فرهنگ ایلام

مجموعه ای از عناصر طبیعی و مصنوع اعم از کالبد و فضاهای شهر، انسان ها، رفتارها و فعّالیّت های آن ها و ... آیینه ی تمام نمای ویژگی های تاریخی فرهنگی اقتصادی و طبیعی هر شهر هستند. منظر و سیمای یک شهر مطلوب با قابلیت تأثیرگذاری بر ادراک شهروندان از تجربهی زندگی شهری در تحقق آن شهر مطلوب نقش عمده ای دارد . نابسامانی و آشفتگی سیمای شهری در ابعاد و لایه های مختلف آن بر روحیات و رفتارهای شهروندان تأثیر قابل توجهی می گذارد، سبب تنزل کیفیت محیطی میگردد؛ و نارضایتی شهروندان نسبت به شهر و عدم تلاش برای بهبود وضعیت آن را رقم می زند . یکی از تأثیرگذارترین مسایل در مورد ارتقای کیفیت سیمای شهری مدیریت شهری است. در مدیریت شهری علاوه بر ارایه ی راه کارهای اجتماعی و فرهنگی و سیاستگذاری، از طریق وضع قوانین و ضوابطی ناظر بر ارتقای کیفی منظر شهری و هدایت طرح های توسعه، زمینه های اولیهی تغییر و تحول در اوضاع نابسامان کنونی فراهم می آید. در این نوشتار سعی شده در مرحله ی اول مفاهیم سیمای شهری و عوامل تأثیر گذار بر سیما و منظر شهری به شیوه ی کتابخانه ای و تحلیلی مورد بررسی قرار گیرد ؛ پس از آن، این عوامل به صورت خاص و به شکل مطالعات میدانی در بارهی شهر ایلام مورد نقد و بررسی قرار گیرد .

تا قبل از پیدایش زبانشناسی شناختی، ""استعاره"" به عنوان مفهومی منحصر به زبان ادبی شناخته می شد. از این رو، تنها در مفاهیم ادبی مورد استفاده قرار میگرفت؛ اما با پیدایش زبانشناسی شناختی، مشخص شد که کاربرد استعاره در زبان عامیانه نیز قابل توجه است. یکی از شاخه های شگفت انگیز زبانشناسی شناختی نظریه ی ""استعاره ی مفهومی رنگ"" است. بر اساس این نظریه، رنگها مفاهیم ذهن کاربران هر زبان را به زیبایی منتقل می کنند. حال، سؤال این است که آیا گویشوران زبان کردی ایلامی مفاهیم رنگ ها را به صورت چند معنایی به کار می برند یا خیر؟ آیا رنگ ها در استعاره های کردی ایلامی به صورت یکسان استفاده شده اند یا خیر؟ پس از تجزیه و تحلیل داده ها (که به صورت توصیفی انجام گرفت) مشخص شد که: 1. بیشتر مفاهیم رنگ ها در زبان کردی ایلامی به صورت چند معنایی استفاده می شوند؛ 2. رنگ ها در استعاره های کردی ایلامی به صورت یکسان استفاده نمی شوند. بر اساس نتایج این تحقیق، از میان تمامی رنگ ها ""رنگ سیاه"" بیشترین فراوانی دارد. شاید بتوان ریشهی استفاده از استعاره های مفهومی رنگ را در مذهب و عقاید پیشینیان جست و جو کرد.

هدف پژوهش حاضر ارزیابی رابطه ی سبک های تفکر ، تحمل ابهام و خطرپذیری با خلاقیت مدیران آموزش و پرورش شهرستان ایلام است. روش پژوهش توصیفی، از نوع همبستگی بود . جامعه ی آماری کلیه ی مدیران آموزش و پرورش شهرستان ایلام به تعداد 300 نفر بودند که با استفاده از فرمول کوکران و 1389 انتخاب - به روش نمونهگیری تصادفی ساده، تعداد 98 مدیر به عنوان نمونه در سال تحصیل 1388 شدند. ابزار گردآوری داده های پژوهش چهار پرسش نامه سبک های تفکر استرنبرگ و اگنر، تحمل ابهام بودنر، خطرپذیری آیزنک و خلاقیت رندسیپ بود. برای تجزیه و تحلیل د ادهها و آزمون فرضیه ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد که با 95 درصد اطمینان بین سبکهای تفکر قانونگذار، اجرایی و قضاوتگر با خلاقیت مدیران رابطه ی معنادار و معکوس وجود دارد.

