درخت حوزه‌های تخصصی

شعر

ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
شعر صرف علوم بلاغه کلیات لغت نثر نحو
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۸۱ تا ۲۰۰ مورد از کل ۳۶۴ مورد.
۱۸۱.

ناسازوارگی در سروده های عرفانی (مطالعة موردپژوهانه: دیوان کبیر «ابن عربی» و دیوان «ابن فارض»)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی (نقد و ادبیات تطبیقی سابق) سال دوم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۶

کلیدواژه‌ها: عرفان ابن عربی شعر عربی ابن فارض شطح ناسازواره

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه عرفان و تصوف در ادبیات متون عرفانی و تحلیل عرفانی متون ادبی
تعداد بازدید : ۱۱۱۸ تعداد دانلود : ۷۴۴
یکی از انواع آشنایی زدایی در زبان، انتخاب بیان پارادوکسی است. پارادوکس در زمرة قوانین شناخته شدة رستاخیز کلمات در حوزة بوطیقای جدید و زبان شناسی قرار دارد. ادیبان عرب در بهره گیری از این ترفند ادبی غافل نمانده اند. آنان به ویژه در ادبیّات عرفانی غنی ترین جلوه های پارادوکسی زبان را به کار گرفته اند. آمیختگی عرفان با ادب و تحوّل تکاملی ادبیّات از سادگی به ژرفایی را می توان مهم ترین عامل گسترش ناسازوارگی در ادب عربی برشمرد. در بلاغت صوفی، محور جمال شناسی شکستن عرف و عادت های زبانی است. در مرکز این قلمرو استتیک غلبة موسیقی و شطح (پارادوکس) بر دیگر جوانب بیان هنری کاملاً آشکار است. با واکاوی در دیوان کبیر«ابن عربی»و«ابن فارض» درمی یابیم که هرچه از عرفان زاهدانه به عرفان عاشقانه گرایش پیدا می کنیم، بسامد ناسازوارگی بیشتر می شود؛ و هرچه فاصلة میان دوسویة ناساز واره در دیوان «ابن عربی» و «ابن فارض» کمتر می شود بر بلاغت سخن آنان افزوده می شود و پایه و مایة سخن آنان را بالاتر می برد.
۱۸۳.

مقارنة أسلوبیة بین قصیدتین من دیوان علی بن عیسى الإربلی (قصیدة فی مدح الإمام حسن بن علی (ع) وقصیدة فی مدح علاء الدین أحد کبار رجال الدولة فی عهده)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: الأسلوبیة القصیدة أهل البیت الشیعة الشاعر الشیعی علی بن عیسى الإربلی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
تعداد بازدید : ۱۱۱۵ تعداد دانلود : ۷۷۳
الدراسات الأسلوبیة من الدراسات التی تحتلّ مکانة عالیة فی دراسات علم اللغة حالیا وتعدّ من المناهج التی اعتمدت على الدراسات اللغویة أساسا فی تحلیل النصوص. تستهدف هذه المقالة إلى مقارنة أسلوبیة بین قصیدتین لعلی بن عیسى الإربلی فی مدح أهل البیت (A) ومدح الشخصیات الأخرى مترکزة على القصیدتین نموذجا، لبیان مدى الاختلاف والاقتران بین الظواهر الأسلوبیة فی قصائده عامة وقصیدتین خاصة ودراسة مدى تأثیر التزام الشاعر بالعقیدة الشیعیه فی أسلوبه، مستخدمة المنهج الوصفی التحلیلی والمنهج الأسلوبی المتمرکز على معطیات اللغة. وتبین من خلال الدراسة هذه أن الالتزام قد أثر على أسلوبه وبشکل خاص فی مستوى الصورة وفی استخدام الظواهر الأسلوبیة من التشبیه والاستعارة بحیث أدّى إلى اختلاف کبیر فی مدحه لأهل البیت (D) ومدحه للشخصیات الأخرى.
۱۸۴.

