تعاون و کشاورزی (تعاون)

تعاونیها از انواع سیستم های مدیریت مشارکتی، محسوب می گردند که با فراهم آوردن سازوکارهایی موجب نقش آفرینی کشاورزان در تصمیم گیری ها و مدیریت کشاورزی، می شوند. در این راستا، تشکل های بهره برداران آب، باهدف کاهش نقش دولت و افزایش نقش مصرف کنندگان آب و سایر نهاد های محلی در مدیریت شبکه های آبیاری تشکیل شده و نقش کلیدی را در مصرف بهینه آب بر عهده دارند. این تحقیق باهدف کلی ارزیابی عوامل مؤثر بر عملکرد تعاونی های تولید در حوزه آبریز استان خوزستان، انجام شد. جامعه آماری این تحقیق را تمامی اعضای تعاونی های تولید در محدوده شبکه های آبیاری و زهکشی استان خوزستان تشکیل دادند(5831=N) که 361 نفر از آنان با استفاده از جدول نمونه گیری بارتلت و همکاران(2001) و به روش تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب، انتخاب شد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی حاکی از آن است که عوامل مؤثر بر عملکرد تعاونی های تولید در حوزه آبریز استان خوزستان شامل عوامل اقتصادی و مالی، اجتماعی- فرهنگی، حقوقی- سیاسی، مدیریتی و فنی می باشند. نتایج حاصل از تحلیل چند معیاره با استفاده از تکنیک AHPو نرم افزار Expert Choice نیز نشان داد که معیار مدیریتی در راستای موفقیت تعاونی های تولید استان خوزستان نسبت به سایر معیارها بالاترین اولویت را به خود اختصاص داده است و معیارهای فنی، اقتصادی و مالی، اجتماعی- فرهنگی و معیار حقوقی- سیاسی به ترتیب در اولویت های بعد قرار می گیرند. با توجه به سابقه طولانی تشکیل این نظام های بهره برداری جمعی از منابع آب در خوزستان، شناسایی عوامل مؤثر بر عملکرد آن ها می تواند ضمن ارائه ی سازوکارهای مدیریتی به متولیان امر در ارتقای موفقیت تعاونی های مزبور مؤثر واقع گردد.

نظر به اهمیت تعاونی ها در دستیابی به اهداف سند توسعه چشم انداز 1404، ارزیابی عملکرد شرکت های تعاونی تولید کشاورزی می تواند یاری بخش سیاستگذاران و برنامه ریزان در پیشبرد اهداف توسعه در بخش کشاورزی باشد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی عوامل مؤثر بر کارایی فنی شرکت های تعاونی تولید کشاورزی استان گلستان انجام گرفت. آمار و اطلاعات مورد نیاز، به صورت پیمایشی و مصاحبه رو در رو با مدیران 36 شرکت تعاونی تولید کشاورزی فعال در استان گلستان در سال 1398 به دست آمد. برای تحقق اهداف تحقیق از روش تحلیل پوششی داده ها با رویکرد محصول گرا و فرض بازده ثابت و متغیر نسبت به مقیاس و مدل رگرسیونی توبیت استفاده شد. نتایج نشان داد که میزان کارایی فنی شرکت های تعاونی مورد بررسی تحت شرایط بازده ثابت و بازده متغیر نسبت به مقیاس متفاوت است. همچنین، 44/69 درصد شرکت ها دارای بازدهی ثابت، 25 درصد دارای بازدهی نزولی و 56/5 درصد دارای بازدهی صعودی نسبت به مقیاس تولید هستند. به علاوه، کارایی فنی و مدیریتی شرکت ها در شرایط بازده متغیر نسبت به مقیاس به طور میانگین 87 و 90 درصد است. همچنین، امکان افزایش 13 درصدی ستانده ها با همین میزان نهاده ها و به شرط بهینه کردن مقیاس فعالیت ها وجود دارد. بر اساس نتایج رگرسیون توبیت، متغیر سن مدیران اثر منفی و معنی دار و متغیر دارایی اثر مثبت و معنی داری بر کارایی فنی تعاونی های تولید کشاورزی استان گلستان دارد. با توجه به تأثیر مثبت میزان دارایی بر کارایی، تأمین اعتبارات لازم برای شرکت های تعاونی تولید کشاورزی از طریق بانک های عامل کمک شایانی به آن ها خواهد داشت.

علی رغم این که تعاونی های دانشجویی با هدف ارتقای صلاحیت های کارآفرینانه در بین دانشجویان راه اندازی می شود؛ ولی به دلیل عدم پیروی از مدلی بومی نتواسته اند به نحو شایسته در جهت ترویج فعالیت های کارآفرینی و کسب و کار در بین دانشجویان اقدام کنند. در این راستا، هدف کلی پژوهش حاضر طراحی الگویی برای ترویج فعالیت های کارآفرینانه در تعاونی های دانشجویی بود که برای این منظور از پارادایم کیفی و روش نظریه داده بنیاد بهره گرفته شد. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش شامل دانشجویان کشاورزی عضو تعاونی های دانشجویی در غرب کشور (دانشگاه های رازی، کردستان، بوعلی، لرستان و ایلام) در سال 1399 بودند که نمونه های مورد مطالعه ابتدا به صورت هدفمند و در ادامه به صورت نظری انتخاب شدند. پس از انجام 25 مصاحبه عمیق انفرادی، اشباع نظری حاصل گردید. تحلیل داده ها با استفاده از کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. براساس نتایج پژوهش حمایت های محیطی، سرمایه اجتماعی، ویژگی های روانشناختی، سرمایه انسانی، انگیزه های اقتصادی و الگوهای نقش به عنوان عوامل علّی؛ بروکراسی اداری، موانع مالی، موانع فرهنگی، موانع ساختاری و فرصت های محیطی به عنوان عوامل زمینه ای؛ و تغییرات اقلیمی، نوسانات بازار و تلاطم های محیطی به عنوان عوامل مداخله گری شناسایی شدند که ترویج فعالیت های کارآفرینانه در تعاونی های دانشجویی کشاورزی غرب کشور را تحت تأثیر قرار می دهند. راهبردهای ترویج فعالیت های کارآفرینانه در تعاونی های دانشجویی غرب کشور شامل راهبردهای آموزشی- ترویجی، الگوسازی، کاهش بروکراسی اداری، حمایتی- انگیزشی و تسهیلات مالی بودند که در نهایت پیامد ترویج فعالیت های کارآفرینانه در تعاونی های دانشجویی مواردی نظیر توسعه صلاحیت های کارآفرینانه، توسعه اجتماعی، توسعه کشاورزی و توسعه اقتصادی است.

شرکت های تعاونی روستایی نقش بسزایی در افزایش مشارکت های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مردم روستا داشته و با بهبود ارائه خدمات در زمینه تامین مایحتاج ضروری و معیشتی کشاورزان زمینه بهبود وضعیت درآمدی و اشتغال کشاورزان را فراهم می نماید. در این راس تا ه دف این پژوهش بررسی تاثیر نسبت های مالی در سودآوری 36 شرکت تعاونی روستایی فعال استان سیستان و بلوچستان در دوره زمانی 1395-1398 با استفاده از روش GLS می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد که نسبت آنی با ضریب 15/0- بر سودآوری شرکت تاثیر منفی و معناداری داشته یعنی اینکه در شرکت تعاونی روستایی نقدینگی پایین بوده و بایستی مدیریت شرکت در شرایط رکودی و افزایش قیمت ناگهانی نهاده های کشاورزی و کالاهای اساسی، شرایطی را فراهم نماید تا در کوتاه ترین زمان ممکن مطالبات خود را وصول نماید. تاثیر نسبت بدهی جاری به ارزش وِیژه بر سودآوری منفی و معنادار بوده است که دلیل آن رشد بدهی های کوتاه مدت بوده که منجر به کاهش سرمایه در گردش شرکت شده و در نتیجه سودآوری شرکت کاهش می یابد در حالی که نسبت کل بدهی به ارزش ویژه تاثیر مثبت و معناداری بر سودآوری شرکت های تعاونی روستایی داشته است یعنی بیشترین تامین سرمایه شرکت توسط صاحبان سهام صورت گرفته و هزینه بهره وام کاهش یافته و سودآوری شرکت افزایش می یابد و همچنین دو نسبت سودآوری، بازده دارایی با ضریب 57/0 و بازده حقوق صاحبان سهام با ضریب 48/0 بر سودآوری شرکت های تعاونی روستایی تاثیر مثبت و معناداری داشته است و در نهایت نسبت گردش کل دارایی بر سودآوری شرکت های تعاونی روستایی تاثیر مثبت و معناداری دارد.

امروزه با پایداری در کسب و کارها در تعاونی ها میتوان با مشکل بیکاری و ورشکستگی بسیاری از تعاونی ها مقابله کرد. ارائه الگوی پایداری کسب وکارها یکی از عوامل مؤثر در موفقیت و پایداری تعاونی ها می باشد. تحقیق حاضر با هدف طراحی الگوی پایداری کسب وکار با رویکرد توسعه کارآفرینی در بخش تعاونی استان همدان انجام شد. این تحقیق ازنظر هدف کاربردی-توسعه ای و روش تحقیق و چارچوب پژوهش به صورت کمی- کیفی (آمیخته) است. مشارکت کنندگان در بخش کیفی برخی از مدیران تعاونی های موفق کشور و اساتید خبره در زمینه بازرگانی به روش در دسترس هدفمند (افراد متخصص و خبره در حوزه بازرگانی و کسب و کار درتعاونی ها که خودشان به شرکت در این پژوهش تمایل داشتند) بر اساس اشباع نظری به تعداد 12 و در بخش کمی جامعه آماری تعداد 360 نفر از مدیران کلیه تعاونی های موفق کشورکه مشارکت کنندگان بر اساس جدول مورگان و کرجسی به تصادفی طبقه ای به تعداد 130 نفر انتخاب شدند. نتایج پژوهش در بخش تحلیل کیفی نشان داد که این الگو پایداری کسب و کار شامل شش مقوله از جمله شرایط علّی، مقوله محوری، عوامل زمینه ای، شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها، بود و 82 عامل مؤثر بر طراحی الگوی پایداری کسب وکار با رویکرد توسعه کارآفرینی شناخته شد. همچنین مشخص شد که تأثیر شرایط علّی بر مقوله محوری و مقوله محوری بر راهبردها به طور مستقیم و تأثیر راهبردها بر پیامدها، عوامل زمینه ای و شرایط مداخله گر بر راهبردها به شکل غیرمستقیم می باشد. در قسمت کمی مشخص شد مدل از برازش مطلوبی برخوردار است.

پژوهش حاضر با هدف طراحی و تبیین مدل هوشمندی سازمانی در تعاونی های تولیدی کشور انجام شده است. این مطالعه با رویکرد ترکیبی (کیفی-کمی) انجام شد. در فاز کیفی از نظریه داده بنیان استفاده شد. در این فاز، با 15 تن از خبرگان حوزه تعاون به صورت هدفمند مصاحبه به عمل آمد. در فاز کمّی، 350 نفر از مدیران عامل و اعضای هیأت مدیره تعاونی ها به روش طبقه ای مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمعآوری داده ها پرسشنامه ای مستخرج از نتایج فاز کیفی بود. نتایج فاز کیفی نشان داد که قابلیت های هوشمندی سازمانی به عنوان پدیده محوری مورد توجه است. یافته های فاز کمّی نشان داد که «بسترهای توسعه هوشمندی» بر«توانمندساز های هوشمندی»، «توانمندساز های هوشمندی» بر «قابلیت های هوشمندی سازمانی»، «قابلیت های هوشمندی سازمانی»، بر «استراتژی های هوشمندی»، و «استراتژی های هوشمندی» بر «عملکرد هوشمندی» اثر مثبت و معنی داری دارند. این در حالی است که «حکمرانی هوشمندی» بر «توانمندساز های هوشمندی» اثر معنادار ندارد. نتایج حاکی از آن است که سطح بالاتری از بسترها و توانمندسازهای هوشمندی می تواند عملکرد تعاونی های تولیدی را بهبود دهد و اهمیت استراتژی ها را برجسته کند.

این مطالعه با هدف تحلیل بهره وری شرکت های تعاونی صید پره استان گیلان انجام شد. در این تحقیق از روش تحلیل بهره وری جزیی و بهره وری کلی عوامل تولید و شاخص تورنکویست استفاده شد و داده های این تحقیق با استفاده از پرسشنامه از سطح شرکت های تعاونی صید پره برای فصل صید سال 1396 جمع آوری شد. نتایج نشان داد که از لحاظ بهره وری جزیی به طور میانگین، در کل تعاونی ها، تعاونی هفت تیر شهرستان تالش بدترین وضعیت و شهدای دستک شهرستان آستانه بهترین وضعیت را دارا می باشند و در سطح شهرستان، شهرستان آستارا در پایین ترین وضعیت و شهرستان رشت در بالاترین وضعیت از این لحاظ قرار داشته اند. از لحاظ بهره-وری کل عوامل تولید نیز بالاترین رتبه مربوط به شهرستان رشت با میانگین شاخص 511/1 و پایین ترین رتبه مربوط به شهرستان آستارا با میانگین شاخص 133/0 می باشد. در کل استان نیز 22 تعاونی معادل 44 درصد تعاونی ها بهره وری کل بالاتر از یک و 28 تعاونی معادل 56 درصد تعاونی ها بهره وری کل پایین تر از یک داشته اند. با توجه به یافته ها، پیشنهاد می شود که به مدیریت هزینه ها، بیشتر از افزایش صید و افزایش درآمد اهمیت داده شود و با توجه به اینکه تعاونی های رشت از لحاظ بهره وری نسبت به سایر مناطق استان برتری داشتند، به نظر می رسد، مرکزیت این منطقه و امکانات بیشتر در این مساله موثر باشد. از این جهت، پیشنهاد می گردد که برای تعاونی های سایر شهرستان ها حمایت بیشتری صورت گیرد تا امکان رشد بهره وری در آنها افزایش یابد.