درخت حوزه‌های تخصصی

رشد جمعیت و تخلیه فاضلاب های مختلف باعث افزایش آلودگی منابع آبی، به ویژه آب های سطحی، شده است که این امر منجر به رشد جلبک ها، کاهش اکسیژن محلول و افت کیفیت آب می شود. به دلیل هزینه بر و زمان بر بودن روش های میدانی، فناوری سنجش ازدور به عنوان روشی کارآمد برای پایش کیفیت آب مورد استفاده قرار می گیرد. در این مطالعه، از تصاویر ماهواره ای سنتینل-۲ برای بررسی کیفیت آب دریاچه زریبار و شناسایی منابع آلاینده استفاده شد. ابتدا با اعمال شاخص NDWI، پیکره آبی از سایر عوارض جدا گردید و سپس شاخص NDCI برای برآورد غلظت کلروفیل-آ به کار رفت که دقت آن با داده های زمینی R²=0.90 و RMSE=0.07 ارزیابی شد. همچنین، با استفاده از الگوریتم یادگیری ماشین جنگل تصادفی، کاربری اراضی منطقه در پنج کلاس جنگل، پیکره آبی، مناطق شهری، کشاورزی و ترکیب جنگل و مرتع طبقه بندی شد که دقت کلی 04/92 درصد و ضریب کاپا 78/88 درصد را نشان داد. نتایج حاکی از آن بود که نواحی ساحلی دریاچه به دلیل ورود آبراهه های آلوده، بیش ترین میزان آلودگی را دارند، درحالی که چشمه های کف دریاچه موجب کاهش آلودگی در مرکز آن شده اند. همچنین، قسمت شرقی دریاچه به علت مجاورت با اراضی کشاورزی، تخلیه فاضلاب شهری و فعالیت های تفریحی آلوده تر از سایر بخش ها بود. یافته ها نشان داد که استفاده از تصاویر سنتینل-۲ و الگوریتم های یادگیری ماشین، روشی مؤثر و مقرون به صرفه برای ارزیابی کیفیت منابع آبی است که امکان پایش سریع و دقیق شاخص های کیفی را فراهم کرده و به مدیریت بهتر منابع آبی و کاهش آلودگی کمک می کند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی و مقایسه عملکردی بهداشت محیط بر اساس شاخص المری و سیستم اطلاعات جغرافیایی (Gis) در فضاهای روباز بزرگ مقیاس مجموعه ورزشی انقلاب تهران بود. روش: مطالعه حاضر از نوع توصیفی و به صورت مقطعی و به صورت کمی و کیفی بود که به منظور ارزیابی عملکرد بهداشت محیط با استفاده از روش پرسشنامه ELMERI و سیستم اطلاعات جغرافیایی (Gis) در مجموعه ورزشی انقلاب تهران انجام شد. در روش المری از دو مولفه بهداشت محیط شامل: نظافت، نظم، ترتیب و بهداشت صنعتی توسط کارشناسان HSE و پژوهشگر در فضاهای مذکور بررسی و ارزیابی شدند مبنای سنجش میزان آلاینده ها، براساس شاخص کیفیت هوا (AQI)، تنظیم گردیده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از طریق دستگاه GPS و نقشه های کاربری اراضی شهر تهران از ابزار GIS 10 استفاده شد. یافته ها: در مناطق شمالی مجموعه ورزشی انقلاب غلظت آلاینده pm10 , No2 بیش از سایر مناطق بود. پراکنش آلودگی هوا با آلاینده O3 در قسمت شرق مجموعه انقلاب بیش از سایر ایستگاه ها بود و در غرب ورزشگاه که زمین های گلف و تنیس قرار دارد کمترین میزان را داشت. در روش المری نیز مولفه نظافت، نظم و ترتیب زمین های تنیس شاخص کل 5/83 درصد و در مولفه بهداشت صنعتی شاخص کل 8/78 درصد در وضعیت خوبی قرار گرفته بود. در مولفه نظافت، نظم و ترتیب زمین های گلف شاخص کل 5/82 درصد و در مولفه بهداشت صنعتی زمین های گلف شاخص کل 6/77 درصد و در وضعیت خوبی قرار گرفته بود. نتیجه گیری: میزان بهداشت و شاخص آلایندگی هوای فضاهای بزرگ مقیاس مجموعه انقلاب شامل زمین های تنیس و گلف برای پرسنل و افرادی که در این فضاها فعالیت ورزشی دارند مناسب شناخته شد.