در این مقاله تلاش شده ضمن بیان مسأله و اهمیت آن، شاخص های رفتار شهروندی سازمانی از دیدگاه تنی چند از صاحب نظران، عوامل تأثیرگذار بر آن، سیاست های تشویقی رفتار شهروندی سازمانی و رابطه ی رفتار شهروندی سازمانی با عملکرد سازمانی مطرح گردد. روش شناسی پژوهش، از نوع توصیفی- همبستگی و سطح آن کاربردی می باشد. 420 نفر از کارکنان جهاد کشاورزی ایلام جامعه ی آماری تحقیق را تشکیل داده است. حجم نمونه ی برآورد شده 201 نفر بود که از طریق پاسخ گویی به دو پرسش نامه ی مجزا در سه ماهه ی آخر سال 1388، داده ها بر اساس روش های مختلف آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در پایان با توجه به نتایج آزمون های آماری که نشان از ارتباط مثبت و معنا دار بین رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد سازمانی داشت.

هدف از انجام این تحقیق، مطالعه، بررسی و معرفی مسیرهای ارتباطی است که از دوران گذشته مورد استفاده ی ساکنان منطقه ی زاگرس مرکزی، به ویژه کوچ نشینان قرار گرفته است. در گذشته، مطالعات جغرافیایی نسبتاً جامعی در زمینه ی معرفی مسیرهای ارتباطی منطقه صورت گرفته است؛ ولی در این پژوهش با رویکردی نو مطالعات باستان شناسی و مردم شناسی نیز انجام گرفته است. این مقاله در پی آن است که: آیا این مسیرهای ارتباطی از دوران گذشته تا کنون دچار تغییر و تحوّل شده اند یا نه؟ بنابراین، به عوامل شکل دهنده ی این مسیرهای ارتباطی و نقش و اهمیت راه های مذکور در برقراری ارتباطات منطقه ای و محلی پرداخته شده است. مطالعات و بررسی های جغرافیایی، باستان شناسی و مردم شناسی نشان می دهد که با وجود رشته کوه های بلند و صعب العبور منطقه ی زاگرس مرکزی می گذرد، حداقل از عصر مفرغ تاکنون راه های ارتباطی متعددی درون این حوزه شکل گرفته است. در شکل گیری این مسیرهای ارتباطی، جغرافیای فیزیکی منطقه نقش اصلی را ایفا نموده است. شرایط کوهستانی منطقه موجب شده که گروه های انسانی در امتداد مسیرهای خاصی حرکت نمایند و به نظر می رسد که در امتداد این مسیرها تغییرات چندانی رخ نداده است؛ به گونه ای که امروزه همین مسیرها مورد استفاده ی برخی از مردم منطقه به ویژه عشایر قرار می گیرند.

هدف این مقاله بررسی تأثیر قرآن بر اشعار شاعر شهیر کرد تبار، غلام رضا خان ارکوازی است. دیوان اشعار غلام رضاخان در میان مردم ایلام و استان های کرد زبان هم جوار، مشهور است. یکی از دلایل شهرت این شاعر تربیت صحیح خانوادگی و پرورش وی در یک محیط دینی و فراگیری آموزه های قرآن و تأثیر آن بر فکر و اندیشه ی وی بوده است. چون این مقاله در صدد بیان تأثیر قرآن بر اندیشه ی شاعر و تبیین محیطی است که در آن پرورش یافته و زندگی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی خود را در آن جا گذرانده است؛ از این رو، طبق روش مرسوم با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسناد موجود و آثار منظوم شاعر، فرایند ابعاد مختلف زندگی وی به اختصار ترسیم شده است. بررسی ها نشان می دهد غلام رضا خان طی حکمی از سوی حسن خان ابوقداره( نوه ی اسماعیل خان) به ریاست کل طایفه ی ارکوازی منصوب شده است؛ ولی بعد ها مورد خشم و غضب والی پشتکوه قرار گرفته و خان دستور داده او را در غل و زنجیر کنند؛ و در زندان به او سخت گرفته اند. در نتیجه، فشار روحی، روانی و جسمی زندان باعث شده که برای تعدیل این سختی ها با خدا راز و نیاز کند و حاصل آن اشعار زیبایی است که با الهام از آیات قرآن سروده است.

مقاله ی حاضر وضعیت سرمایه ی اجتماعی در میان دختران و پسران استان ایلام را مورد بررسی قرار می دهد. در این راستا، تلاش می شود ابتدا میزان این صفت (سرمایه ی اجتماعی ) در بین دو جنس تعیین شود؛ سپس، عوامل مرتبط با آن را در میان نمونه ی دختران مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس، نظریه محوری مورد استفاده، مبتنی بر آرای پاتنام بوده، و در تکمیل و تقویت مدل نظری مربوطه از نظریه ی فوکویاما استفاده شده است. بدین منظور اطلاعات مربوطه از یک نمونه ی 180 نفری از دختران و 188 نفری از پسران استان ایلام با داشتن حداقل 15سال سن جمع آوری شده و از طریق ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن و الگوسازی معادلات ساختاری (SEM) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که سرمایه ی اجتماعی در بین دختران بیش از پسران است. هم چنین، بین متغیرهای قانون پذیری، امنیت اجتماعی و میزان استفاده از رسانه های جمعی با سرمایه ی اجتماعی رابطه ی معنا داری وجود دارد؛ ولی بین تحصیلات و سرمایه ی اجتماعی رابطه ی معنا داری مشاهده نشده است. در نتیجه می توان گفت دختران در جامعه ی جدید، دریچه های متنوعی(حاکی از گشایش گفتمان های جدید در مناسبات اجتماعی) فرا روی خود تجربه می کنند.

یکی از مشخصه های فرهنگی جوامع کهن که خاصیت ماندگاری طولانی دارد و کمتر در معرض زوال قرار می گیرد، مقوله ی شعر و شاعری است. با توجه به ذوق و قریحه ی ذاتی زاگرس نشینان و سابقه ی کهن منطقه، شعر در میان مردم ایلام جایگاه ویژه ای دارد؛ چرا که آنان شعر را به مثابه ی میراثی نیاکانی حفظ کرده اند و معمولاً از آن در بسیاری از جنبه های زندگی خود بهره می گیرند. از آن جا که شعر فارسی استان ایلام به ویژه طی چند دهه اخیر، ظرفیت های بالای خود را نشان داده و در همین راستای مجموعه ی شعرها و شاعران مطرح و برجسته ای را به قلمرو گسترده ی ادبیات کشور معرفی نموده است؛ این پژوهش می کوشد با استفاده از نظریه ی عناصر شعری محمدرضا شفیعی کدکنی در دوران شعر فارسی و دریچه ی عناصر بومی به کار گرفته شده توسط این شاعران، به شعر این استان نگاهی تحلیلی بیافکند. شفیعی کدکنی در این نظریه، شعر را در پنج حوزه ی عاطفه، تخیل، زبان، آهنگ و شکل مورد بررسی و مطالعه قرار داده است. این بررسی که برروی حدود دوازده مجموعه انجام گرفته است، نشان می دهد که شاعران امروز ایلامی از عناصر بومی در اشعار خویش در حوزه های یاد شده، بهره برده اند؛ اما عنصر عاطفه رنگ و بویی بومی تر دارد.

پژوهش حاضر در پی سنجش نگرش مردم استان ایلام در مورد حفظ و تقویت روحیه ی ایثارگری است، و به این سؤال پاسخ می دهد که مردم استان ایلام چه انتظاری از ایثارگران دارند؟ این تحقیق با روش پیمایشی و استفاده از فن پرسشنامه به جمع آوری داده های مورد نیاز اقدام نمود. تع داد نم ونه ی مورد بررس ی 400 نفر ب ودند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که اغلب پاسخگویان ( 8/68 درصد)، نگرشی در حد خوب و بسیارخوب به روحیه ی ایثارگری داشتند و نگرش8/11 درصد، به این روحیه منفی بود. پاسخگویان ضمن ستایش از عملکرد ایثارگران در دوران دفاع مقدس، از آنان انتظار داشتند همچنان این روحیه را حفظ کنند و رابطه ی خود را با مردم و نگرش های آن ها قطع نکنند. هم چنین، انتظار داشتند که مشکلات اقتصادی و اجتماعی، ایثارگران و خانواده های آنان را از پاسداشت ارزش ایثار دور نسازد. البته، پاسخگویان شناخت کم جامعه از مفهوم و شاخص های ایثار و روحیه ی ایثارگری و عملکرد ضعیف نهادهای نخستین و ثانویه را از مهم ترین موانع ترویج روحیه ی ایثارگران در جامعه دانسته اند.

شرایط جغرافیایی، سیاسی و نزدیکی استان ایلام به عراق- مرکز خلافت اسلامی در دوران بنی عباس- در روند تحولات مذهبی این منطقه مؤثر بوده است. وجود کوه ها، مراتع، پناهگاه های طبیعی، آب کافی و منابع طبیعی ایلام از عوامل جغرافیایی مؤثر در تجمع مخالفان خلفای بنی امیه و بنی عباس بوده است. این تحقیق در پی آن است که: آیا با ورود اسلام به ایران، مردم ساکن ایالات ماسبذان و مهرجانقذق (شامل استان ایلام امروزی) مسلمان شدند؟با بررسی منابع و مآخذ می توان در مورد سیر تحولات دینی و مذهبی ایلام از گذشته تا عصر حاضر، اطلاعات پراکنده ای به دست آورد؛ امّا در منابع به صورت منسجم به بررسی این موضوع نپرداخته اند. هدف این مقاله، تبیین سیر تکاملی مذهب مردم استان ایلام در دوره های گذشته و نحوه ی گرایش مردم این سرزمین به تشیّع می باشد. مطالعه و بررسی نشان می دهد که گرایش مردم این منطقه به اسلام تا قرون چهارم و پنجم به آرامی صورت گرفته است. البتّه، پیروان ادیان دیگری هم وجود داشته اند؛ امّا در اقلیت بوده اند. وجود امام زاده ها در استان ایلام نشان از گرایش مردم این مناطق به تشیّع در دوره ی اسلامی دارد. از دوره ی اتابکان لرستان گرایش های شیعی در بین مردم و حاکمان این منطقه در منابع مشاهده می شود؛ امّا از دوره ی صفویه به بعد مردم به مذهب تشیّع روی آورده اند.

شهرستان دره شهر در استان ایلام با داشتن جاذبه ها و قابلیت های متعدد طبیعی و تاریخی می تواند از دستاوردهای صنعت گردشگری به خوبی بهره گیرد؛ اما این امر تاکنون تحقق نیافته است. از این رو، تحقیق حاضر بر آن است که راهکارهایی جهت توسعه ی گردشگری در این شهرستان ارائه دهد. در این پژوهش از روش توصیفی- همبستگی بهره گرفته شده است، و جهت جمع آوری اطلاعات از روش مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، مصاحبه با کارشناسان و روش پیمایشی استفاده گردیده است. جامعه ی آماری این تحقیق شامل: کلیه ی گردشگرانی بوده اند که در ایام نوروز (1 فروردین تا 15 فروردین ) سال 1391 از اماکن گردشگری شهرستان دره شهر بازدید کرده اند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی ساده بود، تعداد 400 نمونه به صورت تصادفی انتخاب شدند. یافته های پژوهش، مهم ترین موانع و مشکلات و همچنین جاذبه های گردشگری شهرستان دره شهر از دید گردشگران را مشخص نمود. هم چنین، ارتباط رضایت گردشگران با متغیرهای تحقیق سنجیده شد. در نهایت با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهادهایی در راستای توسعه ی صنعت گردشگری در شهرستان دره شهر ارایه گردید.

مسنر و روزنفلد در کتاب« جرم و رؤیای آمریکایی» به یکی از مؤلفه های غالباً فراموش شده ی نظریه ی « ساختار اجتماعی و آنومی» مرتن؛ یعنی چرا ایالات متحده چنین نرخ جرم بالایی دارد، می پردازند. مسنر و روزنفلد « نظریه ی آنومی نهادی» را مطرح کردند که به موضوع آنومی در سطح جامعه می پردازد. مثل مرتن درصدد تبیین نرخ فوق العاده بالای جرم در ایالات متحده هستند. و این هدف را با اشاره به « رؤیای آمریکایی» محقّق می کنند. مسنر و روزنفلد در تأکید بر این امر که نرخ بالای جرم در ایالات متحده تا حدودی از این واقعیّت ناشی می شود که جامعه ی آمریکا، افراد را به پی گیری هدف موفقیّت مالی ترغیب می کند؛ اما برای ابزارهای مشروع به منظور دست یابی به اهداف، ارزش ناچیزی قائل است، به شدتتحت تأثیر نظریه ی آنومی مرتن هستند. به عبارت دیگر، هنجارهای مشروع مقبول به لحاظ فرهنگی فدای هدف می شوند که بیش از زندگی اهمیت می یابد. با این حال، مسنر و روزنفلد نظریه ی مرتن را هم بسط داده اند. در وهله ی اول، آن ها مدعی هستند که تأکید فرهنگی بر موفقیّت مالی با این تصور توأم است که نهاد اقتصاد در دیگر نهادها؛ مانند خانواده، آموزش و حکومت نفوذ می کند و بر آن ها مسلّط می شود. استدلال آن ها این است که تسلّط نهاد اقتصاد تا آن اندازه عملکرد مناسب این نهادها را مختل می کند که دیگر به طور مؤثر و به اندازه ی کافی نمی توانند افراد جامعه را جامعه پذیر کنند یا حتی رفتار منحرفانه را کیفر دهند. مسنر و روزنفلد استدلال می کنند که اگر جنبه های دیگر زندگی آمریکایی بیش از موفقیّت مادی مورد تأکید قرار گیرند، ایالات متحده می تواند فاقد چنین نرخ جرم بالایی باشد. آن ها به اقتصاد مختلط در اروپای غربی و ژاپن به مثابه ی نمونه هایی از جوامعی اشاره می کنند که نشان می دهند بر خلاف آنچه در آمریکا وجود دارد، سطحی از رفاه اقتصادی کاملاً به عملکرد اقتصادی وابسته نیست.