درخت حوزه‌های تخصصی

نقدی که پیش روست بر پایه مدل سیزر (Cisar, 2000) که طبق استاندارد انجمن امریکایی آموزش زبانهای خارجی American Council on Teaching of Foreign Languages (ACTFL) جهت بررسی کتاب های آموزش زبان طراحی شده به رشته تحریر درآمده است. افزون بر این، به منظور بررسی هر چه دقیق تر این کتاب، از مدل باشتورکمن (Basturkmen, 2006) نیز از منظرهای مختلف بهره گرفته شده است. نتایج این بررسی حاکی از آن است که هر چند نگارندگان کتاب مذکور به میزان قابل تاملی در مرتفع ساختن ضعفهای موجود در مجموعه های قبلی موفق بوده اند، به زعم نویسندگان مقاله حاضر هنوز کاستی هایی در شیوه تنظیم این کتاب مشهود است. از جمله اینکه، علیرغم بهره گیری از تصاویر متعدد و مرتبط، بنظر می رسد در برخی موارد، استفاده از امکانات بصری و دیداری بیشتر، می تواند به فهم بهتر مطالب کمک شایانی بکند. همچنین، اگرچه مولفان در تعالی فرهنگ اصیل بومی و هویت ملی مبتنی بر ارزشها و باورهای اسلامی بسیار موفق بوده اند، شاید پرداختن به دستمایه هایی از فرهنگ زبان مقصد نیز ضروری است و جهت ایجاد انگیزه بیشتر در یادگیرندگان بهتر است از تنوع بیشتری در طراحی تمرینات درسی در ویرایشهای بعدی کتاب استفاده گردد

پژوهش های متعددی اثبات کرده اند که هر متن می تواند بیانگر طرز تفکر نویسنده، الگوهای غالب سازماندهی و نیز گونة کلام (Genre) باشد. مفهوم گونة کلام و کاربرد آن در آموزش و یادگیری زبان در دهه های اخیر مورد توجه قرار گرفته است و بسیاری از متون علمی و قسمت های مختلف آن ها از دیدگاه گونة کلام، حرکت ها (Moves) و الگوهای سازماندهی (Organizational patterns) بررسی شده اند. با توجه به اینکه چکیده در مقالات علمی و پایان نامه های دانشگاهی یکی از قسمت های مهم و تأثیرگذار به شمار می رود، بررسی چکیده از دیدگاه گونة کلام و الگوهای حرکت همواره مورد توجه زبان شناسان بوده است. بنابراین، شناسایی و تسلط بر ساختار متنی و بلاغی چکیده ها می تواند مفید و راهگشا باشد. بنابراین، پژوهش حاضر به بررسی و مقایسة گونة کلام، حرکت ها و ساختار بلاغی چکیدة پایان نامه های کارشناسی ارشد در دو رشتة آموزش زبان انگلیسی و آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان پرداخته است. بدین منظور، تعداد 80 چکیده (40 چکیده از هر رشته) از دو رشتة یادشده از بین پایان نامه های ارائه شده بین سال های 2008 تا 2013 میلادی در دانشگاه علامه طباطبائی انتخاب شدند. سپس، حرکت ها، سازماندهی متنی و ساختار بلاغی هر چکیده بر اساس مدل پنج حرکتی هایلند (2000م.) (Hyland""s  five-move model, 2000) بررسی شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بین چکیده های پایان نامه های این دو رشته از لحاظ حرکت و الگوهای سازماندهی تفاوت چشمگیری وجود دارد. همچنین، مشخص شد که در اکثر موارد، حرکت نتیجه گیری (Conclusion move) (حرکت 5 هایلند) در چکیده های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان وجود ندارد. یکی دیگر از تفاوت های برجسته دربارة الگوی مرتب سازی مجدد و تکرار چند حرکت بود که در میان چکیده های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان بسیار به چشم می خورد، در حالی که این نکته در چکیده های آموزش زبان انگلیسی وجود نداشت. با استناد به این یافته ها، می توان نتیجه گرفت که چکیده های پایان نامه های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان در مقایسه با چکیده های آموزش زبان انگلیسی از مدل خاصی تبعیت نمی کنند و از نظر گونه ای حرکتی با چکیده های آموزش زبان انگلیسی متفاوت هستند. یافته های این پژوهش در بر دارندة ایده ها و پیشنهادهایی برای دانشجویان و مدرسان هر دو رشته، مدرسان انگلیسی/ فارسی با اهداف ویژه، نویسندگان و طراحان کتب درسی و نیز پژوهشگران است.