التوظیف السیاسی والاجتماعی للفکاهة فی العصر المملوکی (دراسة وتحلیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال پنجم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: الفقر الشعر الفکاهی العصر المملوکی الحیاة السیاسیة الحیاة الاجتماعیة فساد الحکام الانهیار الخُلُقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۲ تعداد دانلود : ۶۷۱
لیس الأدب الفکاهی حکراً علی العصر المملوکی، إذ إنّه لایکاد یخلو عصرٌ من هذا الغرض الشعری، ولکنّ الفکاهة فی تلک الفترة بالذات لقیت رواجاً لم یسبق له نظیرٌ حتی أصبحت سمةً بارزةً من سمات العصر. ثم أنها خرجت فی ذلک العصر من إطارها الضیّق ودَخلت فی معترَک الحیاة واحتکّت بالواقع الذی عاشه المجتمع المملوکی. ومن هذا المنطلق أخذت الفکاهة فی تلک الآونة طابعاَ شعبیاً یعکس ما عاناه الشعب من آلامٍ ومحنٍ مصوّراً الظروف المعیشیة القاسیة التی خیّمت علی المجتمع المملوکی. عُنِیَ شعراء الفکاهة فی العصر المملوکی بالقضایا السیاسیّة والاجتماعیة عنایةً بالغة حیث کانوا یسعون من وراءها إلی إصلاح السیاسات الظالمة وتقویم المسارات الخاطئة وتحسین أوضاع المجتمع. ومن أبرز المضامین التی یحویها الشعر الفکاهی فی العصر المملوکی هی ظلم الحکام وفساد القضاة وتدنّی الأخلاق العامة والفقر المدقع الذی یعیشه الشعب وأوضاع المجتمع المتردیة والمصائب والأوبئة وما إلی ذلک من المظاهر الاجتماعیة العصیبة. أمّا هذا البحث فإنّه یرمی إلی دراسة مضمونیة للشعر الفکاهی فی العصر المملوکی وإلقاء الضوء علی ما یجری فی ساحات المجتمع المملوکی من قضایا سیاسیّة واجتماعیّة. ومن أهمّ النتائج التی توصّلنا إلیها من خلال البحث هو: أنّ للفکاهة فی ذلک العصر مکانة فریدة لا تُضاهی، ووظیفة اجتماعیّة وسیاسیّة هامّة قامت بتأدیتها فی أحسن وجهٍ ممکن. والمنهج الذی اعتمدناه فی هذا البحث هو المنهج الوصفی -التحلیلی الذی یتمّ التعویل علیه فی الموضوعات الأدبیة.
۱۸۶.

دلالة الألوان فی شعر المتنبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال چهارم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: الرمز المتنبی شعر العصر العباسی دلالة اللون التصریح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۶ تعداد دانلود : ۶۸۴۷
قد دلت الأبحاث علی أنّ اللون قوة تؤثر فی الجهاز العصبی واثره لا یقل عن الموسیقی، وربما یفوقها بعض الأحیان. إنّ الشعراء طوال التاریخ اهتمّوا باللون اهتماما کبیرا، لکن هذا الاهتمام یختلف من عصر الی عصر، حیث أنه یستخدم اللون فی العصر الجاهلی فی المعنی الأصلی فی معظم الأحیان، وشیئا فشیئا تتغیر هذه الرؤیه الی استخدام الألوان فی المعانی الأخری، حتی نشاهد الشعراء فی العصور التالیة خاصة فی العصر الحدیث، یستخدمون اللون فی المعنی الرمزی. نظراً إلی أنّ العصر العباسی یعتبر کالعصر الذهبی للأدب العربی وأنّ للمتنبی منزلة رفیعة بین الشعراء، حاولنا دراسة ظاهرة اللون فی اشعاره من خلال المنهج الوصفی – التحلیلی وتبیین وجوه دلالة اللون بنوعیها الرمزی والتصریحی عنده. یلُاحَظ أنّ الشاعر قد یجعل للألوان دلالات رمزیة وأحیانا تصریحیة، وقد یستخدم هذین النوعین فی بیت واحد.
۱۸۸.

