محمد عباس زاده

محمد عباس زاده

مدرک تحصیلی: دانشیار و عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه تبریز
پست الکترونیکی: mabbaszadeh2014@gmail.com

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۱۷۳ مورد.
۶۱.

تحولات نهاد خانواده در فرایند نوسازی و تأثیر آن بر سیاست گذاری ایران در حوزه خانواده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال بیست و یکم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۱ 161 - 192

کلیدواژه‌ها: توسعه نوسازی خانواده سیاستگذاری خانواده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۴ تعداد دانلود : ۶۶۶
جامعه شناسان حوزه خانواده بر این باورند که نوسازی مهم ترین عامل تغییر و تحولات خانواده در کشورهای در حال توسعه است. در ایران نیز پس از ورود نوسازی به کشور، نهاد خانواده طی چند دهه اخیر تغییرات متعددی را تجربه کرده است. پس از انقلاب ایران، سیاست ها و برنامه هایی در راستای حمایت از خانواده در مقابل چالش های پدیدار شده از نوسازی صورت گرفته است. به همین دلیل، هدف این پژوهش مطالعه تغییر و تحولات خانواده در بستر نوسازی و تأثیر آن بر سیاست گذاری ایران در حوزه خانواده است. روش پژوهش، کیفی است و از رهیافت نظریه داده بنیاد به منزله روش عملیاتی پژوهش استفاده شده است. نمونه آماری پژوهش، شهروندان شهر تبریز و انجمن خبرگان در این شهر هستند. راهبرد نمونه گیری، نظری و شیوه نمونه گیری، هدف مند است. یافته ها بیانگر آنند که نوسازی باعث تغییر در الگوهای خانواده، قواعد ازدواج و الگوهای همسرگزینی، عملکردهای خانوادگی، نگرش ها و الگوهای فرزندآوری، متوازن شدن قدرت در خانواده، تغییر در الگوهای اوقات فراغت و تغییر در نگرش ها و الگوهای طلاق شده است. همچنین سیاست های اتخاذشده از سوی دولت ها پس از انقلاب نتوانسته اند آسیب ها و چالش های خانواده را رفع کنند. این سیاست ها با مشکلاتی همچون فراگیر نبودن سیاست ها یا عدم رویکرد کل نگر به خانواده، داشتن رویکرد آسیب محور به خانواده، متعدد بودن نهادهای متولی خانواده، صریح نبودن سیاست های خانواده، مشخص نبودن طریقه دستیابی به سیاست ها، نادیده گرفتن تنوع خانواده ، عدم وجود بینش جامعه شناختی در سیاست ها و تقلیل فضای معنایی و مفهومی خانواده به تأمین نیازهای اساسی، مواجه هستند.
۶۲.

مطالعه روزمره شدن نظارت در میان دانشجویان دانشگاه تبریز: یک نظریه زمینه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران سال نهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۳۱) 1 - 18

کلیدواژه‌ها: نظریه زمینه ای تعدیل شده پساسراسربین روزمره شدن نظارت اقتصاد سیاسی نظارت سرمایه داری سیال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۲۹۸
عصر امروز، عصر چرخش ها و یا به عبارتی، عصر گذارهاست. یکی از این گذارها، گذار از نظارت مدرن به نظارت پست مدرن است؛ موردی که فرامکانی و فرازمانی بودن از ویژگی های اصلی آن به شمار می رود و در ادبیات پست مدرن با نام پساسراسربین شناخته می شود. پساسراسربین به روزمره شدن نظارت دلالت دارد. در مطالعه حاضر برای دستیابی به معانی ذهنی مشارکت کنندگان درباره روزمره شدن نظارت و شناسایی عوامل زمینه ساز آن، از رویکرد کیفی و روش  نظریه زمینه ای تعدیل یافته استفاده شده است. نمونه مورد مطالعه، 16 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز؛ راهبرد نمونه گیری، نظری و شیوه نمونه گیری، هدفمند با لحاظ کردن قاعده بیشترین تنوع بوده است. براساس رویکرد تعدیل یافته، داده های مصاحبه در دو مرحله کدگذاری (کدگذاری باز و کدگذاری انتخابی) تحلیل و درنهایت، خط داستانی پژوهش پس از برآورد اعتمادپذیری یافته ها با کاربرد تکنیک ریگور ارائه شد. یافته ها نشان داد براساس معنای ذهنی مشارکت کنندگان، محتوای نظارت روزمره، هم در شکل عمودی و هم در شکل افقی آن تا حد زیادی در ارتباط با الگوی مصرف (خوردن، پوشیدن، تماشاکردن، تفریح کردن...و به طور کلی چگونگی هزینه کردن) رخ می دهد که با اینترنت و فضای مجازی، حالتی فرامکانی، فرازمانی و درونی پیدا کرده است؛ موضوعی که در قالب مقوله مرکزی سرمایه داری سیال، زوایای جدیدی از نظارت سیال را به نمایش می گذارد و بینش های عمیقی را همسو با تقویت بدنه دانشی در حوزه نظارت، فرا روی جویندگان این حوزه قرار دهد.
۶۳.

نقد و بررسی کتاب زمان، مصرف و زندگی روزمره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال بیستم اسفند ۱۳۹۹ شماره ۱۲ (پیاپی ۸۸) 275-300
تعداد بازدید : ۴۰۳ تعداد دانلود : ۲۵۲
در میان موضوعات رایج علوم اجتماعی در ایران، موضوع زمان علی رغم اهمیت آن مورد غفلت قرار گرفته و فقر ادبیات نظری جامعه شناختی پیرامون زمان با توجه به کتب و مقالات چاپ شده کاملاً مشهود است. در این شرایط، برگردان این کتاب به فارسی، صرف نظر از نقصهای ترجمه ای آن، کاری قابل تقدیر و ارزنده است. تاکید مقالات این کتاب بر روی ارتباط متقابل بین مفاهیم زمان، مصرف، زندگی روزمره، عوامل روانشناختی و اجتماعی و فرهنگی و جایگاه سرمایه داری است که با گرایش به نظریه کردار و دخیل کردن همزمان سطوح خرد و کلان، اغلب مقالات آن نگارش یافته. این کتاب با زیر سئوال بردن درک جهانشمول از زمان و با سود جستن از مردم نگاری تطبیقی و تحلیل تاریخی، برخورد شکاکانه ای با مفاهیم و باورهای رایج دارد. مانند این عقیده که دوره سنتی، دوره ای متعادل و مدرنیته، دوره ای آشفته است. تجربه زمان به واسطه نیروهای بیرونی شکل نمی یابند، بلکه زمان مندی ها دائماً بازتولید شده و از طریق توالی و زمان بندی کردار روزمره وضع و دگرگون می شوند. بسیاری و احتمالا بیشتر فرایندها و کردارهای درگیر در ساخت زمان، درگیر استفاده از چیزها و مصرف هستند. فرهنگ مصرف تجاری نقش فعالی در خلق رژیم های ارزش زمان مند بازی می کند.
۶۴.

بررسی درک و تصور کشاورزان از بحران دریاچه ارومیه با رویکرد نظریه زمینه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال سی ام تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۷۸) 1 - 22

کلیدواژه‌ها: بحران آب حوضه دریاچه ارومیه کشاورزان نظریه زمینه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۴ تعداد دانلود : ۷۰۵
زندگی کشاورزی و کشاورزان به آب وابسته است و چنانچه در آن بحرانی ایجاد شود، دامنه آن ساختارهای کلان اجتماعی را با چالش های متعددی روبه رو می کند؛ با این حال، کشاورزی به طور همزمان قربانی و متهم اصلی در ایجاد بحران آب در جهان شناخته می شود. پژوهش حاضر به دنبال بررسی درک کشاورزان از چگونگی شکل گیری و تداوم و رویارویی آنها با یکی از مهم ترین فجایع زیست محیطی کشور یعنی خشک شدن دریاچه ارومیه است. به این منظور و با به کارگیری رویکرد نظریه زمینه ای، با 28 نفر از کشاورزان حوضه این دریاچه مصاحبه عمیق صورت گرفت و درنهایت، 13 مقوله اصلی از مجموع 438 خرده مقوله اولیه استخراج شد. نتایج نشان می دهند با وجود تمایل ذهنی کشاورزان و به کارگیری راهبردهای محلی برای مداخله و حل بحران، ساختار و بوروکراسیِ حاکم، توانایی سامان دادن به پیچیدگی های مدیریت منابع آب در شرایط جدید را ندارد. آنچه در سراسر مقولات استخراج شده نمایان است، «فروپاشی پیکره بندی نظم پیشین» به منزله مقوله هسته است که در تعامل با دلایل، زمینه ها و راهبردها، توضیح دهنده وضعیت موجود است.
۶۵.

فراتحلیل مطالعات انجام شده درباره عوامل مؤثر بر ترس از جرم در بین شهروندان ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل اجتماعی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 5-26

کلیدواژه‌ها: ترس از جرم بی سازمانی اجتماعی تجربه قربانی شدن کنترل اجتماعی فراتحلیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۷ تعداد دانلود : ۴۶۸
ترس از جرم با توجه به آثار و پیامدهای مخربی که بر روی زندگی شهروندان دارد، یکی از مهم ترین موضوعات مطالعه ای جامعه شناسی، مطالعات شهری و جرم شناسی است. هدف پژوهش حاضر مطالعه عوامل مؤثر بر ترس از جرم در بین شهروندان ایرانی با استفاده از روش فراتحلیل است. بدین منظور در این نوشتار پژوهش هایی که درباره ترس از جرم در ایران انجام شده اند؛ مطالعه و پس از حذف پژوهش های اسنادی و مروری، 19 پژوهش به عنوان نمونه آماری انتخاب شده است. برای تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از پژوهش های مذکور پس از کدگذاری، از برنامه فراتحلیل جامع (CMA2) برای انجام محاسبات آماری فراتحلیل استفاده شده است . یافته های پژوهش بیانگر آن است که بی سازمانی اجتماعی، تجربه قربانی شدن، حضور پلیس، اعتماد اجتماعی، کنترل اجتماعی، و تعلقات و پیوندهای محله ای مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر ترس از جرم در پژوهش ها هستند. توجه بسیار کم رشته های مطالعات شهری، جغرافیا، حقوق و روان شناسی به موضوع ترس از جرم، غلبه روش پیمایشی، عدم فرضیه و عدم گزارش اعتبار پژوهش ، و کلی و غیر قابل اجرا بودن راهکارهای ارائه شده در پژوهش های انجام شده درباره ترس از جرم، از مهم ترین نقاط ضعف این پژوهش ها هستند.
۶۶.

مطالعه خرافه گرایی در میان دانشجویان با رویکرد کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره هشتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۳۲) 847 - 872

کلیدواژه‌ها: پدیدارشناسی تخدیر ذهنیت خرافه گرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۶ تعداد دانلود : ۹۰۰
پژوهش حاضر درصدد است تا به روش شناسی کیفی و با رویکرد پدیدارشناسی به فهم عمیق تجربه زیسته خرافه گرایی در میان دانشجویان دختر مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز بپردازد. جامعه مورد مطالعه این پژوهش دانشجویان دختر مقطع ارشد دانشگاه تبریز است که حداقل دو بار در یک سال اخیر ۱۳۹۴-۱۳۹۵ به فال بین مراجعه کرده اند. مصاحبه ها به روش مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته انجام شده است و تا جایی که از نظر پژوهشگر به اشباع نظری برسد، ادامه یافته است. اعتبار پژوهش با درنظرگرفتن مکان و زمان پژوهش و حداقل دخالت ارزشی از سوی مصاحبه گر صورت گرفته است. بعد از گردآوری داده ها و مطالعه متن مصاحبه ها، داده ها بعد از بازبینی های مکرر کدگذاری و مقوله بندی شدند. نتایج یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که پدیده خرافه گرایی به پیامدهای ذهنی منفی از جمله تقدیرگرایی، وابستگی فکری و تأثیرگذاری منفی بر ذهن آزمون شوندگان منجر می شود. همچنین از جمله متغیرهای تأثیرگذار بر خرافه گرایی در پژوهش حاضر می توان به احساس ناتوانی، پیشینه خانوادگی (تجربه آموخته شده)، نظام مردسالاری حاکم بر فضای جامعه و بی هنجاری اشاره کرد. در پایان پژوهش برآیند متغیرهای تأثیرگذار در گرایش به خرافه گرایی ماتریس شرطی «تخدیر ذهنیت» حاصل شده است.
۶۷.

بازسازی معنایی سازه خشونت علیه زنان به عنوان عامل بازدارنده توسعه و بسترهای موجده آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی اقتصادی و توسعه سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 31-52

کلیدواژه‌ها: خشونت شخصیت پرخاشگرانه تحدید اقتصادی ترومای اجتماعی بازنمایی رسانه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۴۲۴
بر اساس نظریات مطرح شده به لحاظ روانشناختی و جامعه شناختی، یکی از مجاری اصلی برای یادگیری خشونت، خانواده است که اگر در این مجرا خللی حاصل آید؛ یکی از تبعات آن ایجاد گسست در فرایندهای توسعه ای خواهد بود؛ چرا که با توجه به حوزه مطالعاتی در این پژوهش، خشونت به عنوان یکی از عوامل بازدارنده توسعه مدنظر می باشد. عدم دسترسی به آموزش همگانی برای بسیاری از زنان و دختران در جوامع، برخوردهای جنسیتی در اشتغال، ازدواج زودهنگام و مواردی از این دست همگی زمینه های بروز خشونت علیه زنان را فراهم می کنند. بنابراین، خشونت به عنوان یکی از پدیده های شایع در جهان امروزی و عامل بازدارنده در فرایند توسعه ابعاد مفهومی گسترده ای به خود گرفته است. روش تحقیق مورد استفاده کیفی بوده و از روش زمینه ای به عنوان روش اجرای عملیات پژوهش استفاده شده است. داده های کیفی از طریق مصاحبه عمیق با زنان متأهل شهر تبریز گرداوری شده اند. انجام مصاحبه ها تا حصول اشباع نظری، ادامه یافته و در این میان سعی شده است حداکثر گونه رعایت گردد. یافته ها در شش مقوله شخصیت پرخاشگرانه، تحدید اقتصادی، الزام های حقوقی، ترومای اجتماعی، بازنمایی رسانه ای و انزوای عاطفی دسته بندی شدند. هسته مرکزی این تحقیق مفهوم "تزلزل در پایگاه زنانگی" است. این مفهوم نشان می دهد پایگاه زنانه دچار تزلزل شده و جایگاه سابق خود را از دست داده است.
۶۸.

مدل پارادایمی مصرف محصولات سفالی در سبک زندگی مردم شهر تبریز

نویسنده:
منبع: هنرهای صناعی اسلامی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۴) ۲۳-۳۴

کلیدواژه‌ها: مصرف و عدم مصرف محصولات سفالی سبک زندگی محصولات سفالی تئوری نظریه داده بنیاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۳ تعداد دانلود : ۴۷۲
یکی از شیوه های رایج برای تعیین هویت و بازنمایی خویشتن، به ویژه در دوران معاصر، مصرف فرهنگی است. افراد در مصرف فرهنگی، انواع کالاها و نمادهای ارزشمند را، نه به خاطر ارزش استفاده و ارزش مادی شان بلکه به دلیل ارزش فرهنگی و ارزش نمادین آن ها مصرف می کنند و در این نوع از مصرف تلاش دارند که تصویر مطلوبی از خویش در ذهن دیگران ایجاد کنند. در این میان، استفاده از محصول سفالی به عنوان یک کالای فرهنگی، نه به معنای استفاده ی صرف(آنچه در دوران پیشامعاصر مدنظر بود) بلکه در بردارنده معناهای متفاوتی است. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل پارادایمی در ارتباط با مصرف و عدم مصرف محصولات سفالی در شهر تبریز و در پی پاسخ به سوالات تحقیق، یعنی؛ چگونه مصرف محصولات سفالی در شهر تبریز سبب ایجاد سبک های متنوع زندگی می شود؟ و چه پیامدی در پی خواهد داشت؟، از روش کیفی و مبتنی بر نظریه داده بنیاد استفاده می کند. برای گردآوری داده ها از ابزار مصاحبه از 60 نفر تولیدکنندگان، توزیع کنندگان، مصرف کنندگان، درحوزه سفال و سرامیک در شهر تبریز، و به روش نمونه گیری نظری صورت پذیرفت. محتوای مصاحبه ها براساس مدل توسعه یافته فرآیند اجرای داده بنیاد کدگذاری و در مجموع 249مفهوم به عنوان کد اولیه شناسایی شد که پس از حذف تکرارها و مفهوم سازی در مرحله ی کدگذاری باز، تعداد 87 مفهوم استخراج شد. با غربالگری مفاهیم اولیه به 40 مقوله فرعی و 15 مقوله اصلی دست یافتیم که در قالب پنج بعد و منطبق بر مدل پارادایمی داده بنیاد مشخص شد. ضمن اینکه برای تضمین کیفیت کدگذاری از روش خودبازبینی محقق و کنترل های اعضا استفاده گردید. در نهایت نتایج تحقیق نشان می دهد، افراد محصولات سفالی را با هدف کسب تشخص، هویت، سرمایه اجتماعی و فرهنگی، ایجاد زندگی سالم، حس نوستالژیک و یادآوری آفرینش انسان مورد استفاده قرار می دهند و از این طریق زندگی خود را در ارتباط با استفاده از محصولات فرهنگی و سفالی سبک مند می کنند.
۶۹.

برساخت گفتمانی سیاست زبان در روند نوسازی ایران مورد مطالعه نشریه کاوه (1294-1301)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی اقتصادی و توسعه سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 125-153

کلیدواژه‌ها: سیاست زبان نشریه ی کاوه تحلیل گفتمان چندفرهنگ گرایی توسعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۳ تعداد دانلود : ۷۸۰
ایران کشوری چندقومی و چندزبانه است، اما با آغاز روند نوسازی در ایران، برساخته سیاست زبان در حکومت پهلوی اول ، از حکم زبان فارسی به عنوان زبان مشترک به حکم زبان فارسی به عنوان زبان واحد حرکت کرده و سیاست تک زبانی را شرط وحدت ملی در ایران قرار می دهد. با اتخاذ این سیاست زبانی تنها به زبان فارسی امکان رشد و بالندگی داده شد و دیگر زبانهای ایران از حوزه های رسمی کنار نهاده شدند. فرض تحقیق بر آن است که سیاست زبانی ماهیتی گفتمانی داشته و برساخته است. از آنجا که نشریه ی کاوه از نشریات گفتمان ساز پیش از برآمدن نظم جدید بوده است، پژوهش با فرض گفتمانی بودن ماهیت سیاست زبانی و برساخته ی اجتماعی بودن آن، با اتخاذ نظریه ی گفتمان لاکلائو و موف و به کارگیری امکانات تحلیل متن تحلیل گفتمان انتقادی به تحلیل گفتمان تمام شماره های روزنامه پرداخته است. پژوهش وحدت زبانی را دال اصلی شبکه ی معانی هویت ایرانی در گفتمان روزنامه دانسته و به تبیین نحوه ی هژمونیک شدن گفتمان می پردازد.
۷۰.

بازنمایی عشایر به عنوان یاغی در دوره پهلوی اول (بررسی اشعار زندان آغاعنایت جوانرویی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴۰ (پیاپی ۱۳۰) 127 - 148

کلیدواژه‌ها: سیاست عشایری پهلوی اول روایت فرودست امنیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۵ تعداد دانلود : ۴۸۹
سازوکارهای سلطه، محصول و مول ّ د دانش و روایت های تاریخی اند. فرودستان به عنوان ابژه های کنترل و اعمال ِ قدرت، اگرچه بازنمایی می شوند اما خود صدا و تاریخی ندارند. تاریخِ فرودستان را نمی توان از طریق اسناد و آرشیوهای دولتی بازسازی کرد، چراکه این اسناد خود به شیوه ای گزینش شده اند که روایتی را فراهم کنند. بازنمایی های صورت گرفته امکان تفکر به شقوق و روایت های دیگر را مسدود می کنند. از این رو برای بازسازی روایتی ورای بازنمایی ها باید به جستجوی ردپاها و آثار پراکنده از فرودستان گشت. در دوره پهلوی اول، عشایر ایران با سیاست های سرکوب و اسکان روبه رو شدند. اما این رنج و آزار تحمیل شده بر بیش از یک چهارم جمعیت ایران در تاریخ های ملی گرا بازتاب نیافته و تحت عنوان برقراری امنیت خلاصه و مسکوت گذاشته می شود. نخبگان ملی گرایِ شهری و ایدئولوژی دولتی با بازنمایی عشایر به عنوان یاغی، سرکوب خشن آنان را مشروعیت بخشیده اند. این پژوهش اشعار یکی از زندانیان این دوره، آغاعنایت جوانرویی، را همچون پاره ای پراکنده از تاریخ فرودستان بررسی می کند. پژوهش با تحلیل بازنمایی های صورت گرفته از عشایر ایران و روایت مسلطِ برآمده از آن، با رویکردی تفسیری به بازسازی روایتی ورای بازنمایی ها دست می زند.
۷۱.

