سید ابراهیم سرپرست سادات

سید ابراهیم سرپرست سادات

مدرک تحصیلی: استادیار آموزشی علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۶ مورد.
۱.

جریان شناسی سیاسی به مثابه روش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روش شناسی میان رشته ای جامعه شناسی سیاسی جریان شناسی سیاسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی کلیات جامعه شناسی سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی روش شناسی تکنیکها و ابزارهای پژوهش در علوم سیاسی و روابط بین الملل
تعداد بازدید : ۸۲۷۹ تعداد دانلود : ۱۱۲۳۱
برایند حیات سیاسی هر جامعه ای محصول چگونگی تعامل و تحول جریان های سیاسی آن (درون زا و برون زا) است. از این رو، فهم حیات سیاسی هر جامعه ای در گرو شناخت، درک و تحلیل جریان های سیاسی آن است. در شرایطی که به خاطر تحولات معرفتی و تکاملی جامعه شناسی سیاسی نظریه ها و روش های موجود بعضاً دچار بحران و نارسایی هایی جهت توضیح تحولات سیاسی و اجتماعی جوامع است، در این مقاله از جریان شناسی سیاسی، پرسشی درجه دوم و روش شناسانه ارائه شده و تلاش شده است ابعاد محتوایی و شکلی آن پردازش نظری گردد. نتیجه ای که به دست آمد این است که جریان شناسی سیاسی رشته منسجم، تحلیلی و مفهومی سیال است که از فهم تا تبیین (جزء تا کل) را شامل می شود و با فراروی از توصیف محض، تببین یا فهم یا حتی بازسازی موضوعی یا مناسبات موجود بین جریان ها چارچوبی روش شناسانه، میان رشته ای و ابزاری به مراتب کاراتر را برای فهم جامعه و حیات سیاسی پیشنهاد می دهد.
۲.

بازاندیشی در ابعاد و گستره مفهوم سنت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سنت مدرنیته فرهنگ محافظه کاری سیدحسین نصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱۲ تعداد دانلود : ۲۵۴۹
مقاله حاضر حاصل پژوهشی اندیشه شناختی است. کاوش مفهومی «سنت»، بازاندیشی در آن و ابعاد و گستره آن را به صورت هدف اصلی در کانون توجه قرار داده است. برای این منظور تعابیر متعدد درباره سنت مورد بررسی قرار گرفته است. آن گاه به بررسی مفهوم شناختی آن در قالب نسبت این مفهوم با مفاهیم نزدیک و برابرداشت آن با مفهوم مقابل آن در ذیل نظریات غربی پرداخته شده است. هم چنین، علاوه بر چند پرسش مفهوم شناسانه، از توانمندی این مفهوم برای تبیین دستگاه نظری و نظام فکری نظریه پردازان سوال شده است.در پایان با برقراری گونه خاص از پیوند میان بایستگی سنت و نیز مقدماتی که در مفهوم شناسی ارائه شده است و توجه به نظریات متعددی (مدرنیسم، پست مدرنیسم، جماعت گرایی) که سنت در ذیل آن ها به بحث گذاشته شد و با روش استدلال استنتاجی تاکید شده است که «سنت» به عنوان یک مفهوم غیرقابل گذر دارای چهار عنصر است: اولاً «آن مفروضاتی را تولید و تحکیم می کند که افراد بدون پرسش در هدایت زندگی روزمره به کار می گیرند»؛ ثانیاً «فهم و تفسیری از جهان ارائه می کند»؛ ثالثاً «در معنای وبری خود منبعی برای مشروعیت بخشیدن به قدرتی که اعمال می شود بوده و موجد اقتدار سنتی است» و بالاخره این که «از طریق انتقال ارزش ها، اعتقادات و رفتار از گذشته به حال، منبعی برای هویت بخشی محسوب می شود».
۳.

روشنفکران ایرانی و مسئله هویت در آیینه بحران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هویت بحران انحطاط روشنفکری ‌ ‌ سنت و مدرنیته

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی سیاسی و انقلاب و جنگ جامعه شناسی سیاسی
تعداد بازدید : ۲۷۶۸ تعداد دانلود : ۱۳۲۶
"در جستجوی الگوی هویت در اندیشه روشنفکران ایرانی، ضرورت داشت به این پرسش پرداخته شود که چه عواملی نگاه روشنفکران ایرانی به هویت را تحت تاثیر خود قرار داده است؟ و آیا می‌توان توضیحی از تنوع الگوها به دست داد؟ با بهره‌گیری از جامعه‌شناسی معرفت «وبری» و جستار روشی توماس اسپریگنز، تلاش شده تا تحول و تنوع الگوها توضیح و نشان داده شود که چگونه نظریه‌های متعدد هویتیِ روشنفکران ایرانی، تحت تاثیر بحران زمانه روشنفکران بوده است. چهار الگوی هویتی پدیدآمده در خلال بحران‌های مختلف عبارتند از: 1. الگوی هویتی باستانی به‌دست‌آمده از بحران عقب‌ماندگی 2. الگوی هویتی اسلامی ناشی از بحران انحطاط و گسست معرفت از اندیشه قدسی 3. الگوی هویتی چندگانه منتج از بحران ایدئولوژی‌گرایی و انعطاف‌ناپذیر دانستن فرهنگ‌ها و تمدن‌ها 4. الگوی ایران‌شهریِ متولدشده از بحران فراموشی جدال قدما و متاخرین و غوطه‌ور شدن در نزاع سنت و مدرنیته. "
۴.

بازنمایی«انسان شناسی مولوی» و سلوکِ عرفانی مبتنی بر آن در برنامه «گنج حضور»

کلیدواژه‌ها: مولانا انسان شناسی افسانه من ذهنی حقیقتِ وجودی انسان گنج حضور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲۹ تعداد دانلود : ۱۲۴۷
انسان شناسیِ مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی، از برترین و غنی ترین کوشش های حوزه «انسان شناسی دینی» است؛ چنانکه اساسِ پهنه ی ناپیدا کرانه ی مثنوی وی، انسان شناسی دانسته شده است؛ برای بسط و انتشارِ این حوزه مطالعاتی مهم، به خوانش پرویز شهبازی از انسان شناسی مولانا، مستندات قرآنی و استدلال های آن بر اساس مطالعه ای اسنادی و بنیادین توجه شد تا با تمرکز در بحث های او، عناصر اصلی خوانش وی از «انسان شناسی مولانا» به دست داده شود. آنچه که خوانش انسان شناختی شهبازی را قابل توجه می کند، استدلال پیوسته او بر استوار دانستن درس های زندگی آموزِ مولانا بر آن انسان شناسی و مهم تر، ابتنای برنامه عرفانی و سلوک معنوی مولانا بدان است. انسانی که شهبازی از زبانِ مولانا به تصویر می کشد، انسانِ خداگونه ای است که با شناختِ «افسانه منِ ذهنی» که پیوسته در حال «هم هویت ساختن او با آفلین» و مشغول کننده او به «قضاوت» و «مقاومت» است، از آن فاصله گرفته و می گذرد و با «واهمانش» و بازگشت به حضور و جریانِ «صبر» و «شکر»، مرکزِ خود را با فضاگشایی، «عدم» و آن را مهبط الهی می کند، «تقوی القلوب» از آن حقیقتِ وجودی و خداگونگی و حرم خدایی او، پاسبانی می کند و او را تا بی نهایتِ کوثری می پروراند، بالا می کشاند و به ابدیتِ خدا زنده و او را جاودانه می سازد. 
۵.

علوم سیاسی؛ پروژه ای میان رشته ای(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۰۴۰
این مقاله، حاصل دغدغه ای پژوهشی در فلسفه علم است که در آن پرسش های هستی شناسی، شناخت-شناسانه، روش شناسانه و ارزش شناختی در مورد «میان رشتگی» و «علوم سیاسی» طرح و بررسی شده است. در پرتو این نگاه، نقطه تمرکز مقاله آن است که آیا علوم سیاسی یا علم سیاست رشته یا پروژهای میان رشته ای است؟ پروژه میان رشته ای چنان که از مقدمات نظری بر می آید دربردارنده یک عرصه شناختی (همگرایی و ادغام رشته ای) و هم بعدی عملی (همکاری) است. موضوعاتی چون تعریف علوم سیاسی، موضوع و مسائل آن، تحولات حوزه معرفت شناختی، تحولات عصر جدید، اقتضائات زندگی، زنجیره فرایندی امروزین، کارگزاری انسان اجتماعی و چند بعدی، کثرت سطوح، رابطه، وابستگی های متقابل و پویایی ها، ضرورت تبادل رشته ای و چندرشتگی یا میان رشتگی در علوم سیاسی را رهیافتی غیرقابل انکار نموده است. بنابراین علوم سیاسی پروژه ای میان رشته ای است؛ توصیفی که رجحان نظری و عملی آن بر رشته علم سیاست در این مقاله نشان داده شده است.
۶.

