"این مقاله بر آن است تا جزئیات بیشتری از رویدادهای سال 1953، از دیدگاه انگلیس، را بازگو کند. در این مقاله به دو مسئلة مهم پرداخته میشود:
الف) نقش انگلیس در این رویدادها
ب) درگیری احتمالی شرکت نفت ایران و انگلیس در این وقایع
"
گرچه توجه به آثار خواجه رشید الدین فضل الله، رویکرد اصلاح طلبانه و اهداف اصلی او را روشن میکند، اما همان میانهروی او مورد ستایش تاریخ نگاران خارجی است. هر چند علمای اهل سنت همچون ابن تیمیه حکم به ارتداد و کفر نامبرده دادند.
جمعیت جمهوری تاجیکستان مشتکل از اقوام گوناگونی است. این مقاله میکوشد تا علل تبعید اقلیتهای مختلفی همچون روسها، آلمانیها، ارامنه و اقوام دیگر به آنجا را بررسی کند و در ضمن به تکذیب ادعای برخی مورخان روس دربارة ادامة سیاست دوران تزاری در ترکستان زمان بلشویکها میپردازد. به باور نویسنده علت اصلی اعزام تبعیدیان در دوران استالین به تاجیکستان برای صنعتی کردن و رشد کشاورزی بوده است.
در دهههای نخست سدة بیستم ایران و حجاز دارای تشابهاتی در روند توسعة سیاسی بودند، اما در نیمة دوم دهة 1300 شمسی هر چند که هر دو زمینة روند تحکیم قدرت تجربه مشابهی را طی میکردند اما روابط دو جانبة آنها را در دورة پس از تثبیت باید در دو بعد دوستی و رقابت بررسی کرد.
ایران در صد سال گذشته شاهد دو انقلاب مشروطه و اسلامی بود. نهضت ملی شدن صنعت نفت هم جریان مهمی بود که متأسفانه هنوز علل، عوامل و نتایج آن تحول آن چنان که باید بررسی نشده است.
روابط جمهوری اسلامی ایران با ابرقدرتها دارای پیشینهای است که به اوایل سدة نوزدهم میلادی باز میگردد. اکنون مهمترین وجه از مشکلات چند وجهی ایران با قدرتهای بزرگ، تصمیمگیری در مورد نوع رویارویی با آنها به عنوان قدرتهای هستهای است.
این نوشتار بر آن است تا به بررسی نمونههایی از مهرهای برجستة دورة شیخ شامل (سدة نوزدهم) در منطقة داغستان بپردازد که شاکان به ذکر است تاکنون اصل قالبهای مُهر پیدا نشده و تنها از روی اثر مهرها بر روی اسناد به پژوهش دربارة آنها پرداخته شده است.
چگونگی زمینة شکلگیری جنبش طالبان در 1945 با حمایت پاکستان و ادامة روند قدرتگیری تدریجی آنها در طول زمان و چیرگی بر افغانستان در سال 1995 همراه با تفسیر و توضیح مبانی عقیدتی طالبان که باعث سیر نزولی و قهقرایی کشور افغانستان را فراهم کرده است.
سند فوق، نخستین بیانیة سیاستگزاری امریکا دربارة ایران بوده که دو ماه پیش از ملی شدن شرکت نفت انگلیس و ایران (AIOC) تدوین گردید. یکی از فرضیات اساسی در این دوران این بود که ایران یک “اهمیت حاد” برای ایالات متحده آمریکا دارد و یک “هدف مستمر برای توسعة شوروی” است.
"در ژوئیه 1951، رئیس جمهور ترومن نمایندهای ویژه به ایران اعزام نمود تا بنبست روابط میان ایران و بریتانیای کبیر را از میان بردارد، زیرا مقامات ایالات متحدة امریکا میترسیدند که این واقعیت به زودی موجب متوقف شدن عملیات استخراج نفت کشور شود و اقتصادی ایران به کلی فرو پاشد و راه رسیدن کمونیستها به قدرت را هموار نماید.
"
متن حاضر گزارشی از سازمان سیا است که مبین اهداف سیاست منطقهای امریکا در خاورمیانه بوده و برای شناخت نیروها و گرایشهای اصلی موجود در منطقه و برآورد نقاط قدرت و ضعف آن تهیه شده است.
گزارش علمی سمینار تاریخ علوم در ماوراء النهر در آکادمی علوم تاجیکستان همراه با اشاره به نقاط ضعف و مسایل فرهنگی مطروحه در این نشست علمی که به صورت مبسوطی گزارش شده است.
"این گزارش به زندگی دو برادر، اسماعیل خان و عادل خان زیاد خانوف میپردازد که در تأسیس جمهوری دموکراتیک آذربایجان در فاصلة20-1918 نقش به سزایی داشتهاند. اشخاصی که فرهنگ و زبان آذربایجان را تابعی از فرهنگ و تمدن ایران دانسته و تنها راه نجات جمهوری خود مختار مساوات را، هم جهتی سیاسی با ایران میدانستند.
"
گزارش مراسمی به ابتکار سفارت ایران در مسکو و مشارکت “خانة مرکزی روزنامهنگاران روسیه” با چشمداشتی به همکاریهای فنی و اقتصادی دو کشور که در حال انجام است.
نشریة پیکار در سال 1309 زیر نظر “جمعیت جمهوری طلبان ایران” در برلین منتشر شد که هدف عمدة آن تبلیغ عقاید کمونیستی در میان دانشجویان ایرانی مقیم اروپا بود. کارل ورنر، یک آلمانی کمونیست مدیر مسئول آن بود که با همکاری اشخاصی چون: امامی، یزدی زاده، بهرانی و مرتضی علوی این نشریه را چاپ میکرد.
انعکاس زندگی و عملکرد سیاسی مرحوم حسن پیرنیا (مشیر الدوله) در منابع فارسی تاریخ معاصر ایران است. تأکید بر منابع فارسی بیشتر از آن جهت است که بتوان از این طریق تصویر داوری دیگر فرهیختگان ایرانی را دربارة او بدانیم.
داستان توقیف کشتی بزرگ بنگالی به نام “والندیس” حاوی کالای تجار ارمنی اصفهانی در سدة هفدهم و اقدامات آنها برای بازگرداندن کالاهای خود. این مطلب از سوی سفارت دانمارک در تهران در اختیار فصلنامه قرار گرفته است.
چکیدة مطالب سخنرانان ایرانی و خارجی حاضر در سمینار ایران و قدرتهای بزرگ با توجه به اهمیت ایران برای کشورهای استعماری کهن مانند روسیه و انگلیس (حتی پیش از اکتشاف نفت) و امریکا که حاوی واقعیاتی از سیاست ابرقدرتها است.
معرفی نسخههای خطی و نفیس ایرانی در کتابخانه وارسیل استفانوک، کتابخانة دانشگاه لووف، کتابخانة دراگومانوف و موزة تاریخ ادیان لووف که برخی از کتب و اشیای گرانبهای تاریخ ایرانی را در آنجا میشناساند.
این کتاب که نوشته اقرار علی اُف و ترجمة شادمان یوسف است، دربارة تشکیل آتورپاتکان در نیمة پایانی سدة چهارم پیش از میلاد در استانهای آذربایجان، کردستان شرقی و بخشی از شمال آذربایجان است.
همکاری کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی (ره) با مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی و روسها منجر به چاپ کتابی دربارة فهرست نویسی نسخههای خطی در آسیای مرکزی به ویژه ازبکستان شد. این کتابها برای افرادی که در زمینة فهرست نویسی نسخههای خطی خاورمیانه فعالیت میکنند، حائز اهمیت است.
از کتابهایی است که به طور منحصر به فرد دربارة سرگذشت رئیس واقعی اتحاد شوروی نوشته شده است. آلکساندر آرلوف به عنوان شاهد که این کتاب را نوشته است، سالها در بالاترین ردة دستگاه جنایی عظیم استالین خدمت میکرد. این کتاب را عنایت الله رضا ترجمه کرده است.
