مطالعات اجتماعی ایران

مقاله حاضر به این سوال پاسخ می دهد که چرا با وجود مزیت های غذایی ماهی نسبت به سایرگوشت ها، مصرف ماهی در میان خانوارهای ایرانی پایین است؟ مطالعه رفتار مصرف ماهی بر روی 758 خانوار نمونه ساکن در شهر مشهد که به روشی کاملاً تصادفی انتخاب شده اند نشان می دهد: اولاً سرانه ماهیانه مصرف ماهی در خانوارهای ساکن مشهد، بسیار پایین (130 گرم در ماه) است و درصد قابل توجهی از خانوارها (4/51 درصد) نیز ماهی مصرف نمی کنند. ثانیاً شش عامل مهمی که به صورت ترکیبی و هم زمان 4/33 درصد از تغییرات مصرف سرانه ماهی در خانوار را توضیح می دهند، به ترتیب میزان تاثیرگذاری عبارت اند از متغیرهای آگاهی مصرفی (320/)، برخورداری از امکانات مصرفی (188/)، عادت مصرفی (154/)، ارزیابی فایده مصرف (145/)، پاداش اجتماعی مصرف (128/) و فشار هنجاری مصرف (09/). ثالثاً بین هریک از متغیرهای مذکور و رفتار مصرف ماهی در خانوار، رابطه تلازمی وجود دارد، به گونه ای که وقتی تاثیر سایر متغیرهای مورد بررسی بر روابط یکایک آن ها بر مصرف سرانه ماهی، کنترل می گردد، همبستگی آماری آن ها کاملاً معنادار باقی می ماند.

سینمای ایران با موقعیتی قابل اعتنا در مجامع و رویدادهای بین المللی رسانه موثری برای بازگویی غنای فرهنگی این سامان و یکی از دریچه های ورود سرمایه گذاران به شمار می آید. هنر فیلم سازی حوزه ای است که ایرانیان بیش از سایر حوزه ها توانسته اند در آن کلاف تجدد را باز کرده و به تعریفی جامع و روزآمد از خود و رابطه خود با جهان خارج برسند و به همین دلیل به بازیگرانی جدی و مصر تبدیل شده اند. با وجود این، شواهد نشان می دهند که اخیراً تقاضا برای مصرف سینما و در نتیجه میزان بازگشت سرمایه به این صنعت در ایران کاهش یافته است. هدف از این تحقیق، شناسایی موانع مصرف سینما است. برای این منظور مطالعه ای به صورت پیمایشی صورت گرفت. یافته ها نشان داد مصرف سینما اغلب با انگیزه تفریح و به شیوه جمعی، همراه با خانواده یا دوستان، صورت می گیرد. مهم ترین موانع مصرف سینما، هزینه اجتماعی، هزینه عملکردی، هزینه مالی، هزینه زمانی و مصرف بدیل های سینما هستند. افزایش هزینه مالی، زمانی و هزینه عملکردی با افزایش هزینه اجتماعی و افزایش مصرف بدیل های سینما در رابطه مستقیم است.

خانواده یکی از قدیمی ترین نهادهای تربیتی جوامع انسانی است. خانواده به عنوان یک خرده نظام در درون نظام اجتماعی، دارای تمام ویژگی های نظام است. عدم تعادل در نظام خانواده موجب بروز مشکلاتی در آن می شود و برخی کارکردهای آن را مختل می کند. از سوی دیگر در خانواده های ایرانی، قیود فرهنگی مانع طلاق موجب می شود که مشکلات موجود به طور کامل در آمار طلاق منعکس نشود. یکی از راه های بررسی مشکلات خانواده در ایران، بررسی ناسازگاری اعضای خانواده و عوامل موثر بر آن است. در این مقاله تضاد ارزشی میان همسران و رابطه آن با ناسازگاری میان آن دو بررسی شده است. تحلیل داده های تجربی این پژوهش که از ماخوذ از مصاحبه با 143 زوج مشهدی است، نشان داد که تضاد ارزشی میان همسران موجب افزایش بروز رفتارهای ناسازگارانه از سوی هر دو می شود. در تحلیل ساختاری، ضریب تحلیل مسیر میان تضاد ارزشی همسران و اعمال ناسازگارانه شوهران برابر 33/0 و همین ضریب مسیر برای اعمال ناسازگارانه بانوان برابر 26/0 بوده است.

هدف اصلی این مقاله، بررسی میزان تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد و عوامل اجتماعی موثر بر آن است. جهت بررسی موضوع تحقیق از نظریات آدامز، هومنز، مازلو، تیلور و... استفاده شده است. برای پاسخ گویی به سوال اصلی مقاله، یعنی میزان تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه فردوسی و عوامل اجتماعی تاثیر گذار بر آن، مطالعه ای با استفاده از ابزار پرسش نامه بر روی 300 نفر از کارکنان سازمان مرکزی و دانشکده های دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1387 (1103نفر) که به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شده اند، انجام گرفته است. در این مقاله، رابطه متغیرهای احساس عدالت سازمانی، مشارکت سازمانی، فشار نقش، احساس نظارت و کنترل سازمانی، ابهام نقش و رفتار انسان دوستانه مافوق با کارکنان با متغیر وابسته (تعهد سازمانی) مورد سنجش قرار گرفته است که مهم ترین نتایج مبین آن است که میزان تعهد سازمانی کارکنان (در بازه صفر تا صد) 20/76 و در حد بالا است. از میان عوامل اجتماعی موثر بر تعهد سازمانی کارکنان، عواملی چون رفتار انسان دوستانه مافوق با کارکنان (سبک رهبری)، نظارت و کنترل سازمانی، مشارکت سازمانی و فشار نقش بیشترین تاثیر را بر متغیر تعهد سازمانی داشته اند.