متخصصان درامر یادگیری زبان تکنیک های مختلفی را جهت آموزش واژه، به عنوان یکی از پایه های مهم فرآیند آموزش زبان معرفی کرده اند؛ یکی از آن ها ارائة واژه ها در گروه واژه های دارای ارتباط معنایی و یا فاقد ارتباط معنایی می باشد. این تحقیق بر آن است تا بررسی کند آیا در یادگیری واژه از طریق دو تکنیک گروه واژه های متضاد و گروه واژه های فاقد ارتباط معنایی، تفاوت معناداری بین فراگیران ایرانی زبان انگلیسی با سطوح مهارت زبانی متفاوت (سطح مهارت زبانی بالا و پایین) و با جنسیت های متفاوت (مؤنث و مذکر) وجود دارد؟ بدین منظور 120 دانش آموز(60 مذکر و 60 مؤنث) در دو آزمون اطلاعات واژه ای و معنی واژه ها شرکت کردند. جهت تجزیه وتحلیل داده های مرتبط با این تحقیق، «تجزیة واریانس دوسویه» به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که شرکت کنندگان در گروه واژه های فاقد ارتباط معنایی، عملکرد بهتری نسبت به همتا یان خود در گروه واژه های متضاد داشتند و همچنین در هر گروه، شرکت کنندگان با سطح مهارت زبانی بالا، نمرة بهتری نسبت به همتایان خود در سطح مهارت زبانی پایین کسب کردند. نتایج این تحقیق بیانگر این امربود که شرکت کنندگان مؤنث در تمامی گروه ها، عملکرد بهتری نسبت به همتایان مذکرشان نشان دادند. هدف از انجام این پژوهش یافتن این امر است که از میان دو تکنیک ذکرشده برای آموزش واژه، کدام یک می تواند روش مناسب تری برای آموزش واژه به فراگیران ایرانی زبان انگلیسی با دو سطح مهارت زبانی متفاوت و دو جنسیت مختلف می باشد.

در آموزش زبان انگلیسی، فرهنگ از اهمیت ویژه ای برخوردار است و تدریس یا عدم تدریس آن همواره مورد بحث بوده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی عقاید زبان آموزان ایرانی زبان انگلیسی دربارة تدریس و یادگیری فرهنگ مقصد (آمریکایی یا انگلیسی) در آموزش زبان انگلیسی می باشد. هم چنین، این پژوهش سعی بر ارائة تعریفی از فرهنگ بر اساس عقاید زبان آموزان ایرانی زبان انگلیسی دارد. به منظور رسیدن به این هدف، هشتاد و نه نفر از زبان آموزان دوره لیسانس دانشگاه الزهرا(س) مورد مطالعه قرار گرفتند. در این تحقیق، از روش پژوهش کیفی استفاده شده و داده ها، برای ایجاد سه گانه، از سه منبع اصلی پرسش نامه ، مصاحبه و مشاهده جمع آوری شدند. نتایج نشان داد که زبان آموزان ایرانی زبان انگلیسی فرهنگ را بیشتر شامل عقاید، سنّت ها، آداب و رسوم و روش زندگی می دانستند. به طور کلی، زبان آموزان موافق تدریس و یادگیری فرهنگ مقصد هستند اما بر اساس نظر آنها، تدریس و یادگیری فرهنگ مقصد باید در راستای معیارهایی صورت گیرد.

دستور زبان عبارت است از مجموعة قواعد مربوط به کاربرد عناصر و اجزای تشکیل دهندة گفتار، یعنی قواعد مربوط به ساخت کلمه،گروه واژه و جمله. هدف اصلی این مقاله، پی بردن به نقش و جایگاه دستور زبان درآموزش زبان از دیدگاه فرهنگی و یافتن پاسخ برای این پرسش ها است کهچه رابطه ای بین فراگیری زبان، دستور و فرهنگ وجود دارد و آیا اساساً یادگیری دستور زبان شرط اصلی برای فراگیری زبان می باشد یا نه. برای پاسخ به این پرسش ها، فرضیه هایی مطرح گردیده است.یکی از اهداف و بخش های مهم آموزش زبان، شناختن و شناساندن دستگاه زبان و درک توانایی ها و قابلیت های نظام صرفی و نحوی آن است. در یادگیری زبان های خارجی، لازم است در مرحله یا مراحل خاصی از دوران زبان آموزی با ساخت های دستوری زبان مورد نظر آشنا شویم. هم چنین، یکی از اهداف آموزش زبان دوم را باید یادگیری دقیق، معنی دار وکاربردی دستور زبان تعریف کرد.

در مطالعه حاضر تلاش شده است تا روایی آزمون دکتری آموزش زبان انگلیسی در چارچوبی نوین بررسی شود. این آزمون از طریق دو رویکرد استدلال- محور یعنی مدل استدلال- محور کین (1992) و مدل کنشگرای بنت (2010) بررسی شد. بدین منظور، برای رد یا اثبات فرضیه های پیشنهاد شده در مدل تلفیقی سعی شد تا مستندات تجربی و نظری لازم ارائه شوند. این مطالعه همچنین اثرات پیش بینی نشده آزمون را از طریق بررسی روایی مورد مطالعه قرار داده است. برای جمع آوری اطلاعات لازم در این مطالعه از سه نوع داده استفاده شد : (1) داده های مربوط به عملکرد تمامی شرکت کنندگان (999 نفر) آزمون دکتری رشته آموزش زبان سال 1393 (2) پرسشنامه هایی که توسط 103 دانشجوی دکتری و 20 استاد دانشگاه جواب داده شد و (3) مصاحبه تلفنی با 20 استاد دانشگاه و همچنین مصاحبه گروهی با 35 دانشجوی دکتری رشته آموزش زبان انگلیسی. نتایج حاکی از رد فرضیه های ارائه شده برای روایی آزمون مذکور بود. بدین معنی که به طور کلی آزمون از روایی خیلی ضعیفی برخوردار است. برای نمونه، تحلیل نمره های آزمون دکتری و بررسی برداشت دانشجویان از روایی آزمون نشان داد که نه تنها محتوای آزمون اشکال دارد بلکه تصمیم هایی که در مورد نتایج این آزمون گرفته شده نیز مناسب نبوده که این امر نهایتاً منجر به وجود آمدن نتایج غیرمطلوبی برای سهامداران شده است. یافته های این رساله همچنین پیشنهاداتی برای بهبود محتوا و نیز خط مشی کنونی آزمون در ایران ارائه می دهد.

در پاره ای از زند بند دوازدهم یسن سی و سه، نام ایزد «بهمن» با صفت griftār و گونة خطی دیگری همنشین شده است. griftār را در این بند «پذیرنده، گیرنده» معنی کرده اند. در این مقاله با توجه به معانیِ griftan و griftār، نشان داده شده است که griftār در این پاره صفت مفعولی به معنی «قابل درک، محسوس» است و از طریق عبارات و جملات سایر متون فارسی میانه، ارتباط این صفت با بهمن نشان داده شده است. در پایان برای این واژه و گونة خطی پس از آن، خوانش griftārōmand به معنی «قابل درک، محسوس» پیشنهاد شده است.

تحقیق حاضر به بررسی تاثیر سه نوع بازخورد امری، پرسشی و خبری بر اصلاح محتوای نگارش زبان آموزان پرداخته است. این بازخوردها با اهداف گوناگون ارتباطی- دادن اطلاعات و خواستار شدن آن - توسط یک معلم زبان انگلیسی و نیز دیگر زبان آموزان فراهم گردید. شصت و چهار زبان آموز بین سنین 16 تا 26 سال که در سطح بالاتر از متوسط در موسسه آموزش زبان ایران تحصیل می کردند، در این مطالعه شرکت کردند. شرکت کنندگان به دو گروه متشکل از چهار کلاس تقسیم شدند؛ زبان آموزان دو کلاس از معلم و دو کلاس دیگر از همکلاسی ها بازخورد دریافت می کردند. صد و بیست و هشت نمونه از متون نوشته شده توسط شرکت کنندگان در هر گروه جمع آوری شد؛ در پیش نویس های جمع آوری شده تعداد ششصد و هفتاد و دو نمونه از اصلاحات اعمال شده بر اساس بازخوردهای معلم و دیگر زبان آموزان بر اساس چارچوب طراحی شده توسط فریس (1997) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بازخوردهای معلم که به شکل پرسشی و خبری و با هدف خواستار شدن فراهم شدند و نیز بازخوردهای دیگر زبان آموزان که به شکل خبری و با نقش های ارتباطی مختلف داده شدند، بهترین تاثیر را در بهبود محتوای نگارش دانش آموزان داشته است. از سوی دیگر، بررسی داده ها نشان داد که بازخوردهای داده شده توسط معلم با هدف دادن اطلاعات کمترین تاثیر را براصلاح نگارش دانش آموزان داشته است. همچنین، در مواردی که معلم و زبان آموزان بازخوردهای خود را به صورت پرسشی و با هدف دادن اطلاعات فراهم ساختند، این بازخوردها تاثیر منفی بر نگارش دانش آموزان داشته است.

ترجمه، فرآیندی فعال است که در هنگام انتقالِ ساختار و مفاهیم از متن مبدأ به مقصد، ما را با دو نظام معنایی و ارزشی مواجه می کند. نظام معنایی به معناهای بسیط و خرده معناها قابل تقسیم است. نظام ارزشی نیز می تواند از ارزش های ارجاعی تا ارزش های انتزاعی گسترده شود. در این پژوهش که بر خرده- معناها و رابطهآن ها با نظام ارزشی در ترجمه تأکید دارد، به تبیین مبانی خرده معناهای ذاتی و اجتماعی- فرهنگی ، بر اساس دیدگاه فرانسوا راستیرمی پردازیم و سپس با توجه به مساله بینا فرهنگی،تفاوت های فرایند معناسازی در ترجمه را با رویکردی معناشناختی مورد تحلیل قرار می دهیم. فرض ما این است که خرده معناهای ذاتی به منزله پاسخی مقدماتی به نیازهای اولیه ترجمه و خرده معناهای اجتماعی- فرهنگی پاسخی به نیازهای اصلی ترجمه محسوب می شوند.بااین وجود دخالت نظام ارزشی گفتمان می تواند فرآیند شکل گیری معنا در کنش ترجمه را تحت تأثیر خود قرار داده و مرزهای معنایی را جابجا کند. هدف از این پژوهش، تحلیل جایگاه خرده معناها در فرایند ترجمه و رابطه آن با نظام ارزشی گفتمان هنگام کنش ترجمه است.

مطالعة حاضر را با هدف ساخت، رواسازی و پایاسازی پرسش نامة انگیزش و نگرش یادگیری زبان انگلیسی انجام دادیم. برای رسیدن به این هدف، از پرسشنامه فارسی مجموعه آزمون نگرش و انگیزش گاردنر در یادگیری زبان انگلیسی استفاده کردیم. با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، نمونة 245 نفری (135 پسر و 110 دختر) از دانشجویان کارشناسی در رشته های مختلف دانشگاه های تهران را برگزیدیم و پرسش نامه را روی آنان اجرا کردیم. این مطالعه دارای دو سؤال پژوهشی است: 1. آیا پرسش نامة انگیزش و نگرش یادگیری زبان خارجی، از روایی لازم برخوردار است؟ و 2. آیا پرسش نامة انگیزش و نگرش یادگیری زبان خارجی پایایی لازم را دارد؟ برای ارزیابی پایایی و روایی ابزار (پرسش نامه و عوامل)، از روش روایی سازه (تحلیل عامل تأییدی) و پایایی (محاسبة ضریب آلفای کرونباخ) استفاده کردیم. پایایی این پرسش نامه از طریق محاسبة آلفای کرونباخ 937/0 به دست آمد. در نتایج حاصل از محاسبة تحلیل عامل تأییدی، چهار عامل را شناسایی کردیم که نگرش دربارة اهمیت زبان، نگرش والدین نسبت به یادگیری زبان فرزندان، نگرش نسبت به سخنگویان بومی و انگیزة گرایشی نسبت به یادگیری زبان را اندازه گیری می کنند. با درنظر گرفتن نتایج این پژوهش، می توانیم بگوییم که این پرسش نامه از پایایی و روایی مناسبی برخوردار است و عوامل به دست آمده یک مدل مناسب مفهومی را دربارة نگرش و انگیزش یادگیری زبان انگلیسی زبان آموزان ایرانی ایجاد می کنند. تحقیق حاضر مانند تحقیقات قبلی نشان داد که این پرسش نامه از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است و عوامل به دست آمده از تحلیل عاملی می توانند انگیزش و نگرش یادگیری زبان خارجی دانشجویان را به گونه ای مناسب اندازه گیری کنند.

