مدیریت اسلامی

مدیریت اسلامی

مدیریت اسلامی سال 25 تابستان 1396 شماره 2 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

سخن سردبیر: اصل تقدم منفعت عامه در مدیریت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: مصلحت منفعت مدیریت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 83 تعداد دانلود : 867
مقدم داشتن منافع و مصالح عامه مردم بر منافع افراد یا گروه ها از جمله مباحثی است که امروزه در کانون توجه اندیشمندان حوزه خط مشی گذاری عمومی در محافل علمی قرار دارد. غفلت حکمرانان از این اصل کلیدی در مدیریت دولتی، موجبات تزلزل پایه های حکومت را فراهم می سازد. به رغم توجه توأمان اندیشمندان و مجریان در عرصه مدیریت دولتی به این مقوله مهم بنابه دلایل مختلف، بیشتر دولتها در تحقق اصل تقدم مصلحت و منفعت عامه، کارنامه موفقی ندارند. یکی از مهمترین دلایل ناکارآمدی دولتها در این زمینه، نبودن معیارهای روشن و چالش در چگونگی اجرای این اصل است. در این مجال کوتاه تلاش می شود با استناد به آیات قرآنی، روایات و دیدگاه اندیشمندان اسلامی، ضمن تبیین مفهوم مصلحت و منفعت عامه، چگونگی اجرای اصل تقدم مصلحت و منفعت عامه تشریح شود.
۲.

ساخت و اعتباریابی مقیاس گرایش کارکنان اداری نسبت به امر به معروف و نهی از منکر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امر به معروف نهی از منکر مدیریت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 31 تعداد دانلود : 937
هدف این پژوهش ساخت و اعتباریابی مقیاسی به منظور بررسی گرایش کارکنان اداری نسبت به امر به معروف و نهی از منکر بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی کارکنان اداری آموزش و پرورش خراسان شمالی شامل 635 نفر تشکیل می داد. 315 نفر (47 زن، 268 مرد) از این کارکنان با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و مقیاس محقق ساخته گرایش کارکنان اداری نسبت به امر به معروف و نهی از منکر و پرسشنامه جهتگیری دینی آلپورت را تکمیل کردند. از آلفای کرونباخ، ضریب دو نیمه کردن، ضریب همبستگی، تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها نشان داد که این مقیاس از اعتبار مطلوبی برخوردار است. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی با الگوی مؤلفه های اصلی و چرخش پروماکس نیز نشان داد که این مقیاس، دو عامل «گرایش به امر به معروف» و «گرایش به نهی از منکر» را با واریانس تبیین شده 29/63 درصد در بر می گیرد. تحلیل عاملی تأییدی از این ساختار حمایت می کرد. همبستگی معناداری نیز میان گرایش به امر به معروف و نهی از منکر و جهتگیری دینی درونی به دست آمد. بر اساس نتایج این مطالعه مقیاس گرایش به امر به معروف و نهی از منکر را می توان به عنوان ابزاری معتبر برای سنجش گرایش کارکنان به امر به معروف و نهی از منکر به کار برد.
۳.

بررسی و نقد تأثیر مکتب فایده گرایی بر نظریه های تصمیم گیری و مقایسه آن با نظریه رشد اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فایده گرایی مبناگرایی نظریه رشد فلسفه مدیریت مدیریت اسلامی تصمیم گیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 758 تعداد دانلود : 277
چکیده: فایده گرایی به عنوان یک مکتب فلسفه اخلاق و فلسفه سیاست در علوم اجتماعی و انسانی مختلف تأثیرگذار بوده است. در این میان ماهیت اجرایی رشته ی مدیریت باعث شده است که این عرصه بیش از همه آماده پذیرش فایده گرایی به عنوان مبنای تئوری های خود باشد. به همین نحو، در میان عرصه های مختلف رشته مدیریت، عرصه ی تصمیم گیری بیش از همه از فایده گرایی تأثیر پذیرفته است و باوجود انتقادات فراوان واردشده به فایده گرایی، در هیچ یک از تطورات تئوری های تصمیم-گیری مبنای فایده گرا دچار تغییر نشده است. در این پژوهش، با رهیافتی مبناگرایانه، نظریه های تصمیم گیری مدیریت به چالش کشیده شده اند. در این راستا، نظریه رشد اسلامی، که جامعیت و جایگاه ویژه ای در نظام اندیشه اسلامی دارد، به عنوان جایگزینی برای مبنای فایده گرایی مطرح شد. به این منظور تلاش شد، پس از مقایسه تدقیقی فایده گرایی و نظریه رشد -که مستلزم تبیین تفصیلی هردوی این مفاهیم بود- اصول هر یک از این دو رویکرد استخراج شود. در ادامه، تلاش شد، با بررسی تئوری های تصمیم گیری فایده گرا، پس از نشان دادن وجه فایده گرایی این تئوری ها، اثرات تغییر مبنا از فایده گرایی به رشد اسلامی به نمایش گذاشته شده؛ و کارایی عملیاتی مبنای رشد اسلامی برای تصمیم گیری در مدیریت تبیین شود. درنهایت، ویژگی های تصمیم گیری رشد محور معرفی شدند.
۴.

