علی اکبر تقیلو

حضور مستمر و فعال نیروی انتظامی نقش موثری در برقراری امنیت و آرامش در سطح شهرها دارد. بنابراین توزیع عادلانه و مکفی مراکز انتظامی در فضاهای شهری عامل مهمی جهت تحقق این نیاز اساسی می باشد. از این رو پژوهش حاضر بر آن است تا خدمات رسانی کلانتری ها بر پهنه های آسیب پذیر شهر ارومیه را بررسی کند. روش تحقیق توصیفی تحلیلی بکارگرفته شده در این پژوهش از نوع کاربردی می باشد. نتایج حاصل از پژوهش، پهنه بندی آسیب پذیری شهر ارومیه در قالب چهار طبقه از آسیب پذیری خیلی زیاد تا آسیب پذیری خیلی کم می باشد که حدود km² 68 از کل محدوده شهر دارای آسیب پذیری زیاد تا خیلی زیاد شناخته شده است. بیشتر نواحی شمالی (سکونتگاه های غیررسمی منطقه دو) و مرکزی (محلات قدیمی منطقه چهار) شهر ارومیه به علت تراکم بالای جمعیتی و مسکونی، قرارگیری اکثر مراکز اداری سیاسی، حساس و تجاری در این مناطق، آسیپ پذیرترین مناطق ارومیه هستند. نتایج حاصل از تحلیل شبکه براساس زمان استاندارد (12 دقیقه) بیانگر عدم پوشش پوشش 9/28 درصد (km2 24) از مساحت پهنه های آسیب پذیر ارومیه توسط کلانتریها می باشد. در مدت زمان 12 دقیقه کلانتری های سطح شهر ارومیه به 55 کیلومترمربع از مساحت حدود 75 کیلومترمربع پهنه هایی با آسیب پذیری زیاد دسترسی سریع داشته و حدود 20 کیلومترمربع از این پهنه هم فاقد دسترسی سریع زمانی می باشد. از لحاظ دسترسی کلانتری ها به پهنه هایی آسیب پذیر کم نیز نتایج مشخص کننده این امر می باشند که از حدود 15 کیلومتر مربع از این مناطق به 3 کیلومتر مربع دسترسی سریع دارند که نشان از عدم دسترسی سریع به 12 کیلومترمربع از این مناطق می باشد.

رشد جمعیت، افزایش سطح رفاه، گسترش تکنولوژی و استفاده غیر اصولی از زمین در دهه های اخیر تغییرات زیادی را بر اراضی تحمیل کرده است. بخش نازلو در شهرستان ارومیه به دلیل داشتن شرایط طبیعی مناسب، قرار گرفتن در مسیرها و محورهای توسعه ارومیه- سرو و ارومیه- بازرگان، استقرار شهرک های صنعتی متعدد و غیره در معرض تغییرات زیاد اراضی قرار گرفته است. لذا برنامه ریزی برای مدیریت این تغییرات مستلزم مطالعه تغییرات کاربری اراضی است. تحقیق حاضر با هدف آشکار سازی تغییرات کاربری اراضی بخش نازلو، واقع در شهرستان ارومیه با استفاده از تصاویر سنجنده های TMو OLIماهواره لندست به روش طبقه بندی شی گرا انجام شد. به منظور بررسی شدت و روند تغییرات کاربری از دو روش آشکارسازی تغییرات و شاخص شدت تغییرات در پایش تغییرات کاربری اراضی استفاده شد. این تحقیق از نظر روش توصیفی و تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات نیز با روش اسنادی انجام شده است. ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺸﺎن داد در ﻃﻮل دوره مورد مطالعه (2018-2005) از کل مساحت 77498.37 هکتاری کل منطقه مورد مطالعه حدود 25981.56 هکتار (33.52 درصد) تغییر کاربری داشته است. بیشترین سطح تغییرات در سال 2005 مربوط به سطح باغی بوده که روند تغییرات آن در سال 2018 کاهشی می باشد. در مقابل تغییرات در کاربری های مراتع و دیم به ترتیب دارای روند افزایشی هستند. شماره ی مقاله: ۳

