تعاون و کشاورزی (تعاون)

یکی از چالشهای سازمانهای عصر جدید، اجرای مؤثر راهبرد ها و تبدیل راهبرد های سازمان به فرایند های بهبود عملکرد است. از آنجا که شش سیگما اجرای راهبرد مبتنی بر سنجش می باشد که بر بهبود فرایند و کاهش اختلاف متمرکز است، در این مقاله به دنبال بررسی نقش کارت امتیازی متوازن به عنوان سیستم جامع سنجش عملکرد در ارزیابی طرحهای شش سیگما در شرکتهای تعاونی هستیم. این تحقیق در سال 1388 - 1389 انجام گرفت و در آن  فرضیه ها و سؤالهایی مرتبط با ارزیابی اثربخشی شش سیگما مطرح شد و در قالب پرسشنامه در اختیار جامعه آماری(champion، کمربند سبز و اعضای گروه طرحهای شش سیگمای شرکتهای تعاونی منتخب استان یزد) قرار گرفت و سپس دیدگاه های آنها تجزیه و تحلیل شد. یافته ها و نتایج تحقیق نشان می دهد که برنامه شش سیگما از نظر مالی، فرایندهای داخلی و توسعه و یادگیری دارای اثربخشی است ولی از  نظر مشتری، اثربخشی قابل قبولی ندارد. در کل، داده ها حاکی از موفق بودن طرح شش سیگماست. همچنین شاخصها در چهار بعد کارت امتیازی متوازن با استفاده از روش ویکور، رتبه بندی شدند.

در سالهای اخیر شاهد رشد فزاینده شرکتهای تعاونی و تأکید مسئولان بر اهمیت این شرکتها بوده ایم. اما سؤال اصلی این است که آیا رشد بخش تعاون، با توجه به عملکرد مالی مورد نیاز، جوابگوی نیازهای جامعه بوده و از سویی، دستاوردهای حاصل از گسترش این شرکتها، در راستای رفع مشکلات و معضلاتی از قبیل بیکاری و افزایش بهره وری و کارایی بوده است. برهمین اساس، مقاله حاضر به بررسی روابط اشتغال و عملکرد مالی شرکتهای تعاونی فعال در استان فارس می پردازد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه شرکتهای تعاونی فعال در استان فارس بر اساس شرایط در نظر گرفته شده برای انتخاب نمونه و مشتمل بر 1300شرکت است. از جامعه مذکور بر اساس روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی ، تعداد 720 شرکت طی دوره 1384 تا 1389انتخاب شدند. یافته ها نشان می دهد که بین سطح اشتغال زایی شرکتهای تعاونی در بخشهای مختلف و عملکرد مالی اختلاف معناداری وجود دارد. همچنین عملکرد مالی بهتر در گروه های کشاورزی، صنعت و خدمات، منجر به نرخ اشتغال زایی بالاتر شده و عملکرد مالی ضعیف در این گروه ها، نرخ اشتغال زایی آنها را کاهش داده است؛ لذا می توان گفت که عملکرد مالی بهتر موجب اشتغال بیشتر به ترتیب در بخشهای کشاورزی، صنعت و خدمات می شود.

نظام تعاونی یکی از الگوهای مدیریت مراتع و جلب مشارکت مردمی در حفظ و احیای این منابع محسوب می شود و لذا شناخت عوامل مؤثر بر موفقیت تعاونیهای مرتعداری می تواند به توسعه آنها و تحقق هدف فوق کمک کند. در این راستا مطالعه حاضر با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام درصدد پاسخ به این پرسش است که از بین مهمترین متغیرهای فردی، کدام یک بر موفقیت تعاونیهای مرتعداری اثرگذار است. بدین منظور، 386 نفر از اعضای 28 تعاونی مرتعداری استان گلستان در چارچوب یک تحقیق پیمایشی در سال 1389 بررسی شدند و اطلاعات مورد نیاز با کمک یک پرسشنامه و مصاحبه حضوری با این افراد جمع آوری شد. یافته ها نشان می دهد میزان آشنایی اعضا با فعالیتهای تعاونی، میزان تحصیلات اعضا و توجه به نیاز و اهداف اعضا مهمترین متغیرهای فردی تأثیرگذار بر موفقیت تعاونیهای مرتعداری به شمار می آیند

کارکرد اصلی بخش تعاون، ایجاد اشتغال برای افراد دارای قابلیت اما فاقد سرمایه است. در واقع یکی از اهداف بخش تعاون، به عنوان یکی از مهمترین کارفرمایان بالقوۀ دانش آموختگان کشاورزی، گسترش اشتغال زایی مطلوب در قالب هموار ساختن مسیر راه اندازی تعاونیهای دانش آموختگان برای یک چنین مخاطبانی است، اما این قابلیتها و میزان تسلط دانش آموختگان کشاورزی به آنها نیازمند موشکافی است. با توجه به این امر، هدف اصلی این مقاله، بررسی وضعیت قابلیتهای بالقوه دانشجویان کشاورزی دانشگاه های غرب کشور برای تشکیل تعاونیهای دانش آموختگان و همچنین بررسی رابطۀ این قابلیتها با متغیرهای سابقه کار کشاورزی، سابقه آموزشی، توانایی احراز شغل پایدار و طبقۀ اجتماعی در سال 1389 بوده است. جامعه آماری ماراین پژوهش کمی دانشجویان سال آخر گرایشهای مختلف دانشکده های کشاورزی دانشگاه های دولتی غرب کشور (شامل: کردستان، کرمانشاه، ایلام، همدان و لرستان) را در بر گرفته است (979N=). حجم نمونه با استفاده از جدول بارتلت 274 نفر تعیین و از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای (سهمی) بهره گرفته شد. براساس یافته ها، آشنایی با ابزار تولید و اشاعه دانش، تعهد سازمانی، پیش گام بودن، سواد اطلاعات، توانایی کار با اینترنت، سواد رایانه ای، درک موضوعات بین المللی، آگاهی سازمانی، کارآفرینی، آشنایی با زبان انگلیسی، تجربۀ شغلی و تخصص فنی از جمله قابلیتهایی بوده اند که میزان وجود آنها در دانشجویان در حد کمی برآورد شدند. قابلیتهای بالقوۀ اساسی به منظور تشکیل تعاونیهای دانش آموختگان به ترتیب اولویت تحت 5 قابلیت شخصی، بین فردی، سازمانی، ارتباطی و اطلاعاتی دسته بندی شدند.  نتایج نشاندهندۀ وجود رابطۀ مثبت و معنادار بین سابقۀ کار کشاورزی دانشجویان در مزرعه و توانایی احراز شغل پایدار در بازارکار با میزان وجود قابلیتهای بالقوه آنان بوده است. 

سرمایه اجتماعی مفهومی جدید، پیچیده و مهم در علوم اجتماعی و امروزه یکی از مهمترین شاخصهای رشد و توسعه در هر نظام است. شرط لازم برای پیشرفت جامعه، توسعه همه جانبه، ایجاد روابط گرم، گسترش انسجام و همبستگی اجتماعی، بسط مشارکت اجتماعی و اعتماد متقابل (فرد، جامعه و دولت) و سرمایه اجتماعی است. بر همین اساس، پژوهش حاضر به بررسی سرمایه اجتماعی گلیم و جاجیم بافان عضو و غیر عضو تعاونی گلیم و جاجیم  استان کردستان در سال 1390 پرداخته است. این تحقیق به شیوه سرشماری انجام گرفته است و در آن 140 عضوتعاونی و 140 غیرعضو(مجموعاً 280 نفر)برای بررسی انتخاب شده اند. جمع آوری اطلاعات با استفاده از مشاهده و مصاحبه ساختارمند صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد متغیرهای میزان دانش و آگاهی اجتماعی، مشارکت اجتماعی، شبکه روابط رسمی و  اعتماد به نهادها به ترتیب مهمترین مؤلفه های متمایز کننده دو گروه عضو و غیر عضوند به طوری که اعضای تعاونی نسبت به غیر اعضا از نظر دارا بودن این مؤلفه ها در سطح بالاتری قرار دارند. همچنین نتایج  نشان می دهد متغیرهای فوق باعث تشدید و تسهیل همکاریها در بین  اعضای تعاونی گلیم و جاجیم برای اجرای برنامه توسعه شده اند

این پژوهش در سال 1389 با هدف کلی بررسی تأثیر ویژگیهای فردی و حرفه ای اعضای هیئت مدیره تعاونیهای تولید کشاورزی استان فارس در میزان توانمندی روانی آنها انجام گرفته است. این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی بوده که در آن از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب استفاده شده است. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق کلیه اعضای هیئت مدیره تعاونیهای تولید کشاورزی فعال استان فارس را در برمی گیرد. با توجه به حجم جامعه آماری این پژوهش (1540N=) و بر اساس جدول نمونه گیری بارتلت و همکاران، تعداد 193 نفر به عنوان حجم نمونه این تحقیق مشخص شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته است که روایی آن با استفاده از دیدگاه ها و پیشنهادهای استادان و صاحب نظران و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج این پژوهش به طور کلی نشان داد که از بین متغیر های فردی و حرفه ای مورد بررسی، متغیرهای جنسیت، درآمد، میزان شرکت در کلاسهای آموزشی و عزت نفس، با متغیر وابسته میزان توانمندی روانی، دارای همبستگی مثبت و معنی دارند.