معارف قرآن

نمایش ۳۴۱ تا ۳۶۰ مورد از کل ۵٬۲۰۳ مورد.

۳۴۱.

اندیشه حکومت جهانی در آیات «اظهار و غلبه» از منظر مفسران فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین علوی مهر شبیر فصیحی

منبع: مطالعات تفسیری سال ششم بهار ۱۳۹۴ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: تفسیر تطبیقی مهدویت حکومت جهانی آیه 33 توبه آیه 9 صف آیات اظهار و غلبه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۸۳ تعداد دانلود : ۷۷۸

اندیشه حکومت جهانی، توجه بسیاری از دانشمندان را به خود جلب کرده است؛ آنچه در این راستا قابل توجه است، بررسی تطبیقی حکومت جهانی از منظر قرآن و روایات از نگاه مفسران فریقین است. قرآن کریم و به تبع آن روایات، فراگیری حکومت صالحان و مستضعفان و غلبه دین اسلام بر سایر ادیان را بیان نموده است. دانشمندان فریقین ضمن اشتراک در اصل حکومت جهانی و در عین پذیرش کبرای مسئله، از حیث صغروی، اتفاق نظر ندارند. این مقاله سعی کرده است حکومت جهانی را با توجه به آیات اظهار و غلبه به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار دهد. با توجه به آیات اظهار و غلبه و روایات تفسیری، افزون بر ضرورت تحقق حکومت جهانی، تحقق پذیری آن توسط منجی عالم حضرت مهدی# به دست می آید و نیز در روز غلبه اسلام بر تمام ادیان، برهان و استدلال عرضه می شود؛ تحقق پذیرش، مصداق «طوعاً» بوده و در این هنگام غلبه فرهنگی صورت می گیرد و در صورت انکار، نوبت به «کرهاً» و غلبه نظامی خواهد رسید.

۳۴۲.

روش های آموزش توحید افعالی در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد داوودی حسن شکراللهی سید جواد قندیلی

منبع: تربیت اسلامی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: روش آموزش تفکر استدلال توحید افعالی مفروض گرفتن القای مستقیم فطری بودن

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۴۲ تعداد دانلود : ۸۵۱

هدف این مقاله بررسی روشهای آموزش توحید افعالی در قرآن است. توحید افعالی یکی از مراتب توحید است و مصادیق متعددی دارد که مهم ترین آنها توحید در خالقیت، توحید در ربوبیت و توحید در مالکیت است. این تحقیق که با استفاده از قواعد تفسیر انجام شده، نشان می دهد که برای آموزش مصادیق اصلی توحید افعالی در قرآن از روش های: مفروض گرفتن، القای مستقیم، توجه دادن به فطری بودن توحید افعالی، برانگیختن تفکر، استدلال، برانگیختن عواطف و احساسات، و ارائة نمونه های عینی و نقل سرگذشت های واقعی استفاده شده است.

۳۴۳.

ظلم و ظلم ستیزی

نویسنده: سهراب مروتی روح الله محمدی

منبع: بینات سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۸۵)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۶۵ تعداد دانلود : ۹۹۱

۳۴۴.

الگوی ارتباطات میان فرهنگی مسلمانان با مسیحیان در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حبیب رضا ارزانی حامد اهتمام

منبع: الهیات تطبیقی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: مسیحیت قرآن الگو ارتباطات میان فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۲۸ تعداد دانلود : ۷۶۴