جمالیّات الأسالیب البصریّة فی شعر عدنان الصائغ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: العراق الشعر العربی المعاصر عدنان الصائغ الأسالیب البصریة الإغتراب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۳ تعداد دانلود : ۷۱۶
الشاعر لا یأتی فی نصه باللغة الدالة القریبة الحاضرة فی ذهنه، بل یتوقّف طویلاً عند الألفاظ، یتأمّلها وینتقیها، ثم یعید تشکیلها بما یناسب الدلالة الوجدانیة، وقد یتوقّف عندها لیخلق عبرها لنفسه نمطاً جدیداً تحّقق رغبته ورغبة القارئ فی المتعة الفنیة المتوقعة من إبداعه؛ والتعبیر بالصورة یُعتبَر من أهم خصائص التعبیر الشعری حیث یتمیّز بدقّة تحدیده للتجارب ومفرداتها, .تعدّ الأسالیب البصریّة-وهی الأسالیب التی یوظّفها الشاعر لبیان ما لا یستطیع التفوّه به- إحدى طرق التعبیر فی الشعر العربی والخدمة التی تؤدیها تلک الأسالیب، فهی غالبا المساعدة فی بناء المزاج الانفعالی وتغیراته. أحد هؤلاء الشعراء الذین اتّجهوا إلى التعبیر بالأسالیب البصریّة هو الشاعر العراقی المعاصر عدنان الصائغ. فقد تناول هذا النوع من التعبیر فی تجربته الشعریة لرفد نصوصه بشحنات دلالیة وفقا للرؤی والأفکار التی یرید التعبیر عنها. فی هذا البحث نحاول الولوج إلى ظاهرة حداثویة أتت بها ثورة التجدید الشعریة وهی ظاهرة التشکیل البَصَرَی فی القصیدة الحدیثة، ومن ثم تطبیق ظواهر التشکیل البصری فی قصائد الشاعر العراقی المعاصر ""عدنان الصائغ"" والترکیز على المظاهر البَصَرَیة البارزة فی شعره المنشور فی مجموعة أشعاره مستخدمین المنهج الوصفی-التحلیلی. ومن المظاهر البصریة المستخدمة هی العلامات الترقیمیّة، التنقیط والصمت، والسواد والبیاض والشکل المتموّج، وتفتیت الکلمات، والأشکال الهندسیّة، والظلّ. وکلّها تعبّر عن اضطراب الشاعر وتوتّره واغترابه عن الوطن ووحشته. وکل هذا أدّى إلى تجسیم آلام الشاعر وحنینه إلی وطنه النائی البعید عنه.
۱۹۰.

موتیف النخلة والزیتونة فی شعر سمیح القاسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال پنجم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: سمیح القاسم الموتیف الشعر الفلسطینی المعاصر النخلة الزیتونة

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات نمادین نماد و نمادپردازی
تعداد بازدید : ۱۰۹۳ تعداد دانلود : ۱۹۷۳
تحتلّ بعض الأفکار والأحداث مکانة مرموقة فی معیشة البشر ومثلما تتحوّلان إلی جزء من هواجسه الّتی تدفعه إلی المزید من الإلحاح والتکریر، حتّی انّها تظلّ له میسما ذاتیّا ملازما قدیصوّرها متعمّدا أو عفوالخاطر، ولکن تکرار هذه الصورة المعبّرة عن الهواجس علی التوالی یدلّ علی أنّه ینهض بما لایُطّلع علی واقعه بحکم العادة؛ فقد یظهر هذا التکرار- بالرغم من أنّه ظاهرة نقدیّة لغویّة - موتیفا یعتبر عنصرا بنائیّا فی النص الشعریّ متجلّیا فی العلامات والدلالات اللتین یوظّف من خلالهما الشاعر الرموز والصور الشعریّة لیضفی علی شعره میسم الجمال والخلابیّة. إنّ الموتیف فی الشعر سمیح القاسم یحظی بأهمّیة بالغة ویمنح المتلقّی مفتاحا یفتح به الفکرة الکامنة فی نصّه وسواء أیکون اسما أو فعلا أو جملة، یتبدّل إلی نقطة مرکزیّة یحوم حولها شعره؛ ففی بعض الأحیان لینال رؤیة معیّنة یتمسّک بالتکرار الّذی یرافق الإلحاح علی هاجسته اللحظویّة مثل توظیفه موتیفی النخل والزیتون اللذین بلغ تکرارهما علی الترتیب 51 و69 مرّة فی أشعاره متناسبا مع الأهداف المقاومیّة الّتی یطالب بها المقتضی الشعریّ حیث یحمل الأول منهما رموزا للإستقامة، والنشاط، والحیاة الجدیدة ویوحی الثانی بالتجدّد، والعمران، وتراث الشاعر الدینیّ الّذی انعقد بأحاسیسه الوطنیّة. تحاول هذه الدراسة تسلیط الضوء علی توظیف موتیفی النخلة والزیتونة فی شعر سمیح القاسم مع الإشارة إلی المعطیات الإحصائیة من تکرارهما فی الأشعار، والإعتماد علی الطریقة الوصفیّة- التحلیلیّة الّتی تساعد علی تحلیل النصوص الأدبیّة وفکّ الرموز ودلالات فیها.
۱۹۱.

