۱.
کلید واژه ها:
بازآفرینی پایدار شهری حکمروایی ارتباطی - شبکه ای کنشگران شهری هم افزایی
هدف از این پژوهش آسیب شناسی مدیریت بازآفرینی پایدار شهری با رویکرد مدیریتی دولتی، متمرکز از بالا به پایین، سلسله مراتبی، غیرمشارکتی، نبود ارتباط و تعامل در بازآفرینی شهری، و گذار به هم افزایی مشارکتی کنشگران مدیریت شهری (دولت، بازار، بخش عمومی، خصوصی، جامعه مدنی و شهروندان) با الگوی حکمروایی ارتباطی- شبکه ای، همکارانه، تعاملی و گفتمانی در جهت دستیابی به بازآفرینی پایدار شهری است. با تلفیق برنامه ریزی ارتباطی با حکمروایی شبکه ای، رویکرد نوین حکمروایی ارتباطی- شبکه ای در مدیریت نوین ظهور یافته است. روش پژوهش ترکیبی (کمی و کیفی) است. از تکنیک های مشاهده، مصاحبه، و پرسش نامه استفاده شده است. این پژوهش با هدف شناخت الگوی ساختاری روابط 34 سازمان و نهاد رسمی و غیررسمی مرتبط با بازآفرینی پایدار شهری انجام شده است. بدین منظور، از روش تحلیل شبکه اجتماعی استفاده شد. 34 کنشگر به عنوان نهاد در این شبکه قرار گرفته اند و درواقع تعیین کننده مرز اجتماعی شبکه اند. 1122 پیوند می توانست در این شبکه شکل بگیرد. فقط 271 مورد آن (حدود یک چهارم) به وقوع پیوسته است که بیانگر اندازه ضعیف شبکه و نبود هم افزایی ارتباطی- شبکه ای مدیریت بازآفرینی پایدار شهری است. تراکم پیوند تبادل اطلاعات و همکاری در بین سازمان های مورد مطالعه (37 درصد) در سطح پایینی بوده است و شبکه در شاخص های سیاست گذاری، هماهنگی، مدیریت (برنامه ریزی، نظارت، و ارزیابی)، اجرا، ابزارسازی، تسهیل گری به صورت متمرکز و سلسله مراتبی است. اندازه شاخص انتقال یافتگی در تبادل اطلاعات و همکاری ۲۸/۳۹ درصد میزان پایینی را برای قابلیت روابط انتقال یافتگی نشان می دهد و کوتاه ترین فاصله میان دو کنشگر در این شبکه، ۴۶/۳ درصد، نشان دهنده پیوندهای ضعیف در شبکه است. فعالیت کنشگران بر حسب شاخص های تحلیل شبکه و ارتباطات، پیوندها، و مرکزیت درونی و بیرونی کنشگران نشان دهنده مرکزیت بخش دولتی (استانداری، راه و شهرسازی، و شهرداری) بالاترین نقش مرکزیت و پیوندهای واسطه ای را داشته اند و نهادهای خصوصی، مدنی، و محلی پایین ترین ضریب و قدرت را در شبکه داشته اند. در ستاد بازآفرینی پایدار شهری فقط سازمان های دولتی عضو رسمی ستاد بوده اند و نهادهای جامعه مدنی و کنشگران مردمی کنار گذاشته شده اند و رویکرد متمرکز، سلسله مراتبی، و از بالا به پایین حکم فرماست و باید به سوی دولت تسهیل گر، جامعه مدنی کنشگر با رویکرد حکمروایی ارتباطی - شبکه ای تغییر رویکرد گفتمانی انجام شود.
۲.
کلید واژه ها:
احساس ناامنی پارک های ناحیه ای فضای سبز نیروی انتظامی شهر یزد
امروزه ، مقول ه امنیت شهری ب ه ویژه در فضاهای عمومی مانند پارک ها و فضاهای سبز ، که همواره مأمنی برای آرامش و تفریح شهروندان است، حائز اهمیت بسیاری است. زیرا شهروند در مقصد مورد نظر اگر احساس امنیت ن کند، گذران اوقات فراغتش را در خانه ، به رفتن به فضاهای سبز ، ترجیح خواهد داد. در پژوهش حاضر ، نظر به اهمیت موضوع فوق ، به بررسی عوامل مؤثر بر احساس ناامنی در پارک های ناحیه ای شهر یزد پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است و از نظر روش تحقیق رویکردی اکتشافی و توصیفی- تحلیلی دارد. جامع ه آماری پژوهش را شهروندان ساکن در شهر یزد (529673 نفر) تشکیل می دهند که از میان آن ها 384 شهروند به عنوان حجم نمونه و به صورت تصادفی ساده در سطح پارک های ناحیه ای شهر یزد در دو مرحله (مصاحب ه نیمه ساختاریافته با شهروندان در مرحل ه اول در جهت شناسایی نماگرهای اثرگذاری بر احساس ناامنی و تکمیل پرسش نامه در جهت عامل بندی نماگرها و بررسی میزان اثر هر عامل در مرحل ه دوم) انتخاب ش ده اند. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از یافته های کیفی (تحلیل محتوای مصاحبه ها در نرم افزار تحلیل کیفی مکس کیودا) و کمی (تحلیل عاملی اکتشافی) استفاده ش د. بر اساس نتایج پژوهش ، 27 نماگر در قالب 5 عامل مؤثر بر احساس ناامنی در پارک های ناحیه ای توسط جامع ه میزبان شناسایی و وزن دهی ش د. از میان عامل های مورد بررسی، عدم مطلوبیت زیرساخت های نظامی- انتظامی با مقدار ویژ ه 179 / 10 و درصد واریانس 699 / 42 مهم ترین عامل مؤثر بر احساس ناامنی شهروندان و عامل محدودکنند ه فردی- اجتماعی با مقدار ویژ ه 449 / 1 و درصد واریانس 367 / 5 کم اهمیت ترین عامل بوده است.
۳.
کلید واژه ها:
پدافند غیرعامل پهنه بندی آسیب پذیری تهدیدات نظامی ناحیه یک منطقه 11 تهران
تحولات ایجادشد ه ناشی از تمرکز فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی ، و سیاسی در شهرها و نیز بی توجه ی به ویژگی های یک محیط ایمن و آماده در برابر تهدیدات نظامی طی دهه های اخیر آسیب پذیری شهرهای امروزی ، به عنوان بستر زیست انسان در راه رسیدن به زندگی پایدار شهری ، را در مواقع بحران افزایش داده است. بر این اساس ، برنامه ریزی شهری به دنبال ارتقای کیفیت زندگی ساکنان و ساختن شهری ایمن و امن برای زندگی در همه شرایط ، ب ه ویژه در زمان بحران ، است که راه دست یابی به این مهم از طریق شناخت اصول پدافند غیرعامل به منظور کاهش آسیب پذیری شهرها در زمان بروز تهدیدات نظامی است . بنابراین ، در این تحقیق به عوامل م ؤ ثر د ر کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر تهدیدات نظامی بر اساس رویکرد پدافند غیرعامل شناسایی شده و سنجش آن ها در کلان شهر تهران ، به عنوان پایتخت سیاسی و اقتصادی کشور ، پرداخته می شود. در این پژوهش از ناحی ه یک منطق ه 11 شهر تهران به عنوان محدود ه مطالعاتی استفاده شده است. این ناحیه در بیشتر طرح های فرادست بخش مهمی از هست ه مرکزی شهر تهران معرفی شده است و به علت استقرار طیف وسیعی از کاربری های مهم شهری، فراشهری ، و ملی در حملات هوایی آسیب پذیر به نظر می رسد. بر این اساس ، روش مطالع ه حاضر توصیفی- تحلیلی است و برای گردآوری داده ها از سه روش بررسی اسنادی، مشاهد ه میدانی ، و پیمایشی (توزیع پرسش نامه) بهره گرفته شده است. همچنین ، برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار ARCGIS ، SPSS ، و EXPERT CHOICE استفاده و از روش AHP برای وزن دهی شاخص های پدافندغیرعامل و از آزمون فریدمن برای اولویت بندی راهبردهای کاهش آسیب پذیری ناحی ه مطالعاتی در مواقع بروز تهدیدات نظامی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد معیارهای پراکنش جمعیت (وزن: 0.230)، ویژگی های کالبدی بافت و فرم (وزن: 0.221) ، و سازگاری کاربری ها (وزن: 0.147) بیشترین وزن را در میان معیارهای آسیب پذیری کسب کردند و 68 درصد از سطح نمون ه مطالعاتی نیز دارای آسیب پذیری متوسط رو به بالا در برابر تهدیدات نظامی است. همچنین ، مهم ترین راهبردهای کاهش آسیب پذیری در برابر تهدیدات نظامی به ترتیب توسع ه کاربری های چندعملکردی در محدوده با سامان دهی کاربری های فرهنگی و مذهبی ( W 7 O 8 )، سامان دهی و مکان یابی فضاهای سبز و باز در محدوده برای تعریف مراکز پشتیبان در زمان بحران ( W 6 O 5 ) ، و توجه به ایجاد فضاهای امن در محدوده ( S 4 O 4 ) شناسایی شده است.
۴.
کلید واژه ها:
بومی سازی تعاملات بین المللی توسعه اقتصادی سیاست گذاری معیار شاخص گزینی
اگرچه توسعه ْ ابعاد گسترد ه اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، انسانی ، و اکولوژیکی را دربر می گیرد ، توسعه اقتصادی با اثرگذاری و اثرپذیری بر / از سایر ابعاد توسعه به جایگاه ویژه ای در سیاست گذاری ارتقا یافته و با توجه به تحولات و پویایی های نظام بین الملل در عصر ف نا وری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی و به ویژه جهانی شدن باور به نقش تعاملات بین المللی در تحقق اهداف توسعه اقتصادی تقویت شده است. ازاین روی، بررسی بومی سازی شاخص های تعاملات بین المللی در توسعه اقتصادی می تواند نقش م ؤ ثری در تحقق اهداف توسعه اقتصادی کشور ایفا کند. بدین ترتیب، س ؤ ال اصلی این مقاله از دو بخش تشکیل شده است : کدام شاخص ها تبیین کنند ه توسعه اقتصادی و تعاملات بین المللی در کشورهاست و فرایند تأثیرگذاری شاخص های تعاملات بین المللی بر توسعه اقتصادی چگونه است؟ برای پاسخ دهی علمی به پرسش راهبردی این مقاله ابتدا جمع آوری داده های ثانویه و تعیین عناصر توسعه اقتصادی و تعاملات بین المللی، به عنوان متغیر وابسته و مستقل، از طریق مطالعات اسنادی، کتابخانه ای، واکاوی تجربیات سایر کشورها و تنظیم جداول فراوانی شاخص ها انجام شد و در مرحله بعد برای آزمون راستی و پایایی داده ها داده های اولیه (توزیع پرسش نامه میان نخبگان و صاحب نظران جامعه نمونه) جمع آوری شد. برای تجزیه وتحلیل یافته های مرتبط با پرسش نامه ها و آزمون اثرگذاری تعاملات بین المللی بر توسعه اقتصادی، از شیوه تحلیل محتوای کمی و کیفی و تحلیل مسیر استفاده شد. بنا بر یافته های این پژوهش، متغیر توسعه اقتصادی با متغیر تعاملات بین المللی رابطه مستقیم برقرار می کند و نحوه بومی سازی و مدیریت تعاملات با بازیگران نظام بین الملل می تواند نتایج ثمربخشی در توسعه اقتصادی کشور به همراه داشته باشد.
۵.
کلید واژه ها:
بندر ماهشهر جامعه معلولان خدمات شهری روش بسط فازی چانگ عوامل اجتماعی - فرهنگی
معلولیت یکی از وجوه زندگی بشری است که در طول تاریخ و در همه جوامع به انواع گوناگون وجود داشته است. ناتوانان جسمی بخشی از افراد جامعه اند که همچون سایرین نیازمند توجه و دسترسی به و استفاده از امکانات و خدمات عمومی اند. به رغم شرایط سخت زندگی آن ها، هنوز در بسیاری از کشورها از جمله ایران در اولویت برنامه ریزی قرار ندارند. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از پژوهش حاضر بررسی عملکرد برخی از شاخص های خدمات شهری و عوامل اجتماعی- فرهنگی تأثیرگذار د ر جامعه معلولان در شهر بندر ماهشهر است. روش تحقیق در این پژوهش، از نظر هدف کاربردی و براساس روش توصیفی و تحلیلی است. بر همین اساس ، برای به دست آوردن داده ها از طریق پرسش نامه استفاده ش د و ب ا محاسب ه فرمول کوکران بین 260 نفر از معلولان منطقه به روش نمونه گیری تصادفی ساده توزیع شد. پس از جمع آوری پرسش نامه ها، تجزیه و تحلیل اطلاعات به وسیل ه آزمون T تک نمونه ای انجام و برای رتبه بندی شاخص ها از مدل Fuzzy Chang استفاده ش د. نتایج پژوهش نشان می دهد، ماتریس اوزان نهایی یازده شاخص محاسبه شده بر اساس مدل فازی چانگ، به ترتیب وضعیت رفتار کارکنان ادارات با 419 / 0، وضعیت جداول و معابر خیابان ها با 366 / 0، و وضعیت پیاده روها با 254 / 0 دارای عدم رضایت بالا بوده ؛ در حالی که میزان عدم رضایت معلولان از مؤلفه های وضعیت شغلی با صفر، وضعیت امکانات ورزشی با 01 / 0 ، و وضعیت پارکینگ با 11 / 0 از شدت کمتری برخوردار بوده است.
۶.
کلید واژه ها:
بوکان پدافند غیرعامل تحلیل فضایی مراکز درمانی
طراحی و برنامه ریزی بهین ه کاربری زمین های شهری نقش مهمی در کاهش آسیب پذیری در برابر حملات و تهاجم های احتمالی دشمن برعهده دارد. زمانی که دربار ه جنگ و بحران های طبیعی و انسانی در مناطق شهری صحبت می شود بی شک نمی توان اهمیت هم ه کاربری ها را به طور یکسان درنظر گرفت. ازآنجا که کاربری های درمانی به طور مستقیم د ر زندگی مردم تأثیر دارند، دسترسی نامناسب در مواقع بحرانی به این مراکز، علاوه بر تلفات زیاد انسانی موجب اغتشاش و ناامنی شده و بر مشکلات مدیران شهری خواهد افزود. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی مراکز درمانی شهر بوکان با رویکرد پدافند غیر عامل انجام شده است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است. برای رسیدن به هدف پژوهش از فنون آمار فضایی در محیط GIS استفاده شده و برای نمایش یافته های تحقیق در دنیای واقعی از گوگل ارث بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد متوسط سرانه کاربری درمانی برای هر شهروند بوکانی 16 / 1 مترمربع است که این مقدار کمتر از سرانه کشوری است. در این میان ناحیه 4 شهر بوکان با سرانه 14 / 0 کمترین و ناحیه 6 با 22 / 5 بیشترین سرانه را دارا است. همچنین ، یافته های حاصل از تحلیل فضایی نشان می دهد که الگوی حاکم بر پراکنش فضایی مراکز درمانی شهر بوکان از نوع خوشه ای است. خوشه ای بودن مراکز درمانی در صورت وقوع هرگونه بحران، مشکلاتی از قبیل دسترسی نامناسب، تمرکز جمعیت در مرکز شهر بوکان را تشدید خواهد کرد. ازاین رو ، در راستای خدمات رسانی بهتر در شرایط بحرانی، بایستی محلات محروم شهر ازنظر دسترسی به خدمات درمانی در اولویت برنامه ریزی های آتی قرار گیرند.
۷.
کلید واژه ها:
پیتر تیلور جان رنه شورت جغرافیای سیاسی جهانی شدن شهرهای جهانی
هدف از مقاله حاضر برجسته کردن نقش «شهرهای جهانی» است. امروزه، به واسطه افزایش نقش سیاسی و استراتژیک شهرها، «شهرهای جهانی» به کانون مطالعات در جغرافیای سیاسی تبدیل شده اند و به عنوان بازیگران اساسی در نظام بین الملل به ایفای نقش می پردازند. اما اینکه چگونه پدیده شهر از نگاه جغرافی دانان سیاسی مورد مطالعه قرار می گیرد پرسشی است که مقاله حاضر همراه با تحلیل نظریه ها و دیدگاه های دو تن از برجسته ترین جغرافی دانان سیاسی که در تحقیقات خود به تعریف و نقش شهرهای جهانی (با تأکید بر ابعاد سیاسی فضای شهری و اقتصاد شهری تمرکز یافته اند) پرداخته اند درصدد پاسخ به آن است. نتایج این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی نشان می دهد پدیده شهر از سوی جغرافی دانان سیاسی با تأکید بر عناصر محوری سه گانه فضا، سیاست، و قدرت مطالعه و بررسی می شود. به اعتقاد جان رنه شورت، بیش از آنکه الگویی از رقابت بین جهان شهرها را برای سلطه بر جهان در ذهن آوریم، دقیق تر آن است که شبکه ای از جهان شهرها را مورد توجه قرار دهیم که در آن نظارت و سلطه اقتصادی فقط در چند شهر متمرکز است. همچنین، پیتر تیلور شهرهای جهانی را با توجه به ماهیت سیال و متحرک قدرت بین شهرهای جهانی و اینکه آن ها چگونه با توجه به ایدئولوژی (مقیاس ملی) و اقتصاد جهانی درون نظام جهانی تعامل برقرار می کنند، در رویکردی کل نگر، بررسی می کند. بنابراین، شهرهای جهانی، در نقش بازیگران رقابت کننده در جهان، معرف جایگاه و نقش دولت- ملت ها در روند توسعه تعاملات و مناسبات در ابعاد سه گانه اقتصاد، سیاست، و فرهنگ هستند.
۸.
کلید واژه ها:
تمرکززدایی جوامع محلی سوانح طبیعی شهرستان نیشابور مدیریت ریسک
امروزه، تأکید بر مدیریت ریسک و اجرای اقدامات پیشگیرانه به عنوان اساسی ترین رویکرد در ادبیات مدیریت بحران مطرح است. اما تحقق این فرایند، به ویژه در جوامع روستایی و با جلب مشارکت جوامع محلی به انجام دادن اقدامات پیشگیرانه تحت الشعاع عوامل و موانع بسیاری است که سطح انتظارات جوامع محلی از دولت و وابستگی به آن برای مدیریت بحران و اثرهای آن یکی از مهم ترین این عوامل است. بنابراین، در پژوهش حاضر به تحلیل تأثیر انتظارات از دولت بر میزان تمایل جوامع محلی به مشارکت در انجام دادن اقدامات پیشگیرانه در برابر سوانح طبیعی با روش توصیفی- پیمایشی و با ابزار پرسش نامه پرداخته شده است. به منظور سنجش هدف و تحلیل داده ها، از آزمون های تی تک نمونه ای، همبستگی پیرسون، آزمون رگرسیون خطی، و آزمون تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شده است. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت کاربردی و از لحاظ نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی است. بر اساس نتایج به دست آمده، در منطقه مورد مطالعه میزان تمایل روستاییان به اقدامات پیشگیرانه پایین تر از سطح متوسط است. در حالی که سطح انتظارات مردم از دولت در برابر سوانح طبیعی بسیار بالاست. همچنین، ضمن تأیید ارتباط بین این دو متغیر، تأثیرگذاری متغیر انتظارات روستاییان از دولت بر عدم تمایل جوامع محلی به اقدامات پیشگیرانه در برابر سوانح طبیعی با میزان ضریب 38 درصد تبیین و تأیید می شود. از سویی، بر اساس نتایج به دست آمده، تمایل به اقدامات پیشگیرانه در بین روستاییانی که واکنش ترجیحی آن ها در برابر سوانح بر اساس مستندات و آرشیو تجربه آن هاست بیشتر از سایر روستاییان است.
۹.
کلید واژه ها:
اجزای هوشمند شهر هوشمند شهر ارومیه فضای شهری
هدف از این تحقیق بررسی و تحلیل فضایی شاخص های شهر هوشمند و عوامل مؤثر بر آن از طریق شش شاخص حکمروایی، مردم، زندگی، پویایی، محیط، و اقتصاد هوشمند است. روش پژوهش این تحقیق تحلیلی- توصیفی و آزمون همبستگی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از مدل های کمی تصمیم گیری های چندمعیاره آنتروپی، ضریب پراکندگی، تحلیل خوشه ای، و تحلیل رگرسیون استفاده شده است . حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر انتخاب شد. روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی ساده و تخصیص متناسب است. بر اساس نتایج به دست آمده، شاخص شهر هوشمند در محله 8 شهریور با امتیاز تاپسیس 0.799 واقع در منطقه 3 در رتبه نخست هوشمندی در بین محله های شهر است که بیشترین ضریب تأثیر در این محله مربوط به شاخص های زندگی هوشمند با امتیاز 0.29 است. رتبه آخر این رده بندی مربوط به محله کوهنورد با امتیاز 0.16 واقع در منطقه 2 شهر ارومیه است. همچنین، میزان هوشمندی بین شاخص های تلفیقی در رتبه بندی مناطق پنج گانه، منطقه 3 با وزن 1 و منطقه 4 با وزن 0.001 به عنوان دو قطب متضاد برخوردار و محروم در سطح محله مطر ح اند. بین حکمروایی و شاخص های تلفیقی شهر هوشمند ارتباط همبستگی معناداری مشاهده نشد . شاخص ضریب پراکندگی نشان می دهد در بین شاخص های مختلف بیشترین میزان نابرابری در شاخص های مردم هوشمند با مقدار 0.86 و کمترین میزان نابرابری در شاخص های محیط هوشمند با مقدار 0.40 وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون توأم نشان می دهد از بین شاخص های شش گانه، شاخص های زندگی و اقتصاد هوشمند بیشترین سطح معناداری را در تبیین و پیش بینی شهر هوشمند دارند .
۱۰.
کلید واژه ها:
نظریه های ژئوپلیتیک ژئوپلیتیک قدرت سیاست جغرافیا
نظریه های ژئوپلیتیکی با ماهیت پیش بینی وقایع نظام آینده جهانی، عموماً با مرکزیت موقعیت های جغرافیایی مختلف در عرصه رقابت قدرت جهانی مطرح شده اند. تا کنون آثار ارزشمندی از نظریه های ژئوپلیتیک در ادبیات تخصصی این مبحث در ایران منتشر شده است. با این وجود نظریه هایی وجود دارد که تا کنون در ایران مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته اند و یا به صورت بسیار پراکنده و یا تیتروار در کتب و مقاله های گسترده ژئوپلیتیکی به آن ها پرداخته شده است. هدف اصلی این تحقیق بنیادی و نظری، با روش جمع آوری داده به شکل اسنادی و کتابخانه ای و شیو ۀ تحلیل اطلاعات توصیفی – تحلیلی، بررسی نظریه های مغفول مانده در ادبیات ژئوپلیتیک ایران به صورت نظام مند است که با رجوع به منابع معتبر بین المللی از میان مهمترین آثار اندیشمندان کلاسیک و معاصر این رشته به دست آمده است. این نظریه ها عبارت اند از: سیکل قدرت (دوران)، به هم پیوستگی (کیسینجر)، اضمحلال امپراتوری روسیه (کالینز)، تخته شطرنج اوراسیا (برژینسکی) آخرین نقشه (کاپلان)، مرگ هارتلند (تزنین)، پیکربندی سیستماتیک ژئوپلیتیک (دوسویی)، حلقه دریایی (کوهن)، تجدید آرایش نقش بازیگران (لانمن)، پایان ژئوپلیتیک و آغاز ژئوپلی نومی (کازی)، مجذوب هارتلند (ریستیک و مالینسون)، چارچوب استعاره ای ژئوپلیتیک شبکه ای (وربوفسکی) که محوریت بحث ما در این پژوهش را تشکیل می دهد. سیر زمانی این نظریه ها از 1971 تا 2020 ادامه دارد. همچنین در پایان به صورت فشرده، 3 نظریه ژئوپلیتیکی کم استناد دیگر شامل گروه بندی منطقه ای سلسله مراتبی (کرون)، مناطق کلیدی (سیلاک)، شبه جزیره عربستان، محور قدرت جهانی (شرایبر) را بررسی خواهیم کرد.
