فائزه تقی پور

مقدمه و هدف پژوهش: هدف اصلی این تحقیق آسیب شناسی فرهنگی استفاده از شبکه های اجتماعی (موبایلی) در میان کارشناسان زن شاغل در شهرداری منطقه یک تهران می باشد و سؤال اصلی در این پژوهش این است که آسیب های فرهنگی استفاده از شبکه های اجتماعی (موبایلی) در میان کارشناسان زن شاغل در شهرداری منطقه یک تهران چیست؟ روش پژوهش: روش پژوهش کاربردی-توصیفی و از نوع پیوستگی می باشد. نتیجه گیری و یافته ها: در بررسی آسیب شناسی فرهنگی استفاده از شبکه های اجتماعی (موبایلی) در میان کارشناسان زن شاغل در شهرداری منطقه 1 تهران پرداختیم و چنین مشاهده می شود؛ در بعد آداب و رسوم، کاهش روابط خانوادگی در سازمان از جمله آسیب های فرهنگی استفاده از شبکه های اجتماعی می باشد. در بعد ارزشها، کاهش میل درونی جهت کسب موفقیت سازمان از جمله آسیب های فرهنگی استفاده از شبکه های اجتماعی می باشد. در بعد هنجارها، اعتیاد الکترونیکی از جمله آسیب های فرهنگی استفاده از شبکه های اجتماعی می باشد. در بعد باورها، کاهش کار گروهی در سازمان از جمله آسیب های فرهنگی استفاده از شبکه های اجتماعی می باشد.  

هدف: وسایل ارتباط جمعی و تعامل آن ها با مخاطب، ضرورت شناخت و توجه به سیاست گذاری های رسانه ای با تمرکز بر گروه های مختلف مخاطب را افزایش می دهد. کودکان یکی از گروه های اصلی مخاطب رسانه ها هستند. نگرانی ها به طور خاص در باب اوقات فراغت رسانه ای کودکان رو به افزایش است؛ زیرا رسانه به عنوان یکی از عوامل غیرانسانی مؤثر در تربیت کودک، هم زمان بر سلامت و ادراک یا تفسیر کودکان از محیط تأثیر می گذارد. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر رشد شناختی مخاطب کودک از طریق تلویزیون انجام شده است.روش: به منظور افزایش دقت در یافته های پژوهش، با استفاده از روش نمونه گیری نظری، از بین همه رسانه ها تلویزیون انتخاب شد؛ زیرا کودکان از تلویزیون استفاده بیشتری می کنند. در گام نخست پژوهش، تکنیک فراترکیب هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو (۲۰۰۷) به کار گرفته شده است.یافته ها: در مرحله اول فراترکیب، سؤال های پژوهشی تعیین شد و در مرحله دوم، به جست وجوی مقاله ها با کلمات کلیدی مرتبط با سؤال پژوهش پرداخته شد. در گام سوم، بعد از فیلتر کردن ۴۱۵ مقاله یافت شده با تکنیک ارزیابی انتقادی، ۶۱ مقاله مرتبط با سؤال پژوهش به دست آمد. در گام های چهارم و پنجم فراترکیب، به مطالعه و استخراج کدها و دسته بندی ها پرداخته شد و در گام ششم، برای تأیید اعتبار کدگذاری، دو سند توسط یکی از اعضای کمیته خبرگان مجدداً کدگذاری شد و شاخص کاپا برای این دو سند، به ترتیب 63/0 و 69/0 به دست آمد. به این ترتیب، در گام هفتم، ۱۷ زیر معیار و ۶ معیار اصلی شامل رفتار مراقب هنگام مشاهده، دلایل مشاهده، سبک مشاهده، نوع محتوای مشاهده شده (بر مبنای سن)، تلویزیون اولیه و ساختار محتوا از عوامل مؤثر و همچنین زمینه ساز تأثیر تلویزیون بر رشد شناختی مخاطب کودک شناسایی و تأیید شد. نتیجه گیری: در حوزه سیاست گذاری، به سازمان های رسانه ای پیشنهاد می شود که در برنامه ریزی های آتی خود، به عواملی از جمله درگیر کردن توجه مخاطب، ارزیابی تجربه تماشای تلویزیون، سرمایه گذاری بر پتانسیل های آموزشی تلویزیون و رویکردهای مربوط به ترکیب سرگرمی با آموزش بیش از قبل تمرکز داشته باشند.

دگرگونی های فضای وب طی سالیان اخیر که موجب شده است اقتدار دولت ها به چالش کشیده شود ، مرزهای اقتدار و اداره کشور را تهدید می کند. در حالی که فناوری های نوین، مانند هر انقلاب تکنولوژیکی، فرصت های زیادی را فراهم می آورند، چالش های بسیاری را نیز به وجود می آورند. همانگونه که پیشرفت های فناورانه قبل، بستری را برای تحولات اجتماعی،فرهنگی، اقتصادی و سیاسی فراهم آورده و به منزله پیشرانی برای تحولات نظام های اجتماعی و فرایند حکمرانی عمل کرده است، در عین حال فناوری های نوین وب که به تعبیری اسلحه ای برای نافرمانی مدنی به شمار می روند نیز ابعاد و اثرگذاری های گوناگونی دارند که قابل بررسی است.در ایران نه تنها حجم پژوهش های سیاست گذارانه ارائه شده در حوزه چالش های فرهنگی فناوری های نوین ارتباطی از کفایت لازم برخوردار نیست، بلکه غالب پژوهش های اجتماعی انجام شده در این زمینه. ناظر به کاربرد و یا نهایتاً بررسی چالش هایی است که در آینده ممکن است با آن روبرو شویم. بسیاری از مطالعات ارائه شده، مسائل مختلفی را به منزله بخشی از مسائل مهم حکمرانی اینترنت آینده بیان می کنند: امنیت و حفاظت از داده ها؛حریم خصوصی؛ اعتماد؛ مالکیت داده ها؛ هزینه؛ و....اما مطالعه ای که به طور خاص پیرامون حوزه ی فرهنگ و چالشهای فرهنگی ای که در وب آینده مواجهه با آنها محتمل است، ملاحظه نگردید. نظر به اهمیت و نقش زیربنایی فرهنگ، عمق و وسعت اصول و اهداف فرهنگی نظام، توجه خاص به مقوله مدیریت فرهنگی ضروری می نماید.التزام بر این است که در سطح حکمرانی اینترنت در کشور، مسائل موجود در این عرصه بررسی شود تا ما را در شناسایی نقاط قوت و ضعف، فهم دقیق تر چالش ها، سرمایه گذاری هدفمندتر برای حل تخصصی آنها، برنامه ریزی مناسب و حکمرانی مؤثرتر در این عرصه یاری رساند.

نقش رسانه ها در برجسته سازی و کوچک نمایی، امیدزایی و امیدزدایی و...دست کم بر صاحب نظران این عرصه پوشیده نیست. هدف این پژوهش مطالعه چگونگی ارائه مطلب در ویژه نامه های «اعتماد» و «اطلاعات» است که با روش تحلیل محتوای کمّی انجام شده، به دنبال پاسخ به این پرسش است که شیوه ارائه و تحلیل مطالب در ویژه نامه های نوروزی روزنامه های اعتماد و اطلاعات چگونه است؟ جامعه آماری این پژوهش، کل مطالب این دو ویژه نامه نوروزی سال 1403 است که به روش تمام شماری، هریک از مطالب انتخاب شده و به عنوان واحد مشاهده و واحد تحلیل، مورد مطالعه قرار گرفته است. بر اساس یافته های پژوهش، با توجه به خط مشی انتقادی ویژه نامه اعتماد به دولت سیزدهم با جهت گیری انتقادی و ویژه نامه اطلاعات با وابستگی به دولت، نگاهی همراه با تعریف و تمجید و در عین حال خنثا را در مطالب خود دنبال کرده اند. ویژه نامه اعتماد، سهم بالایی از مطالب خود را به حوزه «بین الملل» اختصاص داده، اما سهم ویژه نامه اطلاعات حوزه «اجتماعی» بوده است. سهم ارزش خبری برجسته شده اعتماد، «شهرت» و «مجاورت» بوده، ولی روزنامه اطلاعات مجاورت را مورد هدف قرار داده و عدم توجه هر دو رسانه به دو عنصر خبری مهم «چرایی» و «چگونگی» از دیگر نتایج این پژوهش بوده است.

این پژوهش با هدف ارائه مدل توانمندسازی کاربران شبکه های اجتماعی مبتنی بر ادراک کاربران از مفهوم امنیت فرهنگی با روش نظریه داده بنیاد و رویکرد استراوس و کوربین انجام شده است. به منظور گردآوری داده ها بعد از مصاحبه با 39 نفر از متخصصان علوم ارتباطات، مدیریت رسانه، مدیریت فرهنگی،روانشناسی،حقوق، جامعه شناسی و فناوری اطلاعات که با استفاده از روش نمونه گیری نظری انتخاب شدند،داده های پژوهش به اشباع نظری رسید. سپس یافته های حاصل از مصاحبه ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی پیاده و طبقه بندی شد. بر اساس یافته ها پدیده اصلی پژوهش توانمندسازی کاربران بود که شامل شرایط علی: رفتار ارتباطی کاربران، ویژگی های پیام رسان، ویژگی های فردی و شخصیتی و امنیت فرهنگی در ساختار مجازی؛ شرایط زمینه ای: اطلاعات فرهنگی، پایبندی فرهنگی، تقویت نمادهای فرهنگی و زیرساخت های فرهنگی کاربران از دیدگاه مشارکت کنندگان؛ شرایط مداخله گر: به کارگیری زبان بومی، تبعات نهی کردن کاربران، تهدیدات فرهنگی و آسیب های فرهنگی می شدند و استراتژی های ارتقا فرهنگ روشنفکری، اقناع اندیشه های نوظهور، آگاه سازی جنگ نرم و آموزش خودمحور و در نهایت پیامدهای اثربخشی توانمندسازی کاربر، اثرگذاری تولید محتوا، آینده پژوهی تکنولوژی و تجملات فرهنگی را به همراه داشته است.

خانواده کوچک ترین و مهم ترین نهاد اجتماعی و رکن اساسی جامعه است و ثبات جامعه به آن بستگی دارد. گسترش فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی و فضای مجازی، اعضای خانواده را تبدیل به کاربران شبکه های اجتماعی نموده است. نشاط یکی از عوامل مهم در کارآمدی و ثبات خانواده است و در صورت کمبود یا نبود آن مشکلات گوناگون روانی و اجتماعی دامن گیر خانواده و به تبع آن کل جامعه می شود. نشاط مانند هر پدیده اجتماعی دیگری، از نهاد خانواده به عنوان اولین اجتماع بشری آغاز می شود. این در حالی است که شبکه های اجتماعی به عنوان یکی از محبوب ترین وسایل ارتباطی و تفریحی است و حضور در شبکه های اجتماعی می تواند شادی و نشاط کاربران خانوادگی را دستخوش تغییراتی نماید. هدف از پژوهش حاضر ارائه الگویی برای کاربر خانوادگی در شبکه های اجتماعی به منظور تقویت نشاط است. پژوهشگر با روش گرندد تئوری با رویکرد کلاسیک، بر اساس مصاحبه با نخبگان راهبردهایی را جهت افزایش نشاط در شبکه های اجتماعی استخراج نموده است. یافته ها حاکی از آن است که راهبردهای تقویت نشاط بر اساس کاربری شبکه های اجتماعی شامل: راهبردهای شبکه سازی در خانواده، راهبردهای مبتنی بر درونی سازی، تعامل مؤثر، راهبردهای اقتصادی و شغلی، الگودهی، راهبردهای علمی و آموزشی، به کارگیری نمادهای سبک زندگی، اشتراک گذاری تجربیات، بازنشر پیام ها، اثربخشی توجه در روابط، همدلی در روابط خانوادگی، معناشناسی نشاط، راهبردهای معنوی، نقش اخلاق در نشاط و آگاهی از انحرافات مبتنی بر فضای مجازی است.

پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل ارتقای فرهنگ شهروندی بر مبنای استفاده از شبکه های اجتماعی در میان شهروندان تهرانی انجام شده است و از نظر هدف، کاربردی، از نظر زمان گردآوری داده ها مقطعی و از نظر روش کیفی با رویکرد گراندد تئوری با روش نمونه گیری نظری و با استفاده از مصاحبه عمیق و نیمه ساختار در سال 1399 انجام شد. در بخش روایی صوری، محتوایی و سازه با همکاری اساتید و متخصصین ذیربط در حوزه ارتباطات و مدیریت شهری (خبرگان) بررسی و ملاحظات لازم انجام شد. یافته ها نشان داد، شبکه های اجتماعی تاثیر مثبت و معنی داری بر ابعاد فرهنگ شهروندی دارد یعنی افرادی که بیشتر از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند فرهنگ شهروندی بیشتری دارند. افراد عضو شبکه های اجتماعی ، مسئولیت پذیری، مشارکت، قانون مداری و فرهنگ شهروندی بالاتری نسبت به سایر افراد دارند.در شبکه های اجتماعی، همواره اعضای شبکه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به شرکت در فعالیت های واقعی در زندگی اجتماعی تحریک و تشویق می شوند. اثرگذاری زیاد شبکه های اجتماعی بر میزان و کیفیت مشارکت های اجتماعی باعث شکل گیری این شبکه ها در زمینه های خاص شده است. فرآیند ارتقا فرهنگ شهروندی از طریق شبکه های اجتماعی، با ارتباطات تعاملی، پویا و همه جانبه با دوستان، آشنایان، مسئولین و مدیران شهری و سایر اعضای اجتماع رخ می دهد ،اما در کشور ما نیاز به ایجاد تغییر و تحولات بیشتری است تا بتوان در راستای ارتقای فرهنگ شهروندی مبتنی بر شبکه های اجتماعی عملکرد موثری ارائه نمود.

اقناع فرایندی است که باتوسل به تعقل و احساس در قالب مهارت های کلامی،غیرکلامی ورسانه ای،ذهنیت افراد را غالبا جهت تغییر رفتارو وادارکردن آنها به عمل معینی تحت تاثیر قرار می دهد. به بیان دیگر کوشش آگاهانه یک فرد یا سازمان برای تغییر نگرش، باور وارزش ها یا دیدگاه های فرد یاگروهی دیگر را اقناع می گویند. به طور کلی اقناع، هدف اساسی و غایی همه رفتارهای ارتباطی است. این پژوهش از لحاظ نتیجه جزء پژوهش های توسعه ای قلمداد می گردد زیرا از طریق طراحی مدل به دنبال تبیین مدل اقناع مخاطب در سازمان های رسانه ای می باشد. از لحاظ هدف انجام، این پژوهش جزء تحقیقات اکتشافی است. روش شناسی این پژوهش از نوع کیفی است که غالبا از داده های کیفی با استفاده از روش تحلیل مضمون استفاده می شود. نتایج حاصل از تحلیل کلام سعدی نشان می دهد که تحلیل سبکهای اقناع مخاطب در گلستان سعدی که با هدف بررسی مضامین اقناع و تغییر نگرش مخاطب انجام گرفته ، پس از استخراج جملات متن و جملات خلاصه شده، مضامین فرعی را در قالب مضامین اصلی دسته بندی گردیده و از مضامین حاضر درنهایت مدل اقناع مخاطب مبتنی بر 19 مولفه اقناعی مبتنی بر کلام سعی بدست آمده است. در مدل حاضر شناخت مخاطب رسانه ای و چگونگی متقاعد سازی ادراک و شناخت آن، از طریق رسانه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

تئاتر فرآیندی است که به شرکت کنندگان در روند برقراری ارتباطی هدفمند کمک می کند مسائل اجتماعی و روان شناختی را در بافتی واقعی بازآفرینی کرده، نه فقط در مورد آن صحبت کند. از سوی دیگر، نشاط در بر گیرنده حالات مختلف جسمی و روحی انسان است که منجر به احساس رضایت و تولید انرژی بیشتر در مخاطب می شود. تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه بین تماشای تئاتر با نشاط اجتماعی در بین شهروندان شهر یزد به روش توصیفی از نوع همبستگی انجام شد. برای تعیین حجم نمونه از جدول کرجسی و مورگان با رویکرد نامحدود استفاده شد و مطابق با آمار مطرح در این جدول برای جامعه نامحدود تعداد نمونه 384 نفر در نظر گرفته می شود. روش نمونه گیری در این تحقیق از نوع نمونه گیری خوشه ای بود. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه 29 سؤالی نشاط آکسفورد (2002) و پرسشنامه تماشای تئاتر 14 سؤالی کریم وند و احمدی (1394) استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه ها توسط استاد راهنما و 10 نفر از صاحب نظران موضوعی و روایی صوری پرسشنامه توسط چند تن از افراد جامعه آماری مورد تأیید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه ها با استفاده از الفای کرونباخ برای پرسشنامه نشاط 899/0 و پرسشنامه تماشای تئاتر 838/0 محاسبه شد. نتایج تحقیق نشان داد بین تماشای تئاتر با نشاط اجتماعی در بین شهروندان شهر یزد (r=742/0)، بین زنده بودن تئاتر با نشاط اجتماعی (r=693/0)، بین صداقت و عدم سانسور در تئاتر با نشاط اجتماعی (r=656/0)، بین ویژگی های منحصربه فرد تئاتر با نشاط اجتماعی (r=709/0)، بین خاص بودن مخاطب تئاتر با نشاط اجتماعی (r=472/0) و بین انگیزه و نیاز به تئاتر با نشاط اجتماعی (r=368/0)، ژانر و محتوای تئاتر (r=556/0)، عناصر دیداری (r=467/0) و غیردیداری (r=682/0) در سطح معناداری 05/0 معنادار می باشد. نتایج تحقیق نشان داد ضریب همبستگی بین تماشای تئاتر با (مؤلفه های زنده بودن تئاتر، صداقت و عدم سانسور در تئاتر، ویژگی های منحصربه فرد تئاتر، خاص بودن مخاطب، انگیزه و نیاز به تئاتر، ژانر و محتوا، عناصر دیداری و غیردیداری) با نشاط اجتماعی مبتنی بر (مؤلفه های رضایت از زندگی، رضایت خاطر، حرمت خود، خلق مثبت، انرژی) رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

هدف: پژوهش حاضر به مطالعه سناریوهای آینده مواجهه شبکه های اجتماعی با رسانه های سنتی و چگونگی شکل گیری روزنامه نگای رباتی می پردازد. روش: این پژوهش با روش آینده پژوهی با استفاده از تکنیک سناریونویسی انجام شده است. برای دستیابی به عدم قطعیت ها از روش مدل سازی تفسیری-ساختاری(ISM) با بهره مندی از نرم افزار میک مک و برای کشف سناریوها نیز از روش بالانس اثرات متقابل با بهره مندی از نرم افزار سناریو ویزارد استفاده شده است. یافته ها: خروجی نرم افزار سناریو ویزارد، 4 سناریو با سازگاری صفر(محتمل)، 11 سناریو با سازگاری یک( سناریوهای باورکردنی) و 32 سناریو با سازگاری دو( سناریوهای ممکن) نشان داد. طبق یافته های پژوهش چهار عامل فناورپایه شدن امور، نسل z(بومیان دیجیتال)، مالکیت رسانه و قدرت رسانه های سنتی بزرگ مقیاس به عنوان عوامل کلیدی شناسایی شد.نتیجه گیری: سناریوهای محتمل نشان می دهد که روند ریزش مخاطب در رسانه های سنتی ادامه دارد و احتمالا حاکمیت، فناورپایه شدن امور را محدود کند اما محدودیت های اعمال شده در حوزه فناوری تغییری در روند افزایشی نفوذ شبکه های اجتماعی و کاهش مخاطبان رسانه های سنتی ایجاد نمی کند از این رو رسانه های سنتی برای برون رفت از مسئله کمبود مخاطب و ادامه حیات حرفه ای باید به شکل های هوشمند روزنامه نگاری ازجمله «روزنامه نگاری رباتی» روی آورند.