مدیریت اسلامی

مدیریت اسلامی

مدیریت اسلامی سال 24 تابستان 1395 شماره 2 (مقاله علمی وزارت علوم)

یادداشت ها

۱.

سخن سردبیر: آسیب شناسی پیروان ناکارامد

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مدیریت گروههای ویژه مدیریت اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی مدیریت تئوری های مدیریت کلیات
تعداد بازدید : ۹۶۸ تعداد دانلود : ۶۴۷
در فرایند رشد و تکامل جوامع اسلامی از نقش بسیار تأثیرگذار عامه مردم بویژه در زمانی نباید غافل شد که به ایفای نقش پیرو می پردازند. پیروان رشدیافته ضامن موفقیت برنامه ها در سطح ملی و سازمانی هستند. ناکارامدی و عصیانگری در پیروان، موجب عقیم ماندن تلاشهای مدیریت و عقب ماندگی خواهد شد. در این مجال کوتاه تلاش میشود با بهرهگیری از آموزه های قرآن کریم و بیانات امام علی(ع) و همچنین اندیشمندان اسلامی، عارضه هایی که دامنگیر پیروان در فرایند رهبری میشود در قالب نوع شناسی پیروان ناکارامد مورد واکاوی قرار گیرد.

مقالات

۱.

الگوی مناسب خط مشی گذاری حکومتهای اسلامی مبتنی بر آینده موعود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آینده پژوهی خـط مشی گـذاری خط مشی گذاری مهدوی آینده پژوهی مهدوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳۰ تعداد دانلود : ۱۳۹۰
خط مشی گذاری اساسی ترین جلوه وجودی حکومتها در عرصه تصمیم گیری است. به دلیل دامنه فراگیری خط مشی ها، هر چقدر این مهم با فطرت انسانی و پویاییهای محیطی سازگار تر باشد، کارامدی و اثربخشی آن بیشتر خواهد بود. هدف این پژوهش دستیابی به الگوی نظری خط مشی گذاری در حکومتهای اسلامی و معتقد به مهدویت است. برای دستیابی به این هدف از رویکرد نظریه پردازی داده بنیاد استفاده شد. ابزار این تحقیق مصاحبه های ساختاریافته است. مشارکت کنندگان این پژوهش، 18 تن از خبرگان و صاحبنظران شناخته شده و در دسترس از حوزه های تخصصی خط مشی گذاری، مهدویت، آینده پژوهی و مدیریت اسلامی هستند که به روش گلوله برفی نمونه گیری شده اند. با تجزیه و تحلیل داده های مصاحبه در پژوهش، چارچوب الگوی خط مشی گذاری حکومت اسلامی در راستای آینده موعود استخراج شد. در این چارچوب، مقوله «خط مشی گذاری مهدوی» شامل خط مشی گذاری توحیدی (متعالی)، خط مشی گذاری کمالگرا، خط مشی گذاری خردسالار و خط مشی گذاری عدالت محور به عنوان مقوله محوری در نظریه فرایند خط مشی گذاری حکومت موعود در نظر گرفته شد. شاخص گذاری این عوامل و مقوله های این چارچوب، می تواند به عنوان مبنای تجزیه و تحلیل خط مشی های فعلی کشورها و حکومتهای اسلامی بویژه کشور ایران در افق جهانی مهدوی و عصر انتظار، مورد استفاده قرار گیرد. هم چنین می توان از آن به عنوان الگویی مناسب به منظور خط مشی گذاری در حکومتهای اسلامی با هدف تقرب به جامعه عدل مهدوی استفاده کرد.
۲.

