درخت حوزه‌های تخصصی

ضمیرهای انعکاسی یا تأکیدی مفرد و جمع در زبان فارسی از پیوند تکواژ خود با ضمیرهای پیوسته که جزء پی بست ها هستند، ساخته می شوند. پژوهش حاضر تلفّظ ضمیرهای انعکاسی در فارسی گفتاری معیار و گویش بختیاری را به مثابه دو گونه زبان فارسی در چارچوب نظریه بهینگی (پرینس و اسمولنسکی، 2004/1993) به تحلیل تطبیقی می کند. هدف نوشتار پیش رو معرّفی فرایندها و محدودیت های مشترک و متفاوت در تلفّظ های گوناگون ضمیرهای انعکاسی و تحلیل علّت آن ها و دست یابی به یک رتبه بندی دربرگیرنده نهایی از محدودیت های مختلف در هریک از این دو گونه بوده است. رتبه بندی های نهایی تبیین کننده همه تلفّظ های ضمیرهای انعکاسی در فارسی گفتاری معیار و گویش بختیاری هستند. نتایج این پژوهش نشان داده است که افراشتگیِ پیش خیشومی در ضمیرهای انعکاسی جمع تنها فرایند مشترک بین فارسی گفتاری معیار و گویش بختیاری است؛ نیز علّت اصلی تلفّظ متفاوت ضمیرهای انعکاسی در گویش بختیاری حذف همخوان /d/ی واژه خود است که زمینه چین فرایند حذف واکه پی بست برای رفع التقای واکه ها می شود؛ همچنین، دلیل تلفّظ همخوانِ پی بست /-aS/ به [S] یا [s] در مناطق مختلف بختیاری نشین تبیین شده است. تحلیل های مربوط به گویش بختیاری کمابیش درزمانی است؛ زیرا تغییرات تلفّظی ضمیرهای انعکاسی در تاریخ این گویش رخ داده اند و امروزه این ضمیرها تلفّظ دیگری ندارند.

نوشتن، پیچیده ترین مهارت زبانی است که در آموزش آن نیاز به فراگیری مهارت های شناختی و فراشناختی بسیاری است که با توجه به بعد عاطفی و اجتماعی محقق می شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان پرداختن به این مهارت ها در برنامه درسیِ مورد نظر و کتاب های درسی فارسی دوره ابتدایی است. زیرا این منابع، مهمترین منبع های آموزش نوشتن در کشور به شمار می آیند. مبنای نظری پژوهش، رویکرد فرآیندمحور است. نمونه آماری پژوهش، کتاب فارسی (مهارت های خوانداری)  و کتاب فارسی (مهارت های نوشتاری) پایه ششم بوده اند. این کتاب ها با روش تحلیل محتوای هدایت شده یا قیاسی بررسی شدند. کتاب ها از جنبه دارا بودن مهارت های پایه یا خرد، مهارت های سطح بالا یا کلانِ نوشتن، فرصت های نوشتن برای این مهارت ها و همچنین ایجاد اجتماعی از نویسندگان، تجزیه و تحلیل شدند. در استخراج و پردازش یافته ها از آمار توصیفی بهره گرفته شد. یافته های پژوهش نشان داد که در کتاب های فارسی  پایه ششم، بیشتر به مهارت های خرد و پایه پرداخته می شود و نسبت به مهارت های کلان و سطح بالا کم توجهی یا بی توجهی می شود. نتایج همچنین نشان داد رویکرد غالب در این کتاب ها به آموزش نوشتن رویکردی برآیندنگر است و تناسبی میان ابعاد شناختی، عاطفی و رفتاری نوشتن وجود ندارد. بیشترین تأکید بر بعد رفتاری و کمترین تأکید بر بعد عاطفی است. برنامه قصدشده نیز رویکردی برآیند نگر دارد. هرچند رویکرد محتوای نوشته شده  با برنامه قصد شده هماهنگ است، بی توجهی به رویکرد فرایندمحور که روشی مؤثر در امر آموزش به ویژه در آموزش مهارت نوشتن است، به عنوان کاستی فراگیر و آسیبی مهم باید مورد توجه متخصصان این حوزه قرار گیرد.

می توان بر اساس چهار نظام معنایی که اریک لاندوفسکی، نشانه شناس اجتماعی پساگرماسی مطرح می کند، چهار نظام فضایی متفاوت، یعنی نظام های فضایی «شبکه»، «بافتاری»، «چرخان» و «ورطه» را از یکدیگر تشخیص داد. در واقع پایه و اساس این نظام های فضایی را می توان در نظام های معنایی و تعاملی جستجو کرد. نظام معنایی «برنامه مدار» یا «عملیات» بر جهان، که اساس آن «نظم» و ترتیب می باشد، پایه نظام فضایی «بافتاری» می باشد. نظام معنایی مجاب سازی که مبتنی بر« نیت مندی» است، پایه نظام فضایی «شبکه» است. نظام فضایی «چرخان» یا «حلزونی»، بر اساس نظام معنایی «تطبیق» که مبتنی بر امر ادراکی – حسی می باشد، تعریف می شود، و در نهایت نظام فضایی «ورطه» بر نظام معنایی «تصادف» که اساس آن بر «بخت» یا «شانس» بنا شده است، تکیه دارد. هدف اصلی مقاله حاضر این است که، ضمن معرفی هر یک از این نظام های فضایی و پرداختن به ویژگی شکل گیری هر یک از آن ها، فرضیه مطرح شده در خطوط بالا را ثابت کرده و به این پرسش پاسخ دهد که چگونه می توان بنیاد و زیر ساخت هر یک از این نظام های فضایی مکانی را در نظام های معنایی و تعاملی اریک لاندوفسکی جستجو کرد.

توانش بینافرهنگی در یادگیری زبان فرانسه اهمیت ویژه ای دارد؛ زیرا زبان و فرهنگ مانند دو روی یک سکه لازم و ملزوم یکدیگرند. به عبارت دیگر، یادگیری زبان تنها به یادگیری دستور و واژگان محدود نمی شود، بلکه زبان آموز برای برقراری ارتباط می بایست فرهنگ کشور مقصد را به خوبی بشناسد و به دیگری احترام بگذارد. از همین رو، آموزش فرهنگ در فرایند یادگیری زبان فرانسه امری ضروری به نظر می رسد. ادبیات فرانسه یکی از منابع غنی برای آشنایی با فرهنگ فرانسه محسوب می شود و مدرسان می توانند با به کارگیری متون ادبی در کلاس های درس، فرهنگ فرانسه را به زبان آموزان بیاموزند. آموزش زبان به کمک ادبیات صرفاً به کلاس های سطوح بالا محدود نمی شود؛ بلکه می توانیم از متون ساده ادبی نیز برای آموزش مقدماتی فرهنگ در سطوح پایین تر بهره ببریم. در این نوشتار نویسندگان سعی دارند به بررسی متون ادبی سطح مبتدی A1-A2 کتاب ادبیات گام به گام فرانسه و به بررسی جنبه های فرهنگی متون ادبی بپردازند. برای این منظور پس از معرفی توانش بینافرهنگی و اهمیت آن در جهان امروز، به تحلیل سه متن ادبی از قرن بیستم می پردازیم و آن ها را به کمک نظریه گیلیان لازار موردبررسی قرار می دهیم. سپس تکالیفی برای ارائه این نکات در کلاس درس ارائه می دهیم. در این تحقیق به این پرسش پاسخ خواهیم داد که ادبیات چگونه توانش بینافرهنگی زبان آموزان را تقویت می کند؟ و درنهایت به مدرسان زبان فرانسه پیشنهاد می کنیم متون ادبی را در روند آموزش بگنجانند و به کمک تکالیف، زبان آموزان را نسبت به مسائل فرهنگی کنجکاو کنند. térature progressive du français

ساخت های کامل ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳی، از مقوله های دستوری بحث برانگیز و دارای پیچیدگی از جنبه صوری و معنایی است. علت این پیچیدگی را باید در این ویژگی جستجو نماییم که از یک سو با گذشته و از سوی دیگر با زمان حال پیوند دارد. هم گذشته و هم کامل در پیوند با رویدادی به کار می روند که پیش از هنگام گفتار رخ داده اند، هر چند در مورد ساخت کامل، بر خلاف گذشته، نقطه زمانی ویژه ای مد نظر نیست. ساخت کامل می تواند به همه بازه زمانی رخدادی که ما از آن گفتگو می کنیم یا به هر بخشی از آن پیوند داشته باشد. افزون بر این، پیوند رویداد با نقطه ارجاع وابستگی ساخت کامل را با زمان حال نمایش می دهد که در مورد گذشته نقلی، همان زمان گفتار یا «پیوند با اکنون» است. از سوی دیگر پیوند ساخت های کامل با نمود و زمان دستوری نیز به پیچیدگی آنها می افزاید. در این تحقیق به دو نوع ساخت کامل گذشته نقلی و گذشته نقلی استمراری می پردازیم. بر این پایه، انگیزه نگارش این نوشتار فراهم آوردن تبیینی از کارکردهای گوناگون این دو ساخت در زبان فارسی امروز است به ویژه این که فراوانی کاربرد آنها نسبت به سایر ساخت ها گسترده تر است. در این نوشتار، که داده های آن بیشتر از زبان گفتاری معاصر و از محتوای سریال های تلویزیونی، فیلم های سینمایی، گفتگوهای خبری، روزنامه ها، گاهنامه ها، پیکره زبانی بیجن خان و نیز در برخی زمینه ها برای پشتیبانی از پیشنهادها، از نثر گذشته فارسی نیز فراهم آمده است، با تحلیلی نقش گرایانه از ساخت های یادشده در چهارچوب رویکرد نقشی-رده شناختی دریافتیم که بارزترین کارکردهای گذشته نقلی آگاهی های غیر مستقیم، فراکنش زمانی، کارکرد تجربی، خبر داغ، کارکرد جهانی و شگفت نمایی هستند و گواه نمایی و استمرار رویداد از مهمترین کارکردهای گذشته نقلی استمراری به شمار می رود. افزون بر این دو ساخت یاد شده هم زمان در بر دارنده مفهوم زمان و نمود هستند.

زبان پریشی به عنوانِ اختلالی که مستقیماً بر تواناییِ زبانیِ فرد تأثیر می گذارد، به کاهشِ تعاملِ فرد با اعضای خانواده و جامعه منجر می شود. شناخت هرچه دقیق ترِ ویژگی های شناختی و زبانیِ این افراد برای تدوینِ برنامه مناسبِ مداخله ایِ درمانی از اهمیت بسیاری برخوردار است. پژوهش حاضر که از نوعِ توصیفی-تحلیلی است، با هدفِ بررسیِ پیچیدگیِ ساختاری و تنوعِ واژگانیِ گفتارِ پیوسته بیمارانِ زبان پریش انجام شده است. پیچیدگیِ ساختاری با بررسیِ چهار مشخصه زبانیِ کاربردِ حرفِ ربطِ هم پایه، ناهم پایه، قید و عبارتِ اسمیِ گسترده و مقایسه آن با افراد سالم در گروهِ کنترل بررسی شده است. پیچیدگیِ بند با بررسیِ میانگینِ طولِ پاره گفتار و تنوعِ واژگانی با مقایسه نسبتِ نوع به نمونه در گفتارِ این افراد با استفاده از نرم افزار ورداسمیت (Wordsmith 6.0) صورت می گیرد. آزمودنی ها، شامل 20 بیمارِ زبان پریش (11 روان و 9 ناروان) و 10 فرد عادی به عنوان گروه کنترل هستند. آزمودنی ها به روشِ نمونه گیریِ دردسترس و با حضور در مراکزِ درمانیِ این بیماران صورت گرفته است. برای گردآوریِ داده از داستانِ مصورِ «قورباغه کجایی» (مِیِر، 1969) استفاده شده است. نتایج نشان می دهند که عملکردِ بیمارانِ زبان پریش، درمقایسه با گروه کنترل، در تمام مشخصه های زبانیِ مورد بررسی ضعیف تر بوده است. بیمارانِ زبان پریشِ ناروان در تمامی مقوله ها ضعیف ترین عملکرد را نسبت به دو گروهِ دیگر داشته اند. نتایج نشان می دهند که تفاوتِ رخدادِ حروفِ هم پایه «ولی»، «یا»، «و» و «بعد» بین گروه کنترل و زبان پریشِ ناروان و رخدادِ «ولی»، «یا» و «و» بین گروه کنترل و زبان پریشِ روان به لحاظِ آماری معنادار و در دو گروهِ زبان پریش کمتر از گروه عادی است. مقایسه دو گروهِ روان و ناروان حاکی از آن است که حروفِ «و» و «بعد» معنادار و در گروه روان بیشتر است. تفاوتِ رخدادِ حروفِ ربط ناهم پایه «که و وقتی که» بین گروه کنترل و زبان پریشِ ناروان و روان معنادار و در گروه کنترل بیشتر است. بین دو گروهِ آزمودنی در کاربردِ حرفِ ربطِ ناهم پایه، قید و عبارتِ اسمیِ گسترده تفاوتِ معناداری مشاهده نمی شود. میانگینِ طولِ پاره گفتار در گروهِ ناروان به طورِ قابل ملاحظه ای کمتر از دو گروهِ دیگر است. با این حال، روایت های این گروه، درمقایسه با بیماران زبان پریشِ روان، از تنوعِ واژگانیِ بیشتری برخوردار است که می تواند ناشی از حذفِ واژه های نقشی در روایت های گروه ناروان باشد.

وإذا کانت اللّغه تُعَدُّ الوسیله الاتصالیّه المهیمنه علی حیاهِ أفراد المجتمع، إلّا أنّها لیست الوسیلهَ الوحیدهَ لتحقیق التواصل، لأنّ الإنسان یمتلکُ وسائلَ أخری غیرَ لغویّهٍ ٍ تقومُ بوظیفهِ التّواصلِ تُدعی اللّغه الصّامه، وهی تقومُ بدورٍ فاعلٍ و حاسمٍ فی الکثیر من اللّحظات التّواصلیّه الّتی تتخلّلُ حیاهَ الأفرادِ. إذ أنّ حوالی 30 % إلی 40 % من إتصالاتنا تکون لفظیّه و نحو 60 % إلی 70 % منها غیر لفظیّه. یحاول الباحث فی هذه الورقه البحثیّه باتّباع المنهج الوصفیّ- التحلیلیّ دراسهَ التواصل غیر الشفهیّه کالسّلوکات الجسدیّه، البروکسیمیا، الزّمن، المکان، طرق أخذ الدور فی الکلام ، العلامات الصوتیّه غیر اللغویّه، الصّمت، سلوکیّات الملامسه. نستشفّ من هذا البحث أنّ التّواصل فی بلاد الشرق الأوسط و لاسیّما فی البلاد العربیّ یعتمدُ بدرجهٍ کبیرهٍ علی السّیاق و عدم إلمام الإنسان بثقافه مخاطبیه فی الحوار یؤدّی إلی الانهیار فی التّواصل. بما أنّ تفاوت السلطه یبدو کبیراً للغایه فی الدول العربیّه فتوزیعُ أدوارِ الکلامِ فی هذه الثّقافهِ یعتمدُ علی أمورٍ کالسّنّ، والمکانهِ الاجتماعیّهِ، والسّلطهِ الّتی یحوزها الشّخصُ. إنّ ثقافه العرب تعطی الوقت أدنی منزلهٍ بکثیرٍ من الأهمیّه ممّا تعطیه ثقافهُ البلادِ الغربیّهِ. و حینما نحاور العرب فهم یمیلون بشکلٍ عامٍّ إلی التّقارب الجسدیّ؛ أمّا عدمُ الإحتفاظِ بمسافهٍ مکانیّهٍ فی الثّقافهِ الغربیّه أثناء المحادثهِ یثیر مشاعر جنسیّه أو عدائیّه.

ادراک و تولید چندوجهی گفتار مبحثی است که از دهه 90 تا به حال توجه پژوهش های مختلفی را به خود جلب کرده است. هرچند نظرات مختلفی در مورد ترتیب اهمیت نقش سیستم های مختلف ادراکی بر گفتار ذکر شده است اما در مورد این نکته که اطلاعات گفتاری دیداری یادگیری بخش های خاصی از گفتار در نوزادان را تسهیل می کند اتفاق نظر وجود دارد. در این پژوهش تجربی تأثیر محرومیت مادرزادی نابینایی بر تولید انسدادی های واک دار زبان فارسی و راهبردهای جبرانی دانش آموزان نابینا برای تولید این واج ها مورد توجه قرار گرفته است. تعداد 864 نمونه آوایی که 8 دانش آموز نابینای مادرزاد و 8 دانش آموز بینا آن ها را به طور طبیعی تولید کرده بودند در حین سه تکرار همخوان های انسدادی زبان فارسی در توالی CVC ضبط شد. نتایج تحلیل گذر سازه های دوم و سوم نشان داد آسیب بینایی می تواند بر اختلاف فرکانس شروع و پایان گذر سازه دوم بعضی از هجاها تأثیرگذار باشد. همچنین نتایج نشان داد بینایی بر فرکانس های شروع و پایان گذر سازه های دوم و سوم و اختلاف فرکانس شروع و پایان گذر سازه سوم تأثیرگذار                  نبود. 

هدف این مقاله بررسی شباهت حروف الفبای فارسی و تأثیر آن بر رخ دادن خطای دیداری هنگام خواندن و استخراج ماتریس ابهام برای حروف با رویکردی واج شناختی است. ارائه دسته بندی جدیدی از الفبا مبتنی بر شباهت حروف، می تواند به کنترل خطاهای خواندن ناشی از شباهت حروف، کمک کند. با استفاده از نرم افزار ای-پرایم و روش «انتخاب اجباری تناوب دوتایی» آزمایشی متناسب با دستگاه خط و واج شناسی زبان فارسی طراحی شد. 55 جفت کمینه نوشتاری متناسب با آزمون انتخاب شد. به شرکت کنندگان رشته همخوان-واکه ابتدای محرک ثانویه به عنوان پیش نمایش و سپس کلمه هدف و پس نمایش عرضه شد. در پایان، کلمه هدف و محرک ثانویه به نمایش درآمدند تا تشخیص کلمه هدف توسط شرکت کنندگان اندازه گیری شود. با بررسیِ همزمانِ درک دیداری و واجیِ شرکت کنندگان، یافته های آماری نشان دادند که کلمات دارای حروف شبیه در مقایسه با کلمات دارای حروف غیرشبیه بیشتر اشتباه می شوند.

نظام خویش واژه ای از جهانی ها است، اما ساختار آن متأثر از عوامل فرهنگی اجتماعی جامعه زبانی است. چنان که مک گرگور (2012) بیان می کند، معنی خویش واژه ها به بیان روابط خویشاوندی محدود نمی شود، بلکه به استنباط هایی که اهل زبان در بافت کاربردی دریافت می کنند نیز وابسته است. در پیگیری آراء مک گرگور، نظام خویش واژه ای فارسی از حیث وجود ترادف های متنوع در بیان روابط واحد مورد توجه قرار گرفت و دو مسأله تعیین ساختار نظام پایه روابط نسبی درجه یک و دو، و کاربردشناسی این نظام متأثر از سه عامل مذهب، صمیمیت/احترام و سن در فارسی دنبال شد. خویش واژه های مترادف و شاهدمثال ها از فرهنگ سخن (1381) استخراج شده اند و برای استناد به جنبه های کاربردی بیشتر، به برخی متون معاصر نیز رجوع شده است. نظام خویش واژه ای پایه در فارسی دارای کارکرد سه گانه خاص حقیقی، خاص صوری و عام است. کارکردهای حقیقی و صوری هر کدام می توانند به صورت بی نشان یا خودخطابی به کار روند. همچنین، برخی عناوین مذهبی به عنوان مشخصه زبان ویژه فرهنگی کارکرد ثانویه خویش واژه ای یافته اند. خویش واژه ها غالباً در هر دو کاربرد خطابی و ارجاع سوم شخص رایج اند، اما صرف نظر از بافت های موقعیتی خاص، صورت های رسمی، بیشتر برای ارجاع سوم شخص و خویش واژه های مترادف غیررسمی آن ها عمدتاً در خطاب دوم شخص استفاده می شوند. در بخش دوم تحلیل، بررسی شواهد زبانی در بافت های کاربردی از تأثیر بارز عوامل فرهنگی اجتماعی مذهب، صمیمیت و سن در گزینش مترادف های خاص حکایت دارد که به مصادیق عینی هر کدام به تفصیل اشاره شده است. درنهایت، همان گونه که مک گرگور تصریح می کند، قطعاً این تأثیرگذاری در نظام خویش واژه ای فارسی دوسویه است.