مطالعات ترجمه

با بررسی و مقایسه فعالیتهای ذهنی لازم برای تولید یک قطعه ادبی و ترجمه آن به زبان دیگر، مشخص شد که مترجم بیش از نویسنده درگیر فعالیتهای ظریف ذهنی است. او باید ابتدا متن اصلی را درک کند و سپس به گونه ای واژه ها و جمله های معادل در زبان هدف را انتخاب کند که خواننده متن ترجمه شده، همان پیام را دریافت و همان زیبایی متن اصلی را احساس کند. نتیجه اینکه به لحاظ ذهنیت و احترام اجتماعی، مترجم بر نویسنده تفوق دارد؛ اگر چه در جوامع متمدن هر دو از مقام والایی برخوردارند

در این مقاله ابتدا به شناخت زبانگونه ما از هستی و مراحل آن پرداخته شده است. سپس در مرحله دوم، زبانی کردن هستی، "نمادین سازی"، در قالب نشانه های زبانی و ماهیت این نشانه ها در اثر زبانی و ادبی بحث شده است. در ادامه به پدیدار شدن نقشهای متفاوت زبان پرداخته شده است از جمله نقش ارتباطی یا ابزاری که پدید آورنده آثار زبانی است و نقش ناابزاری یا زیباشناختی که پدید آورنده آثار ادبی است. نقش دوم در ارتباط با پدیده برجسته سازی و ماهیت انگیخته ای نشانه ها و ادبیت متن تبیین شده است. بر این اساس ترجمه نقش محور با در نظر گرفتن معیارهای ذکر شده راهی به سوی ترجمه آثار زبانی و به ویژه ادبی معرفی شده است. در آخر نیز ترجمه به مثابه مکالمه ای بین دو زیست جهان زبان مبدا و مقصد مطرح شده است

"هدف مطالعه حاضر ارایه رویکردی جدید در مورد بررسی مفهوم جنجال برانگیز «برابری» در ترجمه است. فرض بر این است که به طور کلی نظریه پردازان ترجمه را در عصر حاضر، بر اساس رویکردی که نسبت به مساله مفهوم «برابری» اتخاذ کرده اند، به سه گروه می توان تقسیم کرد: گروه نخست نظریه پردازانی هستند که تعریفی خاص از برابری به دست داده اند و آن را به مثابه مفهومی آرمانی و انتزاعی اما مفید در تعریف یا توصیف یا نقد و آموزش ترجمه به کار می برند. گروه دوم نظریه پردازانی هستند که برابری را مفهومی مبهم یا بی ربط می دانند و آن را به کار نمی برند. و بالاخره، گروه سوم نظریه پردازانی هستند که مفهوم برابری مورد نظر نظریه پردازان سنتی را از دیدگاهی عینی تر مورد بررسی قرار داده اند. مقاله حاضر ابتدا مطالعات انجام شده در زمینه مفهوم برابری توسط نظریه پردازان سرشناس هر یک از گروه های بالا را مرور می کند و بر اساس اصول و مبانی نظریه زبان به مثابه نظامی نشانه شناختی - اجتماعی (هالیدی (1978 به عنوان چارچوب نظری مطالعه، نتیجه می گیرد که «برابری» در ترجمه مفهومی گمراه کننده است و بنابراین باید با مفهوم «ناهمسانی» جایگزین شود. در نهایت به پیروی از هتیم و میسون (1990) پیشنهاد می شود تا هنگامی که شکاف بین گفتمانهای فرهنگ مبدا (انگلیسی) و مقصد (فارسی) از بین نرود بحث در مورد دستیابی به برابری متن مقصد و مبدا اندیشه ای واهی است و بهتر است که به جای تصور آرمانی دستیابی به آن، در راستای کاستن از میزان ناهمسانی بین متن مقصد و مبدا تلاش کنیم."

"آنچه امروز نقد ترجمه نام گرفته، در واقع سنجش کیفیت ترجمه بوده و اساس آن بررسی مقابله ای است، به این صورت که بخش های متناظر دو متن مقصد و مبدا با هم مقایسه می شود و ترجمه هر بخش در چارچوب مفهوم ""معادل"" که خود مفهومی غیردقیق و تابع قضاوت شخصی است، با عنوانهایی چون ""غلط"" و ""درست"" سنجیده می شود. این رویکرد تقلیل گرا و جز نگر برای نقد ترجمه کافی نیست اگر چه ممکن است برای آموزش ترجمه یا حوزه هایی نظیر آن مفید باشد. نقد ترجمه، چون نقد ادبی، نیاز به چارچوبی نظری دارد که فراتر از بررسی مقابله ای باشد. مقاله حاضر بر آن است تا نشان دهد، تحلیل انتقادی گفتمان چارچوب نظری مناسبی است که می تواند دیدگاههای لازم برای نقد ترجمه را در خود جای دهد. به این ترتیب نقد ترجمه به جای جستجوی غلط و درست باید بررسی کند انتخابهای مترجم (انتخابهای واژگانی، دستوری، ...) چه دلالتی دارند، کدام چارچوب ایدئولوژیکی را منعکس می کنند، و هویت های فرهنگی را چگونه به تصویر می کشند. نقد ترجمه می تواند در چارچوب تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه را از دیدگاههای مختلف نقد کند؛ مثلا از دیدگاه استعمارگرایی، پسااستعماری، فمینیسم، مناسبات قدرت، و جز آن. بنابراین نقد ترجمه در واقع نقد ایدئولوژی هاست و به زبان تازه ای نیاز دارد که با زبان مقابله تفاوت دارد"