توسعه جنسیتی در دوره پهلوی اول با تأکید بر فرصت های تحصیلی زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی اقتصادی و توسعه سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 97-124

کلیدواژه‌ها: توسعه جنسیتی برابری جنسیتی تحصیل زنان دوره پهلوی اول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۱
پژوهش حاضر در پاسخ به این سوال است که توسعه جنسیتی زنان در بعد آموزش و پرورش در دوره پهلوی اول تا چه حد تحقق یافت؟ گردآوری اطلاعات به شیوه اسنادی- کتابخانه ای و شیوه تالیف مقاله، تحلیلی-تبیینی است. چارچوب نظری مفهوم کلیدی توسعه جنسیتی است که عبارت از بهره مندی برابر و بدون جهت گیری جنسیتی زنان و مردان ازحقوق، فرصت ها، خدمات، منابع و پاداش هاست. برابری جنسیتی اساس توسعه جنسیتی است چرا که با توانمندسازی زنان در سه بعد آموزش و پرورش، بهداشت و استانداردهای زندگی سروکار دارد. توسعه جنسیتی افزایش مشارکت و توانمندی زنان است که خود هدف و نتیجه توسعه محسوب می شود. یافته ها نشان می دهد در دوره مورد بحث نگرش جنسیتی حاکم برنظام آموزشی که از حمایت نگرشی جامعه نیز برخوردار بود موجب تحکیم مدل نان آوری مردانه و فرودستی زنان می شد. نظام آموزشی با نهادی کردن نقش های جنسیتی و ترویج آنها از طریق تفکیک جنسیتی دروس سدّ راه افزایش توانمندی زنان بود. این امرموجب کاهش فرصت های شغلی زنان به مشاغل با موقعیت و دستمزد پایین همچون پرستاری، مامایی و آموزگاری برای زنان شد که انعکاس نقش های جنسیتی سنتی زنان بود و کلیشه های جنسیتی مرسوم در زمینه تقسیم جنسیتی کار را کمتر به چالش می کشید و این با جامعه کشاورزی ایران تناسب داشت. به این ترتیب جامعه نیز از مشارکت فعالانه اقتصادی آنها درمسیر توسعه محروم ماند.
۷۲.

مطالعه ارتباط تمایزطلبی و دانش تغذیه ای با الگوی مصرف غذای غیرخانگی(مورد مطالعه: شهروندان 15 ساله و بالاتر شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۳۸۲
تحقیق حاضر با هدف بررسی ارتباط بین متغیرهای تمایزطلبی و دانش تغذیه ای با الگوی مصرف (میزان و نگرش به سلامت) غذاهای غیرخانگی نگاشته شده است.روش تحقیق از نوع پیمایشی بوده و جامعه آماری شامل تمامی شهروندان بالای 15 سال شهر تبریز است که 409 نفر از آن ها به شیوه نمونه گیری طبقه ای براساس مناطق ده گانه شهر تبریز برای مطالعه انتخاب شده اند.بر اساس یافته های تحقیق، تمایزطلبی (به شکل مثبت)، دانش تغذیه ای (به شکل منفی)، پایگاه اقتصادی- اجتماعی (به شکل مثبت) و جنس (به نفع مردان) رابطه معناداری با میزان مصرف غذاهای غیرخانگی داشته و تنها پایگاه اقتصادی- اجتماعی رابطه منفی، معنادار و ضعیفی با نگرش به سلامت غذاهای غیرخانگی نشان داده است.نتایج حاصل از برازش مدل مسیر حاکی از آن است که هر چهار متغیر مستقل تحقیق (شامل؛ تمایزطلبی، دانش تغذیه ای، پایگاه اقتصادی اجتماعی و جنس) تأثیرات کل معناداری بر میزان مصرف غذاهای غیرخانگی داشته و در مجموع 22 درصد از تغییرات آن را تبیین کرده اند. در ارتباط با نگرش به سلامت غذاهای غیرخانگی، فقط پایگاه اقتصادی- اجتماعی دارای تأثیر معنادار در تحلیل های چندمتغیره بوده که توانسته بخش کوچک و در عین حال معناداری از واریانس نگرش به سلامت غذاهای غیرخانگی را تبیین نماید.
۷۳.