یکی از قوانین نانوشته دنیای تجارت این است که همه کسب وکارها برای جذب مشتری باید قیمتی را انتخاب کنند که یا کمتر، برابر یا کمی بالاتر از قیمت رقبا باشد.هدف از مطالعه حاضر ارائه الگوی راهبردهای قیمت گذاری دراستخر های ورزشی شهر تهران از طریق مکان یابی استخر ها با GIS می باشد .این مطالعه از دسته تحقیقات توصیفی پیمایشی است که به شکل آمیخته (کمی ، کیفی ) انجام شده است .جامعه آماری تحقیق در بخش کیفی شامل (مدیران کسب و کارهای خدماتی ورزشی درجه یک در سطح کشور، مدیران بازاریابی ورزشی فدراسیون های ورزشی و نفر از اساتید بازاریابی ورزشی که پژوهش هایی در زمینه بازاریابی ورزشی و قیمت گذاری داشتند می باشند) پس از انجام ٢٠ مصاحبه با صاحبنظران، با استفاده از روش گلوله برفی کدها به حد اشباع نظری رسیدند .جامعه آماری در بخش کیفی شامل استخر های ورزشی شهر تهران است که شامل 119 استخر ورزشی که 20 استخر برتر به شکل نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و محقق با مراجعه به این استخر ها امکانات آنها را بررسی و ثبت کرد . تجزیه و تحلیل دادهها در بخش کیفی با استفاده از رویکرد گلیزر ودر بخش کمی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفت .در نهایت با انجام فرایند سه گام کدگذاری (باز، انتخابی و نظری ) برای ارائه مدل راهبردهای قیمت گذاری در مراکز ارائه کننده خدمات ورزشی تعداد ١٤٣ کد اولیه بدست آمد که در قالب 61 مفهوم و 6١٠ مقوله اصلی طبقه بندی شدند. با توجه به اینکه مهم ترین مولفه های جلب مشتری قیمت بلیط مراکز خدماتی رفاهی از قبیل استخرها است. مدیران مراکز ارائه کننده خدمات ورزشی تجهیزات و وسایل مورد نیاز را از نظر کیفیت مناسب ، ایمنی و استاندارد، متناسب بودن وسایل با تعداد مراجعه کنندگان توجه ویژه به فضای فیزیکی مراکز ارائه کننده خدمات ورزشی کنترل نمایند و بر اساس خدماتی که به مشتریان ارائه می دهند قیمت گذاری را تدوین کنند.