۱۱.
کلید واژه ها:
آداب و رسوم تنوع فرهنگی جلوه های هویت ساز ساخت هویت
فرهنگ نظام واره ای از باورها ، ارزش ها، الگوهای رفتاری دیرپا ، و نمادهاست که رفتارها و مناسبات جامعه را شکل می دهد. فرهنگ را می توان از تاریخ به عاریه گرفت، توسعه داد ، و غنی ساخت، اما کسب فرهنگ به آسانی امکان پذیر نیست و آثار مثبت یا منفی آن می تواند بسیار گسترده باشد. این درهم آمیختگی و سردرگمی ناشی از مهاجرت و گردهمایی اقوام مختلف به ویژه در شهر کرج و منطقه 6 آن قابل درک است . از این رو ، نمادها، باورها، ارزش ها ، و هنجارهای متفاوت گاه ی به تضاد و نزاع منجر شده و اختلاط و التقاط فرهنگی پیش آمده را در منطقه 6 شهرداری کرج به علت مدیریت نامناسب به سوی ازخودبیگانگی فرهنگی و هویتی سوق داده است و از گزار ه تنوع فرهنگی ، که می تواند موجبات توسعه باشد ، فاصله گرفته است. بر این اساس ، پژوهشی در منطقه 6 کرج با هدف شناخت هویت شهر انجام شده است . برای این منظور ، در پژوهش حاضر ، که از نوع کمی مبتنی بر پیمایش با بهره بردن از ابزار پرسش نامه است، با بررسی نظریات مرتبط سه معیار عوامل فرهنگی اثرساز در معماری، نمادهای هویت ساز ، و عوامل فرهنگی مبتنی بر سنت به عنوان عامل های اثرگذار در هویت فرهنگی منطقه 6 شهری کرج مورد ارزیابی محققان قرار گرفته است. برای تعیین حجم نمون ه آماری ، 390 نفر ، از فرمول کوکران استفاده شده است . همچنین ، پس از استدلال های آماری مورد نیاز بخش تجزیه و تحلیل داده ها، یافته های پژوهش نشان داده است که وضعیت هویتی منطقه 6 شهر کرج نامطلوب است و از یک بی هویتی فرهنگی رنج می برد.
۱۲.
کلید واژه ها:
ابعاد و مؤلفه های ژئوپلیتیکی بحران ژئوپلیتیکی قدرت های فرامنطقه ای مدل سازی ساختاری نظریه داده بنیاد
در پژوهش حاضر به شناخت مهم ترین ابعاد و مؤلفه های ژئوپلیتیکی مؤثر در روابط روسیه با امریکا و اتحادیه اروپا در بحران سوریه با درنظرگرفتن اهمیت و ارتباط این ابعاد و مؤلفه ها با یکدیگر و در قالب یک مدل ساختاری پرداخته شده است. این پژوهش با روش ترکیبی انجام شده است؛ در بخش کیفی آن با استفاده از نظریه داده بنیاد الگوی عوامل ژئوپلیتیکی مؤثر در روابط روسیه با امریکا و اتحادیه اروپا در بحران سوریه طراحی شده و در بخش کمی با روش مدل سازی ساختاری و نرم افزار Smart PLS الگوی حاصل در معرض آزمون کمی قرار گرفته است. بر اساس یافته های پژوهش، ابعاد و مؤلفه های ژئوپلیتیکی روابط روسیه با امریکا و اتحادیه اروپا در بحران سوریه عبارت است از: شرایط نظام ژئوپلیتیک جهانی با مؤلفه های اهمیت سوریه در راهبرد ژئوپلیتیکی این قدرت ها و رقابت این قدرت ها در نظام ژئوپلیتیک جهانی، عوامل ژئواستراتژیکی با مؤلفه های اهمیت نظامی سوریه و اهمیت مسیر ارتباطی این کشور، کدهای ژئوپلیتیکی با مؤلفه های شرایط داخلی و سیاست خارجی این قدرت ها نسبت به بحران سوریه، نظام ژئوپلیتیک منطقه ای با مؤلفه های روابط قدرت های فرامنطقه ای با قدرت های منطقه ای و رقابت قدرت های منطقه ای، عوامل جغرافیایی با مؤلفه های موقعیت جغرافیایی و موقعیت نسبی سوریه، مهاجرتی، سرزمینی و قومیتی، عوامل ایدئولوژیکی با مؤلفه های مذهبی و گفتمانی و عوامل ژئواکونومیکی با مؤلفه های منابع انرژی و منافع اقتصادی . با توجه به اهمیت ابعاد و مؤلفه های یادشده برای این قدرت ها، آن ها به جای حل بحران به دنبال مدیریت آن اند تا حداکثر بهره را از بحران سوریه در راستای منافع ژئوپلیتیکی خود ببرند؛ به همین سبب، این بحران به یکی از طولانی ترین بحران های ژئوپلیتیکی دوران معاصر در نظام جهانی تبدیل شده و تلاش های دیپلماتیک برای حل آن بی نتیجه مانده است .
۱۳.
کلید واژه ها:
بندر بوشهر برنامه ریزی راهبردی شهری توسعه پایدار شهری شاخص های توسعه پایدار منطق فازی
شهر ، به عنوان یک سیستم چندب ُ عدی و پویا ، همواره با چالش های پیچیده و گسترده ای روب ه روست. این پیچیدگی ها سبب ش ده که برنامه ریزان به دنبال رویکردهای نوین در برنامه ریزی شهری باشند. از جمل ه این رویکردهای نوین، برنامه ریزی راهبردی شهری است. بندر بوشهر با توجه به رشد روزافزون جمعیت در سال های اخیر و افزایش رو به تزاید مسائل و مشکلات شهری در ابعاد گوناگون (کالبدی، اقتصادی، و فرهنگی)، با محدودیت های متعددی مواجه بوده است. همین امر لزوم اتخاذ رویکردهای نوین جهت برنامه ریزی آینده نگرانه برای این شهر را آشکار می کند . هدف نگارندگان از این پژوهش آن است که با استفاده از وزن دهی به شاخص های راهبردی توسع ه بوشهر توسط متخصص ا ن برنامه ریزی شهری و با رویکرد برنامه ریزی راهبردی به اولویت بندی پیشران های توسعه دست یاب ن د. برای این هدف، از روش توصیفی- تحلیلی و همچنین روش پیمایشی (پرسش نامه) در قالب راهبرد های توسع ه شهری استفاده ش د که از نظر هدف کاربردی محسوب می شود. جامع ه نمون ه این پژوهش را سی نفر از کارشناسان حوز ه برنامه ریزی شهری تشکیل می دهند. برای وزن دهی به راهبرد ها از اکسل و سیستم فازی استفاده ش د. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در دو منطق ه شهر بوشهر اولویت بندی راهبرد های توسعه یکسان است و راهبرد های سامان دهی کالبدی- فضایی، دسترسی پایدار شهری، تقویت اقتصاد شهری، حکمروایی خوب شهری، زیست پذیری شهری ، و محیط زیست شهری به ترتیب اولویت های پیشران های توسع ه پایدار شهر بوشهر محسوب می شو ند. البته ، در اولویت بندی شاخص های فرعی در دو منطقه اندکی تفاوت وجود دارد. با توجه به نحو ه اولویت بندی پیشران های کلیدی، ابعاد کالبدی و اقتصادی در اولویت برنامه ریزی اند و مسائل زیست محیطی رتبه های پایین تری را به خود اختصاص داده اند.
۱۴.
کلید واژه ها:
آسیا - پاسفیک ایندو - پاسفیک بازی بزرگ قدرت ابتکار کمربند - جاده سیاست خارجی
طی یک ده ه اخیر تحولات ژئوپلیتیکی مهمی در حوز ه اقیانوس آرام و اقیانوس هند به وقوع پیوسته است که احتمالا ً در آ یند ه نه چندان دور این منطقه را به محور ثقل سیاست بین الملل تبدیل خواهد کرد. اصطلاحات ایندو - پاسفیک و آ سیا- پاسفیک ، که امروزه در توصیف این منطقه ب ه کار می رود، بیانگر شرایط ژئوپلیتیکی جدید و در عین حال نمایانگر قطب بندی های جدید در جهان است. محور اصلی ایندو- پاسفیک ایالات متحد ه امریکا و هند است و محور اصلی آسیا- پاسفیک چین و پاکستان است. س ؤ ال این است که جهت گیری سیاست خارجی هند در حوز ه ایندو- پاسفیک چیست و چه عواملی بر این جهت گیری تأثیرگذارند؟ فرضی ه مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده آ ن است که سیاست خارجی هند در ایندو – پاسفیک از « استراتژی توازن گریزان » پیروی می کند و علت آ ن نیز حساسیت های خاص منطق ه ایندو – پاسفیک برای منافع هندوستان است. هند ناچار است بین مجموعه ای از منافع و ملاحظات در حوز ه ایندو – پاسفیک تعادل برقرار کند و انجام دادن این کار سیاستمداران هند را با معمای پیچیده ای مواجه کرده است. یافته های مقاله نشان داد دولت ها در عرص ه روابط بین الملل هرگاه بر سر دوراهی سخت انتخاب قرار گیرند ، ناچارند برای پرهیز از آ سیب پذیری جانب احتیاط را رعایت کنند و لذا روابط خود را ب ه گونه ای تنظیم کنند که تعادل و توازن در آ ن رعایت شو د.
۱۵.
کلید واژه ها:
حکمروایی شهری مدیریت مطلوب شهری مکتب اسلام مکتب سوسیال مکتب لیبرال
مدیریت مطلوب شهری موردتوجه بسیاری از کشورهای جهان بوده است؛ این مفهوم ریشه در مکاتب لیبرال و پسامارکسیستی دارد و در پی آن است که از طریق ایجاد فضایی دموکراتیک در یک شهر به افزایش مشارکت همگانی در شهر منجر شود و اگر به شاخص های حکمرانی خوب به مدیریت شهری توجه شود، درنهایت باعث خواهد شد تا شهروندان و مسئولان شهری در فضایی آزادانه و به دور از هرگونه ابهام و سوء مدیریت به اداره شهرها بپردازند که نتیجه آن ایجاد شهرهایی با مسئولان پاسخگو و شهروندانی قانون مدار خواهد بود. حکمرانی خوب از دو ایدئولوژی سیاسی عمده نشئت گرفته است: دیدگاه نئولیبرالیسم که حداقل دخالت دولت و حداکثر دخالت سازمان بازار را تجویز می کند و دیدگاه سوسیال دموکراسی که در پی شناخت و بهره گیری از کارایی بازار در شرایطی است که بر استانداردهای عدالت اجتماعی و بهبود اقتصادی درازمدت استوار است و به ایجاد زیرساخت های سیاسی و نهادی و توانمندی های اجتماعی توجه دارد. درنقطه دیگر دیدگاه اسلام هست که با نگاهی جامع تر به اصول حکمرانی خوب توجه می کند. هدف از این پژوهش بررسی معیارهای مدیریت مطلوب شهری از دیدگاه مکاتب سیاسی است. روش پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی است و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است. در این تحقیق، با توجه به مقایسه نتایج دیدگاه سه مکتب مدیریت مطلوب شهری، می توان بیان کرد که کلیه شاخص هایی را که در مکاتب لیبرالیسم و سوسیالیسم برای مدیریت شهری مطلوب ارائه شده اسلام در زمان های دور بدان ها اشاره کرده است و حتی بسیار جزئی تر و کامل تر به شاخص های مطلوب در همه ابعاد توجه داشته است که حتی در قالب عدالت اجتماعی سعی داشته با توجه به جایگاه اجتماعی و درآمد افراد به توزیع امکانات و تسهیلات شهری بین شهروندان توجه داشته باشد. بنابراین، مدیریت شهری مطلوب از دیگاه اسلام نسبت به دو دیدگاه قبلی از جامعیت بیشتری برخودار است.
۱۶.
کلید واژه ها:
شهر تهران فضای شهری فضای عمومی مراکز تجاری مرکز خرید کوروش
مراکز تجاری در کلان شهر تهران یکی از مهم ترین کاربری های فضاهای شهری و بخشی از سیستم فضای شهری محسوب می شوند که اثر های قابل توجهی دارند. این مراکز خرید ، به عنوان بخشی از فضاهای عمومی در شهرها، نقش مهمی در سرزندگی شهری ایفا می کنند. هدف از پژوهش حاضر تحلیل نقش مرکز تجاری کوروش بر سرزندگی فضای شهری است. این مرکز تجاری واقع در اتوبان شهید ستاری در منطق ه 5 کلان شهر تهران با داشتن بیش از 500 واحد تجاری و بزرگ ترین پردیس سینمای کشور، و کافی شاپ های متعدد، یکی از بزرگ ترین مراکز تجاری، خرید، و تفریحی در کشور محسوب می شود. هشت مؤلف ه اصلی سرزندگی شهری (ایمنی و آسایش، تراکم، دسترسی و نفوذپذیری، ظرفیت سازمانی، ارتباطات، خلاقیت، هویت و تمایز، تنوع) از دیدگاه چارلز لاندری در این پژوهش بررسی شده است. جامعه آماری این پژوهش، بر اساس فرمول کوکران، 385 نفر از بازدیدکنندگان این مرکز تجاری را تشکیل می دهد. برای جمع آوری داده ها از روش میدانی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش آمار ناپارامتری و نرم افزار spss انجام شد. نتایج نشان می دهد که متغیر مستقل می تواند بیش از 80 درصد از واریانس سرزندگی فضای شهری را تبیین نماید و از مجموع شاخص های فرعی در این پژوهش 22 شاخص برای بیان سنجش سرزندگی فضاهای شهری مناسب است. شاخص های اصلی همچون ایمنی و آسایش، تراکم، دسترسی و نفوذپذیری نقش مؤثری در سرزندگی فضای شهری دارند؛ به طوری که ضریب تولرانس در این شاخص ها به ترتیب با 98 / 0، 94 / 0، و 91 / 0 بالاترین ضرایب را به خود اختصاص داده اند و نسبت به دیگر متغیرها پیش بینی کننده قوی تری در این پژوهش اند و عمده ترین رضایت شهروندان از سرزندگی متعلق به سه شاخص ایمنی و آسایش، تراکم، دسترسی و نفوذپذیری است. متغیرهای دیگر این پژوهش همچون ظرفیت سازمانی با شاخص رفتار مناسب فروشندگان با آماره 5 / 1- = T و متغیر ارتباطات با شاخص حمل و نقل عمومی آماره 2 / 1- = T و شاخص ضوابط برای افراد با نیازهای خاص با آماره 1 / 1-= T کمترین تأثیرگذاری را از منظر شهروندان به سرزندگی شهری داشته است. که باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد تا میزان سرزندگی مجتمع تجاری کوروش افزایش یابد.
۱۷.
کلید واژه ها:
آینده نگاری سناریو نویسی توسعه شهری ایلام
آینده پژوهی نحوه مواجهه و آمادگی در برابر حالت های مختلف وقوع یک رخداد در آینده است. نگاه به آینده و ترسیم چشم انداز توسعه شهری، همواره از جمله مسائل پیش روی برنامه ریزان و مدیران شهری بوده است. شهر ایلام علاوه بر ویژگی های خاص و منحصر به فرد سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی – فضایی در سال های اخیر با توجه به مهاجرت بی رویه با مشکلات خاصی مواجه شده است با توجه به پیچیدگی و ابهام حالت های مختلف آینده، مطالعات آینده پژوهی در برنامه ریزی استراتژیک برای تحقق توسعه شهری ضروری به نظر می رسد و نیز طیف گسترده ای از آینده های محتمل را پیش روی خود دارد. هدف اصلی پژوهش شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی موثر بر توسعه شهری با رویکرد آینده نگاری است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای اسنادی و پایش محیطی انجام شده است. که با استفاده از مطالعات موجود در زمینه توسعه شهری، شش شاخص(سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی،کالبدی- فضایی و زیست محیطی)، انتخاب، طبقه بندی و تدوین شد. همچنین جامعه آماری پژوهش، شهر ایلام و نمونه آماری آن 50 نفر از کارشناسان و متخصصان امر برنامه ریزی شهری و منطقه ای می باشند. با استفاده از روش دلفی 53 عامل توسط کارشناسان شناسایی شد. تجزیه و تحلیل داده ها با به کارگیری نرم افزارهای میک مک و سناریو ویزارد انجام شده است. در نهایت پس از بررسی میزان و چگونگی تاثیرگذاری این عوامل بر یکدیگر بر وضعیت توسعه آینده شهر ایلام با روش های مستقیم و غیر مستقیم، 10 عامل کلیدی(ضرورت اجرایی مدیریت یکپارچه شهری، مدیریت اجرایی، وجود سازمان های مردم نهاد، اجرای طرح جامع و تفصیلی شهر، مکانیابی کاربری های شهری در نقاط مختلف شهر، مشارکت اجتماعی شهروندان، سامان دهی فعالیت های اجتماعی، آلودگی شهری، افزایش تسهیلات و خدمات عمومی، فرهنگ شهری) که بیشترین نقش را در وضعیت آینده توسعه شهر ایلام دارند، انتخاب شدند. سپس با استفاده از قابلیت های نرم افزار سناریو ویزارد 2 سناریوی قوی، 93 سناریوی ضعیف و 17 سناریوی باورکردنی استخراج شد.
۱۸.
