اسلام آباد

در حالی که مقوله سکونتگاه های خودرو، بخش عمده ای از ادبیات شهرسازی را در سالهای اخیر به خود اختصاص داده است، پرداختن به وجوه مختلف این سکونتگاه ها، نیازمند پژوهش فراوان است. در این میان، یکی از مباحث مهم در موضوع شهرسازی، توجه به فضاهای عمومی است؛ فضاهایی که نقش عمده ای را در تعامل بخشی، اجتماع پذیری، ایجاد شادابی و سرزندگی در یک محله می توانند بازی کنند. این فضاها می توانند در سکونتگاههای خودرو همان نقشی را برعهده بگیرند که در فضاهای عمومی بافتهای مرسوم شهری، بر عهده آنهاست. دو سکونتگاه خودروی اسلام آباد و ده ونک، همچون جزیره ای در دل شهر تهران هستند که دارای فضاهای عمومی کم و بیش پررونق هستند. یافته های تحقیق نشان می دهد، کیفیت فضاهای عمومی محله ده ونک به طور کلی بهتر از محله اسلام آباد است. در عین حال، به رغم ادعای وجود قدرت همیاری و مشارکتی بالا در ساکنان سکونتگاه های خودرو، در فضاهای عمومی دو سکونتگاه اسلام آباد و ده ونک، کمتر چنین مفهومی به چشم می خورد. تنها در فضاهای مذهبی این دو سکونتگاه، اجتماع پذیری، مشارکت و قدرت اجتماعی به وضوح دیده می شود. در واقع، ساکنان این دو سکونتگاه خودرو، به لحاظ پیشینه اجتماعی و فرهنگی خود، روحیات مذهبی و درون گرایی خود را در فضاهای مطمینی مثل فضاهای داخلی و پیرامونی امامزاده، مساجد و هیأت های مذهبی ابراز می کنند. بروز این رفتار، با توجه به احساس ناامنی ساکنان در فضاهای برون گراتری مثل خیابان یا میدان، قابل توجیه است. در این حالت، مدیریت شهری به منظور اجرای بهتر طرح های توانمندسازی و نوسازی، باید ابتدا سرمایه گذاری مشخصی برای ارتقای کالبدی و کیفی فضاهای عمومی این دو سکونتگاه، بخصوص فضاهای مذهبی آنها اختصاص دهد تا از این طریق، اعتماد ساکنان به شهرداری و مدیریت شهری جلب و در آینده، فرصت مناسبی برای ارتقای سایر فضاهای عمومی این دو سکونتگاه ایجاد شود.

اجرای هر طرح و برنامه ای درشهرها مراحل متعددی دارد .مراحلی که از مطالعات توصیفی، شناخت دقیق از منطقه، اولویت های ساکنان، ظرفیت های منطقه یا محل، نحوه و میزان مشارکت مردم را شامل شده و پس از این مراحل است که برنامه ریزان اقدام به تهیه برنامه کرده و مجریان آن را به صورت عملیاتی در می آورند. در این میان، برنامه ریزی در مقیاس کوچک شهر (محله) همراه با استفاده از نیروها و پتانسیل محلی و مشارکت و شریک قرار دادن مردم در روند تهیه و اجرای طرح ها می تواند گامی مؤثر در افزایش پایداری شهر وحذف چهره نامطلوب زندگی از محلات شهر، بویژه محلات اسکان غیر رسمی باشد، چرا که مصرف کنندگان نهایی طرح ها مردم هستند و به همین جهت، شریک کردن آنان در فرایند برنامه ریزی موجبات کارایی بیشتر طرح ها را فراهم آورده، در نتیجه نوید محله خوب، شهر خوب، کشور خوب را خواهد داد. این مقاله با مطالعه یکی از محلات اسکان غیررسمی شهر زنجان(محله اسلام آباد)به بررسی و سنجش قابلیت های محله در پیاده کردن برنامه ریزی مردم محور وارائه راهبردهای مورد نظر برنامه ریزی پرداخته است. در این مقاله با مطالعه میدانی و کتابخانه ای این نتیجه حاصل شد که رویکرد مردم محوری در برنامه ریزی شهری در شرایط موجود شهرهای ایران با تکیه بر پتانسیل های مشارکتی مردم در محلات شهری (بویژه محلات اسکان غیررسمی ) نفش مهمی در افزایش پایداری برنامه ریزی و پایداری شهر دارد.

این پژوهش با هدف تحلیل سازمان فضایی جرایم شرارت و درگیری در منطقه اسلام آباد شهر زنجان و شناسایی الگوهای مکانی و عوامل تسهیل کننده ارتکاب این جرایم و به منظور مقابله و کنترل محدوده های آلوده به این جرایم، با استفاده از مدل های آماری و سامانه اطلاعات جغرافیایی GIS انجام یافته است. روش پژوهش تحلیلی و تطبیقی است و برای شناسایی الگوهای فضایی توزیع جرایم در سطح شهر از آزمون مرکز متوسط، بیضی انحراف معیار، آزمون خوشه بندی، شاخص های نزدیک ترین همسایه و آزمون تراکم کرنل استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش تمامی جرایم شرارت و درگیری است که در دوره زمانی یکساله در محدوده اسلام آباد شهر زنجان به وقوع پیوسته است. یافته ها نشان می دهد جرایم شرارت و درگیری با تعداد 62 مورد معادل 19.31 درصد کل جرایم ارتکابی منطقه اسلام آباد طی دوره مورد مطالعه رتبه نخست را به خود اختصاص داده است و توزیع این بزه در سطح منطقه اسلام آباد از الگوی خوشه ای و متمرکز پیروی می کند. همچنین بین تراکم جمعیت در این محدوده و نرخ وقوع بزهکاری در آن رابطه مستقیم وجود دارد.

ناهنجاری و ناپایداری اسکان و سکونت اگرچه ریشه ای دیرپا در سرزمین ما دارد اما تظاهر آن در اشکال حاشیه نشینی، اسکان غیررسمی، کانون های خودرو و اسکان غیرقانونی و نامتعارف به عنوان محصول شرایط جدید شهرنشینی در کشور است به طوری که بیش از 50 درصد ساکنان شهرهای کم درآمد و 20 درصد ساکنان کشورهای با درآمد متوسط را نیز به خود اختصاص داده اند. این پدیده به شیوه فعلی و مرسوم در ایران از دهه 1320 آغاز و تا اواخر دهه 1350 به شدت نسبتاً زیادی روند گسترش خود را طی نموده است. هدف این پژوهش بررسی فرآیند شکل گیری اسکان غیررسمی در منطقه اسلام آباد و در نهایت بررسی نتایج طرح تخریب و پاک سازی منطقه بعد از گذشت دو دهه از ابتدای اجرای طرح است. نوع پژوهش کاربردی و روش آن تحلیلی – توصیفی و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای، اسنادی و میدانی بوده و جهت نمایش روند انجام طرح از تصاویر ماهواره ای دوره ای استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که اسکان غیررسمی در منطقه اسلام آباد از سال 1311 با ثبت تپه مرادآب به عنوان مرتع مشاع قریه بیلقان و با هجوم مهاجران با ریشه روستایی به آن شکل گرفته و از سال 1347 با اعلام تپه به عنوان اراضی ملی از سوی وزارت منابع طبیعی منطقه مستعد شکل گیری سکونتگاهی غیررسمی شده است. طرح تخریب و پاک سازی منطقه نیز از سال 1374 برای محدوده 72 هکتاری منطقه آغاز شده است و تا پایان سال 1391 تعداد 3978 واحد تخریب شده است که 715 واحد آن در دهه اول و تعداد 3182 واحد آن در دهه دوم تخریب و پاک سازی شده اند. با گذشت 17 سال از شروع طرح تعداد 14512 نفر تا سال 1380 و تعداد 15056 نفر در دهه دوم که جمعاً 29568 نفر از منطقه اسلام آباد منتقل شده اند.

ﺍﺯﺩیﺎﺩ ﺟﻤﻌیﺖ، ﺗﺮﺍﮐﻢ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻭ ﺻﻨﻌﺘی ﺷﺪﻥ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑیﺸﺘﺮ ﺟﻮﺍﻣﻊ، ﭘیﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﺜﺒﺖ ﻭ ﻣﻨﻔی به ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺭد. ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﭘیﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻘﺒﻮﻟیﺖ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻭ ﭘیﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﻨﻔی ﻣﺘﻮﻟی ﮐﻤﺘﺮی ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﭘیﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﻨﻔی پدیده های ﻓﻮﻕﺍﻟﺬﮐﺮ ﺑﺎﺭی سنگین تر ﺍﺯ ﭘیﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﺜﺒﺖ بر ﺩﻭﺵ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣیﮔﺬﺍﺭﻧﺪ. ﺟﺮﻡ ﭘیﺎﻣﺪی ﻣﻨﻔی ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺭﻓﺎﻩ ﺍﻓﺮﺍﺩ، ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎ ﻭ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺗﺄﺛیﺮ گذار است. هدف این پژوهش تحلیل رابطة بین تراکم جمعیت با نرخ وقوع جرایم ارتکابی در منطقه اسلام آباد است روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. برای تحلیل رابطه جرم و تراکم جمعیت از سامانه اطلاعات جغرافیایی و نرم افزارهای جانبی Crime Analysis و Case استفاده شده است. جامعه آماری مجموعه جرایم ارتکابی است که در دوره زمانی یک ساله در محدوده منطقه اسلام آباد به وقوع پیوسته است. یافته های پژوهش نشان می دهد منطقه اسکان غیررسمی اسلام آباد یکی از مهمترین کانون های جرم خیز در شهر زنجان است و توزیع فضایی جرایم در این منطقه از الگوی خوشه ای و متمرکز پیروی می کند. از میان 321 فقره جرم ارتکابی در منطقه اسلام آباد بزه شرارت با 19.31 و درگیری و بزه سوء مصرف و اعتیاد به مواد مخدر با 19.31 درصد کل جرایم ارتکابی در این محدوده بیشترین فراوانی را دارا هستند. در مقابل بزه کیف زنی و جیب بری با 0.6 درصد جرایم ارتکابی دارای کمترین فراوانی در بین سایر جرایم است. همچنین ارتباط معناداری بین بالا بودن تراکم و ازدحام جمعیت و افزایش ناهنجاری های اجتماعی در منطقه اسلام آباد مشاهده می گردد. به گونه ای که تراکم نسبی جمعیت در این منطقه422 نفر در هکتار سکونت دارند، این در حالی است که تراکم نسبی جمعیت در شهر زنجان 69 نفر در هکتار است. بنابراین، تراکم نسبی جمعیت در منطقه اسلام آباد 6 برابر بیشتر از متوسط تراکم جمعیت در سایر بخش های شهر زنجان است و به همان میزان نرخ وقوع بزهکاری نیز در این منطقه نسبت به سایر بخش های شهر بیشتر است.

امروزه کیفیت زندگی به عنوان یکی از مؤلفه های توسعه، ابعاد گوناگونی را در برگرفته است، شکل گیری و گسترش سکونتگاه های غیررسمی، ابعاد مختلف کیفیت زندگی را به چالش کشانده و پیامدهای ناگواری را برای شهرها در پی داشته است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی ابعاد مختلف کیفیت زندگی شهری در سکونتگاه های غیررسمی بوده است. جامعه آماری تحقیق، شهر زنجان و محدوده موردمطالعه، دو منطقه اسکان غیررسمی اسلام آباد و بیسیم است. نوع تحقیق کاربردی بوده و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی است، شیوه گردآوری اطلاعات به دو روش اسنادی و مشاهده میدانی انجام گردیده است، در زمینه مشاهده میدانی، پرسشنامه توزیع و جمع آوری شده است. مبنای تهیه پرسشنامه، تعیین تعداد 13 شاخص در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی کیفیت زندگی بوده است. روایی پرسشنامه طبق نظر صاحب نظران تأیید گردیده و برای ارزیابی پایایی آن از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شده که ضریب (0.751) به دست آمده است. نمونه گیری به صورت تصادفی و تعداد نمونه برای هر منطقه، 80 نفر بوده است. جهت تجزیه وتحلیل داده های پژوهش از آزمون های آماری یومن- ویتنی، ضریب همبستگی اسپیرمن و روش های تعیین مرکزیت استفاده گردیده است، نتایج حاصل از تحقیق مبین آن بوده که سطح کیفیت زندگی شهری در ابعاد مختلف در منطقه اسلام آباد بالاتر از منطقه بیسیم بوده و درنتیجه ساکنین منطقه اسکان غیررسمی اسلام آباد، از سطح رضایتمندی بیشتری نسبت به ساکنین منطقه بیسیم برخوردار بوده اند، همچنین ابعاد مختلف کیفیت زندگی در دو منطقه دارای رابطه معنادار و مستقیم باهمدیگر بوده اند، به طوری که با افزایش سطح نارضایتی های اقتصادی، عدم رضایت از دیگر ابعاد نیز بیشتر شده است.

هدف مطالعه حاضر، ارزیابی کیفیت خدمات مدیریت شهری در مناطق حاشیه نشین شهری است. این پژوهش با استفاده از مدل سروکوال انجام گرفت و در آن، به این پرسش پاسخ داده شد که آیا عملکرد مدیریت شهری در محدوده مورد مطالعه براساس مدل سروکوال در قالب پنج بعد محسوسات، قابلیت اطمینان، اعتماد، پاسخگویی و همدلی موفق عمل کرده است. پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است و در سال 1396 در محله اسلام آباد شهر کرج انجام شد. جامعه آماری این مطالعه شامل تمامی ساکنان محدوده مذکور است و حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان، 328 نفر به دست آمد. ابزار اصلی این پژوهش، پرسشنامه مبنی بر مدل سروکوال است. تجزیه و تحلیل داده ها به وسیله نرم افزار آماری SPSS انجام شد و براساس نوع متغیرهای پژوهش، از روش های آمار ناپارامتریک استفاده شد. به منظور سنجش پایایی پرسشنامه ها، ضریب آلفای کرونباخ به کار رفت. ضریب مورد محاسبه با استفاده از نرم افزار آماری SPSS، 72/0 به دست آمد که نشانگر روایی و پایایی پرسشنامه هاست. همچنین در تحلیل های آماری، از آزمون های ناپارامتریک، ویلکاکسون، فریدمن و آزمون T استفاده شد. براساس نتایج، میان سطح رضایتمندی افراد مورد مطالعه و ویژگی های فردی، تفاوت معنا داری وجود دارد که این امر بر احساس رضایت آن ها از کیفیت خدمات شهری بسیار تأثیرگذار است. همچنین افزایش سطح سواد شهروندان، سطح انتظارات آن ها را افزایش داده است. در تمامی ابعاد کیفیت خدمات، میان انتظارات و ادراک های پاسخگویان شکاف وجود دارد. شکاف موجود در بعد پاسخگویی (33/3-) نشان می دهد شهروندان برای انتقال نظرات و پیشنهادهای خود درباره مسائل مختلف عمرانی، اجتماعی و اقتصادی در سطح محله های شهری، همچنین انتقاد از این مقوله ها دسترسی آسانی به مدیریت شهری ندارند. در ابعاد ضمانت که به عواملی از قبیل ایجاد اطمینان در میان شهروندان مربوط است، انتظارات آن ها کمتر برآورده می شود و تأثیر این عوامل احتمالی برای بیان شکاف انتظارات ادراک های پاسخگویان کاملاً مشهود است.

بهبود کیفیت زندگی در یک مکان خاص یا برای اشخاص و گروه های خاص همواره کانون اصلی توجه برنامه ریزان بوده است. در واقع بهبود کیفیت زندگی در هر جامعه ای، یکی از مهم ترین اهداف سیاست های عمومی آن جامعه می باشد. در سال های اخیر مطالعات پیرامون کیفیت زندگی به طور عمده بر ماهیت شهری تمرکز کرده و بحث بر روی کیفیت زندگی شهری در میان تحقیقات و مطالعات تجربی رواج یافته است. امروزه با افزایش مهاجران به شهرهای بزرگ جهت دستیابی به شغل و وضعیت بهتر اقتصادی و به دلیل عدم توانایی اسکان در بخش های رسمی شهری به قسمت های حاشیه ای شهرها و سکونتگاه های غیررسمی متوسل می شوند. در این قسمت از شهرها زیرساخت های لازم شهری فراهم نبوده و ساکنان این مناطق از کیفیت زندگی مطلوبی برخوردار نیستند این مشکل در کلان شهر تهران هم در محلات مختلف وجود دارد؛ بنابراین، ضروری است در این سکونتگاه ها میزان رضایت از کیفیت زندگی مورد بررسی قرار گرفته و مهم ترین عوامل نارضایتی شناسایی شده و برای برطرف کردن این موارد اقدام گردد. در این تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون t  تک نمونه ای و رگرسیون چند خطی بهره برده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بیشترین نارضایتی از عوامل اقتصادی و امنیتی در محله مورد نظر می باشد؛ همچنین، تحلیل ها نشان می دهد که عوامل کالبدی و خدمات و دسترسی بیشترین تأثیر ذهنی را بر کیفیت زندگی می گذارد.

توسعه و رشد شهرنشینی در طی سال های اخیر از عوامل تغییرات کاربری های اراضی بوده است. در این تحقیق به پایش تغییرات کاربری اراضی محدوده شهری اسلام آباد غرب و روند توسعه کاربری سکونتگاهی به سمت مناطق مخاطره آفرین پرداخته شده است. در این تحقیق از تصاویر ماهواره ای (لندست 4، 7 و 8) سال های 1990، 2000، 2010 و 2018 استفاده شده است که پس از تهیه نقشه کاربری اراضی در نرم افزار ENVI، با استفاده از نرم افزار IDRISI تغییرات صورت گرفته آنالیز شده است و همچنین با استفاده از مدل LCM روند توسعه نواحی سکونتگاهی برای سال های 2035 و 2050 پیش بینی شده است و در نهایت روند توسعه نواحی سکونتگاهی در مناطق مخاطره آفرین مورد ارزیابی قرار گرفته شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که در طی دوره زمانی 28 ساله (از سال 1990 تا 2018)، کاربری سکونتگاهی از 7/7 کیلومترمربع در سال 1990 به 8/13 کیلومترمربع در سال 2018 افزایش یافته است و همچنین نتیجه پیش بینی روند تغییرات نواحی سکونتگاهی بیانگر این است که این نواحی تا سال 2035 و 2050 به ترتیب به 5/16 و 7/18 کیلومترمربع افزایش خواهند یافت. به علاوه، نتایج ارزیابی روند توسعه نواحی سکونتگاهی به سمت مناطق مخاطره آفرین بیانگر این است که از مجموع وسعت کل نواحی سکونتگاهی در سال 1990 حدود 9/. کیلومترمربع در محدوده مناطق مخاطره آفرین بوده است که این میزان برای سال های 2000، 2010 و 2018 به ترتیب به 5/1، 9/1 و 6/2 کیلومترمربع افزایش یافته است که بیش ترین مقدار آن مربوط به نواحی شمالی محدوده شهری اسلام آباد بوده است.

ابعاد مشارکت شهری امروزه به یکی از اجزای لاینفک سیستم های مدیریت شهری مبدل شده است. در این میان میزان مشارکت ساکنین سکونتگاه های خودروی شهری بیش از ساکنین سایر نقاط شهری حائز اهمیت می باشد. چراکه ساکنین سکونتگاه های غیررسمی دارای روحیه اجتماع پذیری بالایی بوده و به تبع آن علاقه مند به مشارکت در امور محله خود می باشند. از این حیث پژوهش حاضر، به سنجش و رتبه بندی ابعاد مشارکت ساکنین سکونتگاه های غیررسمی کلانشهر تهران با مطالعه موردی محله اسلام آباد پرداخته است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی بوده و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS16 و جهت آزمودن فرضیات از آزمون های آماری فریدمن، کروسکال والیس و مان-ویتنی بهره گیری شده است. داده های پژوهش با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و بررسی میدانی گردآوری شده و حجم نمونه هم طبق فرمول کوکران معادل 370 نفر برآورده شده است. شاخص های تعیین شده در این پژوهش به ترتیب شاخص "روحی-روانی"، "اجتماعی"، "اقتصادی" و "مدیریتی" هستند. نتایج تحلیل داده ها و پرسش نامه ها حاکی از آن است که از نظر ساکنین محله اسلام آباد تهران در میان مؤلفه های مورد مطالعه، مؤلفه "مدیریتی" بیشترین اهمیت را دارد و در میان شاخص های مورد مطالعه، شاخص "میزان استرس و فشارهای روانی" دارای بیشترین اهمیت می باشد و همچنین از نتایج دیگر پژوهش می توان به عدم وجود رابطه میان وضعیت تحصیلات و وضعیت تأهل ساکنین با میزان مشارکت آنان اشاره نمود. به طور کلی می توان گفت میزان مشارکت ساکنین پایین تر از حد متوسط (13/2) می باشد.

از جمله پیامدهای ناگوار مهاجرت به شهر زنجان، شکل گیری مناطق اسکان غیررسمی است. منطقه اسلام آباد ازجمله مناطق بزرگ اسکان غیررسمی در شهر زنجان است. از جمله مسایل این منطقه ناهنجاری های اجتماعی است. براین اساس این پژوهش باهدف بررسی تأثیر اوباشگری بر شکل گیری فضاهای بی دفاع در منطقه اسکان غیررسمی اسلام آباد انجام شده است. روش پژوهش این تحقیق توصیفی- تحلیلی است و داده ها با روش مشاهده، برداشت میدانی و بررسی مدارک و اسناد استخراج شده اند. جامعه آماری مجموعه کاربری ها و فضاهای موجود در منطقه اسکان غیررسمی اسلام آباد در شهر زنجان در سال 1399 می باشد و وضع موجود را در این منطقه بررسی می کند. در این پژوهش اطلاعات به دست آمده با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP و توسط نرم افزارهای آماری Arc GIS، Expert choice مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است و. یافته های حاصل از پژوهش نشان می دهد اوباشگری در شکل گیری فضاهای بی دفاع در نواحی شمالی منطقه اسلام آباد بیشتر رخ داده است. خیابان مدنی که خیابان اصلی این منطقه می باشد از وضعیت بهتری نسبت به قسمت های دیگر برخوردار است و هرچه به سمت خیابان اشرفی اصفهانی که در قسمت جنوبی این منطقه قرار دارد پیش رفته، اوباشگری و فضاهای بی دفاع کمتر می شود و وضعیت نسبتاً مناسب تر است. . در نتیجه منطقه اسلام آباد از نظر وضعیت اوباشگری و فضاهای بی دفاع به سمت یک نوع شکاف و اختلاف فضایی بین خیابان مدنی(با ظاهر و وضعیت کاملا مناسب) و خیابان های شمالی(وضعیت نامناسب) درحال حرکت است.

در طی سال های اخیر، نقش و اهمیت بنگاه های اقتصادی در کشورهای درحال توسعه رو به افزایش است این بنگاه ها علاوه بر رفع مشکل بیکاری و ایجاد اشتغال، به افزایش تولید و صادرات و نیز به توزیع عادلانه منابع به ویژه در مناطق محروم، کمک می کنند. ارزیابی وضعیت بنگاه ها نشان می دهد که آنها در ایفای نقش راهبردی خود در اقتصاد کشور و نیز در بازارهای جهانی با مشکل مواجه هستند. با این نگرش، ه دف مقاله حاضر بررسی موانع توسعه بنگاه های اقتصادی موجود در محلات اسلام آباد و حسین آباد شهر زابل می باشد. روش تحقیق حاضر، توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر بررسی منابع اسنادی و مطالعات پیمایشی بوده است. جامعه آماری تحقیق، بنگاه های اقتصادی مستقر در محلات اسلام آباد و حسین آباد به تعداد (226بنگاه) می باشد که با توجه به تعداد بنگاه های اقتصادی موجود در محلات فوق، تعداد (142 بنگاه) به عنوان حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران با سطح اطمینان ۹۵ درصدمحاسبه گردید. برای برآورد حجم نمونه در هر محله از قاعده تسهیم به نسبت در هر محله استفاده گردید. از این تعداد 88 بنگاه در محله اسلام آباد و 54 بنگاه در محله به عنوان نمونه انتخاب گردید. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل های وزن دهی تصمیم گیری چند شاخصه آنتروپی شانون و saw استفاده گردید. نتایج تحقیق مؤید آن است که از بین موانع توسعه بنگاه های اقتصادی موجود در محلات پیراشهر زابل، موانع سیاسی(عدم وجود متولی واحد در زمینه توسعه بنگاه های کوچک و متوسط، مشکلات جهت صدور کالابه داخل و خارج از کشور)، با 246/0 بیشترین وزن و موانع زیرساختی(ضعف زیر ساخت های محلی، قرار گرفتن در مکان نامناسب، فقدان پهنای باند مناسب برای اینترنت) با وزن 187/0 کمترین وزن را بدست آورده است.

مقدمه:  بررسی و ارزیابی ابعاد رضایتمندی سکونتی سرپرستان خانوار در مقیاس سکونتگاه های غیررسمی و همچنین با تأکید بر زنان سرپرست خانوار بسیار حائز اهمیت است. چرا که زنان سرپرست خانوار در سکونتگاه های غیررسمی به عنوان اقشار آسیب پذیر اجتماع شهری محسوب می شوند که اغلب از حداقل خدمات شهروندی محروم هستند.هدف:  هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی میزان رضایت مندی زنان سرپرست خانوار از محیط مسکونی خود در سکونتگاه های غیررسمی محله اسلام آباد زنجان است.روش شناسی:  این پژوهش از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی – تحلیلی است. داده های پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بررسی میدانی گردآوری شده و حجم نمونه هم براساس فرمول کوکران معادل 380 نفر برآورد شده است. شاخص های تعیین شده در این پژوهش به ترتیب شاخص «کالبدی» با 8 گویه، شاخص «اقتصادی» با 8 گویه، شاخص «بهداشتی» با 4 گویه، شاخص «اجتماعی» با 8 گویه و شاخص «رفاهی» با 4 گویه هستند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش پرسش نامه و آزمون های تی تک نمونه ای، تحلیل واریانس یکطرفه، آزمون تعقیبی شفه، فریدمن و کروسکال والیس استفاده شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  محله اسلام آباد واقع در محدوده شهرداری منطقه یک شهر زنجان است.یافته ها و بحث:  نتایج تحلیل داده ها و پرسش نامه ها حاکی از آن است که از نظر زنان سرپرست خانوار در محله اسلام آباد زنجان در میان مؤلفه های مورد مطالعه، مؤلفه «اجتماعی» با میانگین 43/3 بیشترین اهمیت را دارد. همچنین به ترتیب مؤلفه های «کالبدی» با میانگین 17/3، «بهداشتی» با میانگین 98/2، «رفاهی» با میانگین 88/2 و در نهایت «اقتصادی» با میانگین 54/2 در رتبه های دوم تا پنجم قرار گرفته اند. رتبه بندی مذکور بیانگر آن است که میزان اهمیت مؤلفه های رضایتمندی سکونتی از نظر زنان سرپرست خانوار در محله اسلام آباد زنجان یکسان نیست. یافته های دیگر پژوهش نشان می دهد بین رضایتمندی سکونتی زنان سرپرست خانوار در محله هدف با تحصیلات آنان تفاوت معناداری وجود دارد و افراد با تحصیلات عالی دانشگاهی در مقایسه با افراد با تحصیلات کمتر رضایتمندی بیشتری نسبت به مؤلفه های رضایتمندی سکونتی دارند.نتیجه گیری: به طور کلی رضایتمندی زنان سرپرست خانوار از محیط مسکونی خود با میانگین عددی 13/2 پایین تر از حد متوسط می باشد.