هدف از پژوهش حاضر مکان یابی امکان ورزشی نوساز براساس معیارهای زیست محیطی با استفاده از نقشه های GIS بود. روش: این تحقیق، به لحاظ هدف از نوع کاربردی؛ و به لحاظ زمان انجام، از نوع مقطعی بود. به لحاظ گردآوری داده ها نیز از نوع ترکیبی (کتابخانه ای – میدانی) بود. مدت زمان اجرای تحقیق 2 سال بوده است (1402-1401). لایه های جغرافیایی با مقیاس 1:25000 از سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح و همچنین استانداری سمنان با ارایه معرفی نامه از سوی دانشگاه، اخذ شد. تیم کارشناسی تحقیق، شامل 28 نفر از خبرگان عرصه های مدیریت شهری، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مدیریت ورزشی، معماری و طراحی شهری و شهرسازی بود. شاخص های موثر بر مکان یابی بهینه فضاها و اماکن ورزشی براساس شاخص های زیست محیطی در شهرها شناسایی شدند. همچنین، به منظور رویهم گذاری لایه ها و معیارهای مکان یابی، از نرم افزار ArcGIS نسخه 9.2 استفاده شد. یافته ها: طبق نتیجه به دست آمده و براسا شاخص های عوامل زیست محیطی نظیر فاصله از جاده ها، مجموعه ورزشی موجود، مناطق صنعتی، ارتفاع منطقه، آلودگی و مقدار AOD، سرعت باد در منطقه و نزدیکی به مرکز شهر برای ساخت اماکن ورزشی حدود 5.36 کیلومتر مربع در شهر از ارزش بالایی برای احداث مجموعه ورزشی جدید برخوردار بود و بعد از آن 12.02 در رتبه دوم قرار گرفت. نتیجه گیری: آلودگی هوا تأثیر منفی بر کیفیت زندگی دارد و ورزش در فضای باز می تواند افسردگی و استرس را کاهش دهد، اما خطر قرارگیری در معرض آلاینده ها را افزایش می دهد. ترکیب ورزش و آلودگی هوا می تواند عملکرد سلامتی و ورزشی را مختل کند. مناطق صنعتی و عمق اپتیکی آلاینده ها (AOD) از عوامل اصلی آلودگی هستند و استفاده از داده های سنجش از دور برای شناسایی آلودگی مؤثر است.

یکی از مهم ترین مشکلات در جوامع بشری یافتن مکانی بهینه برای دفن بهداشتی انواع پسماندها است. هدف از این پژوهش، پهنه بندی عرصه های مناسب برای دفن بهداشتی پسماند شهری در تهران است. بدین منظور از تکنیک AHP و ابزار GIS استفاده شد. در ابتدا فهرست معیارهای موثر شناسایی شد و سپس نسبت به وزن دهی و اولویت بندی معیارها اقدام شد و در نهایت، لایه های اطلاعاتی در محیط GIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که شش دسته معیار شامل فاصله از راه های ارتباطی، فاصله از آبراهه، نقاط بارشی، فاصله از گسل، شیب و کاربری اراضی در مکان یابی مراکز دفن پسماند موثر هستند. طبق مدل سازی صورت گرفته مشخص شد بیشترین وزن با مقدار 41/0 به لایه فاصله از راه های ارتباطی و کم ترین وزن به لایه فاصله از مراکز فضای سبز با مقدار 036/0 اختصاص یافت. در نهایت مطابق با نقشه نهایی بدست آمده مشخص شد قسمت های شمال غربی شهر تهران شامل منطقه 22 شهرداری بیشترین پتانسیل را جهت احداث مراکز دفن پسماند از خود نشان دادند.

پژوهش حاضر به دو روش پرسشنامه ای و نقشه GIS صورت پذیرفت. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، بر اساس زمان حال نگر، بر اساس محتوا توصیفی است که به شکل میدانی انجام شد. جامعه تحقیق حاضر اماکن ورزشی موجود در بوستان های باغ فاتح، مجموعه انقلاب کرج و بوستان پامچال شهر کرج بود. در روش اول با استفاده از روش تحلیل شبکه (ANP) اولویت بندی ها انجام شد که این روش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته بین 200 دانشجوی تربیت بدنی که سابقه تمرین در سالن های ورزشی برای حداقل برای 6 ماه داشتند توزیع و جمع آوری شد و در بخش دوم به بررسی ایمنی و زلزله در اماکن ورزشی مذکور با استفاده از نقشه GIS پرداخته شد. یافته ها: با انطباق این اماکن با پهنه بندی خطر می توان متوجه شد که بیشتر این امکان در مناطق با خطر متوسط تا زیاد قرار دارند و با توجه به اینکه کرج در منطقه خطرناکی از نظر زلزله قرار دارد، صورتی که زلزله رخ بدهد این مناطق تحت تاثیر قرار می گیرند. همچنین نتایج آزمون های ANP و RP هر شاخص بر اساس مقایسه های زوجی نشان می دهد، وزن تجهیزات 23/0، فضا 16/0، محیط کار 13/0، عدم آموزش 12/0، دسترسی 087/0، بهداشت 078/0 و ایمنی امکانات بهداشتی 070/0 بود. همچنین، نرخ سازگاری برابر با 001/0 بود که کمتر از معیار 1/0 بودند. نتیجه گیری: با توجه به مطالعات میدانی و نقشه های جغرافیایی GIS مشخص شد که اماکن ورزشی انقلاب کرج، بوستان های فاتح و پامچال در مناطق زلزله خیز قرار دارند ولی مدل ایمنی ANP و AR ساختار و تجهیزات ورزشی این اماکن را در وضعیت خوب نشان داد.