انعطاف پذیری به توانایی یک سیستم به تغییر سریع در برابر تغییر، تنظیم شرایط جدید در جهت حفظ قدرت رقابت تأکید دارد. هدف این تحقیق بررسی میزان انعطاف پذیری دارایی های معیشت در روستاها دهستان بکشلو چای است. روش شناسی تحقیق ازنظر روش، توصیفی- تحلیلی می باشد. اطلاعات به صورت میدانی از طریق پرسشنامه جمع آوری محقق ساخته گردید. در این تحقیق نمونه های انتخابی برای جمع آوری داده ها به صورت تصادفی ساده انجام شد. تعداد نمونه بر اساس روش کوکران 309 نفر به دست آمد. داده های به دست آمده نیز با استفاده از سیستم استنباط فازی در محیط MATLAB مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که میزان انعطاف پذیری در دارایی اقتصادی 1/92 با میزان عضویت 1/03 در مجموعه فازی پایین و 0/46 در مجموعه متوسط کمترین ظرفیت انعطاف پذیری را دارا است و دارایی کالبدی با 0/70 در مجموعه فازی متوسط و 0/34 در مجموعه بالا بیشترین انعطاف را در بین تمام دارایی های معیشت دارا می باشد. به طورکلی میزان انعطاف پذیری دارایی های معیشت در مجموعه فازی متوسط و متوسط به بالا قرار دارند و تمام دارایی های معیشت در مجموعه فازی متوسط دارای درجه عضویت هستند.

امروزه رشد فزاینده شهرنشینی و نبود مدیریت یکپارچه شهری منجر به ناکارامدی برنامه ریزی در شهرها شده است. در این راستا، شوراهای محلی به عنوان بارزترین نهادهای محلی و مهم ترین جلوه های تمرکززدایی، نماد متبلور حضور جدی مردم برای تعیین سرنوشت خویش می باشند که در صورت نهادینه شدن جایگاه آنها در ساختار حاکمیت به عنوان هماهنگ کننده دستگاه های اجرایی در این شهرها می توانند نقش ارزنده ای در توسعه امنیت پایدار شهرها داشته باشند. از این رو، پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روش میدانی انجام پذیرفته است، بدین صورت که ابتدا با استفاده از مدل کوکران حجم نمونه مورد مطالعه، 354 نفر تعیین شد. در مرحله بعد بر اساس نتایج بدست آمده از پرسشنامه به تجزیه و تحلیل یافته ها با استفاده از نرم افزار SPSS پرداخته شد. نتایج مبتنی بر آزمون فریدمن نشان از آن دارد که، در بین گویه های تحقیق، گویه دوم «توسعه امنیت اجتماعی»، در رتبه اول قرار می گیرد و گویه اول «توسعه امنیت اقتصادی» در رتبه آخر قرار می گیرد. در بین گویه ها، گویه دوم (امنیت اجتماعی) با امتیاز 2.90 مبنی بر اینکه نقش شوراهای محلی در توسعه امنیت اجتماعی بیشتر از سایر ابعاد است، در رتبه اول قرار می گیرد و گویه اول با امتیاز 1.98 توسعه امنیت اقتصادی در تبه آخر قرار گرفته است. همچنین آزمون t تک نمونه ای نشان می دهد که سطح معنی داری آزمون کوچکتر از (05/0) می باشد و در سطح اطمینان 95 درصد، اختلاف معنادار مثبتی بین ابعاد وظایف شوراها و ابعاد توسعه امنیت پایدار شهری وجود دارد.

روابط متقابل شهر و روستا به عنوان یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در بروز تغییرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در عرصه های شهری و روستایی شناخته شده است با این حال در بیشتر برنامه ریزی و نظریه های توسعه به طور عمده بر دوگانگی شهر و روستا تأکید می شود. روابط و مناسبات متعدد شهر روستا می تواند به توسعه یا توسعه نیافتگی هر یک از این دو جامعه منجر شود. از این رو، هدف مقاله حاضر بررسی این روابط و اثرات آن، در شهر اشنویه بر توسعه روستاهای بخش نالوس است. روش تحقیق برابررسی این روابط توصیفی- تحلیلی می باشد. متد جمع آوری اطلاعات، تلفیقی از روش های اسنادی و پیمایشی است، جامعه آماری تحقیق نیز شامل کلیه خانوارهای روستایی بخش نالوس شهرستان اشنویه می باشد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران به تعداد حجم نمونه 100 خانوار استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، از آزمون های کرونباخ، T تک نمونه ای، همبستگی پیرسون و مدل رگرسیون خطی استفاده گردید. نتیجه آزمون T که رقم 2.54 بدست آمد، که ارتباط شهر و روستا در سطح ضعیف ارزیابی شده است. همچنین در آزمون همبستگی پیرسون جریان سرمایه گذاری شهرنشینان در فعالیت های اقتصادی روستا همبستگی بالاتری بدست آورده و در آزمون رگرسیون جریان ارتباطی به واسطه تامین منابع مالی تاثیر بیشتری بر روی ارتباطات داشته است.