تبیین بایسته های مدیران سیاسی مبتنی بر رهیافت مدیریت جهادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت جهادی مدیریت سیاسی تحلیل مضمونی شایستگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 669 تعداد دانلود : 707
یکی از موضوعاتی که اهمیت آن در تمامی نظام های سیاسی انکارناپذیر است، مسئله حساس و حیاتی تربیت مدیرانی است که بتوانند در ساختار حاکمیتی نقش مؤثری در جهت تحقق اهداف عالیه آن ایفا کرده و کارامدی نظام را به منصه ظهور در آورند. این مهم در نظام جمهوری اسلامی ایران که از یک سو مبتنی بر اندیشه ناب اسلامی و از سوی دیگر به طور مستمر در معرض تهدیدات و خدعه های دشمنان است اهمیتی دوچندان می یابد. در واقع در این نبرد چند بعدی انقلاب اسلامی، تربیت مدیران سیاسی یکی از راهبردهای کلیدی استحکام بخشی به ساخت درونی قدرت خواهد بود. در این فرایند بهره گیری از رویکرد مدیریت جهادی که مبتنی بر اندیشه ناب اسلامی است، می تواند الگوی راهبردی را برای مدیران سیاسی تبیین نماید. هدف این پژوهش این است که با بررسی الگوی مدیریت جهادی، بایسته های هر مدیر سیاسی مبتنی بر این الگو را تبیین کند، بدین منظور با مرور ادبیات نظری مدیریت سیاسی و مدیریت جهادی، به تبیین شاخصهای آن مبتنی بر تحلیل سخنان امام خامنه ای (مدظله العالی) با استفاده از روش تحلیل مضمون اقدام، و در نهایت بایسته های مدیران سیاسی در دو دسته اعتقادی و عملیاتی ارائه شد.
۵.

تبیین ابعاد رهبری سازمانی بر مبنای نظام ارزشی اسلام با استفاده از آموزه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نهج البلاغه رهبری سازمانی نفوذ و تأثیر گذاری الگو بودن مسئولیت پذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 422 تعداد دانلود : 675
این پژوهش با هدف تبیین ابعاد رهبری سازمانی با استفاده از آموزه های نهج البلاغه انجام شده است. بر این اساس روش تحقیق، کیفی است که با استفاده از روش تحلیل مضمون انجام شده است. ابتدا متن نهج البلاغه اعم از نامه ها، خطبه ها و حکمت ها از دید مفاهیم مرتبط با رهبری (نفوذ و تأثیر گذاری، الگو بودن و مسئولیت پذیری) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است و 525 مضمون اولیه استخراج، و سپس با استفاده تلخیص و مقوله بندی به روش شناسه گذاری با تأکید بر مفاهیم مشترک 79 مضمون پایه تحت عنوان شاخص شناسایی شد. در ادامه با افزایش محدوده دسته بندی ده مضمون سازمان دهنده تحت عنوان مؤلفه و نهایتاً با تکرار آن سه مضمون فراگیر به عنوان ابعاد رهبری سازمانی شامل ابعاد اعتقادی، اخلاقی و رفتاری شناسایی و تبیین شد.
۶.

