مسعود موسوی شفایی

مسعود موسوی شفایی

مدرک تحصیلی: دانشیار روابط بین الملل، دانشگاه تربیت مدرس

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۹ مورد از کل ۱۹ مورد.
۱.

تبارشناسی نظم جهانی لیبرال: واکاوی خط سیر قدرت(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 385 تعداد دانلود : 799
در سال های اخیر جهان با سرعت گیج کننده ای در حال تحول است. روابط بین الملل نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای درک درست این تحولات و تحلیل یا نقد آن ها ابتدا باید وضعیتِ اکنون روابط بین الملل را به خوبی شناخت. در سال های اخیر بحث پیرامون نظم جهانی لیبرال و آینده آن بسیار داغ است. در این راستا این پژوهش تمرکز بر «نظم جهانی لیبرال» دارد که بخش قابل توجهی از اکنونیت روابط بین الملل را شکل می دهد. با توجه به این بستر موضوعی، این پرسش مطرح می شود که نظم جهانی لیبرال در همین اکنونیتی که به سر می برد، چه ویژگی هایی دارد؟ این پرسش خود باعث ایجاد پرسش های بعدی می شود؛ سازوکارهای اِعمالِ قدرت نظم لیبرال در روابط بین الملل چگونه است؟ و اینکه آیا نظم جهانی لیبرال دچار بحران شده است؟ استدلال پژوهش بر این است که روایت لیبرال از نظم از آغاز در بستر قدرت انضباطی شکل گرفته و بسط یافته است و بعد از جنگ سرد وارد مرحله زیست قدرت در روابط بین الملل شده است. در این راستا این پژوهش با رهیافتِ فوکویی به قدرت و با روش تبارشناسی به مسئله و پرسش های طرح شده، پاسخ می دهد. از آنجا که روش تبارشناسی برای واکاوی مسئله پژوهش مورد استفاده قرار گرفته لذا به پرسش های مطرح شده در طول نوشتار و بخش نتیجه گیری پاسخ خواهیم داد.
۲.

فرایند بومی سازی شاخص های تعاملات بین المللی در توسعه اقتصادی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بومی سازی تعاملات بین المللی توسعه اقتصادی سیاست گذاری معیار شاخص گزینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 968 تعداد دانلود : 916
اگرچه توسعه ْ ابعاد گسترد ه اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، انسانی ، و اکولوژیکی را دربر می گیرد ، توسعه اقتصادی با اثرگذاری و اثرپذیری بر / از سایر ابعاد توسعه به جایگاه ویژه ای در سیاست گذاری ارتقا یافته و با توجه به تحولات و پویایی های نظام بین الملل در عصر ف نا وری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی و به ویژه جهانی شدن باور به نقش تعاملات بین المللی در تحقق اهداف توسعه اقتصادی تقویت شده است. ازاین روی، بررسی بومی سازی شاخص های تعاملات بین المللی در توسعه اقتصادی می تواند نقش م ؤ ثری در تحقق اهداف توسعه اقتصادی کشور ایفا کند. بدین ترتیب، س ؤ ال اصلی این مقاله از دو بخش تشکیل شده است : کدام شاخص ها تبیین کنند ه توسعه اقتصادی و تعاملات بین المللی در کشورهاست و فرایند تأثیرگذاری شاخص های تعاملات بین المللی بر توسعه اقتصادی چگونه است؟ برای پاسخ دهی علمی به پرسش راهبردی این مقاله ابتدا جمع آوری داده های ثانویه و تعیین عناصر توسعه اقتصادی و تعاملات بین المللی، به عنوان متغیر وابسته و مستقل، از طریق مطالعات اسنادی، کتابخانه ای، واکاوی تجربیات سایر کشورها و تنظیم جداول فراوانی شاخص ها انجام شد و در مرحله بعد برای آزمون راستی و پایایی داده ها داده های اولیه (توزیع پرسش نامه میان نخبگان و صاحب نظران جامعه نمونه) جمع آوری شد. برای تجزیه وتحلیل یافته های مرتبط با پرسش نامه ها و آزمون اثرگذاری تعاملات بین المللی بر توسعه اقتصادی، از شیوه تحلیل محتوای کمی و کیفی و تحلیل مسیر استفاده شد. بنا بر یافته های این پژوهش، متغیر توسعه اقتصادی با متغیر تعاملات بین المللی رابطه مستقیم برقرار می کند و نحوه بومی سازی و مدیریت تعاملات با بازیگران نظام بین الملل می تواند نتایج ثمربخشی در توسعه اقتصادی کشور به همراه داشته باشد.
۳.

متغیرهای منطقه ای اثرگذار بر تحولات امنیتی ژاپن: 2019-2012(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ژاپن ایالات متحده آمریکا چین کره شمالی موازنه تهدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 901 تعداد دانلود : 291
شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم و از دست دادن قوای نظامی و ممنوعیت کنشگری مستقلانه نظامی پس از این دوران این کشور را از نظر امنیتی به یک دولت وابسته و منفعل تبدیل کرد. اگر چه در سال های پس از جنگ جهانی دوم چتر امنیتی آمریکا توانست ژاپن را از بحران های جنگ سرد و پس ازآن حفظ کند اما احساس عدم امنیت وجودی در سال های اخیر باعث ایجاد پویایی های قابل توجهی در راهبردهای کلان این کشور شده است و ما شاهد آن هستیم که ژاپن به عنوان یک قدرت متوسط[1] به سمت از میان برداشتن موانع کنشگری فعالانه در سیاست بین الملل و افزایش توانمندی های نظامی حرکت کرده است. این احساس عدم امنیت ناشی از دگرگونی در محیط امنیتی شرق آسیا بوده که باعث تغییر در ادراکات سیاست گذاران امنیتی ژاپن شده و این کشور را در مسیر پاسخ گویی به این تهدیدها و چالش ها قرار داده است. سؤالی که در این زمینه مطرح می شود این است که چه متغیرهای محیطی باعث درک ژاپن از تهدید وجودی شده و پاسخ ژاپن به این تهدیدها چه بوده است؟ فرضیه پژوهش حاضر بر این مبنا استوار است که چین و کره شمالی بر اساس چهار مؤلفه تعریف کننده تهدید(قابلیت کلی، مجاورت جغرافیایی، توانمندی تهاجمی، نیات خصمانه) که در نظریه موازنه تهدید استفن والت مطرح شده است به عنوان یک تهدید علیه امنیت وجودی ژاپن تعریف شده و این کشور را به سمت موازنه سازی تهدید به دو صورت داخلی و خارجی سوق داده است. روش پژوهش در این مقاله در قالب رویکردهای تبیینی-تحلیلی و با بکارگیری روش تلفیقی(تلفیق روش های کمی و کیفی) خواهد بود. شیوه گردآوری داده ها نیز کتابخانه ای و مبتنی بر آمار و اسناد بین المللی است.
۴.

دوگانگی گفتمانی و تأثیر آن در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران امنیت گفتمان ضدهژمونیک تعامل گرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 883 تعداد دانلود : 874
این پژوهش با تمرکز بر دال امنیت، نشان می دهد که در جمهوری اسلامی ایران، همواره اختلافی بین دو گفتمان «ضدهژمونیک» و «تعامل گرا» بر سر فهم این دال جریان داشته است. این اختلاف می تواند در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به رویکرد واحد پویایی با دو بُعد مکمل یا به رویکرد خودمتناقضی با دو بُعد خنثی کننده بینجامد. از منظر این مقاله، رسیدن به رویکرد پویای دوبُعدی در سیاست خارجی، پیش از هر چیز مستلزم ساخت گفتمان سیاسی نو است که با تمرکز بر هویت، هر دو وجه «ضدهژمونیک» و «تعامل گرا» را بی آنکه متناقض به نظر آیند، در مفصل بندی نوین زبانی قرار دهد.  
۵.

دیپلماسی نروژیِ «نبرد در میدان صلح»(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 613 تعداد دانلود : 734
ریزکشور نروژ، در دیپلماسی صلح نامبردار شده و بر خلاف نظریه های سنتِی روابط بین الملل (توجه به سخت افزارِ قدرت و اهمیت یافتنِ کشورها/قدرت های بزرگ) توانسته است با تمرکز بر قدرت نرم نهفته در مزیت های نسبی، برندی فراملی و تصویری ارزشمند از یک میانجی قابل احترام در منازعات داخلی و بین المللی خلق کند. شهرت جهانی و برندِ فراملیِ نروژ، چهره ای از یک کشور کوچک آفریده که نظریه های جاافتاده ی روابط بین الملل را به چالش کشانده است. پرسش نوشتار، شهرت نروژ در دیپلماسی صلح است. زین سبب، نگارندگان با بهره گیری از چارچوب نظریِ برندسازی ملی، کوشش کردند تا نشان دهند که چگونه نروژ (با وجود موقعیتِ حاشیه ای و منابعِ کم) توانسته است در درگیری های بین المللی، از کشور خود، چهره ای پذیرفتنی و هوادارِ صلح (صُلح سازی/صُلح بانی) نشان دهد؛ کاری که بسیاری از کشورهای بزرگ با منابعِ فراوان، نتوانسته اند. به نظر می رسد برند فراملی نروژ در دیپلماسی صلح دستامدِ تمرکز بر مزیت های فرهنگیِ نهفته در ساختارِ دولت ملتِ نروژ بوده است. یافته های نوشتار نشان می دهد که نهادسازی، حمایت های قانونی/مالی از صلح سازی/صلح بانی، میانجیگری در منازعات داخلی و بین المللی متعدد و ادبیات غنی صلح نروژی، تاییدکننده ی انگاره ی پژوهش است.
۶.

تصنیف ودراسه العوامل المؤثّره فی مستقبل الإصلاحات فی السعودیه فی ضوء رؤیه 2030(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 691 تعداد دانلود : 607
یعتقد الخبراء أنّ الإصلاحات فی المملکه العربیه السعودیه بدأت منذ عام 1991م وذلک بعد توفر الأسباب وظهور عوامل تصب فی هذا المسیر وهو ما یجعل من الضروری إطلاق مصطلح "المسار" علی تلک الإصلاحات والتحولات فی سیاسه السعودیه. ویصبح مستقبل الإصلاحات فی السعودیه فی ضوء رؤیه 2030م متأثّراً کذلک بشکل مباشر من عدّه عوامل ودوافع. لهذا قامت هذه الدراسه لتحدید الإجابه عن ماهیه تلک الأسباب والدوافع المؤثره فی إصلاحات السعودیه فی رؤیه 2030م، وکیف یمکن تصنیف هذه الأسباب ودراستها؟ وکذلک ما هی العلاقه بین هذه العوامل وبین الإصلاحات هناک؟ وللإجابه عن هذه الأسئله قمنا باستخراج 16 عاملاً وقمنا بتقییم نسبه الأهمّیّه وعدم جزمیه العوامل فی تقنیه دلفی. وباعتماد آلیه ماتریس ویلسون قمنا بتحدید العوامل الرئیسه والهامه لسیناریوهات، کما قمنا ومن خلال مقابلات مع 17 شخصا من الخبراء فی هذا المجال بدراسه العلاقه لکل من هذه العوامل مع مستقبل الإصلاحات فی السعودیه. أظهرت بیانات البحث أن عوامل "مطالب وضغوط الغرب"، و"جهود شرعنه السلطه والحکم"، و"نزاع النخب السیاسیه"، و"التنافس الإقلیمی للسعودیه"، هی العوامل الرئیسه والهامه فی مستقبل الإصلاحات السعودیه. اعتمدت الدراسه علی المنهج التوصیفی – التبینی والتحلیلی وطریقه جمع البیانات هی الطریقه المکتبیه والمقابلات الترکیبیه مع الخبراء والمتخصصین.
۷.

کرونا به مثابه رخداد در روابط بین الملل: نقص در کارویژه دولت-ملت در مواجهه با رخدادهای نوظهور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کرونا پساکرونا رخداد دولت- ملت نظم وستفالیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 50 تعداد دانلود : 91
در ماه های اخیر شیوع جهانی ویروس کرونا ما را با امری نابهنگام و غیر منتظره مواجه کرد. رخدادی در قالب یک ویروس رقم خورد که در ردای تجربه زیسته انسان امروز دور از انتظار بود. به واسطه یک ویروس، ناکارآمدی ها و نارسایی های سازوکارهای حاکم بر جوامع انسانی بار دیگر مجال بروز یافتند. آنچه در مختصات تاریخِ اکنونِ روابط بین الملل ناممکن به نظر می آمد، نابهنگام و ناخوانده در قامت رخدادی از راه رسید و ممکن گشت. در شرایط فوق، دولت- ملت ها در مواجهه با رخدادهای نوظهور نظیر کرونا گرفتار نوعی واماندگی، درماندگی و عدم آمادگی شده اند. از این رو و با توجه به این بستر موضوعی، این پرسش ها مطرح می شوند که ریشه درماندگی دولت- ملت ها در قبال چالش های نوظهور چیست؟ پیامد مواجهه دولت- ملت ها با رخدادهای نابهنگام چون کرونا، به شیوه سنتی مبتنی بر حفظ بقا و امنیت دولت چه خواهد بود؟ در این راستا این استدلال مطرح می شود که ماهیت و نوع چالش های نوظهور نظیر کرونا به گونه ای است که از یک سو، دولت- ملت و نظم بین المللی مبتنی بر آن در مواجهه با این نوع از رخدادها گویا دچار نقص مادرزادی است؛ از سوی دیگر، فرایند یادگیری و سازگاری دولت- ملت سال هاست که متوقف شده است. در این نوشتار برای تحلیل اطلاعات بر روش تبیینی تاکید می شود. 
۸.