احزاب و فرقه هاى عصر عباسى و شاعران آنها و جدال ادبى میان این شاعران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ۱۳۸۲ دوره ۵

کلیدواژه‌ها: فرقه هاى عصر عباسى سرایندگان این فرقه ها جدال ادبى تأثیر در جامعه اسلامى

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ فرهنگی و اجتماعی اسلام
تعداد بازدید : ۱۰۹۰ تعداد دانلود : ۶۸۱
در عصر اموى پنج حزب عمده فعالیت داشتندکه عبارتند از: شیعه، خوارج، زبیریان، مرجئه و حزب اموى. برخى از این احزاب فعالیتشان راکم و بیش در عصر عباسى پى گرفتند. اما احزابى هستندکه در عصر عباسى سر بر آوردند. این گروهها در عصر اموى یا وجود خارجى نداشتند و یا از فعالیت چندانى برخو ردار نبو دند, از جمله این احزابند: حزب عباسى، شعو بیگرى، زندقه، معتزله. چنانکه علماى احزاب عصر عباسى با یکدیگر در ستیز فرهنگى بودند، شاعران هر گروه نیز نقش برجسته اى را درگرم نمودن بازار مجادله ادبى بر عهده داشتند. از میان این گروهها، "" شیعه "" بیشترین سراینده را به خو د اختصاص داده است. گروه "" مرجئه "" از ثروت شعرى کمترى نسبت به دیگر مذاهب قرن دوم هجرى بهره مند است.
۱۹۳.

سیمیائیة المعجم الشعری لقصیدة النبیّ المجهول لأبی القاسم الشّابی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: السیمیائیة المعجم الشعری أبو القاسم الشابی النبی المجهول الدلالة

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۳ تعداد دانلود : ۸۵۰
السیمیائیة علم یدرس العلامات والإشارات. وهذه العلامات تتکوّن من الجانب المادی "الدال" والجانب الذهنی "المدلول". وضعت دعائم السیمیایئة على أساس نظریات سوسیر وریفارتیر اللسانیة والمنطقیة؛ سوسیر من خلال تقصّیه لمفهوم الدالّ والمدلول وریفارتیر من خلال عرضه لقراءات جدیدة، هی القراءة الاستکشافیة والقراءة الاسترجاعیة. ومن هذا المنظار، اهتمّ کلّ من هؤلاء بتحلیل النصّوص الأدبیة من خلال العلامات الضمنیة للدلالات التی تتوغّل فی النسیج الداخلی أو فی البنیة الجوانبیة للنصّ وتعطی أدوات خصبة للقراءة الجدیدة. فی هذه الدراسة وبالاعتماد على المنهج الوصفی التحلیلی نحاول أن ندرس المعجم الشعری لقصیدة "النبی المجهول" للشاعر أبی القاسم الشابی من منظور التحلیل السیمیائی فی المحورین الأفقی والعمودی، إضافة إلى عرض للتأویلات السیمیائیة الموجودة فی النصّ بتطبیق وجهات نظر سوسیر وریفارتیر حتى یتبیّن الجانب السیمیائی للنصّ فی مجال العلاقات الدلالیة الظاهرة والخفیة الموجودة. فی دراسة المحور الأفقی لهذه الأنشودة قدّمنا تحلیلاً للمستوی الموسیقی والمستوی المعنوی، وفی المحور العمودی قدّمنا دراسة سیمیائیة عن عنوان القصیدة ومعجمها الشعری بتسلیط الضوء على نظریات سوسیر وریفارتیر. معجم هذه القصیدة التأملیة الثوریة، المتدفّقة من وجدان الشابی فی مهرجان من الحسرة والأحزان على جهل شعبه یطفح بدلالات ومعان مختلفة یمکن دراستها من المنظر السیمیائی الجدید لتبیین ما تحمله من معان عالیة ثاویة خلف الألفاظ المتقنة التی تبلور أفکار الشاعر الوطنیة وإحساسه الرومانطیقی المرهف بکلّ سلاسة وجمال أدبی.
۱۹۴.