بررسی مقابله ای نحوه سامان دهی مطالب در قالب پاراگراف و متن رویکردِ نسبتاً جدیدی در مطالعه نگارش می باشد. نقطه عطف این رویکردِ مطالعاتی به نظریات کاپلان (1966) برمی گردد. تحقیق حاضر در این چارچوب به بررسی مقابله ای تفاوت های بینافرهنگی در نحوه سامان دهی مطالب در انشاهای انگلیسی نوشته شده توسط فارسی زبانان پرداخته و دو متغیر «انسجام بارز» و«توجه به مخاطب» را در انشاهای پنج پاراگرافی انگلیسی دانشجویان مقطع کارشناسی ارزیابی نموده است. با بررسی توصیفی 110 انشای جمع آوری شده از 6 دانشگاه در ایران، در تحقیق حاضر مشخص شده است که در انشاهای انگلیسی فارسی زبانان گذار واژگان به صراحت بیان نمی گردند. هم چنین مشخص شد که این انشاها دارای ویژگی های الگوی «خواننده-مسئول» هستند که حاکی از انعکاس فرهنگ نگارشی زبان فارسی در این نوشته ها می باشد.

از زمان ظهور جنبش اصلاحی یا انقلاب در روش دستور- ترجمه در اواخر قرن نوزدهم، فرآیندهای تسلط بر زبان دوم تغییرات زیادی را در غرب پشت سر گذاشته است؛ اما در حوزة آموزش زبان عربی برای فارسی زبانان، بیشتر بر همان روش دستور- ترجمه، به بُعد خواندن و درک متن و توانش زبانی دانشجویان توجه می شود. در پژوهش حاضر، با روش توصیفی– تحلیلی می کوشیم با توجه به چالش ها و نیازهای زبان آموزان، در راستای ایجاد توانش ارتباطی، یک الگوی مناسب با نام اختصاری ATN-D ارائه کنیم که به ترتیب متشکل از چهار روش Audio Lingual Method (روش شنیداری- گفتاری)، Task based Approach (روش کارمحور)، Functional Syllabus Notional (روش مفهومی- کاربردی) و Desuggestopedia (روش تلقین زدایی) است. در روش نخست موضوع تکرار- جهت تثبیت ساختارهای زبانی و واژگان، در روش دوم ایجاد یک محیط محاوره ای طبیعی، در روش سوم بُعد ارتباطی و کنشی زبان و در روش جانبی چهارم بحث تلقین- تلقین زدایی را مورد بررسی و تحلیل قرار می دهیم. مهم ترین نتیجة پژوهش حاضر این است که برای تقویت و تثبیت توانش ارتباطی، دیالوگ محوری مناسب، استفادة درست از ساختارهای دستوری، تقویت و تلقین توانایی به کارگیری عبارت های مناسب در موقعیت های اجتماعی خاص، توانایی در شروع، ورود، مشارکت و خاتمة مکالمه، توانایی در ایجاد ارتباط با تصحیح فرآیند گفت وگو و ... از نقش بسزایی در فراگیری دو مهارت شفاهی (شنیدن و صحبت کردن) زبان عربی برخوردار هستند.