در دهههای نخست سدة بیستم ایران و حجاز دارای تشابهاتی در روند توسعة سیاسی بودند، اما در نیمة دوم دهة 1300 شمسی هر چند که هر دو زمینة روند تحکیم قدرت تجربه مشابهی را طی میکردند اما روابط دو جانبة آنها را در دورة پس از تثبیت باید در دو بعد دوستی و رقابت بررسی کرد.
امام از بزرگترین پایه گزاران بیداری اسلامی درجهان است که خود به طورمستقل انقلابی عظیم درکشور ایران به وجود آوردند و به ملت ایران بیداری و هوشیاری آموختند. اکنون بعد از سالها کشورهای عربی و اسلامی با الگو گرفتن از ابعاد فکری و انقلابی حضرت امام در قیام علیه ستمگران به پا خاستند و جنبشهای اسلامی را به وجود آوردند. باتوجه به این که بیداری اسلامی و هوشیاری امتهای اسلامی در فرهنگ دینی و باورهای اعتقادی حضرت امام جایگاه ویژه ای دارد، در این مقاله کوشیده ایم علاوه برآشنایی با بیداری و مفاهیم آن، شاخصه های بیداری اسلامی و راهکارهای گسترش آن و هم چنین موانع آن را از دیدگاه امام راحل بررسی و تحلیل کنیم.