نسبت امنیت و توسعه؛ الزامات سیاست خارجی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه امنیت سیاست خارجی جهانی شدن عقب ماندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 243 تعداد دانلود : 880
چگونگی مفهوم سازی و نوع نگاه به رابطه امنیت و توسعه، نقش مهمی در پیکربندی سیاست خارجی و دستاوردها و ناکامی های آن ایفا می کند. در این مقاله، این استدلال مطرح شده است که در زمانه کنونی با توجه به گسترش دستورکار امنیت و غلبه رویکرد ایجابی به امنیت بر نگاه سلبی به آن، بین امنیت و توسعه رابطه ای مبتنی بر حاصل جمع مثبت حاکم است و بدون وجود یکی از آن ها، دیگری به خطر می افتد. در نتیجه این تحول، فاصله گرفتن سیاست خارجی از نگرش امنیت محور و پیگیری توأمان امنیت و توسعه ضرورتی انکارناپذیر است. تجربه نشان می دهد کشورهایی که در این زمینه ناکام بوده اند و یا به طور جدی در این راستا تلاش نکرده اند، امنیت شکننده تری دارند.
۹.

Geographical Restriction and Interests as a Bulwark against Disintegration of Iraq(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تجزیه عراق بحران هویت همسایگان عراق ایالات متحده آمریکا حصر جغرافیایی همه پرسی استقلال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 675 تعداد دانلود : 400
In the wake of the capture of Iraqi lands, especially Mosul by the ISIS, the talk of disintegration of Iraq was ever more serious in political circles. The idea is still at issue even after the collapse of the ISIS and its defeat in Mosul. The main objective of this study is to examine whether ethnic and religious conflicts are powerful enough to lead to Iraq’s disintegration. Considering the recent developments in Iraq with pretexts of ethnic and religious conflicts, the question considered in this article is whether this situation could pose a threat to the territorial integrity of Iraq or not? Monitoring the positions of internal groups of Iraq, U.S. interests as well as neighboring countries including Iran, Saudi Arabia and Turkey indicates that disintegration of Iraq would not be beneficial for these countries and it will cause farther violence in the region. In this research, the roles of certain Foreign & domestic or International & national elements in the Iraqi politics and society are being analyzed. A study of the effect of the three variables of Kurds, Sunnis and Shias on Iraqi disintegration or integrity indicates that the Kurd variable has the largest contributing effect on Iraq disintegration while the other two variables show lesser potential for driving the country towards disintegration. Nevertheless, the interests of the regional and trans-regional states combined with the geographical situation of Iraq as a landlocked territory prove to be an obstacle in the way of disintegration of the country. According to the findings of this research, the territorial disintegration of Iraq does not seem to be a viable scenario and territorial integrity of Iraq is more consistent with the objectives and interests of local communities and foreign governments. <br />  <br /> 
۱۰.

دیپلماسی اقتصادی؛ رهیافتی برای افزایش قدرت ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دیپلماسی اقتصادی قدرت ملی انرژی همگرایی اقتصادی بخش خصوصی تجارت الکترونیک سرمایه گذاری خارجی بهبود تصویر کشور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 721 تعداد دانلود : 457
در عصر جهانی شدن، معیار ارزیابی قدرت ملی کشورها دیگر همانند گذشته قدرت سخت نظامی نیست. امروزه مؤلفه ها و شاخص های قدرت ملی ابعاد جدیدی را در برمی گیرد که عمدتاً مربوط به حوزه های اقتصادی، مالی، علمی- فناورانه و فرهنگی است. در دنیای حاضر، اهمیت مؤلفه های جدید قدرت (قدرت نرم) نسبت به مؤلفه های سابق (قدرت سخت) افزایش یافته است. با توجه به همگرایی و درهم تنیده شدن اقتصاد کشورهای مختلف، رویکردهای سیاست خارجی و دیپلماسی و تعیین اهداف و راهبردهای آن، نقش اساسی در توسعه قدرت ملی کشورها ایفا می کند؛ بنابراین در راستای استفاده از تمامی ظرفیت های ملی و بین المللی، سیاست خارجی ایران نقشی کلیدی در ایجاد محیطی مناسب برای ارتقای جایگاه کشور در نظام بین الملل بر عهده دارد. بر این اساس، توجه به دیپلماسی اقتصادی به عنوان یک رویکرد اقتصادمحور در سیاست خارجی ایران و توجه به الزامات رفتاری آن، اهمیتی ویژه یافته است. در راستای تجزیه وتحلیل این مسئله، پرسش اصلی مقاله این است که سیاست خارجی در دستیابی ایران به جایگاهی قدرتمند در اقتصاد جهانی چه نقشی می تواند بر عهده گیرد و تصمیم گیران کشور در راستای قدرتمندی ایران، چه مؤلفه هایی را باید محور برنامه ریزی خود قرار دهند؟ در پاسخ به این پرسش، فرضیه پژوهش این است که رهبران و تصمیم گیران در راستای قدرتمندی ایران و ارتقای جایگاه جهانی اقتصاد آن، باید دیپلماسی اقتصادی را محور سیاست خارجی ایران قرار دهند.
۱۱.

راهبرد موازنه گرایی هند در تعامل با ایران و آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 298 تعداد دانلود : 344
هدف این پژوهش، بررسی تاثیر راهبرد موازنه گرایی عملگرایانه هند بر دیپلماسی این کشور در قبال ایران و ایالات متحده آمریکا است. رشد اقتصادی بالای هند، در سال های اخیر این کشور را به یک الگوی موفق در عرصه توسعه اقتصادی تبدیل کرده است.بسیاری از   ناظران بر این باورند که سیاست خارجی عملگرایانه این کشور، نقش مهمی در تسهیل روند رشد اقتصادی اش ایفا کرده است. به کارگیری راهبرد موازنه گرایی در برابر ایران و آمریکا به عنوان دو رقیب منطقه ای و بین المللی یکی از نمودهای این رویکرد عملگرایانه هند است. بر این اساس در پژوهش حاضر با استفاده از روش تبیینی-تحلیلی درصدد پاسخ گویی به این پرسش هستیم که «هند چگونه توانسته به رغم وجود اختلافات گسترده ایران و آمریکا پس از یازده سپتامبر2001، منافع ملی خود را در قالب تعامل سازنده با هر دو طرف منازعه تعریف کند؟» فرضیه پیشنهادی برای پرسش درنظر گرفته شده این است که «در دهه اخیر هند تلاش کرده تا با راهبردی موازنه گرایانه ، از اختلافات بین ایران و آمریکا در جهت منافع خود استفاده نماید و از این طریق با هر دو کشور تعامل خوبی را برقرار نماید» نتیجه مقاله نیز نشان می دهد که راهبرد موازنه گرایی هند در رابطه با ایران و آمریکا تا اندازه زیادی راه را برای ارتقاء این تعاملات فارغ از هر گونه اختلافی تسهیل نموده و به گونه ای موجب شده تا هند در مسیر رشد و توسعه اقتصادی اش از هر دو آنها به صورت هم زمان امتیازاتی را بگیرد و نقش یک موازنه گر را به خوبی ایفا نماید.
۱۲.

راهبرد گسترش نفوذ در سیاست خارجی پوتین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیاست خارجی واقع گرایی روسیه نفوذ پوتین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 421 تعداد دانلود : 339
پس از فروپاشی اتحاد شوروی، روسیه مدتی در سیاست خارجی دچار خلأ راهبردی شد و دوره ای از انفعال در نظام بین الملل را تجربه کرد. در این زمان، روندی از سیاستگذاری های بی ثبات، ناهمگن و غیرشفاف را در سیاست خارجی این کشور شاهد بودیم. در همین دوران آمریکا نفوذ خود را در حوزه پیرامونی روسیه گسترش داد؛ اما با تسلط پوتین بر دستگاه حاکمه روسیه، سیاست خارجی این کشور دچار تحول شد. پوتین راهبرد گسترش نفوذ را سرلوحه سیاست خارجی خود قرارداد و خواستار احیای قدرت تاریخی روسیه در عرصه جهانی شد. به نظر نگارندگان، از میان نظریه های روابط بین الملل، واقع گرایی نوکلاسیک به دلیل توجه هم زمان به متغیرهای سیستمی و سطح داخلی و تأثیر آن بر سیاست خارجی، چارچوب نظری مناسبی برای بررسی تحول راهبردی در سیاست خارجی روسیه است. هدف این نوشتار بررسی دلایل تغییر راهبردی در سیاست خارجی پوتین است. این نوشتار با روشی توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ می دهد که مهم ترین عوامل گسترش نفوذ در سیاست خارجی پوتین چیست؟ فرضیه اصلی این است که رشد اقتصادی به ویژه ناشی از فروش انرژی و انسجام داخلی روسیه، مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر ادراک رهبران روسیه از قدرت نسبی و ساختار نظام بین الملل به راهبرد گسترش نفوذ در سیاست خارجی پوتین منجر شده است.
۱۳.

( یادداشت راهبردی) ضرورت گذار از ژئوپلیتیک وحشت خاورمیانه ای به ژئواکونومی امید آسیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 187 تعداد دانلود : 378
برخلاف دوران جنگ سرد که تمرکز قدرت در قالب نظم دو قطبی از ویژگی های بارز آن محسوب می شد، در فضای کنونی، نظام بین الملل با پراکندگی قدرت مواجه است؛ تا جایی که از نظم چند قطبییا حتی نظم غیرقطبی سخن به میان آمده است. تأثیر این پراکندگی قدرت، سیال شدن نظم بین الملل و ایجاد فضای جدید کنش در محیط های منطقه ای است. در واقع، توان و اراده قدرت های بزرگ سنتی (عموماً غربی) برای درگیری مستقیمدر مناطق، کاهش یافته؛ به نحوی که بیشتر مایل هستند از طریق حضور غیرمستقیم و جهت دهی به موازنه قوای سیالمنطقه ای ایفای نقش کنند. به همین نسبت، این قدرت های نوظهور و منطقه ای هستند که به بازیگرانی فعال تبدیل شده اند و می کوشند در فضای جدید کنش، قدرت و نفوذ خود را ارتقاء بخشند
۱۴.

اقتصاد سیاسی بین المللی ایران در دوران پساتحریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه بازی ها برجام تحریم های بین المللی نظریه های تحریم تحریم های امریکا و اتحادیه اروپا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 237 تعداد دانلود : 132
تحریم ها طی دهه گذشته چالش برانگیزترین بحث در سیاست خارجی و روابط اقتصادی ایران بوده است. فراگیری و درهم تنیدگی تحریم ها، ارکان مختلف سیاسی و اقتصادی کشور را درگیر و رشد اقتصادی را با موانع بسیار مواجه ساخت. توافق برجام و ورود کشور به جامعه بین الملل، فرصت های جدید و پیامدهای مهمی را برای طرفین به همراه دارد. این مقاله به بررسی شرایط و بحران های اقتصادی ایران، به ویژه موسسات اقتصادی نظیر بانک ها در دوران تحریم و سپس چالش ها و فرصت های اقتصادی پیش رو در شرایط پساتحریم خواهد پرداخت. پرسش اصلی این است که تحریم چگونه شرایط اقتصادی کشور را تحت تاثیر قرارداد، فرصت ها و چالش های کشور در دوره پسابرجام چیست و ایران چگونه می تواند در جهت منافع اقتصادی از فرصت های موجود در این دوره بهره برداری کند؟ از نظر این مقاله توافق برجام نقطه عطفی در سیاست و روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران است که پایبندی به مفاد آن ضمن ایجاد فرصت های اقتصادی و سیاسی قابل توجه، چالش هایی را نیز به همراه دارد و چنانچه پس از 10 سال انزوا، بستر لازم برای پیوستن به تجارت جهانی با برنامه ریزی، سیاست گذاری و نظارت صحیح همراه نشود، مشکلات بیشتری بر نظام اقتصادی کشور تحمیل خواهد شد. بنابراین، ضمن ارائه یک تصویر کلی از آسیب های وارده بر کشور در نتیجه تحریم های بین المللی، به ویژه در بخش تجارت و ارتباطات بین الملل، به معرفی سند برجام، مفاد و اثرات آن بر بخش های مختلف به ویژه نهادهای اقتصادی، فرصت ها و چالش های پیش رو در دوران پسابرجام و سپس پیشنهاداتی در خصوص آماده سازی بسترهای لازم برای پیوستن به جامعه بین الملل مطرح می شوند.
۱۵.

