پذیرش ادبی

گوستاو فلوبر، پایه گذار مکتب رئالیسم و جزو نخستین نگارندگان رمان مدرن به شمار می آید. او علاوه بر دقت و وسواس بی حد در گزینش جملات که سبک نگارش وی را از دیگر نویسندگان متمایز می کند، نگاهی روان کاوانه به مسائل و دردهای اجتماعی دارد. شاهکار او رمان مادام بواری است که تأثیر بسزایی بر نگارش بسیاری از رمان های بزرگ جهان داشته است. باوجوداینکه برخی از آثار وی توسط مترجمان بنام به فارسی ترجمه شده اند اما مترجمان دیگری نیز، دست به ترجمه دوباره و چندباره این آثار زده اند که این مسئله خود به نوعی گواه اهمیت و حضور این نویسنده و آثار وی در ادبیات فارسی است. این مقاله خواهد کوشید تا به بررسی جایگاه این نویسنده، آثار وی و میزان تأثیرگذاری او بر نویسندگان ایرانی و سیر داستان نویسی فارسی بپردازد.

جستار حاضر مبانی نظری پذیرش ادبی را از منظر پراور تطبیق گر آمریکایی، تبیین می کند و سپس نظرات او را بر پذیرش رباعیات عمر خیام در انگلستان اِعمال می کند. پذیرش رباعیات عمر خیام ترجمه ادوارد فیتزجرالد مانند هر اثر ادبی دیگر در انگلستان با فراز و فرودهایی همراه بوده است. این مجموعه شعر در ابتدا با اقبال چندانی مواجه نشد، اما به تدریج به کمک عواملی چند مقبول طبع انگلیسی ها افتاد. مطابق یافته های این تحقیق عواملی مانند کیفیت ترجمه، کتاب گزاری های ادبی، تقریظ های اهل قلم، انجمن های ادبی و هنری، ناشران، نظیره ها و نقیضه ها، چاپ های غیرمجاز و چاپ های مصور هریک به نوعی مسیر اقبال ادبی رباعیات خیام را که در ابتدا مغفول مانده بود هموار کردند تا جایی که این ترجمه بومی شد و در زمره آثار اصیل انگلیسی قرار گرفت.

ویتمن ایرانی: فراتر از پذیرش ادبی ویتمن ایرانی: فراتر از پذیرش ادبی که به پذیرش والت ویتمن، شاعر نامدار آمریکایی، در یک دوره تقریباً صد ساله در ایران معاصر می پردازد دارای نُه فصل، مقدمه، مؤخره و ضمیمه است. کتابِ حاضر تحقیقی بینارشته ای است: از سویی ادبیات تطبیقی (پذیرش ادبی، تأثیرپژوهی و تصویرشناسی) و نقد ادبی (تاریخ گرایی نو)، و از سوی دیگر مطالعات ترجمه (ترجمه و ایدئولوژی و فرامتن). ویتمَن ایرانی کتابی است روشمند، اصیل و نوآورانه که یکسره بر منابع دست اول و مستند و تحلیل عالمانه، حرفه ای و خلاقانه آن ها استوار است. آراء، استدلال ها و نتیجه گیری های نویسنده نیز منطقی و علمی است. او تقریباً تمام منابع در این زمینه را دیده، از صافی نقد و تحلیل گذرانده و به دور از فضل فروشی «به اندازه» آورده است. مهم تر از این ها، خوانش های نوآورانه ای است که نویسنده در جای جای کتاب عرضه و نیز رابطه ای منطقی و مستدلی است که میان مطالب مختلف برقرار می کند. اگر از پاره ای تکرارهای نالازم بگذریم ویتمَن ایرانی کتابی است به غایت خوش ساخت که خواندنش سخت لذت بخش است. مطالعه کتاب حاضر برای علاقه مندان به ادبیات معاصر فارسی، ادبیات آمریکا، ادبیات تطبیقی، و مطالعات ترجمه سودمند و مغتنم، و مرجعی الهام بخش است برای کسانی که می خواهند در این زمینه کار کنند. ادبیات تطبیقی، و مطالعات ترجمه، تحقیقی بینارشته ای، والت ویتمن، پذیرش ادبی