رویکردهای متفاوتی به موضوع امنیت وجود دارد. یکی از آنها، رویکرد اجتماعی است. در این رویکرد به نقش زنان اهمیت زیادی داده می شود. براین اساس، هدف تحقیق این است که نقش زنان در ایجاد امنیت پایدار اجتماعی در روستای 24 هزار نفری باغ معروف چگونه است. روستای باغ معروف یکی از مسئله ساز ترین روستا در آذربایجان شرقی است و از این رو مطالعه امنیت آن دارای اهمیت زیادی است. روش تحقیق در مطالعه توصیفی- تحلیلی است و زنان بالای 20 سال جامعه آماری آن را تشکیل می دهد و روش نمونه گیری نیز بصورت تصادفی بوده و حجم نمونه بوسیله فرمول کوکران 353 نفر انتخاب گردیده است. در این تحقیق بزار جمع آوری اطلاعات پرسنامه بوده است. مدل ساختاری و آزمون آماری خی دو روشهای تجزیه و تحلیل اطلاعات می باشند. از نتایج بدست آمده، علاوه بر تقویت مبانی نظری تحقیق، می توان به متغیرهای موثر ایجاد احساس امنیت از طریق زنان در روستا با مقدار آماره کای اسکوئر 72.96 و ایجاد محیط امن اجتماعی توسط زنان در جامعه روستایی باغ معروف با مقدار 44.91 با سطح معنی داری صفر اشاره نمود که بیشترین و قوی ترین رابطه مستقیم را نسبت به سایر مولفه ها با امنیت روستا دارد.

فعالیت های تولیدی کوچک غیر کشاورزی روستایی یکی از استراتژی های متنوع سازی اقتصاد روستایی با هدف تحقق توسعه پایدار روستایی است. یکی از استراتژی های اصلی دولت جهت کاهش وابستگی معیشت روستاها به بخش کشاورزی و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی حوضه آبریز دریاچه ارومیه، توسعه فعالیت های تولیدی کوچک غیر کشاورزی بوده است؛ اما در اجرای آن در روستاهایی که کشاورزی به صورت گسترده همانند دشت نازلو انجام می شود، موفقیت چندانی به دست نیاورده است. این تحقیق در چارچوب تئوری روابط قدرت، روش شناختی کنشگر شبکه و با مصاحبه های عمیق انجام شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که 1) حمایت های مالی، قانونی، بیمه ای، تشکیلاتی و ...، دولت از مشاغل کافی نبوده است؛ 2) تلقی دولت از مشاغل کوچک روستایی به واسطه بخشودگی مالیاتی، اعطای یارانه ها، ارائه تسهیلات کم بهره، ارائه آموزش های رایگان و ...، تحمیل هزینه به دولت می باشد؛ 3) تضاد منافع مابین فعالین مشاغل کوچک غیر کشاورزی با صنایع بزرگ شهری مشهود می باشد و 4) اعمال محدودیت های فروش بر محصولات تولیدی مشاغل کوچک غیر کشاورزی با تولید گفتمان هایی چون غیربهداشتی بودن و غیراستاندارد بودن محصولات تولیدی صورت می گیرد؛ و در نهایت، 5) روابط نابرابر قدرت میان ذینفعان، موجب شکاف توسعه شهر و روستا شده است.