بررسی رابطة بین فرایند جامعه پذیری دانشگاهی با پایبندی به اخلاق پژوهش (مورد مطالعه: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال بیست و نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۶۹) 63-86

کلیدواژه‌ها: پایبندی به اخلاق پژوهش فرایند جامعه پذیری دانشگاهی جو حمایتی دانشکده تشویق علمی دانشجویان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۳ تعداد دانلود : ۴۶۴
در عصر حاضر با گذار از دانشگاه های نسل اول (آموزش محور) به دانشگاه های نسل دوم (پژوهش محور) و نسل سوم (دانشگاه کارآفرین) که بر مفاهیمی مانند آموزش، پژوهش و مشارکت در توسعة اقتصادی از راه ارتباط با صنعت و تجاری سازی پژوهش های دانشگاهی تأکید دارند، پایبندی به اخلاق پژوهش و ارتقای آن در نظام دانشگاهی اهمیتی دو چندان یافته است. مفهوم یادشده از عوامل عدیده ای متأثر است که در این پژوهش تلاش شده است به رابطة بین سازة فرایند جامعه پذیری دانشگاهی و پایبندی به اخلاق پژوهش پرداخته شود. روش پژوهش، پیمایشی و ابزار اندازه گیری، پرسش نامه بوده است. جامعة آماری پژوهش حاضر، کلیة دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز در سال تحصیلی 94-93 به تعداد 6615 نفر را شامل می شود که از این تعداد، 729 نفر براساس فرمول کوکران و به شیوة نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. یافته های پژوهش نشان دهندة میزان پایبندی به اخلاق پژوهش بیشتر از مقدار متوسط (89/63 %) و در محدودة تا حدی زیاد است که بیشترین میانگین درصدی مربوط به بُعد احترام به حقوق اخلاقی آزمودنی ها و کمترین میانگین درصدی نیز به بُعد مسئولیت پذیری اجتماعی مربوط است. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد متغیرهای واردشده در الگوی رگرسیونی، 30 % از تغییرات متغیر پایبندی به اخلاق پژوهش را تبیین کرده اند.
۷۴.

اشتراک دانش؛ حلقه مفقوده در اجتماعات علمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال یازدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۴۲ 151 - 180

کلیدواژه‌ها: دانش اشتراک دانش حبس دانش مطالعه کیفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۵۶۷
تغییر و تحولات پارادایم های معرفتی منجر به گذار از پارادایم «قدرت آفرینی دانش» به پارادایم «اشتراک دانش» شده است. اشتراک دانش در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی دارای اهمیت فراوان است، زیرا اساتید و دانشجویان در یک فرآیند رقابتی خلق و تولید دانش و در نهایت اشتراک آن قرار می گیرند. هدف پژوهش کیفی حاضر تدوین مدل پارادایمی اشتراک دانش در اجتماعات علمی است. شیوه گردآوری داده ها، مصاحبه بوده که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و معیار اشباع نظری، با پانزده نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه تبریز صورت گرفته است. نتایج پژوهش حاضر هفت عامل مهم را از دیدگاه اعضای هیئت علمی نسبت به اشتراک دانش آشکار می کند: شکاف بین نگرش دینی و عمل، احساس قدرت از طریق حبس دانش، ضعف در سرمایه اجتماعی دانشگاهی، ترس از کپی برداری، نامطلوبیت خدمات دانشگاهی و فقدان عناصر برانگیزاننده. مقوله محوری و به عبارتی، مقوله مرکزی در این پژوهش مفهوم حبس دانش است. آنچه از محتوای اظهارات مشارکت کنندگان استخراج می شود حاکی از این است که اعضای هیئت علمی در دانشگاه ها از طریق حبس دانش و سلطه علمی و برجسته شدن در آن به دنبال کسب اعتبار، احترام و از همه مهم تر قدرت اند.
۷۵.

مطالعه ی جامعه شناختی نقش مداخله گرایانه ی سرمایه های فرهنگی و نمادین در تأثیرگذاری سرمایه ی اقتصادی بر بروز رفتارهای پرخطر در بین جوانان شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۷ 49 - 90

کلیدواژه‌ها: سرمایه ی فرهنگی سرمایه ی نمادین سرمایه ی اقتصادی رفتار پرخطر جوان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۲ تعداد دانلود : ۴۴۹
بروز رفتارهای مخاطره آمیز دوره ی جوانی در دهه های اخیر، تهدیدی جدی علیه سلامت فردی و اجتماعی فرد است که می تواند چرخه ی زندگی  این قشر را با مشکلات اساسی روبه رو سازد. در تحقیق حاضر نیز براساس رویکرد نظری بوردیو به بررسی نقش مداخله گرایانه ی سرمایه های فرهنگی و نمادین در تأثیرگذاری سرمایه ی اقتصادی  بر بروز رفتارهای پرخطر در بین جوانان شهر تبریز پرداخته شده است. روش تحقیق این پژوهش پیمایش است و جامعه ی آماری در این پژوهش، شامل کلیه ی افراد واقع در سنین 34-15 سال شهر تبریز به تعداد 579694 نفر است، که از این تعداد، 630 نفر با استفاده از فرمول آماری کوکران و شیوه ی نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند، ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسشنامه محقق ساخته است، برای برآورد اعتبار پرسشنامه از اعتبار صوری و سازه ای و برای سنجش پایایی از تکنیک آلفای کرونباخ استفاده شده است که ضرایب پایایی به دست آمده برای تمامی متغیرها بالاتر از 7/0 است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای SPSS 22 و Smart-PLS استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که همبستگی بین مؤلفه های سرمایه ی فرهنگی (بعد تجسدیافته و عینیت یافته)، سرمایه ی نمادین و سرمایه ی اقتصادی با بروز رفتارهای پرخطر در سطح معناداری کمتر از 01/0 به تأیید رسید، نوع رابطه نیز منفی و معکوس است. براساس مدل معادلات ساختاری پژوهش، متغیرهای حاضر در مدل توانسته اند 7/15  درصد از تغییرات متغیر وابسته ی رفتارهای مخاطره آمیز را به صورت مستقیم و غیرمستقیم تبیین نمایند.
۷۶.