دلالت عاطفی شعر از دیدگاه نظریه بیان در تحلیل تائیه دعبل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۳

کلیدواژه‌ها: باهم آیی دعبل خزاعی نظریه بیان عاطفه شعری معنای درون زبانی معنای بیرون زبانی تائیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۳ تعداد دانلود : ۵۶۱
«نظریه بیان» یکی از نظریه های زیبایی شناسی است که شرط لازم هنر را بیانگریِ عاطفی میداند. از این دیدگاه، شعر اثری هنری است که تجربه عاطفی شاعر را به مخاطب انتقال میدهد تا وی آنرا باز تجربه کند. لذا این نظریه بر سه رکن بنیان دارد: انتقال عاطفه از سوی شاعر، شعر به عنوان وسیله انتقال عاطفه، دریافت عاطفه از سوی مخاطب. چون شعر از عناصر زبانی پدید میآید و عناصر زبانی پیشاپیش در شبکه زبان کاربرد دارند، در این نوشتار از دیدگاه تحلیل دلالت زبانی بر قصیده تائیه دعبل خزاعی متمرکز میشویم و عنصر عاطفه در دلالتِ این شعر را بررسی میکنیم. این تحلیل بر اساس تحلیل «معنای درون زبانی» و «معنای بیرون زبانی» انجام میشود. بر این اساس، دلالت درون زبانیِ شعر مجرای عاطفه در خود شعر است؛ و دلالت بیرون زبانیِ شعر مجرای جریان عاطفه در انتقال عاطفه از سوی شاعر و همچنین مجرای دریافت عاطفه از سوی مخاطب است. دلالت درون زبانیِ تائیه، در محور شعر، بر مبنای اصل «باهم آییِ همنشینی» تحلیل میشود؛ دلالت بیرون زبانی اش، در محور انتقال عاطفه از سوی شاعر، نظر به بافت سروده شدن تائیه تحلیل میشود؛ و دلالتِ بیرون زبانی اش، در محور دریافت عاطفه از سوی مخاطب، مستند به آراء منتقدان در مقام مخاطب تحلیل میشود.
۱۹۶.

نسبه النص إلی المؤلف؛ دراسة تطبیقیة فی الدیوان المنسوب إلى الإمام السجاد (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۱ ‎

کلیدواژه‌ها: الأسلوب الصحیفه السجادیه الأسلوبیه الإحصائیه معادله یول أشعار الإمام السجاد (ع )

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۰ تعداد دانلود : ۵۸۹
تختلف الآراء فی نسبه الشعر بالأئمه المعصومین عامهً و بالامام علی بن الحسین (ع) و نُقلت قصائد و قطعات من الأئمه فی بعض الکتب نحو مناقب آل أبی طالب و بحار الأنوار و ... . و دوّنت مجموعه أشعارهم مثل دیوان الإمام السجاد (ع). إنّ بعض التراث الادبی و الاسلامی ما یزال موضع جدال فی أمر نسبته إلی مؤلف بعینه منها الأشعار المنسوبه إلی الإمام (ع). فی مقدمه الوسائل التی یستخدمها الباحث فی مجال توثیق نسبه هذه النصوص هو علم الاسلوبیه. یحاول علماء الأسلوبیه لکشف عن « البصمه الاسلوبیه » التی یمتاز بها شاعر أو کاتب عن سائر الشعراء و الکتاب. یهدف هذا البحث إلی الإجابه المدعومه بالدلیل الإحصائی علی معادله یول. ولذلک درس عینات من الصحیفه السجادیه و الدیوان المنسوب إلی الإمام (ع) و اشتملت العینات المدروسه علی أربعه آلاف کلمه من الصحیفه السجادیه و أربعه آلاف کلمه من الأشعار المنسوبه إلی الإمام السجاد(ع). وصل المقال إلی أنّه لا یمکن القول بالجزم أنّه تصحّ نسبه کلّ هذه الأشعار للإمام السجاد (ع) لأنّه لیس بین أسلوب خاصیه تکراریه الأسماء فی النصین المدروسین توافق تامّ و إلی أنّه یمکن ادعاء رفض نسبه أکثر هذه الأشعار للإمام (ع) لأنّ التنافر بین أسلوب النصین کثیر و إلی أنّه لا یَقوی احتمال صحه هذه النسبه إلی الإمام (ع) و یمکننا أن نقول أنّه لا تصحّ نسبه أکثر هذه الأشعار إلیه من حیث الأسلوب.
۱۹۷.

مقدمه ای بر تأثیر کلام امام علی (ع) در شعر عربی

نویسنده:
منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ۱۳۷۷ شماره ۱۴۶ و ۱۴۷
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۸ تعداد دانلود : ۷۰۹
ازآنجا که سخنان گهربار امام علی (ع) – که فروتر از سخن خالق و فراتر از سخن مخلوق است – سرچشمه فصاحت و بلاغت بوده است ‘بسیاری از ادیبان‘کاتبان و شاعران در طول تاریخ سعی داشته اند که با حفظ این سخنان و به کار گرفتن آنها‘ ملکة بلاغت در نوشته هاو سروده هایشان پدیدار گردد و سخنانشان مقبول طبع همگان افتد و بزرگان همچون عبدالحمید کاتب‘ جاحظ بصری‘عبدالرحیم بن زباته‘ابوهلال عسکری وابن ابی الحدید و دیگران بر این گفته اتفاق نظر دارند. ازاین رو در این مقاله برخی موارد که شاعران بزرگ عرب‘الفاظ یا معانی سخنان امام علی (ع) را در شعر خود به کار بسته اند تا حد امکان مشخص گشته است که البته مشتی است از خروار و عشری است از اعشار.
۱۹۹.

