مدیریت اسلامی

این پژوهش به دنبال دستیابی به الگوی اکتشافی از مدیریت قرآن کریم نسبت به رفتارهای روانی ناسازگار مشرکان و منافقان با استفاده از روش داده بنیاد است. بر این اساس، ابتدا رفتارهای روانی ناسازگارانهی این افراد، کلامی و کرداری، از آیات قرآن کریم، استخراج، مقوله بندی و تحلیل شد. برای دستیابی به شیوه های مدیریت روانی در مواجهه با رفتارهای ناسالم، گردآوری داده ها با مطالعه متن قرآن کریم از ابتدا تا آخر صورت پذیرفت و تحلیل داده ها در سه مرحله شناسه گذاری باز، محوری و انتخابی با مراجعه به تفاسیر مهم شیعی و رعایت ضوابط و قواعد تفسیر انجام شد. از نتایج این مطالعه، تبیین پنج رفتار ناسازگار «دلیل تراشی، فرافکنی، بی ارزش سازی، استهزاء و عقلی سازی» در میان مشرکان و سه رفتار «دلیل تراشی، فرافکنی و واکنش سازی» در میان منافقان است. 10 روش مدیریت رفتار در چهار سطح 1) پیشگیری -پیشگیری از وقوع رفتار ناسازگار، آگاه سازی، تفسیر رفتار 2) مرحله مداهنه – اطمینان بخشی، مدارا برای حساسیت زدایی 3) مرحله عملی -صحنهسازی، 4) مرحله قاطعانه - افشاسازی، محرومیت از امتیازات و تغییر محیط است.

رهبری تحول آفرین، سبکی از رهبری است که در آن رهبر و پیروان تلاش می کنند با تشویق و الهام بخشی به سطوح متعالی، موفقیت سازمان را موجب شوند. آموزه های اسلام به عنوان مجموعه ای دربردارنده ابعاد گوناگون سعادت دنیوی و اخروی انسان ها است که توجه به موضوع سرپرستی، رهبری و روابط میان فردی، از جمله آن ها شمرده می شود. نوشتار پیش رو درصدد است تا از طریق بررسی گفتارهای امیرالمؤمنین (علیه السلام) به عنوان الگوی انسان کامل و با الهام گیری از سبک تحول آفرین، الگوی رهبری تعالی بخش را ارائه نماید. به منظور دستیابی به مؤلفه های مدل رهبری تعالی بخش، متن کتاب شریف نهج البلاغه با روش تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که نتیجه طبقه بندی آن در نرم افزار Maxqda2020، شامل 819 کد اولیه، 186 مضمون پایه، 27 مضمون سازمان دهنده و 6 مضمون فراگیر بوده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مدل رهبری تعالی بخش مبتنی بر شخصیت امیرالمؤمنین (علیه السلام)، شامل شش بعد اصلی «هدایت راهبردی»، «هم افزایی میان فردی»، «پرورش قدرت شناختی»، «تقویت آینده نگری راهبردی»، «توسعه زیرساخت های رشد» و »پشتیبان در توسعه فردی» است. در مجموع الگوی رهبری تعالی بخش علوی، نه تنها می تواند یک جایگزین مناسب و اسلامی بر سبک رهبری تحول آفرین غربی باشد، بلکه می تواند به عنوان یک الگوی کامل و بی نقص به جهانیان معرفی شود؛ چرا که انتقادات وارده به سبک رهبری تحول آفرین مانند سوءاستفاده از قدرت و عدم توجه به اخلاق، دیگر در الگوی رهبری تعالی بخش علوی مطرح نیستند.

معنویت استعداد روحی نامحدودی است که در ارتباط با خدا شکوفا می شود . معنویت یعنی راز و نیاز با خدا، روحیه، فکر و اخلاص با تکیه بر عنصر ایمان و اعتقاد راسخ و پایدار، جهت آماده سازی برای میدان عمل و مجاهدت و مقابله با دشمنان انقلاب اسلامی که دستاورد آن بصیرت باشد. هدف اصلی پژوهش، تبیین معنویت سازمانی از منظر مقام معظم رهبری است. پژوهشگرانی که به بررسی مبانی معنویت پرداخته اند، از پژوهش های غربی جهت تبیین معنویت بهره برده اند. به همین علت، توسعه این رویکرد به جوامع اسلامی درست نیست. معنویت سازمانی، یکی از عناصر اصلی در نیروهای مسلح محسوب می شود که تبیین آن بر دیدگاه مقام معظم رهبری، می تواند کمک شایانی به فرماندهان و مدیران تصمیم گیر جهت ارزیابی وضعیت نیروهای مسلح انقلاب اسلامی کند. جهت تبیین معنویت سازمانی، از روش نظریه داده بنیاد مبتنی بر بیانات مقام معظم رهبری استفاده شد. کلیدواژه معنویت، بین نیروهای مسلح به عنوان سازمان مورد مطالعه بررسی شد. جهت اعتبارسنجی از گروه کانونی و دلفی استفاده شد. نتایج تحلیل ها نشان داد معنویت سازمانی دارای ماهیت معنویت، تعالی سازمانی، پیامدهای معنویت، حفظ و نگه داشت معنویت و ضد معنویت می باشد که در محیط انقلاب اسلامی اثرگذار است. ماهیت معنویت مبین اخلاص، ایمان، تقوا، بصیرت، تهذیب نفس، فضایل اخلاقی، مجاهدت، معرفت، ولایت مداری، ایستادگی، ارتباط با خدا و استمداد الهی است. تعالی سازمانی شامل وفاداری، عمل گرایی، سازماندهی، مدیریت سرمایه انسانی، هویت سازمانی و اعتماد است. پیامد معنویت سازمانی، شامل آرمان های انقلابی، موفقیت و پیشرفت، عدالت، همراهی خدا و اقتدار مادی و معنوی است. بر مبنای نتایج تحقیق، معنویت راهی برای تهذیب نفس، با دنبال کردن اهداف خدایی و احترام به ارزش ها و فضایل اخلاقی جهت اتصال به خداوند تبارک و تعالی، کامل شدن انسان و رسیدن به معرفت و بصیرت است.

نظریه حکمرانی خوب پس از نظریات دولت بزرگ و کوچک در حوزه اداره عمومی مطرح شده است که نقش های متفاوت و بعضاً متناقضی را نسبت به الگوی های قبلی برای حاکمیت تعریف می کند. در این نظریه، اداره عمومی جامعه فرایندی مشارکتی است و نقش آفرینان آن، دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی هستند که هر یک سهمی مشخص در اداره مطلوب جامعه بر عهده دارند. در این نظریه، شاخص هایی جهان شمول برای حکمرانی خوب تعریف شده و سالانه کشورها توسط نهادهای بین المللی بر اساس این شاخص ها سنجش، ارزیابی و رتبه بندی می شوند. با توجه به اینکه مفهوم خوبی در حکمرانی خوب، مفهومی هنجاری است، در نتیجه مبتنی بر ارزش ها و خاستگاه ذهنی نظریه پردازان طرح و ارائه خواهد شد. با اینکه می توان از برخی آموزه های این نظریه استفاده نمود، اما الگوی مطلوب حکمرانی برای نظام سیاسی هر کشور مستثنی از فرهنگ، مذهب و بوم آن قابل ارائه نیست. از طرفی اسناد بالادستی در هر نظام حاکمیتی، مبین اصول، ارزش ها، اهداف و آرمان های آن نظام است که می توان آن را به عنوان منبع اصلی برای تصویرپردازی از حکمرانی مطلوبِ مد نظر آن نظام در نظر گرفت. هدف از این پژوهش، تصویرپردازی حکمرانی مطلوب جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر اسناد بالادستیِ رسمی و مصوب کشور می باشد. روش پژوهش در تحقیق حاضر، روش داده بنیاد است. در این پژوهش، ابتدا 58 سند راهبردی و رسمی در نظام جمهوری اسلامی احصاء و سپس به روش کدگذاری و استفاده از نرم افزار MAXQDA، مفاهیم، مقوله ها و در نهایت، تصویر مطلوب از حکمرانی جمهوری اسلامی ایران مدل سازی شده است. بر اساس نتایج یافته ها، لازمه حکمرانی مطلوب در جمهوری اسلامی ایران، نقش آفرینی در عرصه داخل و خارج از کشور است. نقش های حکمرانی مطلوب در داخل کشور، شامل: کرامت، تربیت، عدالت، امنیت، معیشت و پیشرفت و نقش های حکمرانی مطلوب در خارج از کشور در 5 عرصه جهان اسلام، امامت، مستضعفین جهان، حمایت، سازمان های بین المللی، هدایت، نظام سلطه، مقاومت و سایر کشور ها و شراکت در نظر گرفته شده است. پس از تعیین نقش ها، متناسب با عرصه ها، مدل سازی الگوی حکمرانی مطلوب بر اساس روش استراوس و کوربین صورت گرفته است. بر اساس این مدل، پدیده محوری تربیت، شرایط علّی کرامت، شرایط زمینه ای امنیت، شرایط مداخله گر شراکت بوده و مقوله های راهبردی نیز نقش های مقاومت، عدالت و پیشرفت است و در نهایت مقوله های پیامدی، شامل نقش های معیشت، امامت، هدایت و حمایت در نظر گرفته شده است.

این پژوهش به دنبال دستیابی به الگوی اکتشافی از مدیریت قرآن کریم نسبت به رفتارهای روانی ناسازگار مشرکان و منافقان با استفاده از روش داده بنیاد است. بر این اساس، ابتدا رفتارهای روانی ناسازگارانهی این افراد، کلامی و کرداری، از آیات قرآن کریم، استخراج، مقوله بندی و تحلیل شد. برای دستیابی به شیوه های مدیریت روانی در مواجهه با رفتارهای ناسالم، گردآوری داده ها با مطالعه متن قرآن کریم از ابتدا تا آخر صورت پذیرفت و تحلیل داده ها در سه مرحله شناسه گذاری باز، محوری و انتخابی با مراجعه به تفاسیر مهم شیعی و رعایت ضوابط و قواعد تفسیر انجام شد. از نتایج این مطالعه، تبیین پنج رفتار ناسازگار «دلیل تراشی، فرافکنی، بی ارزش سازی، استهزاء و عقلی سازی» در میان مشرکان و سه رفتار «دلیل تراشی، فرافکنی و واکنش سازی» در میان منافقان است. 10 روش مدیریت رفتار در چهار سطح 1) پیشگیری -پیشگیری از وقوع رفتار ناسازگار، آگاه سازی، تفسیر رفتار 2) مرحله مداهنه – اطمینان بخشی، مدارا برای حساسیت زدایی 3) مرحله عملی -صحنهسازی، 4) مرحله قاطعانه - افشاسازی، محرومیت از امتیازات و تغییر محیط است.

پژوهش حاضر، تدوین احصاء شایستگی های حرفه ای معاونان پرورشی بر اساس آموزه های اسلامی بود. روش: پژوهش کیفی، از نوع تحلیل مضمون و گردآوری داده ها با استفاده از مصاحبه نیمهساختاریافته انجام پذیرفت. جامعه پژوهش، شامل معاونان پرورشی متوسطه دوره اول شهرستان های استان بوشهر بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و قاعده اشباع نظری، 24 معاون در مصاحبه شرکت کردند. یافته ها: در نتیجه تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش، 109 مضمون پایه، 16 مضمون فراگیر و 5 مضمون سازمان دهنده، شامل: شایستگی های شناختی، شایستگی های مدیریتی، شایستگی های رفتاری، شایستگی های مهارتی و شایستگی های عاطفی ایجاد شد و برای اعتباریابی یافته ها از روش بازخورد مشارکت کنندگان استفاده شد که صحت تحلیل داده ها و نتایج مورد تأیید قرار گرفت و مفاهیم استخراج شده در قالب شبکه مضامین ترسیم گردید. نتیجه گیری: احصاء شایستگی های حرفه ای معاونان پرورشی در سازمان آموزش و پرورش، معیاری برای شایسته گزینی آنان منطبق بر آموزه های اسلامی می باشد.