاهی ایرانی ای که در این مقاله به آنها پرداختیم بررسی کنیم. نتایج به دست آمده اهمیت عوامل زبانی و فرازبانی در ترجمه ی شفاهی را برجسته می کند.

در مقاله حاضر بر اساس تجزیه و تحلیل مثال های متعدد، هدایت نحوی صفات و افعال مرتبط با آن ها به لحاظ واژه سازی در زبان روسی و نحوه بیان آن به زبان فارسی بررسی می شود. در زبان روسی صفت و فعل می توانند به عنوان جزء اصلی گروه واژه و جمله به کار روند و حالت نحوی کلمه وابسته به خود را تعیین کنند. به طور مثال: شبیه به توپ، راضی از پسر، وفادار به قول، به پیروزی ایمان داشتن. نتایج به دست آمده نشان می دهد، هدایت نحوی صفات و افعال مرتبط با آن ها به لحاظ واژه سازی براساس روابط زیر صورت می گیرد: 1. بین هدایت نحوی صفت و فعل تفاوت کامل وجود دارد؛ 2. بین هدایت نحوی صفت و فعل شباهت کامل وجود دارد؛ 3. بین هدایت نحوی صفت و فعل تشابه و تفاوت نسبی وجود دارد. در بیشتر مواقع مفهوم هدایت نحوی صفت و فعل در زبان روسی با استفاده از انواع حروف اضافه: برای، از، به، و ساختار رایی و همچنین ساختار اضافه ای به زبان فارسی بیان می شود.

This article was written based on the key concept of polysystem theory which, in translating any literary text, emphasizes the transference of the social systems in which a text is embedded. As stated by Tynjanov (1978a), polysystem theory saw translated literature as a system operating in the larger social systems of the target text. Thus, the task of understanding as well as transferring such systems in their translations, which can certainly affect the readers’ adequate understanding of texts, is a challenging job for most of the literary translators. After identifying three main social systems in The Great Gatsby as the corpus which was ranked second in the lists of the 100 Best Novels of the 20th Century, the source and the target texts were studied attentively, to study the way the respective systems were translated by the Iranian literary translators. Therefore, the prominent element of Nord’s textual analysis (1991), macrostructure, was focused throughout data collection procedure. Then, it was demonstrated that especially through an appropriate transference of the major conflict between the two predominant classes in the novel, the translator has managed to suitably convey most of the text’s social systems in his translation. Finally, it could be deduced that most of the literary translators in Iran, somehow transferred the concerned systems into some significantly adequate equivalents in their works.

در رمان بازتاب دق، که ناباکف به سال 1947 نوشت، نویسنده استبداد و فشار حکومتی را زیر سوال می برد و در پوشش استعاری- تفسیری انتقاد از حاکمیتی زورگو می کند که در راس مملکتی قرار دارد و ترجمه و مترجم را به خدمت استبداد خود در می آورد. بدین ترتیب هملت، اثر ادبی معروف شکسپیر به خاطر مقبول قرار گرفتن در نزد قدرتمندی خودکامه، مورد شکنجه و عذاب مترجم قرار می گیرد و ماهیت اصلی اش را از دست داده و تبدیل به متنی کاملا تحریف شده می گردد. ناباکف با بازی با کلمات نشان می دهد که چگونه ترجمه فقط یک عامل برقراری ارتباط بین مردم نیست بلکه کاری است زیبا شناختی در برگردان گفتمان یک نویسنده که نیاز به تعهد مترجم دارد.

فرهنگ جنبه ای جدانشدنی از حیات هر جامعه و هر تمدن انسانی است و حین ترجمه یک اثر، تنها نمی توان از زبان مبدأ به زبان مقصد رسید بلکه گذر از فرهنگ مبدأ به فرهنگ مقصد نیز الزامی است. مشکل نمایاندن فرهنگ مبدأ هنگامی جد ی تر می شود که دو فرهنگ مبدأ و مقصد با هم متفاوتند یا حتی در تقابل با یکدیگر قرار دارند. بنابراین عملی که در یک فرهنگ کاملاً پذیرفته شده است در فرهنگ دیگر تابو (جزء امور نهی شده) محسوب می شود. با انتخاب دوبلاژ به عنوان یکی ازگونه های ترجمه ی سمعی بصری، قصد داریم تا راهبردهای اتخاذ شده در ترجمه ی مراجع فرهنگی در فیلم ژرمینال را که ساخته ی کلود بری در سال 1993 است، با توجه به نقش سفارش دهنده ی ترجمه و مخاطب اثر بررسی کنیم. شیوه هایی چون ""معادل گزینی"" ""اقتباس"" ""تعمیم"" و حتی ""وامگیری"" در ترجمه مولفه های فرهنگی در این فیلم به کار رفته اند.