فهم گذار از قدرت آفرینی دانش به قدرت آفرینی اشتراک دانش (یک روش کیفی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کتابداری و اطلاع رسانی دوره بیست و یکم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۸۲) 79 - 106

کلیدواژه‌ها: دانش اشتراک دانش دینداری سرمایه اجتماعی دانشگاهی عوامل انگیزشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۲ تعداد دانلود : ۳۸۳
هدف: در دنیای امروز، حوزه معرفت شناسی هم دچار تغییر و تحولات اساسی شده است، به نحوی که شاهد گذار از مرحله قدرت آفرینی دانش به مرحله قدرت آفرینی اشتراک دانش هستیم. بنابراین هدف پژوهش حاضر فهم گذار از قدرت آفرینی دانش به قدرت آفرینی اشتراک دانش از دید دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز است. روش:   در پژوهش حاضر از رویکرد نظریه داده بنیاد که یک شیوه پژوهش کیفی است، بهره گرفته شده است و با تعداد بیست نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز  به روش نمونه گیری هدفمند مصاحبه صورت گرفت. مصاحبه  تا اشباع داده ها ادامه یافت. تحلیل اطلاعات بلافاصله پس از مصاحبه ها بر اساس کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد از نظر دانشجویان چهار مضمون اصلی زمینه ساز اشتراک دانش در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی  می باشند.  مضامین فرعی دینداری (اعتقاد و باور دینی، زکات علم، نشر علم)  در سرمایه اجتماعی دانشگاهی (اعتماد بین فردی، تشکیل اجتماع علمی)، در ارتقای کیفیت خدمات دانشگاهی (تأمین امکانات و منابع، زیرساخت های تکنولوژیکی)،  در عوامل انگیزشی (حمایت های کلان، حمایت های خرد) . هر کدام از مضامین اصلی دارای زیرمجموعه های فرعی هم بودند. مقوله محوری در این پژوهش مفهوم سرمایه اجتماعیِ دانشگاهی است. نتیجه :  یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد بیشتر پاسخگویان، سرمایه اجتماعیِ دانشگاهی را زمینه ساز اصلیِ اشتراک دانش می دانند. با این حال، تأثیر متغیرهای اقتصادی، فرهنگی و انگیزشی را هم در رابطه با اشتراک دانش باید در نظر گرفت.      
۷۷.

استرس و خشونت فیزیکی مردان علیه زنان: یک تحقیق کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۶ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ 581 - 602

کلیدواژه‌ها: استرس برهم خوردن توازن قدرت پدرسالاری خشونت فیزیکی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳ تعداد دانلود : ۱۸۴
خشونت علیه زنان یکی از موانع مهم بازدارنده در توسعه همه جوامع است. خشونت علیه زنان را می توان در همه اشکال فیزیکی، اقتصادی، حقوقی، اجتماعی و فرهنگی، هم در حوزه عمومی و هم در حوزه خصوصی، مشاهده کرد. با توجه به اهمیت این موضوع، در این تحقیق به مطالعه زنان متأهل 20 تا 60 سال در شهر تبریز پرداخته شده است. شیوه نمونه گیری به روش گلوله برفی است. داده های کیفی با استفاده از مصاحبه های عمیق نیمه ساخت یافته در حول محورهای اساسی تحقیق از 24 نفر از زنان متأهل شهر تبریز جمع آوری شده اند. تحلیل داده ها با روش نظریه زمینه ای و با استفاده از شیوه کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد. یافته ها نشان می دهد خشونت فیزیکی مردان علیه زنان بازتاب فشارها و استرس های متعددی است که بر آن ها وارد می شود. به این معنا که خشونت مردان علیه زنان در خانواده نمایانگر واکنش مردان در برابر فشارهای بیرونی و درونی موجود در حوزه های عمومی و خصوصی است. مفهوم «استرس» در این مطالعه نوعی واکنش منفی مردانه به شرایط و وضعیت حاکم بر جامعه است که اعمال خشونت علیه زنان بخشی از تبعات آن شرایط است.
۷۸.