کلید واژه ها:
شاخص های ارزیابی شهر خلاق شهر خوی گردشگری خلاق گردشگری شهری
گردشگران به دنبال مقاصد جدیدی با اهداف متفاوت برای اوقات فراغت اند. گردشگری خلاق به دنبال برجسته نمودن خرده فرهنگ ها در جامعه محلی و احیای میراث ملموس و ناملموس و تعامل آموزشی، احساسی و اجتماعی گردشگر، و همچنین مشارکت وی با مکان و فرهنگ مردم مقصد است. در عصر گردشگری خلاق، گردشگران فقط به دنبال دیدار آثار تاریخی و طبیعی نیستند، بلکه به دنبال درک عمیق تری از جامعه مقصدند. با توجه به تنوع فرهنگی و پیشینه تاریخی و آثار هنری و صنایع دستی در خوی، توجه به گردشگری خلاق در این شهر بیش از پیش احساس می شود. با توجه به اهمیت موضوع گردشگری خلاق و موقعیت جغرافیایی خوی در رابطه با مرز ترکیه و وجود جاذبه های گردشگری آن، این پژوهش در راستای تحقق چنین امری انجام گرفته است. ایجاد یک مکان گردشگری خلاق به کاربستِ شاخص های مهم شهر خلاق اعم از مشارکت، تنوع شهری، سرزندگی فضاهای شهری، کارایی، و تکنولوژی ارتباطی نیاز دارد. جامعه آماری این پژوهش شامل شهروندان مناطق دوگانه خوی است و حجم نمونه 383 نفر تعیین شد. هدف از این مقاله ارزیابی شاخص های شهر خلاق در ایجاد گردشگری خلاق شهری در خوی است. در این راستا، روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. اخذ داده ها و اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی (پرسش نامه از شهروندان) است. نتایج پژوهش نشان می دهد میان شاخص های شهر خلاق و میزان تحقق پذیری گردشگری خلاق شهری رابطه معنی داری وجود دارد. اما شهر خوی دارای شاخص های مناسب برای ایجاد گردشگری خلاق نیست و در مؤلفه های گوناگون شاخص های شهر خلاق در خوی ضعف های اساسی وجود دارد.
۱۹.
کلید واژه ها:
اثربخشی مدیریت حکمروایی خوب کارایی و اثربخشی مشارکت روستایی
حکمروایی خوب به عنوان مفهومی جدید در مدیریت روستایی از آن جهت اهمیت دارد که کشور در سال های اخیر به دنبال اجراکردن نقش پُررنگی برای مشارکت مردم در همه سطوح است؛ از جمله روستایی و ایجاد سازوکارهای مدیریتی چون شوراهای روستایی و دهیاری ها . از این رو، حکمروایی روستایی را می توان چنین تعریف کرد: فرایند تأثیرگذاری همه ارکان دخیل روستایی بر مدیریت روستایی با همه سازوکارهایی که با آن ها بتوان به سوی تعالی و پیشرفت روستا و مردم روستایی حرکت کرد. حکمروایی روستایی همانا به اجرا درآوردن تصمیمات و سیاست های مردم روستایی هم سو با منافع خودشان است که درعین حال با منافع ملی، منطقه ای، و محلی نیز سازگار است. با توجه به اهمیت روستاها و مدیریت آن ها، این پژوهش در پی تبیین عوامل مؤثر بر کارایی، اثربخشی مدیریت، و مشارکت روستایی در توسعه روستاهای شهرستان صومعه سرا بوده است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی و از نظر روش شناسی کمی- کیفی است. از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای مشخص کردن نرمال یا غیرنرمال بودن داده ها استفاده شد. با توجه به نرمال بودن داده ها، از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون نمونه زوجی t در نرم افزار آماری SPSS برای تحلیل یافته ها استفاده شد. از آنجا که میزان خطای رابطه کمتر از 05 / 0 بود و با توجه به ضریب تعیین رابطه که در این تحقیق 95 درصد درنظر گرفته شده بود، نتایج به دست آمده بیانگر آن است که بین افزایش کارایی، اثربخشی، و مشارکت روستایی و حکمروایی خوب و بهبود آن در محدوده مورد مطالعه رابطه مستقیم وجود دارد.
۲۰.
کلید واژه ها:
تهران جغرافیا شهر فضای سیاسی مدیریت
بررسی فضای شهر و چگونگی سیاست گذاری ها در فضای شهری یکی از موضوعات مورد بحث و بررسی در جغرافیای سیاسی است. در صورتی که، بدون توجه به چارچوب فضایی و قلمرو جغرافیایی شهر، سیاست گذاری ها انجام گیرد ، عدم تطابق بین سیاست ها و فضای شهر مشکلاتی پدید می آورد که جبران آن ها خسارت های بسیار زیادی ایجاد می کند. بنابراین، یکی از حوزه هایی که امروزه جغرافی دانان سیاسی را موظف ساخته تا به آن بپردازند موضوعِ چگونگی سیاست گذاری و مدیریت فضای سیاسی شهر با زیر بنای جغرافیایی است. در تهران ، به عنوان پایتخت سیاسی ایران، برای سازمان دهی سیاسی فضای شهر باید از آرای جغرافی دانان ، به ویژه جغرافی دانان سیاسی ، برای بهکرد عملکردها استفاده کرد . هر نوع پروژه و طرح در راستای توسعه و مدیریت سیاسی فضای شهر تهران بدون همکاری و همیاری جغرافیا امکان پذیر نیست. چون که همه پروژه ها و طرح ها در قالب و ظرف مکانی و فضایی از حالت بالقوه به حالت بالفعل درمی آیند و تجربه نشان می دهد هر طرحی که بدون حضور و نظرخواهی جغرافیا تدوین و اجرا شده است با مشکلاتی عدیده ب ه ویژه مشکلات زمین ساختی و اقلیم شناسی و عدم کارا ی ی مکانی مواجه شده است. مقال ه بنیادی حاضر، با روش توصیفی - تحلیلی ، درصدد بیان این مس ئ له است که برای سامان دهی و توسع ه شهر تهران باید سیاست گذاری ها در راستای شرایط و امکانات جغرافیایی ب ه ویژه پتانسیل هایی فضایی انجام گیرد. در این زمینه ، بر دولت محلی به عنوان نماد جغرافیایی و ایجاد امنیت ب ه عنوان عنصری سیاسی در فضای شهر تهران ت أ کید شده است.