در این مقاله براساس مدل اجیل پارسونزی، کار مفهومی چند بعدی است و در چهار وجه اثباتی، شخصیتی، اجتماعی و فرهنگی طبقه بندی می شود. در این بررسی هویت کاری (معانی و مقتضیات کار، ارزش ها، انگیزه ها و خودپنداره شغلی) مهم ترین نشانه فرهنگ کاری تلقی شده و عوامل موثر بر آن در سه سطح فردی، شغلی و انتظارات اجتماعی بررسی شده است. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساخت یافته بوده است. جمعیت این پژوهش فرزندان شاهد شاغل و بیکار استان خراسان رضوی و طرح نمونه گیری طبقه ای و روش توزیع و انتخاب نمونه، خوشه ای چند مرحله ای است. نتایج نشان داد افراد نمونه این تحقیق بر ضرورت کار به عنوان امری که علاوه بر ارزش بیرونی (دسترسی به درآمد، احترام و عزت و وابستگی اجتماعی) دارای ارزش درونی است و می تواند میل به تحرک و فعالیت، موفقیت، خودیابی و... آن ها را ارضا نماید، تقریباً اتفاق نظر دارند. 58 درصد معانی و مقتضیات ابراز شده بر ارزش درونی و 41 درصد بر ارزش های بیرونی کار تاکید دارند. افراد جوان تر و کسانی که تحصیلات کمتری دارند، بیشتر به انگیزه های بیرونی اهمیت می دهند. سه چهارم افراد خودپنداره شغلی نسبتاً خوبی دارند و ده درصد خودپنداره بسیار ضعیفی دارند. در بین عوامل فردی، تاثیر مهارت بر یکی از اجزای فرهنگ کار که خودپنداره شغلی است مورد تایید قرار گرفت و تاثیر آن بر سایر اجزای فرهنگ کار چندان قابل توجه نبود. در سطح شغلی، قراینی که براساس آن، نوعِ شغل بتواند بر فرهنگ کار تاثیر بگذارد وجود ندارد. اما تجربیات و سوابق شغلی با معانی و مقتضیات کار وابسته است. در سطح انتظارات اجتماعی نیز نظر فرزندان شاهد درباره انتظارات جامعه در مورد کار و انتظار جامعه از آن ها و انتظار از سازمان بنیاد شهید بر برخی از اجزای فرهنگ کار تاثیر دارد.

هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی میزان اثربخشی برنامه های انجمن معتادان گمنام بر گرایش به مواد مخدر بوده است. روش تحقیق، پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات نیز پرسش نامه می باشد. جامعه آماری عبارت است از کلیه معتادان گمنام ایران، که در جلسات و برنامه های معتادان گمنام مشارکت دارند. در مجموع تعداد 581 نفر افراد مورد مطالعه با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیدند. چهارچوب نظری این پژوهش مبتنی بر جوانبی از نظریه های کنترل اجتماعی، سرمایه اجتماعی و انحراف و نظریه ترکیبی خودکنترلی گاتفردسن و هیرشی می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که مشارکت در جلسات و برنامه بهبودی دوازده قدمی معتادان گمنام در تغییر نگرش و بهبود اعضای آن موثر بوده است. یافته های به دست آمده در این زمینه موافق با مطالعات انجام شده پیشین در خارج از کشور می باشد.

پیمایش های عمومی در ایران نشان داده است که از نظر مردم پس از گرانی و بیکاری و با اندکی فاصله، اعتیاد مهمترین مشکل اجتماعی معرفی می شود، و همواره حدود 90 در صد نردم اعتیاد را یک مساله جدی دانسته اند. همچنین حدود نیمی از زندانیان و تعداد زیادی از مجازاتهای اعدام در ایران با این مساله اجتماعی ارتباط دارد. در باره موضوع اعتیاد پژوهش های زیادی هم انجام شده است، اما پژوهشی که تفاوت ها را بر حسب مناطق مختلف ایران تحلیل کرده باشد، کمتر است. مطالعه حاضر ، تحلیل ثانویه ای است که از پیمایشی که در 23 استان در سالهای 2003-2005 و با نمونه ای برابر 13364 نفر انجام شد. نتایج متغیرهای به دست آمده از آن پیمایش همراه با سایر شاخص های جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی هر منطقه برای درک تفاوت میان مناطق تحلیل شده است. یافته ها بر حسب متوسط رفتار یا عقیده پاسخگویان هر منطقه نسبت به مواد مخدر و شکاف های منطقه ای و تاثیر متغیرهای مستقل بر متغیرهای وابسته ارائه شده اند.