مریم تفرجی یگانه

تا قبل از پیدایش زبانشناسی شناختی، ""استعاره"" به عنوان مفهومی منحصر به زبان ادبی شناخته می شد. از این رو، تنها در مفاهیم ادبی مورد استفاده قرار میگرفت؛ اما با پیدایش زبانشناسی شناختی، مشخص شد که کاربرد استعاره در زبان عامیانه نیز قابل توجه است. یکی از شاخه های شگفت انگیز زبانشناسی شناختی نظریه ی ""استعاره ی مفهومی رنگ"" است. بر اساس این نظریه، رنگها مفاهیم ذهن کاربران هر زبان را به زیبایی منتقل می کنند. حال، سؤال این است که آیا گویشوران زبان کردی ایلامی مفاهیم رنگ ها را به صورت چند معنایی به کار می برند یا خیر؟ آیا رنگ ها در استعاره های کردی ایلامی به صورت یکسان استفاده شده اند یا خیر؟ پس از تجزیه و تحلیل داده ها (که به صورت توصیفی انجام گرفت) مشخص شد که: 1. بیشتر مفاهیم رنگ ها در زبان کردی ایلامی به صورت چند معنایی استفاده می شوند؛ 2. رنگ ها در استعاره های کردی ایلامی به صورت یکسان استفاده نمی شوند. بر اساس نتایج این تحقیق، از میان تمامی رنگ ها ""رنگ سیاه"" بیشترین فراوانی دارد. شاید بتوان ریشهی استفاده از استعاره های مفهومی رنگ را در مذهب و عقاید پیشینیان جست و جو کرد.

هدف مقاله پیش رو، بررسی نوع و میزان به کارگیری دشواژه[1] در فیلم های سینمایی رسوایی، عصر یخبندان، آب و آتش است. دشواژه ها واژه ها و اصطلاحاتی هستند که صورت و مفهوم ناخوشایندی دارند و اعضای یک جامعه از به کار بردن آنها به صورت مستقیم پرهیز می کنند. این پژوهش سعی دارد که میزان کاربرد دشواژه ها و ارتباط جنسیت با کاربرد آن را بررسی کند. پژوهش پیش رو از نوع تحلیل محتوی و پیکره بنیاد می باشد. پیکره پژوهش را متن دیالوگ های بیان شده توسط بازیگران موجود در این سه فیلم سینمایی تشکیل می دهند. تعداد دشواژه های موجود در این سه فیلم 84 مورد بوده که با استفاده از رویکرد جامعه شناسی زبان و نرم افزار اس پی اس[2] تجزیه و تحلیل شده اند. برای تجزیه و تحلیل داده های در سطح توصیفی استنباطی از آزمون تی دو نمونه مستقل[3] استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهند که از میان انواع مختلف دشواژه از قبیل عمومی، حیوانات، خانواده و غیره دشواژه هایی عمومی بیشترین کاربرد و بیماری و حیوانات خانواده کم ترین کاربرد را داشته اند. همچنین میان جنسیت و کاربرد دشواژه ها ارتباط معناداری وجود نداشته و زنان و مردان به نسبت یکسانی از دشواژه استفاده نموده اند و تنها تفاوت آنها در نوع دشواژه های مورد استفاده بوده، به این معنا که زنان از دشواژه های مربوط به حیوانات بیشترین استفاده کردند ولی مردان بیشترین استفاده از دشواژه های عمومی داشته و از دشواژه های مربوط به بیماری اصلاً استفاده نکرده اند. [1]. Taboo 3. Spss [3]. Independent-Samples t Test

از فرایندهای واژه سازی در گویش کردی کلهری تکرار است که در آن، تمام یا بخشی از واژه تکرار، و واژه جدیدی ساخته می شود که یا معنای جدیدی دارد، یا بر معنای پایه تأکید دارد، و یا شدت آن را نشان می دهد. در این مقاله فرایند تکرار را در گویش کردی کلهری از دیدگاه نظریه بهینگی بررسی کرده ایم تا اولاً چگونگی فرایند تکرار در این گویش مشخص شود، ثانیاً در چارچوب گونه معیار نظریه بهینگی، که به نظریه تناظر مشهور شده است، فرایند تکرار را در این گویش تحلیل کنیم. داده های این تحقیق با روش میدانی (مصاحبه با گویشوران بومی) و روش اسنادی (فرهنگ های لغت گویش کردی کلهری) گردآوری شده و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که هر دو نوع فرایند تکرار کامل و ناقص در گویش کردی کلهری وجود دارد، و با توجه به مرتبه بندی محدودیت های جهانی مطرح در نظریه بهینگی می توان انواع فرایند تکرار را در این گویش تحلیل نمود.

هدف: پژوهش حاضر، دانش واژگانی خوانداری کودکان ناشنوای عمیق در دو گروه 9-10 و 10-11 ساله را با دو گروه از کودکان شنوای 9-10 و 10-11 ساله همتای زبانی آن ها در مدرسه باغچه بان شهر ایلام مورد مقایسه و بررسی قرار می دهد. روش: پژوهش حاضر از نوع علی-مقایسه ای می باشد. عملکرد 16 دانش آموز پسر ناشنوای 9-1 1 ساله و 16 دانش آموز پسر شنوای 9-11 ساله در آزمون دانش واژگانی که مشتمل بر دو زیر آزمون تشخیص واژگانی و کاربرد واژگانی است [B1] ، مورد بررسی و [B2] مقایسه قرارگرفت. یافته ها: نتایج حاصل از آزمون تی مستقل نشان داد که عملکرد آزمودنی های شنوا در هر دو گروه سنی در مقایسه با عملکرد کودکان ناشنوای همتای آن ها در هر دو آزمون تشخیص واژگانی [B3] ( p ≤ 0/05 ) و کاربرد واژگانی ( p ≤ 0/05 ) [B4] به طور معنی داری بهتر بود. نتیجه گیری : نتایج پژوهش نشان می دهد که کودکان ناشنوا در مقایسه با کودکان شنوا نه تنها واژه های کمتری می دانند بلکه عمق دانش آن ها نسبت به این واژه ها نیز کمتر است. علاوه براین، مقایسه دو آزمون نشان دهنده کارامدی تکلیف تشخیص واژگانی به عنوان ابزاری جهت سنجش دانش معنایی واژگانی است .

هدف از پژوهش پیش رو، بررسی زبان شناختی حسن تعبیر به عنوان مؤلفه تأثیرگذار در زبان و فرهنگ در برنامه های تلویزیونی است؛ بنابراین، این پژوهش بر مبنای هدف و استراتژی از نوع کاربردی، توصیفی تحلیل محتوا می باشد. حسن تعبیر از ابزارهای زبانی است که باعث تقویت و افزایش نزاکت اجتماعی گویشوران زبان می شود. گویشوران هر زبان به جای واژه های بیانی نامناسب از حسن تعبیر استفاده می کنند که بار معنایی مثبتی داشته باشد. ازآنجا که برنامه های محلی صداوسیما مخاطبان زیادی دارند، نحوه استفاده آن ها از زبان به طور یقین تأثیر زیادی بر فرهنگ و زبان بینندگان خواهد داشت؛ بنابراین، تلاش دست اندرکاران و برنامه ریزان این حوزه بر آن است که از مؤدبانه ترین گونه گفتاری استفاده کنند. اهمیت این موضوع سبب شد که به این پرسش پاسخ داده شود که حسن تعبیرها در گویش کردی با استفاده از چه ابزارهای زبانی بیان می شود؟ جامعه آماری پژوهش شامل برنامه های محلی پخش شده از مرکز صداوسیمای استان ایلام از ابتدای سال 1399 بوده که شامل 270 روز برنامه (540 ساعت) بوده است. به منظور انتخاب نمونه مناسب، از روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک استفاده و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به تعداد 54 روز (108 ساعت برنامه) تعیین گردیده است. حسن تعبیرهای مستخرج 70 مورد بوده است. نتایج بررسی ها نشان دادند که ابزارهای زبانی به کار رفته در ساخت حسن تعبیرها در نمونه موردنظر عبارت اند از: واژه های مبهم، حسن تعبیر استعاری، تضاد معنایی، فرایند ساختواژی تکرار، استلزام معنایی، اطناب، ایجاز، حذف، گسترش معنایی.

همگونی فرایندی است که طی آن دو واج (واکه یا همخوان) درون یک هجا یا یک واژه روی هم تاثیر می گذارند و به نوعی باهم هماهنگ می شوند. در این پژوهش به تحلیل و توصیف انواع فرایند های همگونی همخوان ها در گویش کردی کلهری در چارچوب نظریه بهینگی پرداخته می شود. نظریه بهینگی یک الگوی زبان شناختی و بر این فرض استوار است که صورت های زبانی از تعامل میان محدودیت های متقابل و متضاد ناشی می شوند. این پژوهش از نوع تحلیلی-توصیفی است و داده های مرتبط با آن از طریق مصاحبه با گویشوران بومی گویش کردی کلهری و استفاده از شم زبانی نویسندگان که از گویشوران بومی این گویش می باشند، به دست آمده اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در گویش کلهری فرایند واجی همگونی همخوان ها به صورت همگونی محل تولید خیشومی تیغه ای است که تبدیل خیشومی تیغه ای به لبی، پیش کامی، کامی و ملازی  و همگونی همخوان تیغه ای انسدادی واکدار با خیشومی تیغه ای و همگونی تیغه ای انسدادی بی واک با تیغه ای سایشی بی واک را شامل می شود. به این ترتیب، بر اساس مرتبه بندی محدودیت ها در نظریه بهینگی می توان فرایند همگونی را در این گویش تحلیل کرد.

نظرییه مورایی یکی از نظریه های مطرح در واج شناسی جزء مستقل است که در آن، میزان کشش واحدهای واجی و وزن هجا مورد بررسی قرار می گیرد. مطالعیه حاضر از نوع توصیفی– تحلیلی است که در چارچوب نظرییه مورایی به بررسی و توصیف فرایندهای واجی در گویش فیلی پرداخته است. داده های پژوهش به روش میدانی و از طریق گفت وگو و مصاحبیه مستقیم با 60 نفر از گویشوران کرد، که اغلب مرد بودند، گردآوری و ثبت و ضبط گردید و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بررسی ها نشان داد که به طور کلی، فرایندهای واجی موجود گویش ایلامی، عبارتند از: همگونی، قلب واجی، تضعیف (حذف، نرم شدگی، مرکزی شدگی و تشدیدزدایی)، تقویت (از قبیل درج همخوان و واکه که موجب افزایش تعداد موراها و تعداد هجاهای بعضی کلمات می شود) و کشش جبرانی. در تعدادی از واژه ها نیز چند فرایند واجی به صورت همزمان رخ می دهد که به آن فرایند چندگانه می گویند؛ به طور کلی، نتیجه این فرایندها حذف وزن هجا نیست؛ بلکه حفظ وزن واژه است.