درخت حوزه‌های تخصصی

عرفان به عنوان معرفت، حاصل تجربه ای باطنی است که در سنت اسلامی معمولاً از آن به «کشف» و «شهود» و در سنت غربی جدید معمولاً از آن به «تجربه عرفانی» تعبیر می کنند. در فلسفه دین معاصر از «تجربه دینی» نیز بسیار سخن می گویند که نزدیک به تجربه عرفانی است. مباحثی هم که در این دو زمینه مطرح می شود، مشابه است و در مواردی هم پوشانی دارد. گاهی تجربه دینی را امری عام و تجربه عرفانی را قسمی از آن در نظر می گیرند که در این صورت نسبت آنها عام و خاص است. گاهی آنها را دو نوع تجربه متفاوت تلقی می کنند. در این تلقی تجربه عرفانی شهود مستقیم وحدت هستی است؛ اما تجربه دینی، تجربه امر مقدس بدون عنصر یگانگی هستی است. آنچه در این تلقی ها مشترک است، این است که تجربه عرفانی نوع برتر تجربه باطنی و معنوی است. برای شناخت چیستی و حقیقت تجربه عرفانی نخست به مهم ترین ویژگی هایش آن گونه که برخی از پژوهشگران غربی طرح کرده اند، خواهیم پرداخت؛ سپس نکاتی را در باب چیستی تجربه عرفانی خاصه شهود و اقسام آن در عرفان اسلامی طرح می کنیم.

مسأله شر یکی از مهم ترین مسائل فلسفی است که به شکل های مختلف مطرح می شود و به آموزه های دینی نقد وارد می کند. آگوستین و ابن سینا برای فائق آمدن بر این مسأله از راه حل عدمی بودن شرور استفاده کرده اند. اما آیا این را حل می تواند تمامی مصادیق شرور را شامل شود؟ ابن سینا با طرح نظریه عدمی بودن شرور، درصدد حل مسأله در برخی از مصادیق شرور است و برای حل مشکل شرور وجودی، از راه حل نظام احسن استفاده می کند. نظریه آگوستین به دلیل این که همه شرور را عدمی می داند و در عین حال همه آن ها را به «گناه» ارجاع می دهد، غیرواقع بینانه و دارای تعارض درونی است. به نظر می رسد نظریه ابن سینا در حل مسأله شرور به جهت به کارگیری راه حل های مختلف از توفیق بیشتری برخوردار است.

پیشنهاد رویکردهایی که برای تبیین نظریه معرفت به مؤلفه دیگری غیر از توجیه متوسل شده و یا توجیه را از این ساختار حذف کرده اند، مهمترین بخش بدنه معرفت شناسی معاصر را تشکیل می دهد. معرفت شناسی فضیلت محور با تقریر ارنست سوسا از جمله این رویکردها است. در این رویکرد ابداع معنای جدیدی از مؤلفه سوم ساختار معرفت و جایگزینی آن به جای توجیه در سه مرحله صورت گرفته است. این مراحل عبارتند از نقد و حذف توجیه در معنای درون گرایانه آن، رفع اشکالات برون گرایان نسبت به توجیه و ابداع معنای شایستگی باور به جای توجیه.

فیلسوفان و منطق دانان از یکسو، برهان را معطی علم یقینی دائمی میدانند، و از سوی دیگر، علم به ذوسبب را جز از راه سبب آن ممکن نمیدانند. آنان همچنین برهان را به «لم» و «ان مطلق» و «دلیل» تقسیم کرده و معتقدند: دلیل ـ در واقع ـ برهان نبوده و معطی یقین نیست. نیز فیلسوفان از راه علم به ممکنات (معلول) برهانی بر وجود واجب میآورند. بنابراین، اشکال میشود که برهان از راه علم به ممکنات از نوع دلیل است و یقین آور نبوده و اساسا واجب برهان پذیر نیست. برخی از فیلسوفان مانند شیخ الرئیس در پاسخ به این اشکال، برهان «وجوب و امکان» را نوعی برهان لمّی دانسته و برخی دیگر مانند بهمنیار و علّامه طباطبائی آن را برهان انّی مطلق تلقّی کرده اند. صدرالمتألّهین آن را نوعی دلیل یقین آور در برابر دلیلی که یقین آور نیست، دانسته است.

هدف از این مقاله بررسی موانع راه اندازی یا توسعه کسب وکار زنان کارآفرین شهر تهران طی 5 سال گذشته است. این مطالعه از نوع پیمایشی است. برای جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه هم استفاده شده است. با توجه به تعداد محدود زنان کارآفرین در شهر تهران نظرات 60 تن از آنان که مورد تأیید وزارت کار و مراکز و انجمن های زنان کارآفرین بودند، بررسی شد. تحلیل داده ها با کمک نرم افزار SPSS انجام شد و اطلاعات حاصل با استفاده از طیف لیکرت در جدول توزیع فراوانی نشان داده شد. برای رد یا پذیرش فرضیه های تحقیق از آزمون آنالیز واریانس یکطرفه- ANOVA ، group-t-test و برای تعیین هم بستگی متغیرها از آزمون های تحلیلی - نظیر ضریب هم بستگی دو متغیری پیرسون و ضریب رگرسیون- استفاده شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد زنان در راه اندازی یا توسعه کسب و کار خود، بیش از موانع فردی با موانع سازمانی- محیطی مواجه بوده اند. مهم ترین ""مانع فردی"" نپذیرفتن زنان به وسیله جامعه به عنوان فردی کارآفرین است. از بین ""عوامل سازمانی- محیطی"" هم دسترسی دشوار زنان به خدمات آموزشی، منابع مالی، مکان مناسب و خدمات توسعه کسب وکار و هم نبود تناسب سیاست های راهبردی دولت، قوانین و آیین نامه ها با نیازهای زنان، کارایی پایین انجمن های مربوطه و عدم تشویق زنان به کارآفرینی چالش های مهم پیش روی زنان کارآفرین مطرح شده اند. نتایج آزمون فرضیه ها نشان میدهد که از یک سو بین تحصیلات و موانع فردی رابطه معکوس و بین نوع کسب وکار و موانع سازمانی- محیطی، مکان کسب وکار و موانع فردی، نحوه انجام دادن کار و موانع فردی رابطه ای معنا دار وجود دارد. از سوی دیگر، بین داشتن تجربه شکست در کسب وکار با تحصیلات، مکان آغاز و نوع کسب وکار و نحوه انجام دادن کار رابطه ای معنا دار وجود ندارد. از نتایج حاصل شده می­توان به ضرورت توجه بیش تر دولت و نهادهای غیردولتی برای رفع موانع و ایجاد زمینه مناسب در راستای توسعه کارآفرینی، به خصوص کارآفرینی زنان اشاره کرد.