هدف از این تحقیق بررسی و تحلیل فضایی شاخص های شهر هوشمند و عوامل مؤثر بر آن از طریق  شش شاخص حکمروایی، مردم، زندگی، پویایی، محیط، و اقتصاد هوشمند است. روش پژوهش این تحقیق تحلیلی- توصیفی و آزمون همبستگی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از مدل های کمی تصمیم گیری های چندمعیاره آنتروپی، ضریب پراکندگی، تحلیل خوشه ای، و تحلیل رگرسیون استفاده شده است . حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر انتخاب شد. روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی ساده و تخصیص متناسب است. بر اساس نتایج به دست آمده، شاخص شهر هوشمند در محله 8 شهریور با امتیاز تاپسیس 0.799 واقع در منطقه 3 در رتبه نخست هوشمندی در بین محله های شهر است که بیشترین ضریب تأثیر در این محله مربوط به شاخص های زندگی هوشمند با امتیاز 0.29 است. رتبه آخر این رده بندی مربوط به محله کوهنورد با امتیاز 0.16 واقع در منطقه 2 شهر ارومیه است. همچنین، میزان هوشمندی بین شاخص های تلفیقی در رتبه بندی مناطق پنج گانه، منطقه 3 با وزن 1 و منطقه 4 با وزن 0.001 به عنوان دو قطب متضاد برخوردار و محروم در سطح محله مطر ح اند. بین حکمروایی و شاخص های تلفیقی شهر هوشمند ارتباط همبستگی معناداری مشاهده نشد . شاخص ضریب پراکندگی نشان می دهد در بین شاخص های مختلف بیشترین میزان نابرابری در شاخص های مردم هوشمند با مقدار 0.86 و کمترین میزان نابرابری در شاخص های محیط هوشمند با مقدار 0.40 وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون توأم نشان می دهد از بین شاخص های شش گانه، شاخص های زندگی و اقتصاد هوشمند بیشترین سطح معناداری را در تبیین و پیش بینی شهر هوشمند دارند .

پیشرفت های تکنولوژیکی به ویژه در بخش حمل و نقل و ارتباطات و رواج اقتصاد سرمایه داری، ساختار فضایی بسیاری از سکونتگاه های بشری را تا حدود زیادی دگرگون ساخته است. ضعف الگوی مناسب، تصمیمات آنی قائم به فرد و پراکنده روی رشد روستایی هزینه های گزافی برای جامعه روستایی از جمله نابودی زمین های کشاورزی و باغ ها به واسطه تغییر کاربری زمین، کاهش همبستگی اجتماعی، افزایش آلودگی ها و کاهش سلامت عمومی را به دنبال دارد. از این رو می توان گفت به کارگیری و استفاده از سیاست های رشد هوشمند برای مناطق روستایی، با توجه به اصول توسعه پایدار نیز ضروری می باشد. هدف این تحقیق بررسی سطح توسعه 8 روستا از دهستان نازلو از لحاظ شاخص های اجتماعی، زیست محیطی و زیرساختی است که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه تهیه و برای تحلیل آنها از نرم افزار SPSS استفاده شده و رتبه بندی روستاها با استفاده از مدل تحلیل خاکستری انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد شرایط مناسبی برای رشد هوشمند در روستاهای مورد مطالعه وجود ندارد اما از لحاظ میزان توسعه شاخص های مورد بررسی روستاهای نازلو، تازه کند قاطرچی و تازه کند جنیزه به ترتیب رتبه های اول تا سوم را دارا هستند. بطور کلی نتایج ارائه شده نشان می دهد که مفهوم توسعه روستایی با رشد روستایی جابجا شده است زیرا نتایج نشان داد که اکثر روستاها از نظر وضعیت شاخصهای اکولوژیکی وضعیت به مراتب بدتری نسبت به سایر شاخصها دارند که مسئله اصلی پارادایم "توسعه پایدار" در کنفرانس ریو را بازگو می نماید.

با توجه به شرایط خاص جغرافیایی روستاهای شهرستان سردشت در استان آذربایجان غربی، این روستاها در برابر تهدیدات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و منطقه ای مستعد وقوع حوادث می باشند. تحقیق حاضر، با تمرکز بر مفهوم تاب آوری، به بررسی و تحلیل تاب آوری روستاهای شهرستان سردشت در برابر مخاطرات طبیعی و انسانی در ابعاد گوناگون بر اساس موقعیت جغرافیایی آنها پرداخت. تحقیق به روش توصیفی و تحلیلی و گردآوری داده ها به شیوه های اسنادی و میدانی انجام شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه و روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی بود. در بعد اقتصادی، نتایج تحقیق نشان داد که سرمایه و پس انداز کشاورز (در روستاهای دره ای)، اشتغال (در روستاهای دره ای)، درآمد حاصل از فعالیت های غیرکشاورزی (در روستاهای مرزی)، درآمد حاصل از وجوه ارسالی از شهر (هم در روستاهای کوهستانی و هم در روستاهای حاشیه شهر) و مالکیت املاک و تعداد زمین (در روستاهای مرزی) شاخص های دارای اهمیت بالا در تاب آوری به شمار می روند.

مرزهای سیاسی طولانی، هم جواری با واحدهای متعدد سیاسی مستقل و نزدیکی به کانون های فرصت و تنش بین المللی از مشخصه های بارز مرزهای استان آذربایجان غربی است که دو مؤلفه توسعه و امنیت، متأثر از چنین موقعیت و فضا هستند. بروز نابسامانی در فضای امنیتی، اقتصادی و اجتماعی مرزهای استان آذربایجان غربی با (۹۶۷) کیلومتر طول مرزی از جمله قاچاق، ناامنی های ناشی از فعالیت جریان های قومی و ترددهای غیرمجاز، دولت و نهادهای نظامی و انتظامی را وادار به اتخاذ تدابیر کنترلی همانند اجرای طرح انسداد مرزی در مرزهای این استان از سال (۱۳۸۶) می کند؛ هرچند به واسطه عدم همراهی و همگامی برنامه های توسعه ای در جوامع مرزی، تحقق تمام اهداف پیش بینی شده در طرح انسداد مرزی را مشکل کرده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل رابطه توسعه یافتگی مناطق و جوامع مرزی استان آذربایجان غربی با پایداری امنیت و روش آن توصیفی و تحلیلی است. مؤلفه ها و شاخص های توسعه از گستردگی بالایی برخوردار هستند؛ اما به دلیل محدودیت در دسترسی به داده های رسمی و کمّی، صرفاً روی شاخص های فیزیکی، اجتماعی و فضایی دارای داده رسمی بسنده شد. جامعه آماری پژوهش شامل ساکنان (۲۱۳۵) روستای واقع در (۹) شهرستان مرزی استان آذربایجان غربی و روش نمونه گیری شامل روش طبقه بندی شده و نمونه گیری تصادفی است. سکونتگاه های (۴) شهرستان مرزی چالدران، ارومیه، پیرانشهر و سردشت به واسطه هم جواری با دو کانون سیاسی ترکیه و عراق به عنوان نمونه تعیین شدند که این (۴) شهرستان مرزی دارای (۱۲۵۹) سکونتگاه روستایی بودند. (۹۶۳) روستا از مجموع (۱۲۵۹) نقطه روستایی، (۴) شهرستان مرزی چالدران، ارومیه، پیرانشهر و سردشت به عنوان نمونه نهایی انتخاب شدند. داده های اصلی پژوهش از آمارنامه های مربوط به سرشماری عمومی نفوس و مسکن دوره (۱۳۸۵ -۱۳۹۰) و (۱۳۹۰ - ۱۳۹۵)، سرشماری کشاورزی (۱۳۹۳)، سالنامه آماری (۱۳۹۵) استان، نتایج تفصیلی خدمات روستایی (۱۳۹۰) به دست آمده است و همچنین داده های مربوط به شاخص های امنیت، از سپاه، نیروی انتظامی و مرزبانی اخذ شده است. بررسی مقدار F در سطح اطمینان (۹۵) درصد بر روی ابعاد فضایی، فیزیکی و اجتماعی نشان می دهد که تفاوت معناداری به لحاظ سطح توسعه در داخل جامعه آماری وجود دارد؛ بنابراین با بررسی میزان ضریب بتا، نمی توان صرفاً با اتکا به ابعاد فضایی، فیزیکی و اجتماعی به امنیت دست یافت. به عبارتی، در جامعه موردمطالعه، اقدامات توسعه ای، تأثیر چندانی در تحقق امنیت پایدار و بلندمدت این مناطق نداشته است. باز کردن فضا و شرایط بیشتر برای مشارکت مستقیم جوامع مرزی و کشورهای هم جوار در کنار اقدامات توسعه ای دولت، بر اشتراک منافع بازیگران ذینفع خواهد افزود و این بازیگران (دولت، جوامع مرزی و کشورهای هم جوار) برای حفظ منافع خود، از هرگونه عامل ناقض و مخل امنیت دوری خواهند جست.

     با توجه به شرایط اقلیمی و بحران آبی از یک طرف و رشد جمعیت و تقاضای محصولات از طرف دیگر، تخصیص اراضی برای فعالیت های کشاورزی مهمترین مسئله می باشد. داشتن آگاهی و داده های کافی درباره کمیت، کیفیت، نوع، چگونگی پراکنش و تخصیص اراضی مورد نیاز بر اساس تقاضا و عرضه از ضرورت های مهم بشمار می رود. تخصیص کاربری اراضی فرآیندی رقابتی برای رسیدن به اهداف تعیین شده مدیران و تصمیم گیرندگان است. جمعیت رو به رشد جهانی، همراه با تقاضا برای محصولات جدید مانند محصولات بیولوژیکی و سوخت های زیستی و فشار به زمین های کشاورزی. تصمیمات و اهداف مدیران. بهینه سازی ترکیبی چندمنظوره عوامل مهم مؤثر در تخصیص اراضی بشمار می روند که تخصیص اراضی را با مشکلاتی مواجه می سازد. هدف این پژوهش اولویت بندی و شناخت سناریوهای تخصیص اراضی برای محصولات استراتژیک برای تامین امنیت غذایی بر اساس ظرفیت های طبیعی و شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه در شهرستان ارومیه می باشد. روش پژوهش در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری داده های اسنادی بوده و داده های مورد نظر از مرکز آمار، فائو و وزارت کشاورزی و جهاد کشاورزی منطقه گردآوری شده است. شاخص های پژوهش شامل؛ رشد جمعیت، سرانه ملی و جهانی، راندمان ملی و جهانی. نتایج نشان می دهد، سناریوهای مرتبط با سرانه و راندمان های ملی بدترین سناریوهای ممکن برای تخصیص اراضی می باشند (سناریوهای یک، دو، پنج و شش). سناریوهای سوم، چهارم، هفتم و هشتم سناریوی مطلوب و سناریوهای نهم و دهم سناریوی متوسط و سناریوهای یازدهم و دوازدهم مطلوبترین سناریوها بشمار می رود. کاهش نرخ رشد در چند سال اخیر بدلیل مشکلات ناشی از افزایش جمعیت باعث شده نرخ رشد منطقه به بهترین حالت خود برسد، بنابراین، سناریوی یازده با نرخ رشد کوتاه مدت و سرانه و راندمان جهانی بهترین سناریو خواهد بود. 

داده های ماهواره ای یکی از سریع ترین و کم هزینه ترین روش های در اختیار محققان، جهت تهیه ی نقشه ی کاربری اراضی است. تجزیه و تحلیل این داده ها می تواند بینش های صحیح جهت تعامل انسان با محیط طبیعی فراهم کند. بررسی تغییرات پوشش زمین و کاربری اراضی از گذشته های دور در سطح زمین مطرح بوده است و امکان مشاهده و تشخیص تفاوت ها و اختلافات سری زمانی پدیده ها، عارضه ها و الگوهای سطح زمین را فراهم می کند.  پژوهش حاضر نمونه ای از کاربردهای تکنولوژی سنجش از دور در مدیریت منابع شهری است که در آن تغییرات کاربری اراضی در شهرستان ارومیه در طی یک دوره ی زمانی 9 ساله از 2009 تا 2018 مورد ارزیابی قرارگرفته است.  برای انجام این پژوهش از تصاویر سنجنده MTL ماهواره لندست SPOT 8 و SPOT5 استفاده شده و طبقه بندی تصاویر با اعمال روش طبقه بندی شی ءگرا انجام شده است و در محیط ArcGis مساحت طبقه بندی کاربری ها مورد بررسی قرار گرفت. جهت روند تغییرات کاربری مراتع، انسان ساخت، پوشش گیاهی متراکم و نامتراکم و نمکزار، از روش آشکارسازی تغییرات استفاده گردید. نتایج حاصل از آشکارسازی کاربری اراضی شهرستان ارومیه  نشان داد که در طی دوره ی 9 ساله مساحت این کاربری ها از 551/1597 کیلومترمربع در سال 2009 به 39/1678 کیلومترمربع در سال 2018 تغییر کاربری داشته است. بیش ترین سطح تغییرات از لحاظ درصد کاربری ها مربوط به مراتع است که تخریب شده و کم ترین تغییرات کاربری ها مربوط به کاربری نمکزار بوده است.

تائید فرضیه ی، گردشگری عامل توسعه روستا است، خصوصاً در حاشیه شهرها کمی دشوار و پیچیده است. در این تحقیق فرض بر این است که گردشگری باغ ویلا و کافه رستوران باغی در قالب گفتمان، از روابط قدرت در شهر و روستا محافظت کرده و به بازتوزیع سرمایه شهری کمک نموده است. به طورکلی این گونه از گردشگری در حاشیه شهر ارومیه در توسعه روستاهای مورد مطالعه نقش مثبتی نداشته است. در این تحقیق تحلیل گفتمان به عنوان یک روش شناسی مناسب برای مطالعه روابط روستاهای امام زاده، بند، گوگ تپه و برهانلو با کلان شهر ارومیه با ماهیت گردشگری بکار گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که اصول توسعه پایدار و ایدئولوژی در صورت بندی گفتمان گردشگری روستایی باغ ویلا و کافه رستوران نقش داشته است. همچنین نتایج بیان می کند که گفتمان گردشگری روستایی موجب تضییع حقوق عمومی به نفع خصوصی شده است و این انتقال از طریق سازوکارهایی مانند سلب مالکیت و مسئله سازی انجام گردیده است. البته فرضیات این تحقیق را می توان در ساختار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ایدئولوژیکی متفاوت با ایران نیز مطالعه نمود صحت وسقم آن را بیشتر آشکار کرد.

کاربری اراضی قلمروهای روستایی امروز میدان کارزار اصلی نیروها و پیشران های توسعه روستایی متضاد از هم است که در اکثر مواقع حالت های متضادی را در پیش روی ذینفعان اراضی برای استفاده از آن قرار می دهد. لذا هدف تحقیق حاضر شناسایی پیشران های تغییر کاربری اراضی در قلمروهای روستایی است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر روش های آینده پژوهی است. جمع آوری اطلاعات بصورت میدانی با استفاده از پرسشنامه (318 نفر از روستائیان و 22 کارشناس اجرایی و دانشگاهی) انجام شده است. از روش تجزیه و تحلیل ساختاری در محیط نرم افزار میک مک برای تحلیل داده ها استفاده شده است. نتایج نشان داد که؛ خشکسالی با میانگین 88/3 و ضعف اجرای قانون، لابی و فساد(پارتی بازی) با میانگین 88/3 مؤثرترین پیشران تغییر در شدت کارکرد و گسترش حمل و نقل با میانگین 13/4 موثرترین پیشران تغییر کاربری اراضی می باشند. همچنین نتایج تحلیل روابط متقابل پیشران ها نشان می دهد که عدم حضور سازمان ها و نهادها و عدم دیدبانی تغییرات، ضعف اجرای قانون، لابی و فساد(پارتی بازی) و رشد جمعیت تأثیرگذارترین پیشران بر سایر پیشران ها و سطح تولیدات، افزایش درآمد مردم و تجاری شدن کشاورزی تأثیرپذیرترین پیشران یا به عبارتی بحرانی ترین و عدم قطعی ترین پیشران انتخاب شدند.

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان سازگاری کشاورزان روستاهای دهستان بکشلوچای ارومیه می باشد زیرا تغییرات اقلیمی در بسیاری از نقاط جهان آثار خود را در دهه های اخیر بر جای گذاشته است و انتظار می رود تاثیر این تغییرات در دهه های آینده تشدید شود. در این بین معیشت در جوامع وابسته به کشاورزی به شدت تحت تأثیر آب و هوا بوده و آسیب پذیری بیشتری را تجربه می نمایند. به همین دلیل شناسایی مراحل پاسخ و واکنش آنها اهمیت زیادی دارد. با توجه به تاثیر منفی این تغییرات بر تولید بخش کشاورزی، و از طرفی دیگر به دلیل اینکه تولید محصولات کشاورزی منبع درآمد بسیاری از جوامع روستایی می باشد، لذا سازگاری جوامع روستایی (مخصوصا کشاورزان) برای حفظ معیشت و اطمینان از امنیت غذایی خود امری کاملا ضروری است. روش مورد استفاده تحلیل و توصیفی و روش جمع آوری اطلاعات نیز روش پیمایشی و اسنادی بوده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون های آماریT  تک نمونه ای، آزمون کرونباخ، آزمون تحلیل عامل تاییدی و رگرسیون استفاده شده است، نتایج حاصل شده از آزمون کرونباخ نشان دهنده 0.731 بود. نتایج آزمون T نشان از پایین بودن میزان سازگاری کشاورزان به میزان 2.67 است و در بین مولفه های طرح شده مولفه دانش و اطلاعات نوین با امتیاز میانگین 3.19 اهمیت بیشتری داشته است. نتایج آزمون رگرسیون بیانگر تاثیر زیاد دانش و اطلاعات نوین  و تغییر و تحول با سطح سازگاری کشاورزان به ترتیب با میزان 0.62 و 0.4 بوده است. نتایج تحلیل عاملی تاییدی بیانگر اهمیت مولفه دانش نوین بود،و در میان گویه های دانش نوین، میزان دانش در رابطه با روش های نوین کاشت با امتیاز 0.9 و میزان دانش در ارتباط با روش های نوین برداشت با امتیاز 0.883 بیشترین تاثیر را داشته اند.

