مصباح الهدی باقری کنی

دنیای سرشار از تغییر و چالش امروز، سازمان ها را با چالش های متعددی روبه رو کرده است و مدل های رایج برنامه ریزی راهبردی در چنین شرایطی تا حدی، اعتبار خود را از دست داده اند. به منظور مقابله با این چالش ها، یکی از پارادایم های توصیه شده، تفکر راهبردی است. تفکر راهبردی مدیران را به انعطاف پذیری مناسب در تصمیم گیری ها مجهز کرده و می تواند به عنوان یک پارادایم غالب در عصر حاضر به کار گرفته شود. اگرچه تفکر راهبردی مفهومی ناشناخته در حوزه مدیریت راهبردی نیست، اما مسئله ای که وجود دارد، عدم تناسب مدل های غربی با فرهنگ و بافت اسلامی جامعه ایران است. علاوه بر این، در اغلب مدل های تفکر راهبردی، جنبه نظری از جنبه عملی پیشی می گیرد و این مسئله باعث می شود مخاطبان این مدل ها را انتزاعی و غیرعملیاتی بدانند. این پژوهش به منظور حل این مسئله، از اندیشه های راهبردی سردار قاسم سلیمانی برای طراحی الگوی تفکر راهبردی مطلوب خود استفاده کرده است. در این راستا، از روش تحلیل مضمون استقرایی - قیاسی به منظور تجزیه وتحلیل داده ها و پاسخ به سؤالات استفاده شد و بخش قیاسی پژوهش به کمک مدل پنج بخشی تفکر راهبردی لیدکا (1998) انجام شد. در تجزیه وتحلیل داده ها به کمک نرم افزار Maxqda2020، تعداد 458 مضمون پایه، 79 مضمون سازمان دهنده و 20 مضمون فراگیر شناسایی شد. در نهایت 20 مضمون فراگیر شناسایی شده ذیل ابعاد چهارگانه تفکر عملیاتی، تفکر ارزشی، تفکر ایدئولوژیک و تفکر انسانی طبقه بندی شد که ابعاد اصلی تفکر راهبردی سردار قاسم سلیمانی را نشان می دهد.

مناظرات انتخاباتی به عنوان یکی از تأثیرگذارترین گونه های پیام دهی مبارزاتی، جایگاه مهمی در بازاریابی سیاسی دارد. از این رو در تحقیق حاضر به دنبال شناسایی مؤلفه های مؤثر جهت برگزاری مناظرات انتخابات ریاست جمهوری در جمهوری اسلامی ایران به نحو مطلوبی از منظر رهبر انقلاب هستیم. در حقیقت این تحقیق که برای اولین بار به بررسی سخنان رهبر معظم انقلاب پیرامون مناظرات انتخابات ریاست جمهوری پرداخته است، به دنبال ارتقاء کیفیت برگزاری مناظرات انتخاباتی در ایران است تا از این طریق، افزایش مشارکت مردم در انتخابات، ارتقاء آگاهی سیاسی مردم و حفظ سلامت انتخابات رقم بخورد. روش انجام تحقیق بدین صورت است که تمامی بیانات رهبری از ابتدا تاکنون که در رابطه با مناظرات انجام گرفته است، مورد بررسی قرار گرفته و فیش برداری شده اند. پس از آن، بیانات کدگذاری شده و ابعاد و مؤلفه های مناظرات مطلوب از منظر رهبر معظم انقلاب شناسایی شده و تبیین شده اند. پس از بررسی فیش ها و کدگذاری اولیه، 64 شناسه ثانویه (مضمون پایه)، 19 مضمون سازمان دهنده و 5 مضمون فراگیر شناسایی شده که در این میان، ابعاد و مؤلفه های مناظرات مطلوب که به ترتیب مضامین فراگیر و سازمان دهنده می باشند، در قالب یک نمودار به نمایش گذاشته شده است. نتایج حاکی از این است که اصلاحات فرمی و محتوایی، در کنار اصلاح شیوه مدیریت مناظرات و توجه به اهداف، می تواند به ساخت و پرداخت یک مناظره مطلوب کمک کند، در این میان خود کاندیداها نیز وظایفی دارند که تا به آنها پایبند نباشند، فرآیند مناظرات اصلاح نخواهد شد.