در ارتباطات میان فرهنگی که به عنوان فرایند مبادله اندیشه ها، معانی و کالاهای فرهنگی میان مردمانی از فرهنگ های مختلف، تعریف شده است، توسل به الگویی که بتواند زندگی اجتماعی انسان ها را برای رسیدن به مفاهیم مشترک و زندگی مسالمت آمیز همراه با احترام متقابل هموار سازد، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. بر این اساس، در پژوهش حاضر تلاش گردید با رویکرد توصیفی- تحلیلی به بررسی و تحلیل آیاتی از قرآن کریم پرداخته شود که ناظر به ارتباط با مسیحیان بوده و روند تعامل با آن ها را بیان می کند. یافته ها و نتایج تحقیق بیان کننده آن است که می توان الگویی هفت مرحله ای شامل تأیید برخی از مبانی اعتقادی مسیحیان، دعوت به وحدت، بشارت به مسیحیان حقیقی، هشدار و تهدید، دعوت به تفکر، بیان ویژگی های مسیحیان کافر و وعده عذاب و در نهایت دستور به مباهله و جنگ با آن ها را از قرآن کریم استخراج نمود. بنیان و محور اصلی در این الگو یگانگی خداوند است. از این رو، براساس قرآن کریم هر زمان که مسیحیان به این اصل نزدیک شوند با بشارت و احترام و هرجا که از آن دور شوند هشدار، تهدید، نفرین و مباهله را مبنای ارتباط مسلمانان با آن ها قرار داده است.

۳۴۵.

معرفى فرهنگ نامه علوم قرآنى

منبع: حبل المتین سال چهارم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر فرهنگ اصلاحات و واژه ها در قرآن

تعداد بازدید : ۶۲۶ تعداد دانلود : ۴۵۹

قرآن داراى خصایصى است که دیگر کتب آسمانى و دینى، فاقد آن هستند، به گونه ای که صفات ممیزه اى از قبیل جامعیت، جاودانگى، جهانى بودن، شمولیت، مصونیت از تحریف و اعجاز موجب شده است تا قرآن به عنوان مرجع و منبع قابل استناد و اعتماد براى امت اسلامى باشد. اهمیت بازگشت به قرآن با وجود خصایص ممتاز پیشین و به عنوان منبع مورد اعتماد و استناد امت اسلامى، در شرایط کنونى که تعصب جاهلى، تفرقه و فتنه مذهبى به اوج خود رسیده است، ضرورت و اهمیت مسئله را دو چندان مى کند. جهت تحقق این هدف مقدس، فهم درست و دقیق کلام الهى، ضرورى است.

۳۴۶.

بررسی دوره دعوت پنهانی پیامبر (ص) با تکیه بر مفهوم شناسی عبارت «فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَر»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: عاطفه محمدزاده امیر احمدنژاد

منبع: پژوهش های قرآنی سال بیستم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۷۶)

کلیدواژه‌ها: پیامبر (ص) فترت دعوت پنهانی سوره حجر

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۲۷۲ تعداد دانلود : ۱۱۵۵

از دیدگاه بسیاری از مفسران، عبارت «فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ» در آیه نودوچهارم سوره حجر، حاکی از فرمان الهی به پیامبر (ص) در سومین سال بعثت بوده و بر علنی کردن دعوت به اسلام پس از مرحله مخفیانه آن دلالت دارد. مفسران غالباً با تکیه بر معنای واژه ها، استناد به سیاق آیات و بر اساس روایات نقل شده، بر این نظر تأکید می ورزند. این در حالی است که با تأمل در دیگر آیات قرآن، توجه به بحث تاریخ گذاری سوره ها و اشکال های وارد بر احادیث مورد استناد، می توان این دیدگاه را نقد کرد. برخی معتقدند که دعوت رسول خدا (ص) از آغاز نبوت، آشکار، اما با رعایت احتیاط در تشکیل اجتماعات اسلامی برای حفظ جان صحابه بوده است. اما با توجه به سیاق سوره، می توان گفت این آیات به جهت دلداری و تثبیت پیامبر (ص) در ادامه مسیر دعوت نازل شده اند؛ امری که در موارد متعدد دیگری در قرآن کریم مسبوق به سابقه است. علاوه بر این، می توان آیات را با توجه به روحیه مدارای رسول اکرم (ص) و موارد مشابهی که در قرآن آمده، تحلیل کرد.

۳۴۷.