واکاوی عناصر اصلی تربیت مدیران ارشد در الگوی حکومتی امیرالمؤمنین علی علیه السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت اسلامی الگوی تربیت در مدیریت علوی مدیران ارشد در سیره علوی الگوی حکومتی امیرالمؤمنین (ع)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مدیریت گروههای ویژه مدیریت اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی مدیریت مدیریت بازرگانی مدیریت اجرایی مسایل جاری مدیران
تعداد بازدید : ۱۱۳۹ تعداد دانلود : ۸۳۷
سیره علوی همواره مهمترین منبعی است که می توان از آن در نظریه پردازی مدیریت اسلامی استفاده کرد. مدیران ارشد در اداره حکومت نقشی کلیدی دارند که بود و نبود آنها می تواند آینده حکومت را دستخوش تغییراتی جدی نماید. از این رو تربیت مدیران در الگویی که حضرت برای اداره حکومت بین المللی خود در آن زمان به کار برده است می تواند برای حال حاضر نیز راهگشا باشد. در این پژوهش با روش تحلیل مضمون تلاش شده است مضامین مورد توجه در سیره حضرت علی علیه السلام برای تربیت مدیران ارشد استخراج، و در قالب الگوی علمی مطلوب از سیره علوی ارائه شود. در تحلیل سیره، اتکای اصلی بر بیانات حضرت در نهج البلاغه و غررالحکم و دررالکلم بوده که با کمک کتابهای سیره و تاریخی تلاش شده است این نگاه تکمیل شود. نتایج حاکی است که عناصر اصلی این الگو عبارت است از: حاکم اسلامی، زمینه تربیت، خانواده، سازمان، مردم و تربیت شونده. هر یک از این مضامین اصلی سازمان دهنده الگو از مضامین فرعی و عناصری جزئی تر تشکیل شده است که در ساخت نظام می تواند یاریگر ما باشد.
۳.

بررسی عوامل جهت دهنده سرمایه اجتماعی در دوران دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی دفاع مقدس مردم و رهبری دفاع مقدس و سرمایه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مدیریت مدیریت دولتی
  2. حوزه‌های تخصصی مدیریت گروههای ویژه مدیریت اسلامی
تعداد بازدید : ۱۵۰۱ تعداد دانلود : ۹۶۲
در گذشته تأکید اصلی دولتها و سازمانها برای موفقیت بر سرمایه های مادی، فیزیکی و نیروی انسانی بود؛ اما امروزه سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. در انقلاب اسلامی ایران و بویژه در دوران دفاع مقدس، این سرمایه به عنوان بزرگترین سرمایه همواره مورد توجه بوده است. حرکت نیروهای مردمی به سمت جبهه های دفاع مقدس در دفاع از کیان اسلام و ایران عزیز در این دوران نشاندهنده بلوغ فکری مردمی است که به پیروی از امام خمینی(ره) این انقلاب عظیم را رقم زدند. بررسی این دوران نشان می دهد که همواره نیروهای مردمی در جبهه ها حضور داشته اند؛ اما در برخی مواقع تعداد این نیروها با افزایش و برخی اوقات با کاهش همراه بوده است. در مقاله پیش رو از طریق مصاحبه با فرماندهان و رزمندگان دوران دفاع مقدس و با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد به تبیین عوامل جهت دهنده سرمایه اجتماعی در دوران دفاع مقدس می پردازیم. در این بررسی 59 مفهوم اصلی استخراج شده که در قالب یازده مقوله انتزاعی تر طبقه بندی شده است. برخی از مهمترین مقوله های این الگو عبارت است از: رهبری و ولایت حضرت امام خمینی(ره)، مبانی اعتقادی مردم، صفات روحی مردم، اوضاع جنگ و فضای سیاسی
۴.

استخراج معیارهای ارزیابی عملکرد دستگاه های فرهنگی مبتنی بر انتظارات و مطالبات مقام معظم رهبری(مدظله العالی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارزیابی عملکرد شاخصهای راهبردی دستگاه های فرهنگی مطالبات و انتظارات مقام معظم رهبری تحلیل مضمون در دستگاه های فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵۲
تاکنون در پژوهشهای حوزه ارزیابی و مدیریت عملکرد دستگاه های فرهنگی کشور، بیشتر به ارزیابی عملکرد کارکنان یا مدیریت عملکرد سازمانی مبتنی بر الگوهای رایج توجه شده و بر تأمین انتظارات و توقعات رهبران دینی، بویژه مطالبات و انتظارات مقام معظم رهبری، کمتر توجه شده است. هدف این پژوهش مشخص کردن شاخصها و معیارهای سنجش و ارزیابی عملکرد دستگاه های فرهنگی است. به همین منظور مجموعه سخنرانیهای مقام معظم رهبری بین سالهای 1368 تا 1393 مرور، و نکات مرتبط با موضوع در حوزه های کلان سیاستگذاری، اجرا و نظارت بر دستگاه های فرهنگی، استخراج، و در هشت مضمون سازمان دهنده و 130 مضمون اصلی، دسته بندی شد. در این پژوهش از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. مضامین سازمان دهنده این تحقیق عبارت است از: هدایت جامعه به سوی فرهنگ اسلامی و ارزشهای انقلابی، تحکیم اعتقاد مردم به کارامدی نظام اسلامی، تعالی فرهنگ عمومی، رویارویی با فرهنگ مهاجم، کارامدی مدیریت فرهنگی کشور، استفاده از هنر در تعالی فرهنگ، هویت ملی ایرانی، خودباوری و تولید علم. به دلیل متفاوت بودن مأموریتها و وظایف هر یک از دستگاه های فرهنگی کشور در این تحقیق تلاش شده است معیارها و شاخصهای عمومی، اساسی و راهبردی که می توان بر پایه آنها عملکرد دستگاه های فرهنگی را مورد نقد و ارزیابی قرار داد، شناسایی و مشخص گردد.
۵.