امروزه مدیریت تصویر ملی و همسو کردن سایر بازیگران بین الملل با منافع و سیاست های خود، نیمی از سیاست های قدرت را در برمی گیرد که بازاریابی سیاسی بین الملل در راستای تحقق این مهم، به دنبال ارائه یک تصویر مطلوب از یک کشور در عرصه بین الملل می باشد. پرسش پژوهش آن است که ابعاد و مؤلفه های تصویر ارائه شده از نظام جمهوری اسلامی ایران، در بین سال های 1384 تا 1388 در عرصه بین الملل چیست؟ به دلیل اکتشافی بودن، این تحقیق فاقد فرضیه است. به عبارت دیگر در این نوع تحقیق، محقق به دنبال دستیابی به اطلاعاتی است که با کمک آنها می تواند موضوع تحقیق را به خوبی بشناسد. روش انجام پژوهش کیفی است که در آن از شیوه ی تحلیل مضمون استفاده می شود. شیوه گردآوری اطلاعات بر اساس اسناد و مدارک موجود درباره مصاحبه های رئیس جمهور با رسانه های خارجی در دولت نهم است. بر این مبنا، داده های نمونه پژوهش شامل مصاحبه های آقای احمدی نژاد با رسانه های خارجی از سال 1384 تا 1388، بر اساس روش تحلیل مضمون مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت و مشخص شد، تصویر ارائه شده از نظام جمهوری اسلامی ایران به افکار عمومی دنیا در بین سال های 1384 تا 1388 و در چارچوب گفتمان سیاست خارجی دولت نهم، دارای سه مؤلفه ی هویتی تصویرساز، شامل هویت دینی، هویت انقلابی و هویت تمدنی می باشد که حق طلبی و عدالت طلبی هسته مرکزی آن را شکل می دهد.

در گذشته تأکید اصلی دولتها و سازمانها برای موفقیت بر سرمایه های مادی، فیزیکی و نیروی انسانی بود؛ اما امروزه سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. در انقلاب اسلامی ایران و بویژه در دوران دفاع مقدس، این سرمایه به عنوان بزرگترین سرمایه همواره مورد توجه بوده است. حرکت نیروهای مردمی به سمت جبهه های دفاع مقدس در دفاع از کیان اسلام و ایران عزیز در این دوران نشاندهنده بلوغ فکری مردمی است که به پیروی از امام خمینی(ره) این انقلاب عظیم را رقم زدند. بررسی این دوران نشان می دهد که همواره نیروهای مردمی در جبهه ها حضور داشته اند؛ اما در برخی مواقع تعداد این نیروها با افزایش و برخی اوقات با کاهش همراه بوده است. در مقاله پیش رو از طریق مصاحبه با فرماندهان و رزمندگان دوران دفاع مقدس و با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد به تبیین عوامل جهت دهنده سرمایه اجتماعی در دوران دفاع مقدس می پردازیم. در این بررسی 59 مفهوم اصلی استخراج شده که در قالب یازده مقوله انتزاعی تر طبقه بندی شده است. برخی از مهمترین مقوله های این الگو عبارت است از: رهبری و ولایت حضرت امام خمینی(ره)، مبانی اعتقادی مردم، صفات روحی مردم، اوضاع جنگ و فضای سیاسی

دانش مدیریت در عرصه تجارت و بازرگانی، مفاهیم و کلیدواژه های مختلفی دارد که یکی از مهمترین آنها، «مشتری» است به گونه ای که می توان اذعان کرد مشتری و مشتری محوری، تقریباً فصل مشترک بیشتر نظریات و الگو های جدیدی است که در عرصه مدیریت بویژه در حوزه بازاریابی، مطرح می شود؛ به همین دلیل، لازم است بازاریابی و مشتری مداری و مبانی آن از دیدگاه دینی مطرح شود. این پژوهش با روش تحلیل مضمون و با رویکرد قرآنی روایتی، ارتباط با مشتری را از نوع رابطه برادری (اخوت) بررسی، و با استخراج و طبقه بندی و تعریف انواع وظایف برادر در قالب چهار تکلیف فقهی قانونی، اخلاقی، نمادین و سیاستی، اصول و سیاستهای کلی مدیریت ارتباط با مشتری را بیان می کند.