تحلیل عناصر داستانی و بررسی مفاهیم تربیتی قصة ذوالقرنین در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: صدیقه مهدوی کنی فهیمه میری

منبع: سفینه سال دوازدهم بهار ۱۳۹۴ شماره ۴۶ «ویژه قرآن»

کلیدواژه‌ها: قصه حکومت دینی عناصر داستانی سورة کهف حاکم و ذوالقرنین

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر

تعداد بازدید : ۱۴۳۴ تعداد دانلود : ۸۲۲

ذوالقرنین به عنوان شخصیتی قدرتمند و مؤمن در سورة کهف ظاهر شده است. داستان با محوریت شخص او و اقداماتی است که در سفرهای خود انجام می دهد. در این قصه از عناصر داستانی به شیوه ای ادبی و هنری مخصوصاً مکان هایی که ذوالقرنین به آنجا سفر کرده است و گفتگوهایی که با مردم مناطق مختلف داشته است بهره گرفته شده و در غالب آن ها مفاهیم ارزشمندی از صفات کارگزاران حکومتی مانند ایمان، تواضع، و... و وظایف آن ها همچون اجرای عدالت و مدیریت شایسته بیان شده است. مقالة حاضر با هدف نشان دادن ساختار ادبی قصه و فهم عمیق تر آیات آن نگاشته شده که در ابتدا عناصر داستانی قصه مورد تحلیل قرار گرفته و سپس به ویژگی های شخصیتی ذوالقرنین و اقداماتی که وی در فرماندهی خود در مناطق گوناگون و در ارتباط با مردم انجام داده است اشاره شده است.

۳۴۸.

ستایش و نکوهش انسان در قرآن کریم و تفاسیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی کربلایی پازوکی سید صدر الدین طاهری

منبع: سراج منیر سال ششم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: تفسیر انسان قرآن کریم ستایش نکوهش

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۳۶ تعداد دانلود : ۸۰۷

از دیدگاه قرآن کریم، انسان برترین آفریدة الهی است و به همین دلیل، دربارة او فراوان در این کتاب سخن گفته شده است و قضاوت هایی دربارة او و کارهایش صورت گرفته است. با توجّه به اهمیّت انسان شناسی ارزشی و تأثیر آن در رفتار آدمی، در این مقاله قضاوت های قرآن دربارة انسان را در دو گروه، ویژگی های ستایش آمیز و ویژگی های نکوهش آمیز، جمع آوری و طبقه بندی و به اختصار با توجّه به بعضی از تفاسیر شیعه و سنّی، معاصر و متقدّم مقایسه و تحلیل کرده ایم. از منظر قرآن، انسان از چه جهاتی قابل ستایش و از چه نظر سزاوار نکوهش است و در سنجش کمّی وکیفی، نسبت این ابعاد چگونه، و اصالت با کدام یک از این دو ویژگی مهمّ انسان است. پرسش اساسی در این مسئله آن است که حکمت توصیف های دوگانة قرآن از انسان چیست؟ این تحقیق با رویکرد نظری و به شیوة کتابخانه ای و با روش توصیفی و هرمنوتیکی در صدد دریافت دیدگاه قرآن نسبت به پرسش های تحقیق است. از این تحقیق فهمیده شد که تمام غرایز و صفاتی که ذات انسان بر اساس آن سرشته شده (مثبت یا منفی)، لازمة کمال و مقدّمة تعالی و رشد انسان است و اگر بعضی از ویژگی های انسان در آیاتی از قرآن مورد نکوهش قرار گرفته، ناظر به آن جهتی است که انسان آن را در مسیر غیرصحیح و خارج از حدّ اعتدال به کار می گیرد و یا نکوهش نسبی است؛ یعنی وقتی انسان در بعضی از جهات با بعضی از موجودات مقایسه و یا با عظمت الهی سنجیده می شود، صفات نقص به او نسبت داده می شود. بدین ترتیب، چرایی توصیف های دوگانة قرآن از انسان معلوم می گردد و تعارض ظاهری بین آیات ستایش آمیز و نکوهش آمیز برطرف می شود.

۳۴۹.

اصل رحمت در حکمرانی از منظر قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمدجواد ارسطا سید احمد حبیب نژاد

منبع: قرآن، فقه و حقوق اسلامی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: حاکمیت حکمرانی حکومت اسلامی رحمت اخلاق الهی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۵۶ تعداد دانلود : ۱۱۲۵

هر نظریه ای در باب حاکمیت، بر اصول و قواعدی مبتنی است که بنیان های آن نظریه را در ساحات و حوزه های گوناگون مشخص می نماید. در این میان، نظریه اسلام در باب حاکمیت، بر پایه بنیان های وحیانی استوار شده است که از کتاب، سنّت و عقل، قابل استخراج می باشد. یکی از مهم ترین مبانی دیدگاه اسلام در موضوع حاکمیت، اصل رحمت است که به عنوان یک اصل و قاعده، کمتر توجه شده، به ندرت به جنبه های اجتماعی آن و آثاری که در فقه سیاسی و حقوق عمومی بر جای می گذارد، توجه شده است. مقاله حاضر می کوشد با استفاده از آیات قرآن کریم، پس از تبیین مفاد اصل رحمت و ادله آن، به جایگاه محوری این اصل در تعامل خداوند با مخلوقاتش بپردازد و از آنجا لزوم رعایت این اصل به وسیله حاکمان و زمامداران مسلمان را در حوزه های گوناگون تقنین، اجرا و قضا استنتاج نماید و سپس با اشاره به جریان این اصل در لایه های گوناگون حکومت دینی و حتی در رابطه اقشار مختلف مردم با یکدیگر، آثار فقهی و حقوقی آن را بررسی کند.

۳۵۰.

قرآن و فرضیة مشابهت با کلام های بشری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: احمدرضا غایی

منبع: سفینه سال دوازدهم بهار ۱۳۹۴ شماره ۴۶ «ویژه قرآن»

کلیدواژه‌ها: علم ) اصفهانی میرزا مهدی (1303-1365 ق قرآن - حجیت عقل - حجیت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۳۳ تعداد دانلود : ۴۹۰

نقد و بررسی نظریه مشابهت قرآن با کلام بشری موضوع اصلی این نوشتار است. نویسنده در این مورد اشاره می کند که مرادات کلام خدا با مفاهیم ذهنی انسان ها مطابق نیست. در عین حال که ظاهر قرآن قابل فهم مردم است اما مفاهیم دقیق آن به مفسّری از بیرون نیاز دارد. این مطلب به معنای نفی احتجاج و تحدّی قرآن نیست. فراگیری و جاودانگی قرآن نیز اقتضای آن دارد که قرآن دارای باطن و تأویل باشد که مبین این لایه های درونی فقط باید از طرف خدا معرفی شود. نگارنده برای کلام خود به ادلة عقلی و نقلی استناد کرده است.

۳۵۱.

رهبانیت از منظر قرآن

نویسنده: سوسن آل رسول فاطمه مسجدی

منبع: بینات سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۸۵)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۵۸ تعداد دانلود : ۵۹۵

۳۵۲.

تفسیر تطبیقی آیه «لا یمسّه إلاَّ المطهَّرون»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالرحمن باقرزاده

منبع: مطالعات تفسیری سال ششم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: آیه تطهیر لوح محفوظ آیه مس کتاب مکنون

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن احکام فقهی وحقوقی در قرآن

تعداد بازدید : ۳۸۸۵ تعداد دانلود : ۶۹۰

قرآن کریم دارای ظاهر و باطنی است. این ویژگی یکی از علل جاودانی قرآن است و موجب خارج شدن فهم حقیقت و اسرار کامل آن از دسترس عموم شده است. یکی از آیات دال بر این حقیقت آیات 79 77 واقعه است که به آیه مسّ نامبردار است. بررسی منابع تفسیری فریقین نشان دهنده ارتباط وثیق آیه مس با آیه تطهیر است. نتایج تحقیق حاضر بیانگر آن است که برداشت فقهی متداول از آیه مس مبنی بر استفاده حرمت مسّ آیات قرآن بدون طهارت، فاقد دلیل محکم است. بر اساس این آیه شریفه مفسران حقیقی قرآن کسانی هستند که با تمام وجود مطهرشان مخاطب آیات الهی بوده و به مقام عصمت رسیده اند. در عین حال، آنان که از صفای باطن برخوردار و در مسیر سیر و سلوک الی الله گام های مؤثر برداشته و به میزانی از طهارت ظاهر و باطن دست یافته اند، به اندازه ظرفیت وجودی و عظمت روحی و طهارت باطن خود، بهره هایی از آن دریای حقیقت داشته و آن را در اختیار دیگران قرار خواهند داد.

۳۵۳.

تدابیر عام پیشگیری از بزهدیدگی از منظر قرآن و روایات اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمدعلی حاجی ده آبادی ریحانه بهارلویی

منبع: قرآن، فقه و حقوق اسلامی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: بزه دیدگی ظلم ستیزی منابع اسلامی پیشگیری از بزه دیدگی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۵۹ تعداد دانلود : ۸۲۰

بزهدیده شناسی و به خصوص پیشگیری از بزهدیدگی، از مهم ترین مباحث جرم شناسی است که از منظر دینی نیز می تواند مورد بحث قرار گیرد. آیات قرآن کریم و روایات منقول از ائمه معصومبا توجه به علل وقوع بزهدیدگی، به ارائه تدابیری پرداخته اند که کاربست آنها می تواند برای همه افراد جامعه و نه فقط گروهی خاص، پیشگیری از وقوع گونه های مختلف بزهدیدگیِ جسمی، جنسی، مالی، عاطفی و حیثیتی را به دنبال داشته باشد. در نوشتار حاضر، این تدابیر را ذیل عنوان تدابیر عام بررسی خواهیم کرد. آموزه های اسلامی و به خصوص توصیه ها و رهنمودهای قرآنی، افزون بر بهسازی فرهنگ اجتماع، بیشتر بر چگونگی عملکرد اشخاص در ایمن سازی خود یا اموالشان در جهت کاهش موقعیت های مجرمانه و در نهایت، پیشگیری از بزهدیدگی تأکید دارند. تحلیل آیات بی شماری از قرآن و روایات معتبر، امکان ارائه نظریه ها وراهکارهایی در جهت پیشگیری از وقوع بزهدیدگی را به دست می دهد

۳۵۴.

سِیر تحریم خمر و درس های آن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: امیر غنوی

منبع: قرآن، فقه و حقوق اسلامی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: اعتیاد گناه خمر تشریع تدریجی تحول در ذهن و احساس

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۵۷ تعداد دانلود : ۶۹۳

در تحلیل آیات خمر، آنچه تاکنون بیشتر توجه شده، چگونگی تشریع حرمت خمر و بررسی آن از منظر آیات الأحکام بوده است؛ ولی بررسی دوباره این آیات به مثابه طرحی چندمرحلهای در علاج مشکل ابتلای به خمر، تحقیق متفاوتی است که این مقاله گامی در جهت انجام آن می باشد. مهم ترین نتیجه این بررسی کوتاه، نشان دادن ظرافت هایی است که قرآن در جهت ایجاد درگیری ذهنی، تغییر در نگاه و تحول در احساس به خرج داده، گامبهگام زمینه را برای رسیدن مخاطبان به لزوم تحریم و برخورد شدید فراهم کرده است.

۳۵۵.

ازدواج دختر حضرت لوط(ع) با مشرکان؛ با تأکید بر دیدگاه علاّمه طباطبائی

نویسنده: کاووس روحی برندق

منبع: اندیشه علامه طباطبایی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: عصمت ازدواج ضرورت علامه طباطبایی(ره) مشرکان حضرت لوط (ع)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۸۴ تعداد دانلود : ۴۹۰

قرآن کریم با الگوسازی بخش هایی برجسته از زندگی انسان های کامل و گاه تکرار آن در آیات قرآن، درس های آموزنده ای به ما می دهد. در این میان، پاره ای از آیات قرآنی در نگاه نخست، چالش زا و مسئله برانگیز است. یکی از این موارد، شبهه هایی است که عصمت پیامبران را زیر سؤال می برد و از مهم ترین شبهه ها می باشد و یکی از این شبهه ها، سؤالی است که دربارة حضرت لوط(ع) مطرح است و اینکه چگونه ایشان ازدواج با دختران خود را به مشرکان پیشنهاد داده است. این مقاله با در نظر گرفتن آیات مربوط، راهکارهای برون رفت از این شبهه را از دیدگاه مفسّران، به ویژه علاّمه طباطبائی، مورد تحقیق قرار داده است و به این نتیجه دست یافته که از میان برون رفت هایی که در پاسخ به این شبهه ارائه شده، فقط برون رفت مبتنی بر نبودِ تشریع حرمت ازدواج با مشرکان در زمان حضرت لوط(ع) صحیح است و پاسخی موجّه به شمار می آید.

۳۵۶.

پیوند ایمان و محبت در قرآن و عرفان

نویسنده: نسرین حسینی کاشانی

منبع: بینات سال بیست و دوم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۸۸)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۴۲۹

۳۵۷.

مصداق شناسی عبارت «آمّینَ البَیتَ الحَرامَ» در سوره مائده(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: زهرا کلباسی امیر احمدنژاد

منبع: پژوهش های قرآنی سال بیستم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۷۷)

کلیدواژه‌ها: نسخ توبه مسلمانان مکه مشرکان مائده بیت الله الحرام

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۹۱ تعداد دانلود : ۸۱۶

آیه دوم سوره مائده که در ارتباط با احکام حج نازل شده، به مسلمانان فرمان داده تا حرمت زائران بیت الله الحرام را حفظ نموده و نه تنها از هرگونه تعدّی به آنان بپرهیزند، بلکه بر نیکی و احسان به آنان با یکدیگر هم پیمان شوند. اما مفسران در تعیین مصداق «آمّینَ البَیتَ الحَرامَ» اختلاف نموده اند. برخی مراد از این زائران را مسلمانان، برخی مسلمانان و مشرکان، و برخی تنها مشرکان دانسته اند که با هدف زیارت یا تجارت به مکه سفر می کنند. در این میان، گروه اخیر که مشرکان را مراد آیه مذکور دانسته اند، پس از تأمل در دیگر عبارات آیه شریفه و شأن نزول ها، به اقامه قراین درونی و بیرونی مبنی بر اثبات دیدگاه خویش پرداخته اند، اما در خصوص نسخ و یا تخصیص این حکم با برخی آیات سوره توبه و یا ابقای حکم جواز ورود مشرکان به مسجدالحرام اختلاف نظر نموده اند. این نوشتار نیز در ابتدا پس از نقد و بررسی هر دو دیدگاه، مشرکان را به عنوان مصداق «آمّینَ البَیتَ» برگزیده و در ادامه با نقد دلایل نسخ یا تخصیص این آیه، بر ابقای حکم جواز ورود مشرکان غیرحربی به مسجدالحرام تأکید نموده است.

۳۵۸.

بررسی تفسیری حبط عمل درآیه 65 زمر با تاکید بر تفسیر مجمع البیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن مهدی فر

منبع: مطالعات تفسیری سال ششم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: احباط آیه 65 زمر اعمال پیامبران اعمال کافران پیامدهای شرک

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۶۳ تعداد دانلود : ۷۶۴

حبط اعمال یکی از موضوعات مهم کلامی است که در آیات قرآن از جمله آیه شریفه «لَئِنْ أ َشْرَکْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُکَ» به کار رفته است. در این آیه که خطاب به پیامبر اکرم’ و پیامبران پیشین است، شرک به عنوان عامل حبط عمل معرفی شده است. امکان شرک و حبط شدن عمل پیامبران و ناسازگاری آن با عصمت یکی از چالش های پیش روی متکلمان و مفسران بوده است. در رویکرد امامیه احباط مورد نظر معتزله باطل است، از این رو حبط به کار رفته در آیات قرآن معنای متفاوتی با معنای کلامی آن خواهد داشت. عدم تفکیک کاربرد قرآنی آن با آنچه که در میان متکلمان رایج است، چالش های زیادی را در جهت معناشناسی حبط، متعلق حبط و علل حبط ایجاد می کند. این مقاله در تلاش است تا با تحقیق در مفاد آیه فوق و بهره گیری از آراء مفسران به ویژه امین الاسلام طبرسی، دو رویکرد عمده در باره امکان شرک و حبط عمل پیامبران و مومنان بررسی گردد، معنای قرآنی حبط و مغایرت آن با معنای کلامی تبیین گردد و علل حبط، متعلق و چگونگی تعلق آن به اعمال کافران و مشرکان مورد بررسی قرار گیرد.

۳۵۹.

بررسی تفسیری «إتّخاذ أخدان» در آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی رفیعی موحد

منبع: مطالعات تفسیری سال ششم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: تفسیر اجتماعی آیه 5 مائده آیه 25 نساء اتخاذ اخدان فحشای باطنی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۶۶۷ تعداد دانلود : ۱۱۴۴

جامعه دینی امروز در اثر شفاف نبودن یا تبیین نشدن آموزه های قرآن در خصوص مناسبات و روابط اجتماعی یا در اثر غفلت و بی مبالاتی مردم و مسئولان، شاهد سر بر آوردن پدیده جاهلی گرفتن دوست پسر و دوست دختر و شیوع و سوق تدریجی آن به سمت ارزش شدن و تبدیل ناهنجاری به هنجار اجتماعی است. این موضوع نیازمند واکاوی قرآنی است. رابطه دوستی با نامحرم مطابق آیات محکم، بدون نسخ، تخصیص و اختلاف میان مفسران قرآن کریم؛ مانند: «فَانْکِحُوهُنَّ ... مُحْصَناتٍ غَیْرَ مُسافِحاتٍ وَ لا مُتَّخِذاتِ أ َخْدان»، به طور مطلق و با تأکید زیاد، برای همه زمان ها و برای همگان و در هر شرایطی، ناشایست است و نباید محقق شود. سیاست کلی قرآن، پیشگیری و سپس براندازی یا به انزوا راندن این ناهنجاری است. در این باره در مقاله حاضر 24 زمینه بروز این پدیده از منظر تفسیر آیات و پنج راهکار قرآنی برای مبارزه با این ناهنجاری شناسایی و ارائه شده است.

۳۶۰.

واکاوی «تفکر» از منظر قرآن کریم و تبیین جایگاه آن درتر بیت اسلامی

نویسنده: سیده فاطمه طباطبایی

منبع: پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۱

کلیدواژه‌ها: قرآن هستی تفکر تربیت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۴۳ تعداد دانلود : ۵۳۳

انسان مفطور به فطرت خاصی است که او را به سوی اکمال هدایت می نماید، اما درگذر ایام عواملی چون غفلت، معصیت، اخلاق ذمیمه و اعتقادات باطله زنگاری بر آن می نشاند که به سبب آن غرق در حضیض دنیا شده و از هدف غائی اش بازمی ماند؛ بنابراین ارائه راهکار اساسی زنگار زدایی فطرت پاک الهی برای رسیدن به سعادت که غایت تربیت اسلامی است، امری ضروری به نظر می رسد. در این مقاله با روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی و با بهره گیری از قرآن کریم، به واکاوی «تفکر» پرداخته شده و نتایج حاصل مشعر بر این است که انسان در قرآن علاوه بر تعداد آیه های آن،471 مرتبه نیز با کلمات «تفکر»، «تدبر»، «تعقل»، «تذکر»، «نظر» و «بصیرت» و مشتقات آن فراخوان تفکر صورت پذیرفته است و نیز «تفکر در قرآن و هستی» به عنوان اولین و اساسی ترین راهکار تربیتی در زنگار زدایی فطرت پاک الهی ارائه گردیده است؛ چراکه فطرت آدمی بر وجوب تعظیم عظیم، احترام حاضر، شکر منعم، تحمید صاحب کمال و جمال، مفطور است ولی زنگار فطرت این امور را کم رنگ و گاه انسان را در انتخاب مصداق آن به خطا می کشاند؛ اما انسان می تواند با تفکر در عالم هستی زنگار فطرت را بزداید و مصداق واقعی این امور را دریابد و از اعماق قلب متذکر شود که تعظیم خالق عظیم، شکر خداوند منعم، احترام پروردگار حاضر و تسبیح معبود صاحب صفات جمال و کمال، واجب است و این باعث ظهور خودجوش ایمان پایدار، عمل صالح، صفات حمیده و اعتقادات صحیح خواهد شد که هدف و غایت تربیتی اسلامی است.

درخت حوزه‌های تخصصی