امروزه علی رغم پیشرفت های علمی بشر پدیده های طبیعی به طور کامل بر انسان ها شناخته نشده. سکونت گاه های انسانی همواره مورد تهدید این عوارض ژئومورفولوژیک بوده است.ایران در یکی از زلزله خیزترین نقاط جهان قرار گرفته و لازم است که همواره اقداماتی جهت مقابله و برخوردی منطقی در به حداقل رساندن ابعاد فاجعه آمیز چنین رخدادی صورت گیرد. منطق شهری و به ویژه بافت های فرسوده نیز مستثنی نبوده و همواره سرنوشت و فرجام آن ها در پس هر حادثه طبیعی و غیر طبیعی، در معرض فاجعه هایی جبران نا پذیر می باشد.در شهر تراکم جمعیت و ثروت مساله اصلی را تشکیل می دهد و به عنوان مراکز تجمع سرمایه مادی و انسانی در زمان جنگ به هدفی عمده برای دشمن تبدیل می شوند که حمله به آنها خسارات فراوانی را پدید می آورد و بدون تردید کشتار انسان ها مهمترین معلول جنگ شهرهاست. هدف قرار گرفتن شهرها و آسیب رسانی به زیرساخت های شهری به منظور تضعیف روحیه و وارد آوردن صدمات اقتصادی و از هم گسیختگی نظام اجتماعی انجام می گیرد از سویی دیگر شهروندان یک کشور را افرادی تشکیل می دهند که نمی توان همه آنها را نیروی جنگی فعال به حساب آورد مانند کودکان، نوجوانان، زنان و افراد مسن . آسیب های ناشی از حمله به زیرساخت ها همواره علاوه بر غافل گیری مسئولان، هزینه های زیادی را تحمیل کرده و برای تبدیل شدن به انواع دیگر آسیب ها اعم از سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را دارا می باشد . در مناطق شهری، صدمات جنگی شامل ترکیبی از ویرانه های کالبدی و اختلال در عملکرد عناصر شهری است. انهدام سازه ها و ساختمان ها، شبکه راه ها و دسترسی ها، تاسیسات اساسی مخازن آب، نیروگاه ها، خطوط ارتباطی تلفن، برق، آب و گاز و ... از آن جمله هستند بنابراین برنامه ریزی کارآمد در زمینه امنیت شهری براساس رویکرد پدافندغیرعامل، هنگام وقوع بحران های انسانی و طبیعی در شهرها می تواند تلفات جانی و مالی را به حداقل برسااند .

در دهه های اخیر رخداد امواج گرم در حال افزایش بوده و این می تواند از اثرات انسانی ناشی شده باشد. در این پژوهش با ارائه تعریف مشخص از آستانه موج گرم، الگوی مکانی آن در استان گیلان بررسی گردید. داده های دمای حداکثر از تارنمای ECMWF با تفکیک مکانی و ابعاد در مقیاس روزانه بمدت 40 سال (1981 تا 2020) دریافتشد. سپس با اعمال آستانه صدک 90ام و توالی 3 روزه بر روی دمای حداکثر روزانه، امواج گرم شناسایی و فراوانی رخداد آنها با توالی 3، 6، 9 تا 30 روزه شمارش شد. در این راستا، از شاخص آمار مکانی I موران جهانی و محلی و آزمون t تک نمونه ای برای شناسایی نوع الگو، رفتار زمانی و مکانی و فراوانی-شدت امواج گرم استفاده شد. نتایج نشان داد الگوی کلی فراوانی رخداد امواج گرم در تمامی طول موج ها از نوع خوشه ای بوده و رفتار غیرتصادفی بر آنها حاکم است. همچنین نتایج آماره I موران محلی بیانگر آن است که الگوی HH (بالا-بالا)و LL (پایین-پایین) در بیشتر امواج گرم با توالی های 3 تا n روزه وجود دارد و تعداد پهنه های حاوی الگوهای فوق در امواج کوتاه مدت بیشتر از امواج بلندمدت هستند. به عبارت دیگر، الگوی مکانی امواج گرم در طول موج های بلندتر نیز همگن بوده و کل استان از لحاظ فراوانی رخداد آنها دارای رفتار تصادفی است. در این راستا، آزمون t تک نمونه ای فراوانی رخداد امواج گرم نیز رفتار غالب غیرتصادفی در توالی های کوتامدت و رفتار تصادفی در توالی های بلند مدت را تایید می کند.

برنامه ریزی و مدیریت شهری نیازمند نگرش سیستماتیک و همه جانبه به ابعاد مختلف شهر است. یکی از ابعاد شهری که در صورت عدم مدیریت صحیح باعث ایجاد اختلال در محیط جغرافیایی شهر می شود. مدیریت و مکانیابی دفع پسماند های شهری می باشد. در دهه های اخیر رشد بی رویه جمعیت و توسعه شهر نشینی موجب بروز انواع ناسازگاری های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی نظیر تولید انواع پسماند های جامد شهری شده است که دفن غیر اصولی آن را به دنبال داشته است. به طوری که امروزه چگونگی دفن، مکانیابی و مدیریت صحیح محل دفن زباله های جامد به عنوان یکی از معضلات زیست محیطی شهری تبدیل شده است. بنابراین یافتن محل مناسب برای این مهم از اهداف اصلی و اولیه طرح های توسعه شهری جهت نیل به توسعه پایدار می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، نظری-کاربردی و از لحاظ روش مطالعه توصیفی-تحلیلی و هدف آن مکانیابی محل دفن پسماند های شهر ایذه با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی می باشد. هدف از این پژوهش مکانیابی محل دفن پسماند شهری ایذه با استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره است ابتدا با گردآوری اطلاعات پایه، نقشه ها و تصاویر ماهواره ای مورد نیاز، چندین لایه اطلاعاتی بر مبنای شاخص های ژئومورفولوژیکی، اقلیمی، زیست محیطی و اقتصادی ایجاد می شود این لایه ها عبارت است از شیب، شکل زمین، لیتولوژی، گسل، آب های سطحی، آب های زیرسطحی، عمق سطح ایستایی، مناطق متأثر از باد، مناطق تحت حفاظت، شهر و جهات توسعه ی آن خطوط انتقال نیرو، زمین های زراعی و حساس از نظر زیست محیطی و در نهایت نقشه کاربری اراضی می باشند لایه های مذکور از نقشه های موجود در محیط gis تهیه و تولید شده سپس با استفاده از داده های ماهواره ای و عملیات می دانی به روز می گردند و تحلیل ها مبتنی بر لایه های ایجاد شده صورت می گیرد و مکان های پیشنهادی ارائه می گردد.

آلودگی خاک به فلزات سنگین از چالشهای مهم زیست محیطی است که از فعالیت های انسانی مانند صنایع، کشاورزی، حمل و نقل ناشی می شود. هدف از این پژوهش منشایابی فلزات سنگین در خاک های مناطق صنعتی بود که در آن به ارزیابی آلودگی خاک منطقه گیلاوند توسط فلزات سنگین کروم، نیکل و کادمیوم پرداخته شد. شاخص های غنی شدگی (EF)، ضریب آلودگی (PI) و شاخص زمین انباشتگی (Igeo) برای تحلیل 10 نقطه نمونه برداری استفاده شدند. سپس توزیع مکانی فلزات سنگین با کمک GIS درونیابی شد. نتایج شاخص EF نشان داد که کادمیوم با مقادیر 8.2 تا 9.4 بیشترین غنی شدگی را دارد، در حالی که کروم و نیکل در محدوده 3.5 تا 8.1 و 2.7 تا 6.5 قرار گرفتند. شاخص PI نیز آلودگی شدید تا بسیار شدید را برای کادمیوم در نقاط 1، 4 و 5 (مقادیر 4.5 تا 4.9) تأیید کرد. شاخص Igeo بالاترین آلودگی را برای کادمیوم در نقاط 4 و 9 (3.7 و 3.6) نشان داد. تحلیل GIS توزیع مکانی آلودگی را مشخص کرد و مناطق بحرانی را شناسایی نمود. این نتایج تأثیر مستقیم فعالیت های صنعتی، به ویژه کارگاه های آبکاری فلزات، را بر افزایش آلودگی خاک نشان داد. پیشنهادات شامل محدودسازی فعالیت های آلاینده، استفاده از فناوری های تصفیه نوین و ایجاد کمربند سبز برای کاهش آلودگی است. یافته ها می توانند در مدیریت زیست محیطی و کاهش آلودگی خاک منطقه مؤثر باشند.

آب های زیرزمینی یکی از منابع اصلی تأمین آب شیرین کره زمین محسوب می شوند. امروزه باتوجه به رشد جمعیت و روش های نوین آبیاری، پدیده تغییر کاربری اراضی به سرعت در حال افزایش است که اثرات منفی بر این منابع ارزشمند دارد. وابستگی بالا به منابع آب زیرزمینی در ایران و تعادل بخشی به این منبع مهم، موجب شد تا پژوهش حاضر به رابطه تغییرات کاربری اراضی بر سطح تراز آب زیرزمینی دشت آبخوان اسلام آباد در بازه زمانی 28 ساله در دو دوره (دوره اول: 1374-1378و دوره دوم: 1398-1402) بپردازد. در ابتدا با استفاده از تصاویر ماهواره لندست-5 و لندست-8 پوشش اراضی منطقه مطالعاتی را با الگوریتم جنگل تصادفی در 5 کلاس (کشاورزی دیم، کشاورزی آبی، مناطق ساخته شده، پیکره آبی و اراضی بایر) طبقه بندی گردید. سپس با بهره گیری از آمار چاه های مشاهده ای نقشه های پهنه بندی سطح تراز آب زیرزمینی در نرم افزارArcMap با ابزار درونیابی IDW تهیه شدند. در نهایت نتایج تغییرات کاربری اراضی با سطح تراز آب زیرزمینی مقایسه شد. نتایج نشان داد کاربری کشاورزی دیم در دوره دوم 33/15 درصد کاهش یافته که از این میزان، 79/12 درصد به کاربری کشاورزی آبی تبدیل شده و بیشتر در بخش های مرکزی حوضه اتفاق افتاده است. کاربری ساخته شده رشد 47/2 درصدی داشته که بیشتر آن مربوط به شهر اسلام آباد است. پهنه آبی به میزان 3/0 درصد کاهش و اراضی بایر 10/0 درصد افزایش مساحت داشته است. سطح تراز آب زیرزمینی در بازه مطالعاتی روند نزولی داشته به گونه ای که در نواحی مرکزی سطح تراز آب زیرزمینی از 14 متر در دوره اول با 18 و 27 متر در این دوره جایگزین شده است در این نواحی کاربری کشاورزی دیم به کاربری کشاورزی آبی تغییر یافته است. در مناطق شمالی حوضه نیز کاهش سطح تراز آب زیرزمینی به دلیل گسترش کاربری ساخته شده (شهر اسلام آباد) اتفاق افتاده است.