در جریان انقلاب اسلامی و تحولات آن نهادهای جدیدی شکل گرفت که با سازمانهای مرسوم تفاوتهای اساسی داشت. مطالعه این نهادها کم و بیش از دیدگاه های متفاوت از جمله مدیریت جهادی مورد توجه قرار گرفته است. از دید اخلاق فضیلت نیز می توان این نهادها را مورد بررسی قرار داد. اخلاق فضیلت یکی از مهمترین نظریه های اخلاقی است که در حوزه های گوناگون از جمله مدیریت در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است؛ لذا از این نظریه می توان در حوزه مدیریت و سازمان استفاده، و به سمت سازمانهای فضیلت محور حرکت کرد. انقلاب اسلامی زمینه شکل گیری سازمانهای فضیلت محور را ایجاد نمود. در این پژوهش سعی شد سازمان فضیلت محور، مؤلفه ها و ویژگیهای آنها در انقلاب اسلامی با توجه به دو نهاد انقلاب اسلامی جهاد سازندگی و کمیته انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گیرد. روش این پژوهش، کیفی است که از طریق مصاحبه با فعالان این دو نهاد انجام شده است که این مصاحبه ها بر اساس تحلیل مضمون (تماتیک) مورد تحلیل قرار گرفته است. در نهایت، مؤلفه های سازمان فضیلت محور که شامل فضیلتهای همرشدی، تقوای سازمانی، اخوت سازمانی، حکمت، ایثار همه گیر، شجاعت، اخلاص، مجاهدت مستمر، اسوگی مدیر و انعطاف پذیری است، ارائه شده است.

هدف این پژوهش یافتن اولویتهای راهبردی تحول در نظام آموزش و پرورش از دیدگاه امام خامنه ای است. منابع انسانی تحول آفرین، فرهنگ اسلامی تعلیم و تربیت، محتوا و روش تربیتی، متولیان، مؤثران تحول آفرین و برنامه ریزی راهبردی فحوای کلیدی برای خط مشی های نظام تعلیم و تربیت حاصل از واکاوی دیدگاه های رهبری نظام جمهوری اسلامی ایران است. نقشه تحول در آموزش و پرورش بر اساس یافته های پژوهش بخش انتهایی مقاله را شکل می دهد.

پژوهش پیش رو با هدف طراحی الگوی مدیریت تعالی رزمندگان دوره دفاع مقدس سعی در شناسایی عوامل مؤثر در شکل گیری شخصیت متعالی نیروها و چگونگی تأثیر آنها در فضای محیطی پویا و زنده مانند جنگ دارد. تبیین نظام تربیتی حاکم بر جبهه و عوامل اثرگذار در تربیت و تعالی رزمندگان از دستاوردهای این پژوهش است. در این پژوهش با پانزده نفر از فرماندهان و رزمندگان دوران دفاع مقدس مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته صورت گرفته، و با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد، مفاهیم و مقولات مصاحبه ها استخراج شده است؛ سپس با تبیین روابط بین مفاهیم و مقولات محوری، الگوی اولیه استنتاج و هم چنین با الگوگیری از الگوی استاندارد شده استراوس، الگوی مفهومی دیگری به دست آمده، و در انتها نیز با استفاده از استعاره «گلخانه» روایت شده است. از دیگر دستاوردهای این پژوهش، می توان به ارائه دسته بندی جامعی از مبانی نظری مدیریت تعالی نیروی انسانی به رغم ادبیات رایج و تعریف جدیدی از مدیریت تعالی نیروی انسانی سازمان اشاره کرد.