جستاری تاریخی در اصالت مقبره حر بن یزید ریاحی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: کربلا حر بن یزید عاشورا شهدای کربلا شاه اسماعیل صفوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۶ تعداد دانلود : ۴۹۶
مجموعه رویدادهای مربوط به واقعه عاشورا، نیازمند پژوهش و بازخوانی است. مقاله حاضر با محور قرار دادن پرسشی درباره اصالت تاریخی مقبره حر بن یزید ریاحی(۶۱ه.ق) به بررسی دو دیدگاه در این زمینه می پردازد. برخی از محققان، مستند به برخی گزارش های تاریخی بر این باورند که طایفه حر پس از حادثه عاشورا، جسد مطهر او را در مکانی که به عنوان مقبره ایشان معروف است، به خاک سپردند و از نبش این قبر به وسیله شاه اسماعیل(۹۳۰ه. ق) و سیره مردم برای زیارت حر به عنوان گواه درستی ادعای خود یاد می کنند. در مقابل این دیدگاه، برخی دیگر بر این باورند که جسد مطهر حر به همراه دیگر شهدا در قبری دسته جمعی و در روضه حسینی به خاک سپرده شده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به این نتیجه رسیده است که به استناد منابع کهن و معتبر، حر بن یزید در روضه حسینی و همراه دیگر شهدا، به خاک سپرده شده است
۷.

بازشناسی کتاب «مدرنیته سیاسی» و نقد آن(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۹۸۴ تعداد دانلود : ۸۱۸
کتاب مدرنیته سیاسی، تقریر سکولاریسم و لائیسیته است. مسأله های کنونی جوامع را نیز ریشه در عدم جدایی قاطع بین حوزه های عمومی و خصوصی، دولت و جامعه مدنی و فرد و شهروند می داند. بنابراین کتابی برای آرمان های لیبرالیستی و سکولاریستی بوده و در بیان مسأله های سکولاریسم موجه می نماید. موریس باربیه اما تجربه غرب را گویا تجربه ای غایی و از آنِ ملت هایی مهتر پنداشته و تن دادن به این جدایی ها را سرنوشت همه جوامع دانسته است. چنانکه برای جوامعی که به مدرنیته سیاسی دست نیافته اند توصیه کرده که بایستی بدون پرش های بلندپروازانه،گام به گام و با بهره گیری از انبان تجربه پیش رفتگان به آن دست یابند. غایی پنداشتن الگوی خود، مسأله سازی برای سایر جوامع است. به طور مثال اگر جوامع اسلامی به جای لائیسیته، اسلام را برای حل مسأله های خود و افق های پیش روی رجحان بخشیده و سکولاریسم را بر نتابیدند، سکولاریسم مسأله آنها نمی شود که در این کتاب راه رسیدن به آن بیان شود. بررسی های این مقاله ضمن بازشناسی برخی نقاط قوت و ضعفِ شکلی و محتوایی کتاب، نشان می دهد که نویسنده در این کتاب از مسأله یابی محققانه به مسأله سازی و تجویزهای غیرموجه تمایل پیدا کرده است.
۸.

مفروضات انسان شناختی رابرت نوزیک و نقد اجتماع گرایانه مکینتایر بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رابرت نوزیک السدیر مکینتایر انسان‌شناسی فردگرایی عدالت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۱ تعداد دانلود : ۵۷۱
رابرت نوزیک، طرفدار اختیارگرایی در برابر دولت رفاه، نظریه پرداز عدالت استحقاقی و در جستجوی آرمان شهر دولت حداقلی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی مبانی انسان شناختی ای است که مبنای نظریه عدالت وی بوده است. نوعی فردگرایی هستی شناختی در دیدگاه نوزیک دیده می شود که مطابق آن، هویت افراد مستقل از یکدیگر بوده و حقوق آن ها مقدم بر مفهوم نفع و سعادت است. پس از توضیح مبانی انسان شناختی نوزیک، این مبانی از دیدگاه اجتماع گرایی مکینتایر مورد نقد قرار خواهد گرفت و نارسایی های آن توضیح داده خواهد شد. یافته های مقاله نشان می دهد که دیدگاه اجتماع گرا توجه بیش تری به واقعیات حیات انسانی دارد. اصرار بر سلب ناشدنی بودن حقوق فردی در دیدگاه نوزیک، آن را با بن بست های غیرقابل حلی مواجه می سازد؛ خصوصاً در جایی که بین حقوق افراد یا حق فردی و مصلحت جمعی تعارض ایجاد می شود.
۹.

اقتصاد سیاسی ایران از منظر نونهادگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نهادگرایی توسعه ترتیبات قانونی رسمی و غیررسمی بومی سازی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۱ تعداد دانلود : ۴۱۰
به رغم اجرای چند دهه برنامه های توسعه در ایران، شاهد افول در شاخص های اقتصادی مثبت، تنزل شدید در شاخص های انسانی، اجتماعی و پایان الگوی تک خطی توسعه هستیم. مکتب نهادی توسعه با تمرکز بر نیازهای بومی و ویژگی های مردم شناختی، ضمن تأکید بر واقع بینی و چندوجهی بودن تحلیل، درون زا بودن تغییرات نهادی و روش تحلیل تاریخی، بیش از سایر مکاتب و مدل های متعارف علم اقتصاد در دانش توسعه مورد توجه قرار گرفته است. هدف این مقاله ارائه تصویری از مدل نونهاد گرایی و امکان استخدام و کاربست پذیری آن برای ایران است تا بتواند کارایی و ابعاد گوناگون دستگاه نظری آن را در پاسخ به تنگنای توسعه ایران نشان دهد. پرسش اصلی مقاله این است که ادبیات نونهادگرایی تا چه اندازه قادر به ارائه راهکاری برای خروج از تنگناهای حاکم بر اقتصاد سیاسی است؟ فرضیه تحقیق این است که نظر به ضدیت منطق نهادگرایی با نظریه های محض کمّی و اقتصاد محوریِ صرف، ضمن تعقیب هدف حل مشکلات مربوط به رفاه اجتماعی و با گذار از دغدغه های اقتصاد نئوکلاسیک، دغدغه مند سازمان و کنترل نظام اقتصادی، به دنبال طراحی نظریِ الگویی برای رشد و توسعه کیفی با تکیه بر نهادهای رسمی و غیررسمی بر مبنای مؤلفه های شفاف سازی، حکمرانی خوب، نظارت دولت و اجتناب از رانتیریسم است.
۱۰.

بررسی پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته «اندیشه سیاسی در اسلام» دانشگاه علامه طباطبائی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۶ تعداد دانلود : ۴۱۳
اهمیت پایان نامه ها به دلیل نقش بی بدیل پژوهش در بازشناسی و حل مسأله ها و نیازهای معرفتی و عینی جوامع می باشد. طراحی و اجرای پایان نامه های همسو با نیازهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشورها در حوزه علوم انسانی ضرورت مورد اتفاق است. در این میان ماهیت و ایدئولوژی انقلاب اسلامی، ضرورت نظریه پردازی در خصوص مبانی اندیشه اسلامی در خصوص نظام سیاسی، ماهیت دولت اسلامی و مختصات آن را اجتناب ناپذیر کرده است. ضرورت پژوهش و اندیشه ورزی نسبت به حوزه اندیشه سیاسی در اسلام از جمله اقدام ها در پاسخ به این ضرورت بوده است. مقاله حاضر گزارشی از یک پژوهش پیرامون پایان نامه های رشته اندیشه سیاسی در اسلام در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی است که طی سال های 1384تا 1393 دفاع شده اند. پژوهشی که ارزش یابی، اعتبار سنجی و بازشناسی پایان نامه ها، انطباق آنها با اهداف تأسیس رشته و هم آسیب شناسی شکلی و محتوایی آنها را در دستور کار خود قرار داده بود.
۱۱.

دموکراسی اصولی در آرای استاد مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دموکراسی استاد مطهری مردم سالاری دینی اصول اسلامی - انسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۵ تعداد دانلود : ۳۷۱
با پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار مردم سالاری دینی، پرسش از پیشینه مباحث نظری سازگاری و یا ناسازگاری دین و دموکراسی به مسئله ای بنیادین در عرصه نظام سازی تبدیل شد؛ موضوعی که کمتر پاسخ آن از دل اندیشه های اندیشه وران جریان فکری- سیاسی اسلام گرای دورة پهلوی دوم عرضه شده است. بااین حال، آیا می توان نظریه مردم سالاری دینی را در آرای اندیشه وران اسلام گرای پیش از انقلاب اسلامی ریشه یابی کرد؟ به عنوان فرضیه بیان می شود که آرای استاد مطهری، حامل الگویی از مردم سالاری دینی است و می تواند، پیش قراول گفتگوهای نظری در این عرصه باشد. هدف نوشتار حاضر آن است که زمینه های نظری، مستعد و پشتیبان از آرای اندیشه وران جریان اسلام گرای پیش از انقلاب اسلامی را عرضه کند تا در تقویت نظری الگوی مردم سالاری دینی به کار آید. این مقاله، با کاربست روش جریان- گفتمان، تلاش می کند آرای استاد مطهری را درباره دموکراسی، استحصال و نسبت آن را با مردم سالاری دینی و صورت تحقق یافته آن در دوره جمهوری اسلامی بیان کند. بازشناسی الگوی دموکراسیِ اصولی مستند به آرای استاد مطهری، مؤلفه های آن، مختصات دینی آن و بازشناسی تداومِ برخی مبانی و مؤلفه های این الگو در الگوی مردم سالاری دینی دوره جمهوری اسلامی، یافته های مقاله است.
۱۲.

بایسته های فرهنگی، نظری و ساختاری شکل گیری تمدن اسلامی ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بایسته های فرهنگی بایسته های نظری بایسته های ساختاری تمدن اسلامی ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۳ تعداد دانلود : ۵۷۱
شناخت مسئله های تمدن سازی نظام اسلامی، دغدغه اصلی مقاله حاضر می باشد؛ موضوعی که واکاوی علل و عوامل مؤثر در فرایند پیشرفت ایران، ارزیابی روندهای جاری و بازشناسی فرصت ها و چالش های پیش روی نظام اسلامی در امر تمدنی را می طلبد. در این مقاله در پاسخ به این سؤال که مسئله انقلاب اسلامی و نظام برآمده از آن در امر تمدن سازی کدام است؟ با کاربست روش توصیفی تحلیلی، تلاش گردید مؤلفه های سه گانه فرهنگی، نظری و ساختاری برآمده از نسبت سنجی میان فرهنگ و تمدن، مصداق یابی گردد و از دو منظر فرصت ها و آسیب ها تبیین شود. استدلال های انجام شده نشان می دهد نقطه تمایز انقلاب اسلامی با سایر انقلاب ها با ابتنای آن بر فرهنگ متعالی اسلامی، معنویت و عدالتی است که آسیب در آن از آسیب های در خور تأمل انقلاب اسلامی در فرایند تمدن سازی محسوب می گردد. جمهوری اسلامی برای دست یافتن به تمدن اسلامی می بایست حرکت پیوسته ای را در سه مؤلفه فرهنگی، نظری و ساختاری اتخاذ نماید. در این راستا از ضروری ترین راهبردهای جمهوری اسلامی، جستجوی هویتِ تمدنی، بسترسازی برای رفتن دانشگاه به سمت نخبه پروری و نظریه پردازی و کوشش برای تحقق کامل مقتضیات مردم سالاری دینی است."
۱۳.

نشانه های معرفتی و جامعه شناختیِ جدایی نادر از سیمین

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی معرفت شناسی جامعه شناسی جدایی نادر از سیمین جامعه ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۷ تعداد دانلود : ۳۸۰
هدف مقاله حاضر بازشناسی نشانه های جامعه شناختی و معرفت شناختی فیلم سینمایی جدایی نادر از سیمین برنده جایزه اسکار فیلم غیر انگلیسی زبان 2012، ساخته اصغر فرهادی کارگردان ایرانی بوده است. این پژوهش از نوع کیفی و با تکیه بر روش نشانه شناسی در پی رمزگشایی از لایه های گاه ناپیدا و ناآشکار فیلم است. نتایج این بررسی نشان داد که در این فیلم پیامِ ایران جای زندگی نیست در بافتی دراماتیک و با ظرافتی هنری به مخاطب القا شده است. استدلال های چیده شده در خدمت این مضمون و برای تجهیز مخاطب برای همراهی با آن است. مضمون مذکور بازتابی از مشکلات معرفتی و جامعه شناختی ایران امروز است که با استفاده از شگردهای فیلم سازی نظیر محدودیت نمای لانگ شات، استیلای فضای بسته و فقدان موسیقی طبیعی نمایانده می شود. در واقع یکی از کارکردهای هنرهای تصویری، طبیعی جلوه دادن وضعیت های برساخته شده به وسیله رمزها و نشانه ها در جامعه هستند. در این فیلم مضامین اخلاقی در جامعه ایرانی به عنوان وضعیتی رو به اضمحلال تصویر می شود، که زمینه های معرفت شناختی دارند.
۱۴.

الگوشناسی و بازشناسی انتقادی دموکراسی نزد جریان ایرانی متمایل به لیبرالیسم در دوره جمهوری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کثرت گرایی لیبرالیسم دموکراسی سروش شبستری شایگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۴ تعداد دانلود : ۴۷۳
هدف اصلی مقاله حاضر کاوش دموکراسی در اندیشه و نظر جریان سیاسی ایرانی متمایل به لیبرالیسم دوره جمهوری اسلامی بوده است. از این رو این پرسش مطرح شد که آیا می توان تلقی این جریان را از دموکراسی به شکل الگو وار نیز عرضه نمود. از متن مطالعاتِ کنش و نظر این جریان، با کاربست الگوی نظری-روشی جریان-گفتمان، الگوی «دموکراسی کثرت گرا» تئوریزه شد، الگویی که انگاره اصلی و جریانی دموکراسی این دوره لیبرالیست ها نیز بوده است. دموکراسی کثرت گرا، دموکراسی ای است که کثرت گرایی آن را گذار از تصلب ایدئولوژی گرایی، گذار از گفتار تک گویه، گذار از دوره انسان مکلف، گذار از هستی شناسی های کلان و فراروایت ها و رسیدن به عصر تجربه آزادانه امور از جمله ایمان و خصلت تحول یابنده جامعه امروزین تئوریزه می کنند. دین در این انگاره، ذیل نظم متکثر ِآن، در کنار سایر منابع معرفتی قرار دارد و از آنجا که مستعد قرائت های فزون است، حیث مرجعیت خود را از دست می دهد. دموکراسی هم، مقوله ای فرادینی تلقی می شود، که چون انسانی ترین و حقوق بشری ترین شکل حکومت است، هموزن دلایل دینی و حتی مقدم بر ادله دینی به حساب آمده است. مطالعه کنش و نظر این جریان سیاسی، نشان داد که دموکراسی در بین عناصر لیبرالیستی دوره جمهوری اسلامی، جایگاه برجسته ای داشته، مطمح نظرورزی بوده و به خاطر نتایج سکولاریستی آن، در غیریت و ضدیت با نظم سیاسی مستقر، مفصل بندی شده است.
۱۵.

همه پرسی 2017 ترکیه و آینده ی ثبات سیاسی و دموکراسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: همه پرسی قانون اساسی گردش نخبگان حزب عدالت و توسعه دموکراسی ثبات سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۴ تعداد دانلود : ۴۸۱
همه پرسی قانون اساسی ترکیه، دوران تازه ای در صحنه تحولات داخلی ترکیه به حساب می آید. با پیروزی شکننده حزب عدالت و توسعه در همه پرسی 16 آوریل 2017، می توان مطالعه پیرامون این همه پرسی و تحولات ناظر به آینده دموکراسی در این کشور را مسأله ای دانست که ارزش بررسی بیشتری دارد. در این مقاله تلاش شده تا با استفاده از نظریه گردش نخبگان به عنوان چارچوب نظری، همه پرسی قانون اساسی ترکیه تحلیل شود. در این راستا سؤال محوری مقاله این است که همه پرسی قانون اساسی ترکیه چه تأثیری بر آینده دموکراسی و ثبات سیاسی در ترکیه می گذارد؟ بررسی های این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی، مبتنی بر منابع اسنادی این فرضیه را قوت بخشید که همه پرسی قانون اساسی اخیر ترکیه، آینده نظام سیاسی مبتنی بر گردش نخبگان این کشور را  تضعیف و موجب می شود به واسطه آن فضای رقابتی برای سایر نخبگان غیرحکومتی مانند احزاب مخالف محدود شود، و آینده ثبات سیاسی و دموکراسی در این کشور با وضعیت مبهم و شکننده تر نسبت به گذشته روبه رو باشد، همچنین آینده امنیت اجتماعی و سیاسی ترکیه، متزلزل تر از پیش به نظر آید.
۱۶.

«فطرت» و «مهدویت» در نظم نوین پساکرونایی دهکده جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دهکده جهانی کرونا جهانی سازی فطرت مهدویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۲۹۸
درباره جهان پساکرونا پرسش های مهمی در میان متفکران و پژوهشگران جاری است. آنچه که به آن اذعان می شود این است که تحول اساسی در جهان ایجادشده، برخی از مناسبات فروریخته و رویش ها و روندهای جدیدی در راه است. سوال اصلی مقاله حاضر در واکاوی ضروری این شرایط خطیر پیش آمده، این است که چرا به رغم ادعای جهانی شدن، در مقطع بروز رفتارهای بیولوژیک ویروس کرونا، دولت های غربی به خصوص دولت های استکباری مدعی رهبری دهکده جهانی، میل به محلی شدن و شهروندان آنها میل به تفرد با صبغه ای خودمحورانه پیدا کرده اند؟ بررسی ما در این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی و مطالعه ی اسنادی نشان از آن دارد که تحولات پسا کرونایی، به لحاظ تئوریک ذات ناعادلانه جهانی شدن آمریکایی - اروپایی مبتنی بر مبادی هستی شناسی، انسان شناختی و ارزش شناسی مدرن و به لحاظ میدانی و عملیاتی ناکارآمدی حکمرانی ادعایی نظام جهانی و سقوط فردگرایی در ورطه ی خود محوری را عیان تر از پیش ساخته است، به نظر می رسد آنچه که جهانی می شود پرسش بیشتر و جدی تر از حقیقت هستی و انسان، گرایش انسان ها به سبک زندگی منطبق با فطرت انسانی، سنت های الهی و آرزو و انتظار منجی الهی موعود است. این گونه پرسش ها و گرایش ها، «دین فطری اسلام» و «مهدویت» را بیش از پیش در کانون توجهات بشری قرار می دهد.
۱۷.

تطورات فهم روشنفکران ایرانی از سنت بحران، سنت و خودآگاهی روشنفکری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سنت تجدد بحران انقلاب اسلامی روشنفکری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۷ تعداد دانلود : ۳۵۶
سنت، حضور غیر قابل انکاری در اندیشة روشنفکری ایران داشته است. مرجعیت سنت و بحث انگیز بودن آن، ناشی از موقعیت برجسته و تأثیرگذار آن در جوامعی است که دارای تاریخ کهن، اندیشه های سرشار و تمدن آفرین بوده است. هر چند قاعده روشنفکری اقتضا می کرد که روشنفکر ایرانی با وجهة انتقادی اندیشی، سنت را به عنوان یکی از مؤلفه های تأثیرگذار در هویت بخشی ایرانی، سیاست و قدرت، مورد مداقه، نقد و بررسی قرار دهد و بستری تأسیسی را با عطف به آن تدارک ببیند؛ اما در عمل، چنین چیزی لزوماً اتفاق نیفتاده است. در عین حال بازشناسی تطورات نگاه ها به سنت که از خلال بررسی سیر نگاه روشنفکران ایرانی به سنت، به دست می آید این فرضیه را در این مقاله قوت بخشید که در نزاع سنت و مدرنیته در ایران، سنت، منشأ خودآگاهی روشنفکری ایرانی بوده است. تطورات و خودآگاهی های سنت در پیدایی انقلاب اسلامی ایران و در ادامه وامدار و متأثر از آن بوده است.
۱۸.

الگوشناسی مردم سالاری دینی در آرای اندیشوران دوره پهلوی دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الگوشناسی مردم سالاری دینی دموکراسی علامه طباطبایی دکتر شریعتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۲۲۳
با پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار مردم سالاری دینی، پرسش از پیشینه مباحث نظری سازگاری و یا ناسازگاری اسلام و دموکراسی به مسئله ایی بنیادین در عرصه مشروعیت بخشی به نظام جدید تبدیل شد، موضوعی که، پاسخ آن کمتر از دل الگوپردازی های متفکران دوره پهلوی دوم عرضه شده است. با این حال، آیا می توان نظریه مردم سالاری دینی را در آرای اندیشوران اسلام گرای پیش از انقلاب اسلامی ریشه یابی کرد؟ (سؤال) آرای علامه طباطبایی و دکتر شریعتی درباره مردم سالاری، می تواند، به نمایندگی از دو اندیشه سنتی و مدرن، پیشقراول گفتگوهای نظری و تئوریزه سازی اولیه در این عرصه باشد. (فرضیه) هدف نوشتار حاضر آن است که زمینه های نظری بخشی از آرای اندیشوران جریان اسلام گرای سنتی و مدرن پیش از انقلاب اسلامی که در تحلیل الگوهای مردم سالاری دینی به کار می آید را تحلیل کند. (هدف) این مقاله، با کاربست روش توصیفی- تحلیلی، تلاش می کند آرای آن دو را تصویرسازی و نسبت آرای آنان را با نخبه سالاری پیش از انقلاب اسلامی بیان کند. (روش) کارآمدی نظری دو الگوی دموکراسی مسئولانه طباطبایی و دموکراسی متعهدانه شریعتی در شرایط قبل و گرایش به الگوی مطرح شده از سوی امام خمینیŠ، نکته جدید این نوشتار به شمار می رود. (یافته)
۱۹.

الگوشناسی و بازشناسی انتقادی مردم سالاری نزد جریان سیاسی سوسیالیسم ایرانی دوره پهلوی دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سوسیالیسم مردم سالاری حزب توده راه سوم خداپرستان سوسیالیست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۲۸۳
هدف اصلی مقاله حاضر، کاوش مردم سالاری در اندیشه و نظر جریان سیاسی سوسیالیسم ایرانی دوره پهلوی دوم بوده است؛ ازاین رو این پرسش مطرح شد که آیا می توان تلقی این جریان را از مردم سالاری به شکل الگو وار نیز عرضه کرد. مطالعه کنش و نظر این جریان سیاسی، با کاربست الگوی نظری-روشی جریان-گفتمان نشان داد که مردم سالاری، یکی از نشانه هایی بوده که جریان سوسیالیسم به تلاش برای معنادهی به آن برآمد، وقته حاصله در خدمت تحول خواهی سوسیالیستی قرار داشته و در تعارض های گفتمانی، ابزار ضد نظم و از عناصر تقویت کننده گفتار مقاومت برای تحقق دال مرکزی یعنی «سوسیالیسم» بوده است. از متن مطالعاتِ کنش و نظر این جریان، سه الگوی «مردم سالاری توده ای»، «مردم سالاری ارشادی» و «مردم سالاری دوسویه» بازشناسی و مفهوم پردازی شدند. ارزیابی مقایسه ای الگوها نیز نشان داد الگوی اصلی و جریانی مردم سالاری این دوره سوسیالیست ها، الگوی مردم سالاری توده ای بوده است.
۲۰.

کرونا؛ چالشِ سکولاریسم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کرونا کووید-19 سکولاریسم هنجارهای دینی معرفت دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۵۰۱
با اپیدمی کرونا، آنچه که جهانی شد، نه جهانی شدنِ مناسبات دنیوی شده مادی غربی یا الگوی مواجهه اخلاقی و انسانی غرب با بیماری مخصوصاً در سایه بیم و هراس فراگیر آن در اوان داستان، بلکه «همه جهان گیرشدنِ» یک ویروس برای پرده برداشتن از مناسبات تخیلی پایان یافتگی تاریخ و فسون خوانده شدن آن بود. در زمینه و بستری که برای رویکرد انتقادی و پرسش از هنجارهای به چالش فراخوانده شده در عصر پساکرونایی فراهم آمده است، سوال این مقاله به طور مشخص این بود که: اپیدمی و پاندمی ویروس کرونا، چه چالش یا چالش هایی را برای «سکولاریسم» به عنوان ایده و هنجار مرکزی تمدن هژمون غربی ایجاد کرده است؟ در بستر مطالعات انتقادی کنونی و با کاربست نظریه «معرفت دینی» و درونداشت های پشتیبان از آن، و طی مطالعه ای اسنادی به دست آمد که با بحران کرونا، هنجارهای الهیاتی و به استضعاف کشیده شده ی «خداپایه» و معنوی، دوباره به عرصه توجهات شناختی آمده اند. در ساحت زندگی بشر امروزی و در چارچوب معناجویی انسانِ به تنگ آمده و مستأصل شده و بهت زده از شرایط پساکرونایی، تأملات نظری در سطوح معرفت شناسی، جهان شناسی، انسان شناسی، اخلاق شناختی و جامعه شناسی جدی تر از پیش و با نوعی هنجارگرایی همراه شده است. تأمل در بستر آنها در شرایط پساکرونا، «سکولاریسم» را نیز با چالش ها و پرسش هایی مواجه کرده است، پرسش ها و چالش هایی که به بنیان «معرفت شناختی» قابل ارجاع هستند و دست کم اعتبارِ استدلال ها و استیلای سکولاریسم و فلسفه سیاسی و اجتماعی غرب مبتنی بر آن را مخدوش و قابل نقد و جرح نشان می دهند و از سوی دیگر، قوت و اعتبار استدلال های معرفتی، جهان شناختی، اخلاقی و اجتماعی -سیاسی رقیب یا معارض آن از جمله اصحاب معرفت و سیاست دینی را آشکار می سازند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان