مطالعات اجتماعی ایران

کار کودک در خیابان پدیده ای پیچیده ، چند بعدی و رو به رشد است که به عنوان یکی از مسائل اجتماعی در جامعه مطرح می باشد. مطالعه حاضر به روش ارزیابی سریع و پاسخ، در سال 99-1398 با استفاده از روش های کیفی( بحث گروهی متمرکز، مصاحبه ی عمیق) و کمی جهت گردآوری داده ها از افراد مطلع کلیدی و کودکان خیابانی اجرا شد. در بخش کیفی، با نمونه گیری هدفمند، 10 مصاحبه فردی با مطلعان کلیدی و 3 بحث گروهی با استفاده از پرسشنامه های نیمه ساختار یافته با کودکان خیابانی انجام گرفت. در بخش کمی پس از شناسایی 21 پاتوق خیابانی کار کودکان با استفاده از نمونه گیری زمان – مکان و پرسشنامه، اطلاعات 75 کودک خیابانی در پاتوق های کار کودکان جمع آوری شد. به منظور تحلیل داده ها در بخش کیفی از تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. یافته ها نشان می دهد بیشتر کودکان خیابانی خرم آباد به کارهایی از جمله انواع دست فروشی( فروش آدامس، پشمک، گل، و...) شیشه پاک کردن ماشین و وزن کشی مشغول اند.کودکان خیابانی شهر خرم آباد عمدتا پسر و از نظر ترکیب ملیتی- قومیتی همگی ایرانی هستند. یافته های این مطالعه، نشان می دهد که فقر، عامل اصلی در ورود کودکان به خیابان است. علاوه بر عامل اقتصادی، عوامل دیگری همچون وضعیت نامطلوب اجتماعی- اقتصادی خانواده ها از جمله: اعتیاد سرپرست خانواده، بی سوادی و کم سوادی والدین، نگاه ابزاری به فرزند توسط والدین، عدم مهارت و بیکاری سرپرست خانواده و حاشیه نشینی نیز نقش موثری در خیابانی شدن کودکان دارد.

زنان سرپرست خانوار فقیر با انواع دشواری ها و مسائل فراوان در مسیر خوشبختی مواجه اند. در این مقاله ما با هدف فهم چگونگی تجربه زنان سرپرست خانوار فقیر از خوشبختی و موانع و چالش های مرتبط با آن با روش کیفی پرتره نگاری به مطالعه میان رشته ای سه زن سرپرست خانوار در یکی از محله های محروم شهر خرم آباد پرداخته ایم. داده ها با استفاده از استراتژی های نمونه گیری هدف مند و نظری و از طریق مصاحبه های عمیق و یادداشت های میدانی در دو مرکز بهداشت گردآوری شد. سپس داده ها را در جهت شناسایی مضمون های اصلی و خلق پرتره های نهایی مشارکت کنندگان تجزیه و تحلیل کردیم. بر اساس یافته ها، انواع منابع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و روان شناختی مشارکت کنندگان زمینه را برای تحقق و یا عدم تحقق دستاوردهایی همچون افزایش رضایت از زندگی، کاهش بار اضافی نقش، و افزایش رضایت مندی فرزندان فراهم می کند و در این زمینه است که چگونگی خوشبختی مشارکت کنندگان برساخته می شود و تعیّن می یابد. در نتیجه، هر یک از مشارکت کنندگان با وجود اشتراکاتی که با هم دارند، تعریف و تجربه متفاوتی از جست وجوی خوشبختی را ابراز می کنند. آن ها در تقلای خوشبختی از استراتژی های گوناگونی استفاده می کنند و برای رسیدن به این هدف دارای سطوح متفاوتی از منابع درونی و بیرونی اند. هر زن به عنوان یک انسان اجتماعی تجربه منحصربه فرد خود را دارد که بر گزینه ها و استراتژی هایش در رفع موانع خوشبختی تأثیر می گذارد.

مطالعات جامعه شناسی تاریخی جامعه ایرانی، به علت غفت از اجتماعات محلی، با ارائه تصویری یکدست از جامعه، مانع فراهم شدن فهمی تاریخی و فرایندی از مسائل اجتماعات محلی در جامعه ایران شده است. در این مقاله سعی بر آن است که با لحاظ نمودن فرض کثرت و تنوع جامعه ایرانی و از سویی دگر تمرکز بر نهادها و نیروهای متکثر اجتماعی که در حیات اجتماع محلی موثر بوده اند، به تبییی متمایز از موضوع مورد مطالعه بپردازد. این مقاله با روش تاریخی تفسیری و تبیینی با استفاده از جبر بولی، براساس رویکرد نهادگرایی تاریخی، تحلیلی متفاوت از وضعیت خلقیات و توسعه در لرستان پیشکوه و پشتکوه( لرستان و ایلام)از دوره صفویه تا پایان پهلوی ارائه می کند که در آن بر نقش شرایط جهانی، نهادها و عاملیت های متعدد اجتماعی تأکید می شود. در این روایت، پیکربندی نهادی لرستان پشتکوه و پیشکوه بازه زمانی موردمطالعه با عنایت به میراث به جای مانده از دوره صفوی با وصف «غیاب نهادی و نیرویی»، مبتنی بر شبکه نسبتا پیچیده ای از روابط متقابل بین نهاد های در تعامل با شرایط جهانی، مورد تحلیل قرار می گیرد. استدلال این است که وضعیت نهادی ریشه در دوره های قبلی داشته با تداوم خود توانسته است بر شکل گیری خلقیات و توسعه این منطقه تأثیرگذار باشد. بنابراین می توان این گونه استلال نمود که " خلقیات" و" توسعه نیافتگی" لرستان، برآیندهای علی ترکیبی زمانمند است.

هدف این پژوهش، مطالعه خشونت خانگی علیه زنان روستایی با استفاده از روش نظریه زمینه ای است. این پژوهش به روش کیفی با رویکرد نظریه داده بنیاد انجام شده است. جمعیت مورد مطالعه زنان متاهل روستاهای زیودار شهرستان پلدختر بودند. روش نمونه-گیری نیز به صورت «نمونه گیری هدفمند و نظری» بوده است. ابزار گردآوری داده ها «مصاحبه عمیق» بود که بر این اساس بعد از مصاحبه با۱۷ نفر از این زنان، اشباع نظری حاصل شد. به منظور تحلیل داده ها از رویکرد «اشتروس و کوربین» استفاده شد و بر اساس آن، از سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها نشان می دهد که پدیده محوری این مطالعه « ناساخت یابی خانواده » می باشد. شرایط علی حاکم بر این پدیده شامل سه مقوله «عدم احساس امنیت اقتصادی، باورها و تفکرات کلیشه ای سنتی و عدم دسترسی به منابع» هستند. بسترهای حاکم نیز «ایستارهای تهاجمی، خیر محدود، یادگیری خشونت و بی اعتمادی» می باشند. شرایط مداخله گر بر پدیده محوری نیز سه مقوله «نفوذ رسانه های ارتباط جمعی نوین، ضعف مهارت های زندگی و تضاد فرمی و محتوایی خانواده» هستند. راهبردها «پنهان کردن خشونت، تسلیم و پذیرش خشونت، مقابله روانی » می باشند که بر اثر آن شاهد پیامدهای نظیر « از هم گسیختگی ساختار خانواده، بحران روحی- انگیزشی و توانمندسازی زنان » در جامعه مورد مطالعه هستیم.

مطبوعات محلی با توجه به ظرفیت های که در ارائه تحلیل ها و گزارش های توسعه ای دارند به عنوان موتور محرک توسعه منطقه ای محسوب می شوند. شناخت مسائل و آسیب ها این نشریات، جهت رفع و درنتیجه بهبود عملکرد آنها ضروری است؛ از این منظر ضمن مروری بر تاریخچه ، ویژگی ها و کارکرد مطبوعات محلی ، با روش تحلیل مضامین آسیب ها، مشکلات و چالش های مطبوعات محلی شهرستان خرم آباد که جز نشریات محلی باسابقه و ریشه دار کشور است را به عنوان نمونه ای از مطبوعات محلی سایر مناطق کشور از نگاه 12 نفر از رونامه نگاران محلی بررسی کرده ایم و نتایج را در قالب جدول و شبکه مضامین ارائه داده ایم. کیفیت ضعیف مطبوعات، فعالان غیرحرفه ای مطبوعات، فعالیت در نظام هنجاری رسانه ای شبه اقتدارگرا، مشکلات اقتصادی و تبدیل شدن مطبوعات محلی به رسانه ی غیر مرجع از مضامین فراگیر استخراج شده از سایر مضامین می باشد.

هدف تحقیق حاضر مطالعه پیرامون آسیبهای اجتماعی شهرستان خرم آباد در سال 1399 می باشد. جهت دست یابی به اولویت بندی آسیبهای اجتماعی با استاد به دیدگاههای مرتن و نظریه ی برساختگرایی ،شیوع و اولویتهای آسیبها از منظر چهارگروه شهروندان،کارشناسان مذهبی، مسئولان ،اساتید دانشگاه مورد بررسی قرار گرفت بنابراین، در رهیافت بر ساخت گرایی تشخیص و اولویت بندی مسائل اجتماعی یا به وسیله تعداد قابل توجهی از مردم انجام می شود یا به وسیله تعدادی از افراد مهم.. . همچنین از میان عوامل موثر بر آسیبهای اجتماعی سه متغیر محرومیت نسبی،آنومی اجتماعی و احساس بیگانگی اجتماعی مورد بررسی قرار کرفت. روش تحقیق در سنت روش کمی و به شیوه پیمایشی انجام شد. جامعه آماری تحقیق کلیه شهروندان شهرستان خرم آباد می باشند که به شیوه نمونه گیری چند مرحله ای متوالی انتخاب شده اند و پرسشنامه محقق ساخته را پاسخ داده اند. نتایج نشان می دهد بیکاری و عدم اشتغال، فقر مالی، طلاق،سوء مصرف مواد مخدرصنعتی، دوستی های بدون مرز و ضابطه در شبکه های مجازی، تکدی گری(گدایی)، فایل های مبتذل و در دسترس عموم کاربران در شبکه های مجازی، اعتیاد اینترنتی و ... اولویتهای آسیبهای اجتماعی می باشند. درنظر گرفتن اولویتهای شهروندان می تواند سهم مشارکت آنان در مقابله با آسیبها را ارتقا دهد.