این مقاله سعی بر آن است تا به پدیده "دوزبانگی" پرداخته شود و حالتها و ابعاد آن نسبت به ارتباط کلامی و عمل ترجمه شفاهی مورد بحث قرار می گیرد. تعریفهایی را که پژوهشگران این حوزه ارائه داده اند و همچنین سه نوع دوزبانگی که مورد بحث و این رایش (Weinreich) (1953) بوده است مورد بررسی قرار خواهد گرفت و این مقاله در نتیجه گیری خود پنج توصیه در مورد آموزش مترجمان شفاهی و میزان دوزبانگونگی فراگیران ترجمه شفاهی ارائه خواهد شد.

در نوشته حاضر سعی خواهد شد به چند ملاک درون زبانی اشاره شود که می توانند ابزاری برای نقد علمی ترجمه به حساب آیند. برای معرفی این ملاکها، ابتدا به شیوه نقد ترجمه اشاره خواهد شد. سپس مشخص خواهد گردید که منظور از ملاک درون زبانی، در تقابل با ملاک برون زبانی چیست و این دو گونه ملاک چگونه می توانند در کنار یکدیگر ابزاری مناسب برای دست یافتن به نقد علمی ترجمه تلقی شوند. بخش پایانی این مقاله به طرح چند نمونه از ملاکهای درون زبانی اختصاص خواهد یافت.

"ترجمه قرآن مجید به زبان انگلیسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که بسیاری از ملل دنیا دانش خود را درباره قرآن از طریق ترجمه انگلیسی آن بدست می آورند. بدین ترتیب شناخت این ترجمه ها ضروری است. لذا بر آن شدیم که کتاب شناسی توضیحی ترجمه های انگلیسی قرآن مجید را جهت علاقه مندان به تحقیق در این زمینه فراهم آوریم. این کتاب شناسی شامل ترجمه های کامل قرآن مجید به زبان انگلیسی است. در مورد مترجمانی که ترجمه انگلیسی آنان به دفعات تجدید چاپ شده، جدیدترین چاپ را برگزیده ایم. مگر آنکه این تجدید چاپ همراه با ویرایش و یا تغییر عنوان اثر بوده است که در این حال به صورت ترجمه ای مستقل ذکر شده است. سعی شده است که اطلاعات کتابنامه ای دقیق و کامل باشد مگر در مواردی که این اطلاعات در اصل کتاب ذکر نشده و یا قابل دسترسی نبوده است. مشخصات کتابشناختی ترجمه های قرآن بر اساس نظم الفبایی املای انگلیسی نام خانوادگی مترجم یا مترجمان مرتب گردیده است و ذیل هر مدخل توضیحات ارائه گردیده است. "

"تعادل، مفهومی بحث انگیز است که به طور وسیع در مطالعات ترجمه مورد بحث قرار گرفته است. بعضی از نظریه پردازان آن را از مسائل اساسی ترجمه می دانند و ترجمه را با محوریت آن تعریف می کنند، در حالی که برخی دیگر تعادل را تصوری خیالی می دانند که به ویژه در ترجمه متون ادبی و دینی غیر قابل حصول است. صاحبنظران گروه اول بین تعادل و برابری فرق می گذارند و بر این عقیده اند که در فرایند ترجمه باید به دنبال تعادل بود و نه برابری، در صورتی که از دیدگاه گروه دوم دنبال تعادل بودن در حقیقت درگیر شدن در نوعی خیال پردازی است که به واقعیت نمی رسد. مقاله حاضر تلاشی است برای بررسی انواع مختلف تعادل تا مشخص شود که آیا دستیابی به تعادل کامل در ترجمه کلام الله امکان پذیر است یا نه. پژوهش نشان می دهد که حصول تعادل کامل در هیچ ترجمه ای از کلام الله ممکن نیست هر چند که ترجمه خیلی دقیق هم باشد."