شناسایی و توصیف مؤلفه های سازمانهای جهادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت اسلامی مدیریت جهادی فرهنگ جهادی سازمان جهادی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مدیریت گروههای ویژه مدیریت اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی مدیریت تئوری های مدیریت کلیات
تعداد بازدید : ۱۳۱۷ تعداد دانلود : ۷۸۶
در سالهای اخیر در گفتمان علمی مدیریت، مباحثی پیرامون «مدیریت جهادی» بروز و ظهور یافته است اما جای خالی بررسی سازمانهای جهادی مشهود است. به عبارت دیگر شاید ما مدیران جهادی داشته باشیم ولی این مدیران در بستر سازمانهای بروکراتیک امروزه ایران توانایی ایفای نقش فعال ندارند. در این پژوهش، مؤلفه های اصلی سازمانهای جهادی شناسایی و توصیف می شود. بدین منظور 35 مصاحبه عمیق با دست اندرکاران سازمانهای جهادی اعم از سیاستگذار، مدیر، کارمند، پژوهشگر و استاد دانشگاه شامل سازمانهای جهادی اوایل انقلاب و سالهای اخیر صورت گرفت که داده های خام پژوهش استخراج، و به کمک روش تحلیل مضمون به استخراج، مقوله بندی و در نهایت توصیف عناصر اصلی سازمانهای جهادی پرداخته شده است. در این پژوهش 70 مؤلفه سازمان جهادی استخراج شد که این 70 مؤلفه در 12 حوزه راهبردها، سیاستهای کلان، ویژگی نیروی انسانی، تعاملات، فرهنگ، ویژگیهای رهبران، آموزش و رشد، ساختار، تصمیم گیری، ارزیابی و نظارت، نظام حقوق و دستمزد و توصیف پیرامونی سازمان جهادی تقسیم بندی گردید. همپوشانی و یکپارچگی داده ها نشاندهنده اتقان و اعتبار پژوهش است.
۶.

الگوی کارامدی در قوه قضاییه بر اساس رهنمود های امام خمینی(ره) و امام خامنه ای(مد ظله)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه پردازی داده بنیاد قوه قضاییه امام خمینی(ره) الگوی کارامدی امام خامنه ای (مد ظله)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۲ تعداد دانلود : ۴۸۹
موضوع کارامدی به عنوان شالوده طیف وسیعی از نظریه های مدیریتی همواره مورد توجه مدیران عالی و صاحبنظران عرصه سازمان و مدیریت بوده است. اهمیت آن برای دستگاه قضائی ج.ا.ا. که متولی گسترش عدالت در کل نظام اسلامی است دو چندان می گردد. این مقاله در صدد است با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد به تجزیه و تحلیل آرا و اندیشه حضرت امام خمینی (ره) و امام خامنه ای (مدظله العالی) بپردازد و در فرجام آن، الگوی کارامدی را ارائه کند. بر این اساس، تمامی مستندات به صورت تمام خوانی مورد مطالعه قرار گرفت. در ادامه، به منظور دستیابی به اشباع نظری، گزاره های منتخب از طریق شناسه گذاری باز و محوری واکاوی شد و در نتیجه آن 3193 شناسه، 145 مفهوم، 3 زیر مقوله و 20 مقوله در قالب الگوی تحقیق مشخص شد. بر این اساس سازوکارهای اجرایی شدن کارامدی در قوه قضاییه عبارت است از: قاضی، مدیریت، قانونگرایی، عدالت ورزی، مبارزه با فساد، حبس زدایی و رعایت حقوق مجرمان.
۷.

شناسایی عوامل اعتمادسازی در سازمان با تأکید بر آموزه های اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اعتماد و عوامل آن عوامل اعتمادسازی سازمان فعال آموزه های اسلامی در سازمان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مدیریت گروههای ویژه مدیریت اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی مدیریت مدیریت سازمانی و منابع انسانی رفتار سازمانی
تعداد بازدید : ۱۴۰۵ تعداد دانلود : ۸۰۰
این مقاله با هدف شناسایی عوامل اعتمادسازی میان افراد در سازمان از دید آموزه های اسلامی تدوین شده است. در این راستا ضمن بررسی پیشینه نظری مرتبط با عوامل اعتمادسازی در سازمان از دیدگاه صاحبنظران دانش مدیریت، سعی شده است این موارد از دید آموزه های اسلامی نیز شناسایی شود. برای این پژوهش از روش پژوهش کیفی و بررسی اسناد و مدارک و برای تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا و شناسه گذاری باز استفاده شد. جامعه و نمونه تحقیق شامل آیات و بویژه روایات مرتبط با موضوع است. یافته ها و نتایج پژوهش حاکی است که در مکتب اسلام مقوله های صداقت، اندیشه ورزی (تعقل)، صلاحیت متناسب، پیشینه مثبت، صراحت و شفافیت، عدالت، وفاداری، خیرخواهی، هدفمندی و ثبات به عنوان عوامل موثر بر اعتماد است. نتایج هم چنین بیان می کند که عوامل شناسایی شده از دید آموزه های اسلامی از نظر مبنایی با دانش مدیریت متفاوت است. این تفاوتها شامل تفاوت در جهان بینی و انسان شناسی در اهداف، در نظام ارزشی و تفاوت در ضمانت اجرایی است.
۸.

بررسی عوامل مؤثر بر فرهنگ خودکنترلی با رویکرد اسلامی در یک دانشگاه نظامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرهنگ و خودکنترلی دانشگاه نظامی و اسلامی عوامل خودکنترلی در دانشگاه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مدیریت گروههای ویژه مدیریت اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی مدیریت مدیریت سازمانی و منابع انسانی مدیریت منابع انسانی
تعداد بازدید : ۱۰۸۵ تعداد دانلود : ۲۰۸۳
هدف این پژوهش بررسی شاخصهای تأثیرگذار بر فرهنگ خودکنترلی با رویکرد اسلامی در یک دانشگاه نظامی و دسته بندی ای از شاخصهای مورد نظر تحت عنوان عوامل کلی تر و اولویت بندی آنها به منظور تعیین عوامل با تأثیرگذاری بیشتر بوده است. جامعه آماری این پژوهش، یک دانشگاه نظامی است که در این پژوهش دانشکده های علوم انسانیِ آن به دلیل آشنایی با موضوعات فرهنگ و خودکنترلی به عنوان سازمان مورد مطالعه انتخاب شد. هم چنین به دلیل دسترسی و محدودبودن افراد جامعه از تمامی افراد به حجم 80 نفر به صورت سرشماری تحقیق به عمل آمد و از پرسشنامه برای جمع آوری نظر جامعه آماری در تحقیق استفاده گردید. برای تحلیل داده های پرسشنامه از روش تحلیل عاملی اکتشافی، عامل ضریب تغییرات و از ابزار SPSS بهره گرفته شده است. با توجه به یافته های تحقیق، شاخصها در چهار دسته (عامل) قرار گرفت. در نهایت مشخص شد ایجاد انگیزش از طریق تلفیق هدفهای فرد و سازمان دارای بالاترین اولویت بوده است. یافته های این مطالعه، نشان از بلوغ معنوی سازمان مورد تحقیق دارد به دلیل اینکه نیازهای معنوی و خودشکوفایی مورد توجه زیادی در سازمان قرار گرفته است. اولویت زیاد عوامل مدیریتی در این تحقیق حاکی از ضرورت توجه بیش از پیش مدیران به این عوامل است

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۵