هدف: هدف از این مقاله، شناسایی و شبکه بندی مؤلفه های ساختاری دانشگاه کارآفرین با رویکردی میان رشته ای بود. دانشگاه کارآفرین، دانشگاهی است که سه وظیفه مهم حفاظت از دانش بشری و انتشار آن، پژوهش و بسترسازی برای نقش آفرینی دانشگاه در توسعه اقتصادی و اجتماعی را در محیط متلاطم خود بر عهده دارد. روش: این پژوهش به روش آمیخته انجام شده است. پژوهشگران پس از انجام مطالعات کتابخانه ای، با استفاده از روش شناسی دلفی در سه دور به شناسایی ابعاد ساختاری مؤثر بر ساختار دانشگاه کارآفرین پرداختند. انتخاب خبرگان گزینشی و با ترکیب 10 خبره کاملاً دانشگاهی، سه خبره کاملاً عملیاتی و شش خبره دانشگاهی- عملیاتی همراه بود. سپس با استفاده از روش تحلیل شبکه که از مهم ترین روشهای اولویت بندی گزینه های وابسته به یکدیگر است، به رتبه بندی مؤلفه ها پرداخته شد. یافته ها: ابعاد ساختاری شناسایی شده پس از اجرای دلفی و رتبه بندی تحلیل شبکه ای به ترتیب عبارت بودند از: استقلال، ترکیب، حرفه ای گرایی، پیچیدگی، تمرکز و رسمیت. نتیجه گیری: به منظور تحقق دانشگاه کارآفرین، می بایست تغییرات ساختاری گسترده در نظام آموزش عالی به ویژه در ابعاد استقلال، ترکیب و حرفه ای گرایی صورت گیرد؛ زیرا محیط ساختاری دانشگاه کارآفرین باید مشوق فضای خلاقیت و هم افزایی باشد.

هدف: در نظریه نهادی، مسئله اصلی «هم شکل شدن سازمان ها» در مقابل فشارهای نهادی است؛ که نتیجه آن کسب مشروعیت برای سازمان است. اما برخی سازمانها به فشارها و انتظارات نهادی پاسخ واقعی نداده، به هم شکلی در مقابل فشارهای سازمانی «تظاهر» می کنند. این مقاله در پی آن است که با تحقیق در ادبیات نظریه نهادی، چارچوبی را برای تفکیک پاسخ های واقعی از پاسخهای نمادین به دست آورد. سپس این چارچوب، زمینه تحلیل پاسخ یک سازمان آموزش عالی در ایران (دانشگاه امام صادق) به فشار نهاد حاکم بر آن (انتظارات مقام معظم رهبری) قرار گرفته است. روش: متناسب با هدف پژوهش، داده های لازم از طریق مطالعه کتابخانه ای و مصاحبه به دست آمده است و با استفاده از روش تحلیل محتوا مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: طی این پژوهش با تحلیل داده های گردآوری شده، چارچوبی برای تحلیل پاسخهای سازمانها به فشار نهادی به دست آمده و ارائه شده است. همچنین به کارگیری این چارچوب در موردکاوی مزبور، نشان از نمادین بودن پاسخ دانشگاه در مقابل فشار نهادی دارد. نتیجه گیری: با عنایت به اجرای موفق چارچوب مستخرج در موردکاوی و تحلیل نتایج آن، به نظر می رسد این چارچوب قابلیت استفاده در تحلیل پاسخهای سازمانی به فشارهای نهادی را داشته باشد.

این پژوهش به صورت کیفی و با هدف کشف آئین رهبری فرماندهان شهید، به منظور خلق یک نظریه بسترزاد (مبنائی) انجام شده است. نمونه انتخابی شامل هفت نفر از فرماندهان شهید می باشد که به هنگام شهادت عالی ترین درجه فرماندهی یعنی مسئولیت رهبری یک یا چندین لشکر را عهده داشتند. در این تحقیق ابتدا با بررسی آثار مکتوب و صوتی نمونه ها، مضامین اولیه - طی فرآیند کدگذاری باز - استخراج و از دل آنها مقولات شناسائی شدند. آنگاه با انجام کدگذاری محوری، مقوله اصلی و رابطه آن با سایر مقولات مشخص گردید. طبق نتایج پژوهش، « میل به اسوگی » کانون رهبری فرماندهان شهید است. این مقوله از الزامات و راهبردهای معینی مثل اعتقادات و باورها، جهاد نرم، بصیرت، جهاد سخت، انفاق و شهادت طلبی سرچشمه می گیرد. پژوهشگران پیامد این بحث را، «رهبری شاهد» نامیده؛ و در نهایت با استنباط از مستندات تحقیق، چهار گزاره حکمی پژوهش را تنظیم کردند.