ارائه الگویی برای خط مشی گذاری فرهنگی شهر با محوریت مسجد جامع و امام جمعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خط مشی گذاری فرهنگی شهر امام جمعه مسجد جامع نهادهای مردمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 533 تعداد دانلود : 91
دولت ها هر یک به نوعی در امر فرهنگ مداخله و خط مشی های خاصی را تنظیم می کنند. در زمینه شیوه طراحی خط مشی ها از بالا به پایین یا بالعکس نظرات مختلفی بیان شده است. در این مقاله سعی شده است با استناد به مطالعات و بررسیها و ضمن استفاده از نظر نخبگان فرهنگی با استفاده از مصاحبه و روش تحلیل مضمون، الگویی ارائه شود تا بر اساس آن خط مشی های فرهنگی به شکلی بومی تنظیم و تدوین شود؛ با توجه به گستردگی موضوع در طراحی الگوی خط مشی گذاری در این مقاله تنها سطح شهر مورد توجه قرار گرفته است. در این الگو مسجد جامع به عنوان محور تصمیم گیری شهر و امام جمعه، که نماینده ولی فقیه در شهر است، منشأ خط مشی گذاری در نظر گرفته شده است و بقیه عوامل در ارتباط با این محور در تدقیق و عینی شدن نظام مسائل و رسیدن به خط مشی مطلوب، مؤثر دانسته شده اند. در نهایت برای اجرایی شدن این الگو پیشنهادهایی ارائه شده است.
۷.

تحلیل تأثیر اخلاق کار اسلامی و ادراک از عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق کار اسلامی ادراک از عدالت سازمانی رفتار شهروندی رضایت شغلی مدیریت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 251 تعداد دانلود : 868
پژوهش با هدف تحلیل تأثیرات اخلاق کار اسلامی و ادراک از عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی با تمرکز بر میانجیگری رضایت شغلی صورت گرفته است. جامعه و نمونه آماری این پژوهش بخشی از کارکنان ادارات دولتی منتخب (ادارات برق، آب، آموزش وپرورش، مخابرات، جهاد کشاورزی، فرمانداری) شهرستان فسا هستند که بر مبنای روش سرشماری انتخاب شدند و هم چنین کل ادارات منتخب با 270 کارمند که از این تعداد، 210 نفر به پرسشنامه ها پاسخ دادند. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه های استاندارد رفتار شهروندی سازمانی، اخلاق کار اسلامی، عدالت سازمانی و رضایت شغلی که با پایایی (و روایی همگرا) 768/0(598/0)، 854/0(510/0)، 857/0(699/0)، 856/0(599/0) جمع آوری شده است. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش با استفاده از الگو سازی معادلات ساختاری با نرم افزار Smart-PLS3 انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داد اخلاق کار اسلامی و ادراک از عدالت سازمانی بر رضایت شغلی تأثیر مثبت دارد؛ هم چنین اخلاق کار اسلامی به طور مستقیم بر رفتار شهروندی اثر مثبتی دارد ولی تأثیر عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی مورد تأیید قرار نگرفت؛ از طرفی نقش رضایت شغلی به عنوان میانجی اخلاق کار اسلامی و رفتار شهروندی سازمانی مورد تأیید قرار گرفت و رضایت شغلی هم به طور مستقیم، رفتار شهروندی سازمانی را تحت تأثیر قرار می دهد.
۸.

الگوی شغل از دید اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شغل الگوی شغل مدیریت اسلامی تحلیل محتوی کیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 401 تعداد دانلود : 489
شغل و کار عاملی سازنده محسوب می شود که نه تنها در شکل گیریِ انسان از جهات مختلف فیزیکی، فردی و اجتماعی تاثیرگذار است؛ بلکه در رشد و توسعه تمدن ها نیز نقشی حیاتی ایفا می کند. رویکردهای گوناگونی به شغل و کار وجود دارد که کامل ترین و متعالی ترین آنها به اعتقاد مسلمانان، رویکرد اسلامی است. اسلام، شغل را وسیله ای برای رسیدن انسان به اهداف متعالی آفرینش قرار داده تا وی بدین طریق به منزلت حقیقی خود دست یابد و این نگرشی کاملاً والا و متمایز از نگاه امروزیِ دنیایِ مادی به این مسئله است. هدف این پژوهش، شناسایی و استخراج الگوی شغل از دید اسلام است. در این راستا از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده و منابع دینی مورد واکاوی قرار گرفته است. الگوی پیشنهادی دارای 43 شاخص و سه گروه شامل رویکرد اسلام به شغل، وظایف متقابل مدیران و کارکنان و در نهایت پیامدهای شغل است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۲