لمسات سمیائیة فی ألوان أبی تمام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال هفتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۲۷

کلیدواژه‌ها: أبو تمام السیمیائیة الدلالة الألوان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۰ تعداد دانلود : ۱۹۱۷
تختلف أحیاناً دلالات الألوان عن خواصّها المادیة المعهودة لها مما یجعل المتلقی أن یسرّح فکره فی ثنایا النص لیکتشف تلک الرؤیة غیر المعهودة واستیحاء دلالاتها استعانة بالعلامات المتبلورة فی النص، وتبحث المقالة عن دلالات الألوان عند أبی تمام مستعینة بالسیمیائیة لکشف مدلولاتها؛ حیث إنها قادرة على تقدیم حلول مناسبة لفهم ما یعرو ظواهرها من إبهام فکل لون یحمل دلالة سیمائیة فی النص الشعری خصوصا أن أباتمام یسعى من خلال ذلک أن یترک فی شعره شحنات تعبیریة یفرغها قصداً، ومن هنا رأینا ضرورة البحث عن دلالات الألوان وأبعادها النفسیة؛ لأن السیمائیة تمیط اللثام عن دلالاتها وإیحاءاتها الشعریة، وقامت الدراسة على وفق المنهج الوصفی التحلیلی لتبیّن تلک المدلولات الغائرة فی الألوان المتنوعة ضمن عدد من الأبیات الشعریة المنتخبة، وتبیَّن أنّ أبا تمام یستخدم الألوان فی شعره للتعبیر عن مشاعره فهی وسائط لإبرازها یستعین بها فی تلوین شعره، وأن الدلالات العقلیة والطبیعیة والوضعیة متوفرة فی شعره، فإنها لعبت دورا بارزا فی إبانة المعانی الثانویة وتفسیر ما یعرو دلالات الألوان الثانویة من غموض وإبهام. وتبیّن، أخیراً، أن أبا تمام شاعر رسّام مبدع استطاع بمخیلته أن یزاوج بین الألوان الأصلیة بغیة خلق لون جدید یحمل دلالة معنویة کان یقصدها، وفی نفس الوقت معبّرعن حالته النفسیة، وتتحقق تلک العملیة الفنیة بأسلوب أخّاذ.
۲۰۰.

التّراث الدّینی فی شعر سمیح القاسم شاعر المقاومه الفلسطینیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار ۱۳۹۰ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: سمیح القاسم الأدب العربی الحدیث الشعر الفلسطینی التراث الدینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۱ تعداد دانلود : ۸۶۴
إن الحضور البارز للتّراث بأشکاله المختلفه یُعتَبر من السّمات البارزه للقصیده العربیه الحدیثه، إلا أنه اکتسب نکهه خاصه فی القصائد التی تلتزم بقضیه القدس. ولسنا نبالغ إذا قلنا إن التّراث الدینی -من بین أنواع التّراث- مهیمن علی القصیده الفلسطینیه لمکانه القدس الدینیّه فی وجدان الشاعر العربی والفلسطینی بخاصه. وفی دیوان الشاعر الفلسطینی المسلم سمیح القاسم -باعتباره من أبرز أدباء المقاومه- رصید دینی متعدّد توفّر فیه بشکل مباشر أو غیر مباشر، شأن الإبداعات الأدبیه عند أقرانه من کبار الأدباء الفلسطینیین. فتوقّف البحث عند الدلالات الدینیّه فی شعر سمیح القاسم بالمنهج الوصفی- التحلیلی، وتناول قدره الشاعر ومدی نجاحه فی التّفاعل مع التّراث الدّینی، ووصل إلی أن لاستخدام الشاعر التراثَ الدینی أبعاد سیاسیه ونفسیه، وأنه یعتبر من أبرز الأسس الفنیه فی شعره، کما نمّ عن براعته الشعریه مؤکداً علی التأثیر الإیجابی لتوظی ف التّراث ف ی خدمه النص الأدبی وإخصابه.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان