مطالعات اجتماعی ایران

مطالعات اجتماعی ایران

مطالعات اجتماعی ایران سال 17 پاییز 1402 شماره 3 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

طیف سنجی نظرات ذینفعان درباره ی زیست آنلاین کودکان از طریق تحلیل شبکه ی اجتماعی توییتر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توییتر کودک زیست دیجیتال تحلیل شبکه طیف سنجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۵
استفاده فراگیر از فناوری در میان کودکان و نوجوانان، موضوعات مرتبط با زیست دیجیتالی آن ها را به یک مسأله عمومی نوین تبدیل کرده است. این مسأله، ذینفعان مختلفی از جمله والدین، مربیان، حامیان حقوق کودک، شرکت های فناوری و سیاست گذاران را درگیر کرده است. هر کدام از این ذینفعان، دیدگاه ها و نگرانی های خاص خود را در مورد فضای مجازی و نحوه سیاست گذاری برای آن دارند. این مطالعه با هدف شناسایی ذینفعان اصلی سیاست گذاری فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان و تمایلات آن ها به عدم قطعیت های موثر در سیاست گذاری این حوزه، به تحلیل محتوای 356210 توییت در 8 ماه منتهی به مرداد 1402 پرداخته است. برای این منظور، از روش های تحلیل مضمون و تحلیل شبکه اجتماعی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که 5 گروه ذینفع اصلی در فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان وجود دارند: والدین، مربیان، حامیان حقوق کودک، شرکت های فناوری و سیاست گذاران. این ذینفعان در 6 موضوع اصلی با یکدیگر گفتمان می کنند: دسترسی به منابع آموزشی، ارتباط جهانی، خلاقیت و خودبیانگری، سواد و مهارت های دیجیتال، آزار و اذیت و قلدری سایبری، خطرات حفظ حریم خصوصی، اعتیاد دیجیتال و سلامت روان. بر اساس نتایج، سه جفت عدم قطعیت تأثیرگذار بر سیاست گذاری عبارتند از: عدم قطعیت حامیان حکمرانی جهانی در مقابل حامیان حکمرانی محلی، عدم قطعیت حامیان دسترسی آزاد به اطلاعات در مقابل حامیان امنیت اطلاعات، و عدم قطعیت حامیان بازار آزاد در مقابل حامیان مداخله دولت. تنوع ذینفعان و دیدگاه های آن ها در مورد فضای مجازی، چالشی مهم برای سیاست گذاران است. سیاست گذاران باید با در نظر گرفتن این تنوع، به دنبال راهکارهایی برای ایجاد تعادل بین منافع و نگرانی های مختلف باشند.  
۲.

الگوی تعاملات و ارتباطات در اجتماع علمی جامعه شناسی در دانشگاه های تهران (مورد مطالعه: شبکه تیم های داوری پایان نامه ها و رساله های رشته جامعه شناسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جامعه شناسی ایران ارتباطات علمی اجتماع علمی تحلیل شبکه پایان نامه و رساله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۱۰
جریان اصلی پژوهش هایی که درصدد توصیف و تببین وضعیت نامطلوب جامعه شناسی در ایران بوده اند، به ضعف تعاملات و ارتباطات علمی میان پژوهشگران این رشته و در یک کلمه، به ضعف اجتماع علمی به عنوان عامل اصلی وضعیت نامطلوب جامعه شناسی در ایران اشاره کرده اند. این درحالی است که این پژوهش ها یکی از پرتراکم ترین زمینه های ارتباطات علمی در این رشته یعنی پیوندهای شکل گرفته از خلال حضور در تیم های داوری پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکتری را به کل نادیده گرفته اند. پژوهش حاضر در پی توصیف و تبیین شبکه پیوندهای تیم های داوری پایان نامه ها بوده است. برای این منظور پایان نامه های ارائه شده در گروه های جامعه شناسی دانشگاه های تهران، تربیت مدرس، علامه طباطبایی، شهید بهشتی و الزهرا از سال 1380 تا سال ۱۳۹۵ ثبت شده و اطلاعات مربوط به ویژگی های زمینه ای و متغیرهای شناختی اعضای تیم های داوری این پایان نامه ها و حوزه موضوعی هر یک از آن ها گردآوری شد. در این پژوهش از نرم افزار R برای تحلیل داده ها در جهت توصیف و تبیین شبکه استفاده شده است. یافته های این پژوهش نشان داد که ساختار ارتباطی تیم های داوری تمرکزگرا است و این تمرکزگرایی تاحدی با برخی ویژگی های زمینه ای اعضای شبکه شامل دانشگاه محل کار، گروه محل کار و دانشگاه محل اخذ مدرک دکتری و نیز با برخی عوامل شناختی شامل حوزه تخصصی پژوهشی ، حوزه موضوعی پایان نامه هایی که در آن ها حضور داشته اند و نیز تنوع موضوعی این پایان نامه ها قابل توضیح است.  
۳.

تحلیل کیفی شبکه اجتماعی تصمیم سازی مدیران دبیرستان های دولتی شهر شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تصمیم سازی مدیر دانش عامه تحلیل کیفی شبکه اجتماعی تحلیل شبکه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۸
این مطالعه تصمیم سازی را به عنوان یک ساخت اجتماعی موردبحث قرار داده و از روش تحلیل کیفی شبکه اجتماعی بهره برده است. داده ها از طریق مصاحبه عمیق با 15 مدیر دبیرستان های دولتی دوره دوم شهر شیراز گردآوری شده است و با استفاده از تحلیل شبکه مضامین تفسیر شده اند. یافته های پژوهش آشکار کرد که مدیران مدارس بر اساس تجربه زیسته و دانش عامه شان، کنشگرانی را انتخاب و شبکه های مشورتی خود را خلق می کنند. با ساخت شبکه های مشورتی، مدیران تعریفی که از موقعیت مسئله ساز دارند را با شبکه های خود به اشتراک می گذارند. در این اشتراک گذاری، معانی ذهنی مدیران از ایده ها و معانی ذهنی سایر اعضای شبکه متأثر می شود و تغییر می کند. مدیران با معانی ذهنی تغییر یافته در شبکه، تصمیم سازی می کنند. بر این اساس تصمیمات مدیران در شبکه ای از روابط برساخت می شود. همچنین یافته ها نشان داد که مدیران روزانه با مسائل زیادی روبرو هستند که باید برای حل آن ها تصمیم بگیرند. به همین دلیل مدیران با شبکه مشورتی خود، خلاقانه فضاهایی را ساخته اند که بتوانند با این مسائل سازگار شوند. ازآنجایی که مدیران با تصمیم سازی های خلاقانه ساختار منعطفی را برساخت کرده اند که این ساختار متکی بر نظریه و مستقل از اراده عاملان نیست، پس مدیران نمی توانند هویت مسئله را روشن کنند؛ بنابراین مدیران در فرایند تصمیم سازی معمولاً مشکلات را به صورت موقت رفع می کنند و مسائل حل نشده باقی می مانند.  
۴.

توزیع قدرت در شبکه روابط نخبگان سیاسی ایران پساانقلاب: با تأکید بر شبکه روابط اعضای هیئت دولت های هفتم تا دهم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توزیع قدرت تراکم قدرت نخبگان سیاسی شبکه روابط رویکرد تحلیل شبکه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۸
مسأله این پژوهش ناظر بر توزیع قدرت در شبکه روابط نخبگان سیاسی در ایران پساانقلاب است. دستگاه نظری تحقیق معطوف به بررسی توزیع قدرت سیاسی است. به لحاظ تجربی نیز با بهره مندی از رویکرد روشی تحلیل شبکه ، ساخت شبکه روابط و نوع توزیع قدرت در میان نخبگان سیاسی بررسی شده است. در این مطالعه ساخت شبکه قدرت ناظر بر قوه مجریه و اعضای هیئت دولت های هفتم تا دهم است.  شواهد تجربی این مطالعه بیانگر آن است که ساختار شبکه روابط نخبگان سیاسی در تمامی دولت های مورد بررسی از انسجام و تراکم بالایی برخوردار بوده است. داده های موجود دلالت بر آن دارد که آشنایی و وجود ارتباطات مشترک نقش مهمی در تحرک سیاسی و دستیابی به قدرت در میان نخبگان داشته و در این میان پیشینه روابط کاری برآمده از ریشه های آشنایی تاریخی در مبارزات انقلابی و جنگ بیش از انواع دیگر ارتباطات، در شکل گیری شبکه روابط نخبگان سیاسی نقش داشته است. روند ساخت شبکه روابط نیز نشان از تمرکزگرایی بیشتر در دولت های هشتم و دهم، به ویژه در روابط حزبی دارد که حاکی از شکل گیری احزاب دولتی است. نکته مهم اما آن است که برغم تجانس و همسان گزینی بالا در شبکه روابط نخبگان سیاسی، ساختار شبکه روابط دولت ها، فضای دو قطبی در ساحت سیاسی جامعه ایران را بازنمایی می کند.
۵.

سازوکارهای درمانی انجمن معتادان گمنام و کنگره60: شبکه روابط اجتماعی جایگزین برای معتادان درحال بهبودی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انجمن معتادان گمنام پاک ماندن کمپ ترک اعتیاد کنگره 60 شبکه روابط اجتماعی گروه درمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۴
مسئله ای که این مقاله به آن می پردازد، ارزیابی سازوکارهای درمانی انجمن معتادان گمنام و کنگره60 در «ترک اعتیاد» و «پاک ماندن» معتادان به عنوان «شبکه روابط اجتماعی جایگزین « است. این مطالعه با روش تحلیل شبکه انجام شده و داده های تحقیق با روش اسنادی، مشاهده و مصاحبه های کیفی جمع آوری شده است. نمونه ها در روش مشاهده مستقیم، جلسه های همدردی NA، کنگره60، نارانان، سیمانان و کمپ ها و جلسه های گروه درمانی در کلینیک های تخصصی ترک اعتیاد بوده اند. نمونه ها در روش مصاحبه عمیق معتادان بهبود یافته با بیش از 5 سال بهبودی بوده است. نتایج تحقیق نشان داد، شبکه روابط اجتماعی و فعالیت های اجتماعی که معتادان درحال بهبودی درانجمن معتادان گمنام و کنگره60 دارند، از عوامل موثر در «پاک ماندن» آنها است که نیازهای اجتماعی آنها را به حس تعلق به یک گروه اجتماعی، عزت نفس و امید برآورده می کنند. همچنین معتادان درحال بهبودی با شرکت در جلسه های آموزشی و همدردی ازحمایت های اطلاعاتی و شناختی، وگشودگی در برابر خود، دیگری و جهان برخوردار می شوند.  
۶.

سنخ شناسی تجربی مشکلات تعامل اجتماعی در شبکه روابط همسایگی (مورد تحقیق: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشکلات تعامل اجتماعی شبکه اجتماعی روابط همسایگی تعامل سرد تعامل گرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۵
دنیای جدید، تغییرات ژرف، پیوسته و گسترده ای را برای تعاملات اعضای شبکه های همسایگی در بسیاری از جوامع از جمله جامعه ایران به همراه داشته و سبب مساله مندشدن تعاملات اجتماعی در شبکه های همسایگی شده است، امری که به واسطه سکونت اکثریت اعضای جامعه در اجتماعات شهری به بروز پیامدهایی منفی برای بخش بزرگی از مردم به خصوص معطل ماندن بخشی از نیازهای آنان انجامیده است. تلاش این مقاله توصیف مشکلات تعامل در شبکه های همسایگی و ارائه یک سنخ شناسی تجربی از این مشکلات بوده است. برای این کار با 16 نفر از ساکنین شهر مشهد مصاحبه هایی نیمه ساخت یافته و پیوسته نوشونده انجام شد و با استفاده از شیوه کدکذاری های مرحله ای، مقولات زیر حاصل شد: فقدان روابط و تعاملات همسایگان، کمبود تعاملات همسایگان، کاهش تعاملات همسایگان، تعاملات مقطعی، تعاملات سرد همسایگان، ضعف تعاملات گرم همسایگان، عدم مشارکت و همکاری همسایه ها، رابطه دور با همسایگان، تعاملات ابزاری همسایگان و روابط گزینشی، که در فشرده ترین شکل شامل دو سنخ «کمبود تعامل» و «ضعف تعامل گرم» است.  

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۱