بررسی های انجام گرفته نشان می دهد که مشارکت اجتماعی پیش شرط توسعه بوده و بدون مشارکت، بهره برداران توسعه با مشکلات متعدد روبرو خواهند شد. همچنین اهمیت و ضرورت مشارکت اجتماعی امروزه به حدی می باشد که اصولا به عقیده صاحب نظران توسعه بدون جلب مشارکت ذینفعان یا صورت نخواهد گرفت و یا پایدار نخواهد بود. بنابرابن با توجه به اهمیت و ضرورت مشارکت، بخصوص اهمیت مشارکت اجتماعی روستائیان در طرح های عمرانی، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و الویت بندی مهم ترین موانع مشارکت اجتماعی روستائیان در فعالیت های عمرانی روستایی در دهستان بناجوی شمالی شهرستان بناب می باشد، روش تحقیق توصیفی تحلیلی بکارگرفته شده در این پژوهش از نوع کاربردی می باشد و اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه و با اخذ نظرات روستائیان و کارشناسان ادارت مسئول در توسعه و عمران روستایی به دست آمده است، سپس از روی نتایج به دست آمده و با استفاده از مدل AHP گروهی اقدام به ارزیابی و الویت بندی مهم ترین موانع مؤثر در عدم مشارکت اجتماعی روستائیان در محدوده مورد مطالعه نموده، که نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که از بین عوامل مختلف مؤثر در عدم مشارکت اجتماعی روستائیان در طرح های عمرانی، به ترتیب عامل اجتماعی (058/0)، آموزشی- ترویجی(028/0)، نهادهای روستایی (019/0)، نهادهای دولتی (016/0)، اقتصادی (015/0) و در نهایت عامل حقوقی- قانونی (011/0) به ترتیب در رتبه های یک تا شش قرار دارند. در نهایت با توجه به نتایج به دست آمده از مرحله قبل و با استفاده از مدل SWOT و با تأکید بیشتر بر عوامل اجتماعی، استراتژی ها رفع این موانع و راهکارهای پیاده سازی این استراتژی ها تدوین شده است.

هدف تحقیق حاضر بررسی نحوه توزیع شاخصهای جمعیتی بر اساس سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان ارومیه است. همچنین ساختار جمعیتی نواحی روستایی را بر اساس ظرفیتهای محیطی مورد بررسی قرار داده است. در این پژوهش، ترکیبی از روشهای توصیفی، تحلیلی و تطبیقی بکار گرفته شده است. روش جمع آوری اطلاعات، روش اسنادی بوده و از مرکز آمار، تصاویر ماهواره ای و اسناد و آمار اطلاعات منابع طبیعی و کشاورزی جمع آوری شده است. به منظور سنجش سطح توسعه یافتگی نواحی روستایی از مدلهای تاپسیس و مدل تحلیل خوشه ای و برای تحلیل شاخصهای جمعیت نیز از ضریب جینی و شاخص نابرابری استفاده شد. نتایج نشان می دهد که شاخصهای جمعیتی در بین روستاهای پراکنده در خرده نواحی اکولوژیک توزیعی متفاوت تر نسبت به نواحی توسعه ای دارند. ضریب جینی تمام شاخصهای جمعیتی نواحی اکولوژیک بغیر از شاخص تراکم جمعیت را یکسان نشان می دهد و ضریب جینی نواحی توسعه ای، رشد جمعیت و میانگین جمعیت روستاها را نابرابر نشان می دهد