مطالعه اخلاق مصرف؛ تعاملات شهروند-حکومت از منظری جامعه شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل اجتماعی ایران سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 53-78

کلیدواژه‌ها: اخلاق مصرف رویکرد نوین بازتابی مصرف سیاسی انفعالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۳ تعداد دانلود : ۵۸۱
تبیین های مختلفی در ارتباط با مصرف کالاها و خدمات ارائه می شود. اما این پژوهش، به تبیین جامعه شناختی مصرف با بهره گیری از رویکرد نوین بازتابی پرداخته و به بُعد اخلاقی آن در کنش های روزانه از سوی شهروندان توجه نموده است. دو هدف اساسی آن بررسی اخلاق در انتخاب های مصرف روزانه و همچنین تأثیرپذیری متقابل آن از تعاملات شهروندی حکومتی در شرایط جامعه مورد مطالعه است. داده های کیفی با استفاده از مصاحبه های عمیق نیمه ساخت یافته در حول محورهای اساسی تحقیق از ۲۰ نفر از شهروندان ارومیه ای جمع آوری شده اند. تحلیل داده ها با روش نظریه زمینه ای و با استفاده از شیوه کدگذاری باز، محوری و گزینشی به منظور دستیابی به مقوله هسته و مدل پارادایمی نشان داد علاوه بر عدم توجه به اخلاق در انتخاب های مصرف روزانه شهروندان، نوعی الگوی رفتاری اعتراضی به سیاست های حکومتی و ساختاری هم در بین مشارکت کنندگان در حال شکل گیری است که با عنوان مصرف بازتابی نام گذاری شده است. مقوله مصرف بازتابی نشانگر آن است که الگوی مصرف فعلی در بین شهروندان تنها نوعی واکنش حاصل از ناخرسندی از عملکرد حکومت در حوزه محیط زیست و بی توجهی به حفاظت از آن در تصمیم گیری های کلان است. مصرف بازتابی معرفی شده در این مطالعه نوعی مصرف سیاسی انفعالی است.
۷۹.

سنجش اعتبار و پایایی مقیاس سازه هویت شهری(پژوهشی در میان شهروندان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۲ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۶۴ 189 - 210

کلیدواژه‌ها: هویت شهری هویت مکانی اعتبار پایایی شهر تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۹ تعداد دانلود : ۳۹۶
هویت شهری از مفاهیم چند بعدی و بین رشته ای است که در دهه های اخیر مورد توجه روانشناسان، معماران و متخصصان و جامعه شناسان شهری قرار گرفته است. در تعریف متعارف، شهر جایی است که تعاملات شهری در آن اتفاق می افتد و مردم حس شهروندی نسبت به شهر خود دارند. آنچه به شهر، هویت می دهد، خود مردم آن شهر هستند که با سلایق و ویژگیهای منحصر به فرد هویت شهرشان را می سازند. هدف این مقاله ساخت و و اعتبار یابی مقیاس هویت شهری است. روش مورد استفاده پیمایش است و داده ها با استفاده از پرسشنامه گردآوری شده است. جامعه آماری شامل شهروندان پانزده سال به بالای شهر تبریز هستند. اعتبار محتوایی پرسشنامه از طریق نظر استادان جامعه شناسی تایید شده و در ادامه مدل پنج عاملی متغیر پنهان هویت شهری توسط تحلیل عاملی تاییدی بررسی گردید که از برازندگی مناسبی برخوردار بود. طبق یافته های تحقیق می توان گفت که مقیاس ساخته شده هویت شهری ابزاری مناسب برای اندازه گیری این مفهوم در متن جامعه شهری شهر تبریز است.
۸۰.

بی اعتمادی اجتماعی در اشتراک دانش به مثابه مساله اجتماعی (مورد مطالعه: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: بررسی مسائل اجتماعی ایران دوره ۹ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 165 - 183

کلیدواژه‌ها: اشتراک دانش اعتماد اجتماعی اعتماد نهادی دانشجویان تحصیلات تکمیلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۲۸
اشتراک دانش یکی از عناصر اصلی مدیریت دانش بوده که نقش پراهمیتی را در محیط دانشگاهی برای تولید و خلق دانش جدید و مزیت های رقابتی بازی می کند. اعتماد اجتماعی مکانیسم تسهیل گری و واسطه ای دراشتراک دانش را دارد. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، مطالعه جامعه شناختی بی اعتمادی اجتماعی در اشتراک دانش به مثابه مساله اجتماعی می باشد. روش این پژوهش از نوع توصیفی-پیمایشی بوده و جامعه آماری کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز که با استفاده از فرمول کوکران و شیوه نمونه گیری طبقه ای متناسب 650 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه های استاندارد اشتراک دانش و اعتماد اجتماعی بوده که با استفاده از نرم افزار Spss  نسخه 22 تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها نشان می دهد که اعتماد اجتماعی همبستگی مثبت و معنی داری با اشتراک دانش دارد. نتایج آزمون همبستگی نشان می دهد که مولفه های اعتماد اجتماعی با همه ابعاد اشتراک دانش رابطه مثبت و معنی داری دارند. نتایج آزمون t نشان می دهد که اشتراک دانش برحسب جنسیت تفاوت معنی داری ندارد. نتایج حاصل از رگرسیون حاکی از این است که مولفه های تمایل به همکاری، اعتماد نهادی، صداقت و سن  39 درصد از واریانس اشتراک دانش را تبیین می کند و بعد تمایل به همکاری با ضریب بتای 33/0 بیشترین نقش را دارد. بنابراین، برای افزایش دادن میزان اشتراک دانش در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی بایستی به عوامل تاثیرگذار بر اعتماد اجتماعی در دانشگاه توجه جدی بشود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان