حمدالله سجاسی قیداری

اقامتگاه های بوم گردی به عنوان شیوه نوین پذیرایی و اسکان در مناطق روستایی است. صاحبان اقامتگاه های بوم گردی به عنوان فعالان اقتصادی دارای مسئولیت هایی در راه اندازی کسب و کار و ارائه خدمات به گردشگران می باشند. بر این اساس هدف این مطالعه بررسی مسئولیت پذیری اجتماعی صاحبان اقامتگاه های بوم گردی در قبال جامعه محلی و میزبان می باشد. این پژوهش بر مبنای روش، توصیفی-تحلیلی می باشد. به منظور گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و مطالعه میدانی استفاده شده است. جامعه نمونه پژوهش را صاحبان 27 اقامتگاه بوم گردی در نواحی روستایی استان خراسان رضوی تشکیل می دهد. داده های مورد نیاز توسط پرسش نامه محقق ساخته بر اساس شاخص ها و مؤلفه های ابعاد چهارده گانه مسئولیت پذیری اجتماعی از بین صاحبان اقامتگاه ها جمع آوری گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که میانگین های به دست آمده در ابعاد و شاخص های پژوهش بیشتر از سطح متوسط می باشند که این امر نشان دهنده رعایت و اهمیت مسئولیت پذیری اجتماعی در بین صاحبان اقامتگاه های بوم گردی نسبت به جامعه گردشگر و میزبان است که این میزان در بین زنان اندکی بیشتر از مردان می باشد. بر اساس نتایج مسئولیت پذیری اجتماعی بر افزایش شاخص های اشتغال زایی مستقیم و غیر مستقیم، محلی و اشتغال زایی غیرمحلی، افزایش درآمد سالانه، تعداد گردشگران و درجه اقامتگاه اثرگذار بوده و نیز بیشترین سطح مسئولیت پذیری اجتماعی در اقامتگاه غور با مقدار 92/4 اختصاص پیدا کرده است.

زنان به عنوان نیمی از جامعه انسانی، می توانند منشأ تحولات بزرگی در زمینه های ایجاد کسب و کارها بوده و عامل تولید ثروت و ایجاد اشتغال باشند. کسب وکارهای خانوادگی به عنوان یکی از گونه های کارآفرینی محلی و در سطح خرد می باشد که زنان به ویژه در مناطق روستایی می توانند راه اندازی کنند؛ اما باید توجه داشت که راه اندازی کسب وکار در مقیاس محلی مانند روستاها، متأثر از عوامل متعددی می باشد که اجازه راه اندازی راحت کسب و کارها توسط زنان را نمی دهد. لذا هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر توسعه کسب وکارهای خانگی زنان روستایی می باشد. تحقیق حاضر به لحاظ روش، توصیفی- تحلیلی و ازلحاظ هدف، کاربردی است. نحوه جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) در قالب دو گروه زنان دارای کسب وکار و بدون کسب وکار انجام شده است. جامعه آماری تحقیق شامل زنان دارای کسب وکار روستایی و بدون کسب وکار می باشد. حجم نمونه به صورت هدفمند و تمام شماری 186 زن در دو گروه انتخاب گردید. یافته های به دست آمده نشان می دهد که بر اساس نتایج آزمون T، در گروه زنان دارای کسب و کار شاخص های حمایت مالی خانواده، تجربه کاری، شاخص صدور آسان مجوز مشاغل و در دسترس بودن انشعابات آب، برق و گاز در توسعه کسب و کارها تأثیرگذار می باشد؛ اما از دیدگاه زنان بدون کسب و کار، شاخص هایی مانند نزدیکی به راه های ارتباطی و نبود بروکراسی در توسعه کسب وکارهای زنان می تواند تأثیرگذار باشد.

یکی از ﻣﻬﻤﺘﺮیﻦ ویﮋگی های بخش کشاورزی در ﻣﻨ ﺎﻃﻖ روﺳ ﺘﺎیی ای ﺮان، ﭘﺎییﻦ ﺑﻮدن ﺑﻬﺮه وری ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟیﺪ اﺳﺖ. قطعهﻗﻄﻌﻪ ﺑﻮدن اراﺿی زراﻋی از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ایﻦ اﻣﺮ می باشد و مناسب ترین راﻫکﺎر، اﺟﺮای ﻃﺮح های یکﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزی اراﺿی اﺳت. از مهم ترین آثار اجرای طرح های یکپارچه سازی اراضی کشاورزی، آثار اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی است. بر این اساس پژوهش حاضر از نظر روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف، توسعه ای و کاربردی است که به منظور گرد آوری اطلاعات، برحسب مقتضیات پژوهش از مطالعات پیمایشی و کتابخانه ای استفاده شده است. جامعه ی آماری تحقیق شامل 1448 خانوار سهام دار شرکت سهامی زراعی نیل آباد تربت جام است که با استفاده از فرمول کوکران 174 سهام دار به عنوان نمونه انتخاب و مورد پرسش گری واقع شدند. داده ها و اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از روش های آمار استنباطی و توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با توجه به نتایج حاصل از تحقیق، در بُعد اجتماعی- فرهنگی، شاخص افزایش دانش کشاورزان با میانگین 93/3 و در بعد اقتصادی- معیشتی، شاخص هزینه مصرف آب، با میانگین 82/3 نسبت به سایر شاخص ها افزایش معناداری را نشان می دهد. به طور کلی میانگین اثرات یکپارچه سازی اراضی در قالب شرکت سهامی 47/3 است که بالاتر از میانگین عددی 3 و در حد متوسط تا مطلوب ارزیابی گردیده است. بنابراین شرکت سهامی زراعی نیل آباد در بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی سهام داران تاثیر نسبتاً مثبتی داشته است. با اینحال، با گذشت ۵۰ سال از فعالیت شرکت، اکنون پایین رفتن سطح آب های زیر زمینی، عدم وجود صنایع مکمل در زنجیره تولیدی، افزایش اعضای اولیه از ۲۷۶ نفر به حدود ۲۰۰۰ نفر به عنوان عواید بگیر، عدم رضایت سهام داران از هیات مدیره شرکت سهامی زراعی، مهم ترین مسائل شرکت از دیدگاه مدیران و سهام داران است.

اشتغال زودرس، هنگامی که جسم و روان کودکان و نوجوانان در حال رشد است و باید همه آنها تحصیل کنند و آموزش ببینند، آثار زیان باری را به جامعه تحمیل می کند؛ ضمن اینکه بسته به شدت آن نشانه بارز میزان فقر و فلاکت به ویژه در کشورهای در حال توسعه است. با توجه به اهمیت موضوع، تحلیل تفاوت های فضایی این پدیده ناخوشایند در مقیاس استانی و تبیین رابطه آن با سطح توسعه انسانی و شاخص های سه گانه آن یعنی سرانه تولید ناخالص داخلی، سواد و امید به زندگی، هدف این پژوهش است. روش پژوهش حاضر، توصیفی تحلیلی و مقایسه ای رابطه ای است. بعضی از شاخص های پژوهش براساس داده های سرشماری سال 1395 محاسبه شده اند. شاخص میزان زوداشتغالی، نسبت اشتغال در سنین 10- 14 سال و 15- 19 سال به کل جمعیت آنها و شاخص توسعه انسانی براساس فرمول سازمان ملل متحد، ترکیبی از سواد، تولید ناخالص داخلی و امید به زندگی است. تحلیل شاخص های پژوهش در نرم افزار SPSS نشان می دهد بین میزان اشتغال زودرس با دو شاخص سرانه تولید ناخالص داخلی و سواد در سطح معناداری 05/0، رابطه معکوسی وجود دارد، ولی رابطه مزبور با شاخص امید به زندگی در سطح 08/0 تأیید شده است. می توان ادعا کرد در مناطقی که سطح سواد پایین تر است، سطح تولید ناخالص هم پایین تر است و زوداشتغالی رواج بیشتری دارد؛ بنابراین برای کمینه سازی پدیده نامطلوب زوداشتغالی، لازم است به سطح باسوادی و سرانه تولید داخلی به ویژه در مناطق شرقی و شمال غربی کشور توجه بیشتری شود. شکل های جغرافیایی در محیط نرم افزار ARC GIS، شکاف فضایی بین دو پهنه بحرانی مناطق شرقی- شمال غربی با سایر مناطق کشور را ارائه داده اند.

اهداف: وجود تنگناهای مرتبط با بخش روستایی به ویژه ضعف در ارتقای توان اشتغال زایی ایجاب می کند که تنها راهکار مؤثر در این زمینه، رونق کارآفرینی ازطریق نوآوری باشد؛ بنابراین، هدف از انجام این پژوهش شناخت عوامل مؤثر در نوآوری در کارآفرینی در شهرستان فاروج است تا از این طریق گامی در مسیر توسعه مناطق روستایی برداشته شود. روش: برای رسیدن به هدف تحقیق، از روش تحقیق ترکیبی (توصیفی-تحلیلی) استفاده شده است. جامعه آماری همه کارآفرینان و نوآوران شهرستان به تعداد 63 نفر بودند که در 10 سال گذشته به عنوان افراد خلاق و نوآور در زمینه کارآفرینی در استان معرفی شده اند. تمام جامعه آماری به صورت تمام شماری در این مطالعه شرکت کردند. برای تحلیل کیفی از دو گروه دیگر شامل 22 استاد خبره دانشگاهی و 21 کارشناس ادارات مرتبط با امور روستایی نیز استفاده شده است. روایی ابزار پژوهش با بهره گیری از نظرهای کارشناسان و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (898/0= α) تأیید شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی از نرم افزار SPSS و متناسب با مقیاس متغیرها از آزمون های خی دو، فریدمن، تی تک نمونه ای و تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج/ یافته ها: براساس نتایج توصیفی پژوهش مشخص شد که شاخص ویژگی های فردی و خانوادگی با آماره 44/3 و شاخص آموزش و پژوهش با آماره 37/3 بیشترین میانگین را به عنوان شاخص های ساختاری نوآوری روستایی داشتند. نتایج آزمون فریدمن برای مقایسه میزان تأثیر و اولویت بندی هریک از شاخص های مؤثر در نوآوری در کل جامعه پاسخگو، نشان دهنده معنا داری آزمون بود؛ درنتیجه، ویژگی های فردی و خانوادگی بالاترین اولویت را دارند. همچنین، نتایج آزمون تی تک نمونه ای مشخص کرد که مقدار تی در تمام شاخص ها و متغیر نوآوری روستایی از مقدار متوسط (یعنی 3) بیشتر است و ویژگی های فردی یکی از شاخص های مهم در نوآوری روستایی است. در انتها براساس نتایج آزمون تحلیل واریانس (آنوا) مشخص شد که بین عوامل مؤثر در نوآوری در فرایند کارآفرینی روستایی تفاوت وجود دارد؛ به طوری که از نظر اساتید «عوامل فراملی و خارجی»، به عقیده کارشناسان «عوامل فراملی و خارجی» و از نظر نوآوران «عوامل فردی» مهم ترین عامل هستند.

بر اساس الگوی «تخریب خلاق»، وقتی ثروت در جامعه انباشته و توزیع می شود، آن جامعه باید متحول شده و از شیوه سنتی خود به یک چیز جدید و مناسب تر تبدیل شود تا به مرحله بعدی توسعه برسد. این روند هم خلاقانه و هم مخرب بوده و یک نوسازی پویا است که می تواند ساختار سنتی قدرت و ثروت را پشت سر بگذارد. این تحول بیانگر پیوند میان منابع اقتصادی و تحقیق و پژوهش و عامل حرکت روبه جلو درراه نوآوری و رسیدن به پویایی است.از طریق این مدل می توان جایگاه یک سایت گردشگری را در مراحل پنج گانه آن ارزیابی و به تناسب آن اقدام به برنامه ریزی نمود. پژوهش ازنظر هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت، اسنادی پیمایشی است. گردآوری داده ها با استفاده از بازدید میدانی و پرسشنامه صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش، ساکنان بافت تاریخی شهر یزد می باشد. تعداد 380 نفر به عنوان نمونه بر اساس فرمول کوکران و به شیوه طبقه ای تصادفی انتخاب و مورد آزمون قرارگرفته است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفته و درنهایت نتایج با بررسی تطبیقی مراحل و خصوصیات مدل تخریب خلاق استخراج گردیده است. بر اساس تحلیل های صورت گرفته، میزان رضایتمندی ساکنان از گردشگری و فعالیت های مرتبط در حد بالا بوده اما نگرانی آن ها از ناهنجاری های به وجود آمده مشهود می باشد. با توجه به حمایت هایی که از خلاقیت و کارآفرینی صورت گرفته، میزان سرمایه گذاری ها افزایش یافته و در جهت تلفیق کاربری های سنتی و مدرن می باشد. بر اساس یافته های تحقیق، محدوده موردمطالعه در مرحله کالای پیشرفته قرار داشته که می بایست برنامه ریزان به ویژگی های این مرحله توجه نموده و راهبردها و اهداف متناسب با آن تعیین نمایند.

در دهه های اخیر ضرورت توجه به کیفیت زندگی روستاییان در برنامه ریزی کلان از یک سو و افزایش آسیب های ناشی از مخاطرات طبیعی از سوی دیگر زمینه ساز توجه به برنامه ریزی کالبدی در سکونتگاههای روستایی کشور شده است، اما نکته مهم این است که بافت کالبدی روستاها به جهت سابقه تاریخی آن ها دچار فرسودگی است که در اغلب موارد همخوان با شرایط زندگی کنونی روستاییان نبوده است؛ لذا بازسازی کالبدی از جمله برنامه های مهم روستایی است که در حال حاضر در اغلب روستاها در حال انجام است و می تواند اثرات متعددی بر کیفیت محیط زندگی روستاییان داشته باشد. از این رو هدف این پژوهش، بررسی اثرات نوسازی کالبدی بر کیفیت محیطی مناطق روستایی در دهستان های میان ولایت و طوس شهرستان مشهد است. روش شناسی تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و به صورت کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. با استفاده از روش پیمایشی در قالب 113 پرسش نامه خانوار، به بررسی 9 روستا از دهستان های میان ولایت و طوس شهرستان مشهد پرداخته شده است. نتایج حاصل از آزمون t، نشان داد که در بین مؤلفه های کیفیت محیطی، مؤلفه فرمی و شاخص های مربوط به آن بیشترین میانگین (38/3) را دارد و بعد از آن به ترتیب مؤلفه عملکردی با 26/3، مولفه زیست محیطی با 04/3 و مؤلفه معنایی با 86/2 در رده های بعدی قرار گرفته اند؛ همچنین نتایج رگرسیون نشان داد که مؤلفه زیست محیطی اثرات نوسازی کالبدی در شرایط موجود با ضریب تأثیر 355/0، بیشترین میزان اثر را بر کیفیت محیطی روستا دارد و مؤلفه فرمی با 204/0 کمترین میزان اثرگذاری را بر کیفیت محیط روستا دارد؛ همچنین با استفاده از مدل خاکستری، اولویت بندی روستاها از نظر بیشترین اثرگذاری طرح نوسازی بر آن ها انجام گرفت که براساس آن روستای ناظریه با ضریب 839/0 رتبه اول و بهترین وضعیت را نسبت به روستاهای دیگر داراست و روستای خرابه امین با ضریب 509/0 آخرین رتبه را به خود اختصاص داده است. در نهایت، جهت افزایش کیفیت محیطی روستاها از طریق نوسازی کالبدی می توان گفت که توجه به مولفه عملکردی- کارکردی و همچنین زیست محیطی در اجرای طرح ها ضروری است. در واقع باید در بعد اجرایی از تمرکز بر مولفه فرمی کاست و  بیشتر به جنبه های عملکردی و زیست محیطی توجه کرد.

در سال های اخیر، توجه به مشارکت زنان روستایی در مدیریت روستایی اهمیت زیادی یافته است؛ با وجود این، ورود زنان به عرصه مدیریت روستایی با کندی چشمگیری مواجه است؛ ازاین رو هدف این پژوهش، تحلیل موانع گرایش زنان روستایی به مشارکت در مدیریت اجرایی روستا یی در شهرستان زنجان است. نوع تحقیق کاربردی و روش مورد استفاده شده توصیفی و تحلیلی است و برای گردآوری داده ها از روش های اسنادی و میدانی بهره گرفته شد. جامعه آماری این تحقیق در دو سطح مردم محلی (267نفر نمونه) و مدیران محلی (28 نفر) در نظر گرفته شد. نتایج آزمون فریدمن نشان داد، از دیدگاه مردم محلی، موانع نهادی و سازمانی با میانگین رتبه ای 3/32و موانع اقتصادی-مالی با 2/72 بیشترین و کمترین رتبه را به خود اختصاص دادند. از طرف دیگر، دیدگاه مدیران محلی نشان داد، موانع نهادی و سازمانی با میانگین رتبه ای 3/47 و موانع اطلاعاتی و ارتباطی 2/57 بیشترین و کمترین رتبه را در موانع مشارکت زنان در مدیریت اجرایی روستاها به خود اختصاص دادند. نتایج آزمون تحلیل عاملی نشان داد، از دیدگاه مردم محلی، عامل های فردی و شخصیتی، محیط اجتماعی و فرهنگی، نهادی و سازمانی، اطلاعاتی و ارتباطی و اقتصادی و از دیدگاه مدیران محلی ، عوامل محیط اجتماعی و فرهنگی، فردی و شخصیتی، نهادی و سازمانی، اطلاعاتی و ارتباطی و اقتصادی-مالی مهم ترین موانع مشارکت اجرایی زنان بودند. نتایج نشان داد، موانع بسیاری در تمایل به گرایش زنان روستایی به مشارکت در مدیریت اجرایی روستاها وجود دارد و یافته های تحقیق آن را تأیید می کند.  

توسعه فعالیت های خیریه ای در راستای محرومیت زدایی مناطق روستایی، هنگامی محقق می شود که روستاییان از عملکرد خیریه ها رضایت مطلوب داشته باشند؛ زیرا رضایتمندی مطلوب روستاییان، عامل اصلی در افزایش کارایی و بهبود کیفیت خدمات ارائه شده در نواحی روستایی است. در این راستا، مطالعه حاضر به ارزیابی و تحلیل میزان رضایتمندی روستاییان از عملکرد نهاد خیریه ای امام علی(ع) در قالب شاخص ها و متغیرهای سنجش فعالیت های توسعه ای نهاد خیریه و شاخص های رضایتمندی از عملکرد نهاد خیریه در بین 319 سرپرست خانوار روستاهای تحت پوشش خیریه امام علی(ع) شهرستان قائن در استان خراسان جنوبی با استفاده از پرسش نامه پرداخته است. یافته های تحقیق بیانگر این است که بیشترین میزان رضایتمندی مردم از عملکرد خیریه امام علی (ع) متعلق به شاخص احترام و ارزش یکسان قائل شدن در ارائه خدمات برای روستاییان با میانگین 4.30 می باشد. کمترین میزان رضایتمندی به شاخص حضور مستمر مسئولان خیریه امام علی (ع) در روستاها با میانگین 3.36 تعلق دارد. جهت رتبه بندی روستاهای مورد مطالعه در زمینه شاخص های رضایتمندی و ابعاد توسعه، از مدل MARCOS استفاده شده است. بر این اساس، بهترین روستاها در هر دو زمینه به ترتیب متعلق به بخش آباد و خرم آباد و بدترین روستا در هر دو زمینه متعلق به چدان می باشد. طبقه بندی :JEL H83, Z18

   مدیریت و برنامه ریزی توسعه پایدار روستایی یکی از اساسی ترین و مهم ترین پیش ران های نیل به برقراری عدالت فضایی محسوب می شود؛ زیرا به واسطه تعادل در توزیع فضایی پیش شرط های توسعه پایدار روستایی، استفاده بهینه از منابع، رفاه اجتماعی و رشد اقتصادی روستاها آسان تر صورت می گیرد. بر این اساس بررسی و تحلیل تغییرات فضایی رتبه و سطح پایداری در مناطق روستایی به عنوان یک ضرورت مهم در فرایند تصمیم سازی و برنامه ریزی روستایی برای کاهش میزان ناپایداری روستاها و باز جهت گیری سیاست ها و برنامه های توسعه به شمار می آید. بدین اعتبار، هدف اساسی مقاله حاضر بررسی نحوه رابطه شاخص های مختلف توسعه پایدار روستایی و ارائه مدل مطلوب رده بندی پایداری در قلمرو حوزه ی روستایی بخش سربند از شهرستان شازند در استان مرکزی می باشد. برای دستیابی به این هدف از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی با استفاده از داده های پرسشنامه ای، نظرات خبرگان و تکنیک دیماتل، ANP و ELECTERE3 در محیط نرم افزاری ARC GIS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که براساس معیارها و محاسبات انجام شده به ترتیب روستای ده کوثر در رتبه اول، روستای لوزدرعلیا در رتبه دوم و روستای قاییدان در رتبه سوم قرار دارند. همچنین روستای وزمستان علیا از پایین ترین سطح پایداری برخوردار می باشد.

گردشگران در هنگام سفر، بدنبال کسب تجربیات بیادماندنی هستند و اغلب تصمیمات آن ها تحت تاثیر همین تجربیاتی که از مقصد کسب کرده اند، قرار میگیرد. ازاین رو با هدف استخراج تجربیات بیادماندنی گردشگران از مقاصد روستایی از رویکرد شناختی زیمت استفاده شد. براساس اشباع نظری با 35 نفر از گردشگرانی که به روستاهای گردشگری شهرستان های مشهد، نیشابور و طرقبه شاندیز سفر کرده و درگیری ذهنی بیشتر از 83 با این مقاصد داشتند، مصاحبه صورت گرفت. به طورکلی 9 سازه پایه و 11 سازه نهایی استخراج گردید، پرتکرارترین سازه پایه، «چشم انداز طبیعی و بکر روستا» بود که تجربیات بیادماندنی مانند «سکوت و آرامش»، «احساس شادابی و رهایی» و «لذت بخش بودن» را در گردشگران ایجادکرده است. ادبیات نظری در زمینه تجربیات بیادمادندنی از مقاصد روستایی بسیار محدود می باشد، لذا این مطالعه درک جدیدی در رابطه با نحوه شکل گیری تجربیات بیادماندنی از مقاصد روستایی ارائه می دهد که مورداستفاده مدیران مقاصد روستایی برای جلب وفاداری و جذب بیشتر گردشگران قرارمی گیرد.

گردشگری کشاورزی یک فعالیت اقتصادی و تجاری است که خدمات و محصولات کشاورزی را برای گردشگران فراهم می آورد. بنابراین یکی از عوامل موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی، توجه به تقاضای گردشگران در حوزه گردشگردی کشاورزی است. لذا بررسی دقیق و شناسایی ویژگی ها و ترجیحات گردشگران دارای اهمیت می باشد. براین اساس هدف از پژوهش حاضر بررسی گونه شناسی تقاضای گردشگری کشاورزی است. بلحاظ روش شناختی پژوهش حاضر از نوع توصیفی– تحلیلی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل گردشگرانی هستند که از روستاهای منطقه موردمطالعه بازدید کرده اند. با استفاده از فرمول کوکران با خطای 0.07 درصد حجم نمونه گردشگران 196 نفر بدست آمد. نتایج حاصل از آزمون t، نشان می دهد که میانگین تمام گونه های تقاضای گردشگری کشاورزی بیشتر از مقدار آزمون شده می باشد. بنابراین گونه های تقاضای گردشگری کشاورزی در وضعیت مناسبی قرار دارد. نتایج حاصل آزمون فریدمن نشان می دهد که بیشترین تقاضای محصول گردشگری مربوط به استراحت، آب و هوای مطلوب، رضایتمندی از سفر، چشم اندازهای کشاورزی و پیاده روی در مزارع می باشد. همچنین نتایج حاصل آزمون کروسکال والیس حاکی از این است که روستای عیسی آباد در گونه تجربه کشاورزی رتبه 1، تفریح کشاورزی رتبه 1 و روستای سعادت آباد در گونه تفریح کشاورزی دارای رتبه 1 و فروش کشاورزی رتبه 1 را دارند.

روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی و نوع آن ازنظر هدف، بنیادی است. برای جمع آوری اطلاعات از روش های اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه نمونه 28 روستای بالای 20 خانوار در مجموعه شهری مشهد می باشد که از طبقات مختلف جمعیتی و فواصل متفاوت با شهر مشهد انتخاب شدند. از مجموع 20083 خانوار در نقاط روستایی نمونه، با فرمول کوکران، حجم نمونه 377 خانوار به دست آمده این افراد با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. برای آزمودن مدل مفهومی پژوهش و بررسی تأثیر تحولات کالبدی-فضایی بر کیفیت زندگی از تکنیک حداقل مربعات جزئی و از نرم افزار Smart PLS، استفاده گردید. با توجه نتایج، ضرایب t بین متغیرهای اصلی پژوهش، بالای 58/2 بوده یعنی رابطه معنادار و مستقیم است؛ بدین ترتیب تحولات کالبدی- فضایی سکونتگاه های روستایی بر کیفیت زندگی روستاییان تأثیر مثبت و معناداری دارد که مقدار R2 نشان می دهد 4/96 درصد کیفیت زندگی با تحولات کالبدی- فضایی تبیین شده و تحولات فضایی با ضریب 97/0، تأثیر بیشتری بر کیفیت زندگی روستاییان داشته است. نتایج تحلیل فضایی با استفاده از مدل GWR مشخص نمود که ضریب تأثیر تحولات کالبدی- فضایی بر کیفیت زندگی روستایی در روستاهای شرقی ازجمله شرشر، سالارآباد، حسین آباد گزیند، شورک صبوری به حداکثر خود میرسد و درمجموع حدود 84/30 درصد روستاها و 74/34 درصد جمعیت روستایی منطقه موردمطالعه در پهنه تأثیرگذاری 928/0 تا 943/0 قرار دارند که 11 روستای نمونه نیز در این پهنه قرارگرفته اند.

صاحبان اقامتگاه های بوم گردی به عنوان متولیان اصلی امر گردشگری مسئولیت های زیادی در کسب و کار و ارائه خدمات منطبق با استانداردهای زیست محیطی به گردشگران دارند. بر این اساس هدف این مطالعه بررسی مسئولیت پذیری زیست محیطی صاحبان اقامتگاه های بوم گردی روستایی می باشد. بنابراین جامعه آماری در پژوهش حاضر 27 صاحب اقامتگاه بوم گردی در استان خراسان رضوی می باشد. پژوهش از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام توصیفی تحلیلی است. نتایج نشان داد که بطور کلی مسئولیت پذیری زیست محیطی در بین صاحبان اقامتگاه های بوم گردی مورد مطالعه از سطح ایده آلی(بالاتر از سطح متوسط 3) برخوردار است. بر اساس نتایج t دو نمونه ای مشخص شد توجه صاحبان اقامتگاه ها به روستاییان نسبت به گردشگران بیشتر بوده است. همچنین بر طبق آزمون همبستگی مشخص شد بین مسئولیت پذیری زیست محیطی و میزان اشتغال ایجاد شده، درآمد، تعداد گردشگران و درجه اقامتگاه ارتباط معنادار وجود دارد. در نهایت در آزمون رگرسیون خطی مشخص شد که متغیرهای سن، تحصیلات و سطح درآمد صاحبان اقامتگاه های بوم گردی بر میزان مسئولیت پذیری زیست محیطی آن ها اثرگذار بوده است.

زمینه و هدف: گردشگران در هنگام سفر، بدنبال کسب تجربیات بیادماندنی هستند و اغلب تصمیمات آن ها تحت تاثیر همین تجربیاتی که از مقصد کسب کرده اند، قرار میگیرد. لذا شناسایی عوامل موثر بر خلق این تجربیات دارای اهمیت بسیاری می باشد. به همین منظور در پژوهش حاضر هدف اصلی شناسایی عوامل موثر بر خلق تجربیات بیادماندنی گردشگران از مقاصد روستایی می باشد.روش شناسی: به منظور جمع آوری داده ها هم از روش کتابخانه ای با بهره گیری از اسناد و مدارک و هم روش میدانی از طریق پرسش نامه استفاده شده است. 384 پرسشنامه توسط گردشگرانی که به روستاهای گردشگری شهرستان های مشهد، نیشابور و طرقبه شاندیز سفر کرده بودند، تکمیل گردید.یافته ها: به طورکلی 8 عامل تاثیرگذار بر خلق تجربیات بیادماندنی مثبت و 2 عامل تاثیرگذار بر خلق تجربیات بیادماندنی منفی استخراج گردید. موثرترین عامل در خلق تجربیات بیادماندنی مثبت عامل اصالت و اعتبار و همچنین عامل مدیریت محیطی نامناسب موثرین عامل در خلق تجربیات بیادماندنی منفی بود. نتیجه گیری و پیشنهادات: به طورکلی این عوامل می تواند تاثیر بسزایی در جذب گردشگران و ایجاد تجربیات بیادماندنی برای آن ها داشته باشد. فراهم کردن بسترهایی به منظور فرهنگ سازی و مهمان نوازی اصولی ساکنان محلی و حفظ هویت و اصالت روستایی از جمله پیشنهاداتی است که می توان ارائه کرد.نوآوری و اصالت: ادبیات نظری در زمینه عوامل موثر بر خلق تجربیات بیادمادندنی مثبت و منفی از مقاصد روستایی بسیار محدود می باشد، لذا این مطالعه درک جدیدی در رابطه با عوامل موثر بر شکل گیری تجربیات بیادماندنی از مقاصد روستایی ارائه می دهد که مورداستفاده مدیران مقاصد روستایی برای جلب وفاداری و جذب بیشتر گردشگران قرارمی گیرد.

امروزه توسعه پایدار گردشگری به عنوان موتور محرک توسعه و عاملی جهت بهبود کیفیت زندگی جوامع درحال توسعه تلقی می شود. این در حالی است که این جوامع و مقاصد گردشگری آنها در زمان های مختلف دچار تحولاتی بنیادی می گردند که ممکن است به توسعه یا افول دائمی گردشگری در آن مقاصد منجر شود. بنابراین شناخت چرخه ی عمر مقاصد گردشگری می تواند به مدیران و برنامه ریزان در رونق بخشی به توسعه پایدار گردشگری کمک کرده و از زوال و ناپایداری گردشگری جلوگیری کند. از این رو، مقاله حاضر درصدد پاسخگویی به این سوال کلیدی است که مناطق روستایی با پتانسیل گردشگری تاریخی- فرهنگی بر اساس مدل ارزیابی چرخه ی حیات در چه مرحله از توسعه قرار دارند؟ بدین منظور مقاله با هدف توسعه روش عملی ارزیابی و سنجش مراحل توسعه مقاصد گردشگری در 7 روستای تاریخی- فرهنگی کشور در یک محدوده زمانی مشخص و با استفاده از روش شناسی توصیفی- تحلیلی و پیمایش و نظر خواهی از مردم، مسولان و گردشگران به ارزیابی و اندازه گیری در روستاهای مورد مطالعه پرداخته است. برای تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از روش های تحلیل کمی و کیفی در چارچوب مراحل چرخه ی حیات گردشگری استفاده شده است. نتایج به دست آمده بیانگر این مطلب است که در مجموع روستاهای مورد مطالعه بر اساس گام های شش گانه مدل چرخه ی حیات، با میانگین کل امتیاز 444/0 در مرحله درگیری و گذار به مرحله توسعه می باشند. لذا فرایند گردشگری در روستاهای مورد مطالعه با افزایش فعالیت های گردشگری همراه است که در صورت مدیریت و برنامه ریزی مناسب می توان از اثرات ناپایدار گردشگری در این روستاها کاسته و به تداوم حیات گردشگری روستایی کمک کرد.

برنامه ریزی فضایی یکی از رویکردهایی که می تواند در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و سیاسی گردشگری موثر واقع شود و مانند یک سیستم بر یک منطقه تسلط پیدا کند و از آن به عنوان راهبردی اساسی یاد شود. پژوهش حاضر به دنبال ارزیابی شاخص های برنامه ریزی فضایی توسعه پایدار مقصدهای گردشگری روستایی در شرق استان مازندران است. این پژوهش دارای هدف کاربری است، با روش توصیفی- تحلیلی و از ابزار پرسشنامه استفاده شده است و روایی آن بوسیله(منابع مورد بررسی، استاتید دانشگاه) تائید شد. تجزیه و تحلیل داده-ها با آزمون های آماری(t تک نمونه ای، همبستگی پیرسون؛ رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر) انجام شد. یافته های تحقیق نشان داد که متغیرهای اقتصادی و اجتماعی وضعیت نسبتاً مطلوبی دارند. برازش مدل رگرسیونی نشان می دهد که 53 درصد تغییرات متغیر وابسته توسط متغیر مستقل تبیین می شود. از دیدگاه مردم محلی و گردشگران در سطح (05/0) رابطه معنی داری در تمامی متغیرها وجود دارد. از دیدگاه کارشناسان به جزء رابطه بعد انسان با ابعاد فعالیت و مکان در تمامی ابعاد مورداستفاده رابطه معنی داری وجود دارد. بنابراین از نظر سه گروه مورد بررسی فرضیه اول رد و فرضیه دوم تائید می شود.

امروزه با توجه به آشکار شدن اثرات سوء مصرف داروهای شیمیایی برای بیشتر مصرف کنند گان، تمایل جوامع محلی از جمله مناطق روستایی که انسان به طبیعت نزدیکتر می باشد نیز به مصرف گیاهان دارویی افزایش یافته است. روش این پژوهش از نظر هدف کاربردی بوده و به شیوه توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق شامل تمام خانوارهای روستایی دهستان زوارم(N=2095) شهرستان شیروان است که با استفاده از فرمول کوکران و اصلاح نمونه ها، تعداد 139 نفر خانوار به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزاراصلی پژوهش پرسشنامه محقق ساخته که پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ(908/0) محاسبه شد که نشان دهنده اعتبار مناسب ابزار پژوهش می باشد. نتایج یافته ها نشان داد بیشترافراد ترجیح می دهند از گیاهان دارویی که از طبیعت تهیه می کنند جهت درمان و حداقل یک بار در طول عمرکه تاثیر تجربه استفاده از آن در مقایسه باطب شیمیایی بهتر بوده است استفاده نمایند. منبع آگاهی افراد در استفاده از گیاهان دارویی به صورت سینه به سینه از نسلهای قبل بوده است. بین عوامل موثر در گرایش روستائیان به استفاده از گیاهان دارویی شاخص سازگاری فرهنگی و سازگاری گیاهان دارویی با بدن نسبت به دیگر شاخص های تحقیق به ترتیب(39.37و39.93) موثرترین عوامل در تمایل روستائیان به استفاده از گیاهان دارویی محسوب می شوند. همچنین الویت بندی روستاها با استفاده از مدل وایکور نشان داد که میزان تمایل افراد در استفاده از گیاهان دارویی برمبنای شاخص های (20گانه) در روستای حسین آباد با کسب رتبه (1) بالاترین رتبه و روستای عبدآباد باکسب رتبه (10) پایین ترین رتبه را دارا می باشد.