نسل پنجم رهبران چین و ابتکار کمربند اقتصادی جاده ابریشم(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 893 تعداد دانلود : 782
چینِ نو طی سه دهه گذشته تلاش کرد تا با اتخاذ راهبردی که به تدریج خیزش مسالمت آمیز نام گرفت، نگرانی سایر قدرت های بزرگ و همسایگان منطقه ای خود در خصوص افزایش قدرت این کشور را تعدیل و از موضوع جهشِ اقتصادی و افزایشِ قدرت جهانی چین حساسیت زدایی کند. با به قدرت رسیدن «شی جین پینگ» به مثابه نماد نسل پنجم رهبران چین، به نظر می رسد این کشور اکنون خود را در سطحی از قدرت می بیند که نقشی پویاتر در عرصه های منطقه ای و بین المللی ایفاء کرده و(البته بدون درگیری خصومت آمیز با رقبای منطقه ای و جهانی) با سهم خواهی فزاینده در حوزه های استراتژیک تعریف جدیدی از خود در چهارچوب رویای چینی و احیاء قدرت چین ملی ارائه کند. هدف این پویایی جدید، نهادینه سازی جایگاه این کشور، به مثابه یک قدرت بزرگ چند بُعدی (اقتصادی- سیاسی- فرهنگی- استراتژیک) است. چین تحت رهبری «شی جین پینگ» در همین راستا ابتکارات اقتصادی ↔استراتژیک متعددی را در سطح بین الملل آغاز کرده است؛ از جمله: فعال شدن بریکس، تأسیس بانک سرمایه گذاری زیرساخت آسیایی، تأسیس بانک بریکس، اهمیت یافتن روز افزون سازمان هم کاری شانگهای، .... و البته «ابتکار کمربند اقتصادی جاده ابریشم» که به «طرح مارشال» چین معروف شده است. مقاله حاضر ضمن تحلیل «نظری» کنش گری های جدید چین در عرصه بین الملل به ارزیابی «عملی» ابتکار کمربند اقتصادی جاده ابریشم، ریشه های اقتصادی ↔استراتژیک شکل گیری این ابتکار، میزان جدّی بودن رهبران چین برای اجرای آن و پیامدهای تحقق این طرح پرداخته است.
۱۶.

نقش طبقه متوسط در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جمهوری اسلامی طبقه متوسط جدید سیاست خارجی توسعه وبر رایپسمن رئالیسم نوکلاسیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 654 تعداد دانلود : 868
از مدرنیزاسیون پهلوی ها به خصوص پهلوی دوم به این سو،  قشرهایی در صورت بندی اجتماعی ایران ظهور کردند که به تسامح طبقه متوسط و  به بیانی دقیق تر شئون متوسط جدید نامیده می شوند. این طبقه دارای موجودیت، سبک زندگی و مطالبات خاص خود است که هر چه این اقتضائات بیشتر مطمح نظر نخبگان سیاسی و تصمیم سازان عرصه سیاست خارجی کشورهای در حال توسعه قرار بگیرد، پویش توسعه تسهیل و سیاست خارجی کارآمدتری را درپی دارد. دغدغه اصلی این مقاله تبیین رابطه بین سیاست خارجی و طبقه متوسط از منظر اهمیت طبقه متوسط خواهد بود. لذا پرسش اصلی مقاله این گونه مطرح می شود که: طبقه متوسط جدید چه الزاماتی را بر سیاست خارجی کشور تحمیل می کند؟ و هر یک از دولت های پس از جنگ با این الزامات چگونه مواجه شده اند؟ در پاسخ به پرسش فوق الذکر این فرضیه  مطرح می شود که: هرگاه علائق و منافع طبقه متوسط در سیاست خارجی ایران پس از جنگ لحاظ شده پویش توسعه تسهیل و راه پیشرفت کشور هموارتر بوده است و هرگاه دولت ها بدان بی توجه بوده اند سیاست خارجی وضعیت نامطلوب تری را به خصوص از نظرگاه توسعه تجربه کرده است. این مقاله همچنین برای نشان دادن اهمیت گروه های اجتماعی داخلی در سیاست خارجی کشورها و در بخش نظری از نظریه رئالیسم نوکلاسیک، به خصوص آرای رایپسمن بهره خواهد جست. این نوشته همچنین به لحاظ روش شناسی از نوع مطالعه تحلیلی می باشد که در آن برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی کتابخانه ای استفاده شده است. 
۱۷.

راهگشایی منطق فازی در تبیین رابطه نظریه و واقعیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابزارگرایی پدیدارشناسی تفسیرگرایی روش شناسی منطق فازی نظریه واقعیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 654 تعداد دانلود : 769
بررسی رابطه میان نظریه و واقعیت یکی از مباحث جذاب در حوزه علوم اجتماعی است. یک دانش پژوه علوم اجتماعی ملزم به درک توأمان نظری- عملی است، تا در هنگام پژوهش و تحلیل بتواند با موفقیت پدیده های این دانش آشفته و گسترده را ارزیابی کند و سامان دهد. در این تحقیق تلاش می شود با تبیین سه پارادایم کلان روش شناسانه علم (پدیدارشناسی، تفسیرگرایی و ابزارگرایی)، ضمن تحلیل دیدگاه های متفکران این پارادایم ها، به تبیین رابطه نظریه و واقعیت بپردازیم و در همین زمینه، دیدگاه بدیلی بر مبنای «روش شناسی منطق فازی» ارائه دهیم.
۱۸.

وابستگی متقابل روسیه و اتحادیه اروپا در حوزه انرژی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 914 تعداد دانلود : 16
بی شک در دنیای صنعتی امروز، انرژی یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در روابط میان کشورها است. وجود منابع سرشار و ذخایر انرژی در برخی از کشورها و همینطور کمبود انرژی و نیاز شدید به آن در برخی دیگر باعث شده است تا کشورها درباره سیاست خارجی خودشان و نیز در برقراری روابط با یکدیگر به این متغیر مهم توجه ویژه ای داشته باشند. نمونه بارز و مصداق کامل این امر، روابط اتحادیه اروپا و روسیه و همکاری های آنها در زمینه های گوناگون به ویژه در بخش انرژی است. در واقع نیاز روزافزون اتحادیه اروپا به انرژی از یک طرف و وجود منابع و ذخایر انرژی در روسیه از طرف دیگر باعث شده است که مسئله انرژی، به یکی از ارکان اساسی روابط میان اتحادیه اروپا و روسیه تبدیل شود. استدلال اصلی مقاله حاضر این است که هر چند این رابطه در طول دو دهه اخیر فراز و فرودهای فراوانی داشته و حتی در برخی مواقع تنش های موقتی بین آنها بروز کرده است، همکاری بین طرفین در زمینه انرژی نه تنها افول نکرده است، بلکه زمینه های متعددی دال بر امکان تقویت این همکاری به چشم می خورد؛ به نحوی که می توان از نهادینه شدن وابستگی متقابل روابط طرفین در حوزه انرژی سخن گفت. این مقاله قصد دارد تا زمینه های تقویت همکاری روسیه و اتحادیه اروپا را با محوریت انرژی به عنوان متغیری تعیین کننده بررسی کند.
۱۹.

تعامل هم افزا میان راهبرد انرژی و سیاست خارجی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران توسعه سیاست خارجی امنیت ملی امنیت انرژی راهبرد انرژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 917 تعداد دانلود : 491
از جمله دغدغه های بازیگران مؤثر در حوزه انرژی، تدوین راهبرد انرژی در چهارچوبی است که بر مبنای آن، دستگاه سیاست خارجی بتواند نیازهای بخش انرژی را در راستای توسعه ملی تأ مین، و ظرفیت های حوزه انرژی نیز به تحقق منافع ملی و اهداف سیاست خارجی کمک کند. فرضیه مقاله حاضر این است که مأموریت راهبرد انرژی ایجاد این پیوند ارگانیک بین بخش انرژی و دستگاه سیاست خارجی است و امنیت انرژی محور این پیوند محسوب می شود؛ ازاین رو راهبرد انرژی ماهیتی فرابخشی دارد و باید با رهیافت «اقتصاد سیاسی بین الملل» و از منظر الزامات سیاست خارجی توسعه گرا درک شود. مقاله در راستای بررسی فرضیه فوق به این استدلال متوسل می شود که نخستین گام برای برقراری تعامل هم افزا میان حوزه های انرژی و سیاست خارجی تبیین فلسفه وجودی و تعریف جایگاه مفهومی راهبرد انرژی، به منظور تبیین رابطه مطلوب میان این دو حوزه است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان