اندیشه مدیریت راهبردی

عدالت به عنوان یکی از مقاصد و آرمان های اصلی انقلاب اسلامی و رهبران آن بوده و هست. این مهم باعث شده است که این عنصر نقش و جایگاهی مهم در اندیشه و عمل آنان داشته باشد. از سوی دیگر شناخت و دستیابی به عدالت نیز در سیر تطوری خویش باعث شکل گیری مجموعه وسیعی از ادبیات دانشی در این حوزه گشته است که ضمن در اختیار قرار دادن گنجینه عظیم معرفتی، جامعه علمی و مجریان را با سردرگمی و ابهام بیشتر نیز روبه رو نموده است. مجموعه خط مشی های علمی کلان عرصه عدالت پژوهی مبتنی بر بیانات رهبری که در پنج شاخه نظریه عدالت اسلامی، ظرفیت های دینی و انسانی، نسبت عدالت با سایر مفاهیم و ارزش های دینی، شاخص های عدالت و استلزامات اقامه علمی عدالت ارائه شده اند، خواهد توانست ضمن جهت دهی به عرصه مدیریت علمی و اجرایی عدالت پژوهی در کشور، زمینه آزمون و خطا و کندی حرکت جامعه در این عرصه را نیز حذف نماید. این تحقیق با بهره گیری از روش تحلیل مضمون به عنوان یکی از روش های تحلیل کیفی متون، تلاش نموده است گامی آغازین در تبیین اندیشه رهبری در عرصه علمی عدالت پژوهی بردارد.

امروزه فعال ترین و اثرگذارترین جریانات فرهنگی در جهان را مجموعه هایی ایجاد می کنند که موفق به ایجاد شبکه هایی کیفی و کارآمد از نخبگان و فعالان فرهنگی شده اند. بر این اساس هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی مدیریتی جهت شبکه سازی تشکل ها و فعالان جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی است. راهبرد کیفی مطالعه موردی به عنوان مناسب ترین راهبرد برای این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. همچنین، روش تحلیل شبکه مضامین نیز برای سازمان دهی و نمایش یافته های پژوهش مورد استفاده قرار گرفت.در تحقیق حاضر سه مورد از شبکه های فرهنگی فعال جهت مطالعه انتخاب شده است که شامل «شبکه تشکل های تربیت محور مشهد مقدس»، «شبکه تشکل های تولید و توزیع محصولات فرهنگی انقلاب اسلامی» و «شبکه بین المللی کاریتاس» می باشد. یافته های پژوهش منجر به شناسایی 26 مضمون پایه گردید که با خوشه سازی این مضامین در گروه های مشابه، نتایج تحقیق در قالب پنج مضمون سازمان دهنده دسته بندی شدند. مضامین سازمان دهنده پژوهش شامل نکات و اصول مربوط به شکل گیری شبکه، نکات ساختاری و ارکان شبکه، اعتماد و سرمایه اجتماعی در شبکه های فرهنگی، نکات رفتاری و روان شناسی و مسائل مربوط به برنامه ریزی در شبکه می باشد. کلیه مضامین سازمان دهنده نیز تحت مضمون فراگیر «ایجاد و توسعه شبکه پایدار فرهنگی» قابل تعریف می باشد؛ بر این مبنا مضمون مذکور کانون و هسته شبکه مضامین این پژوهش را تشکیل می دهد.تشکل ها و فعالان فرهنگی با استفاده از مدل ارائه شده در پژوهش حاضر می توانند از مزایای همکاری و هم افزایی در قالب شبکه ای پایدار در حوزه فرهنگ بهره مند شده و از این طریق منشأ تحولات فرهنگی بزرگ در راستای اهداف انقلاب اسلامی باشند.

تحقیق در حوزه قابلیت های پویا به عنوان یک حوزه تحقیقی در مرحله اولیه قرار دارد و سؤالات تحقیقی زیادی در این حوزه مطرح است. یک گام ضروری برای تبدیل چارچوب قابلیت های پویا به یک نظریه، مشخص کردن مجموعه ای از قوانین حاکم بر روابط بین متغیرهای سازنده است. یکی از مهم ترین ارتباطات در این حوزه، ارتباط بین قابلیت های پویا و عملکرد است. از طرفی سازوکارهایی که توسط آن قابلیت های پویا بر عملکرد شرکت اثر می گذارد به خوبی درک نشده است. در این مقاله با استفاده از داده های حاصل از شرکت های بورس اوراق بهادار تهران قابلیت های پویا را به صورت یک سازه سلسله مراتبی با سه قابلیت درک، استفاده از فرصت ها و شکل دهی مجدد منابع طراحی کردیم. آنگاه مدل سازی مسیری ساختاری برای بررسی روابط بین قابلیت های پویا و عملکرد شرکت مورد استفاده قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که قابلیت های پویا به طور غیرمستقیم و از طریق قابلیت های عملیاتی بر عملکرد شرکت اثرگذار است. به علاوه رابطه مستقیم قابلیت های پویا و عملکرد معنادار نمی باشد.

این پژوهش به منظور مشخص نمودن موقعیت نامعین آثار فعالیت متناسب استعداد، انجام شده است. موقعیت نامعین تحقیق با رویکردی اکتشافی بر اساس ادبیات مورد مطالعه قرار گرفت که منجر به اکتشاف آثار فعالیت متناسب استعداد شامل آزادی، خلاقیت و عمل به دانش شد. مبتنی بر یافته های مطالعه ادبیات، پرسشنامه سنجش متغیرهای تحقیق، تهیه و تنظیم شد. پرسشنامه ها با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی میان افراد نمونه که پژوهشگران مؤسسات تحقیقاتی علوم پایه و فنی و مهندسی کشور هستند، توزیع و بعد از تکمیل، تعداد 199 نسخه پرسشنامه مفید به دست آمد. داده های پرسشنامه ها توسط نرم افزار لیزرل مورد آزمون قرار گرفت که نتایج حاصله نشان می دهد، فعالیت متناسب استعداد موجب آزادی، خلاقیت و عمل به دانش می شود. فعالیت متناسب استعداد به طور مستقیم موجب شکل گیری آزادی و به طور مستقیم و غیرمستقیم موجب شکل گیری خلاقیت و عمل به دانش می شود. به این معنی که هرچه استعداد فرد در سطوح بالاتر هرم (که رأس آن بیانگر استعداد برترش است) کار و فعالیت کند، به همان مقدار بر میزان آزادی، خلاقیت و عمل به دانش او افزوده می شود. پس چنانچه سعی و تلاش آدمی بر محور استعداد منحصربه فرد برترش بچرخد، در سطوح بالاتر نظاره گر آزادی، خلاقیت و عمل به دانش خویش خواهد بود.

رفتار خادمانه کارکنان در سازمان های مذهبی با محوریت زائر شکل می گیرد.رفتار خادمانه در واقع بر فلسفه خدمت رسانی به زائرین استوار است و خادمان، کسانی هستند که خدمت رسانی به زائرین و بر آوردن نیازهای آن ها را در اولویت نخست قرار می دهند. چنین اهتمامی نسبت به خدمت گزاری تحت تأثیر عواملی خواهد بود که برای شناسایی و کشف آن،پژوهش حاضر به طور کیفی با تمرکز بر مورد مطالعه کارگزاران سازمان حج و زیارت در اماکن متبرکه مکه و مدینه با استفاده از تحلیل محتوای قراردادی انجام شده است. به منظور دست یابی به داده ها از نمونه گیری هدفمند بر اساس معیارهای نظام نامه ارزیابی عملکرد کارگزاران خادم سازمان حج و زیارت با 18 نفر از خادمان برتر تا اشباع نظری مصاحبه های نیمه ساختاریافته صورت گرفت. متن مصاحبه های انجام شده در قالب واحدهای فکر کدگذاری، مقوله بندی و در نهایت در طبقات مضامین چهارگانه طبقه بندی شدند و به منظور اعتباریابی آن از روش توافق درون موضوعی دو کدگذار استفاده گردید. یافته های تحقیق عوامل مؤثر بر رفتار خادمانه خادمان را در قالب 4 عامل احساسی، شناختی، زمینه شخصی (سرشتی، محیط ساخته) و زمینه مرتبط با نقش تبیین می کند.

نظریه ها و الگوهای مدیریت و رهبری همچون بقیه رشته های دانش، تحت تأثیر پارادایم های علمی قرار دارند. دو پارادایم مهم یعنی پارادایم نیوتنی و پارادایم کوانتومیبه طور جدی نظریه ها و الگوهای سازمانی را تحت تأثیر خود قرار داده اند. طرحاصول علوم جدید نیازمند آگاهی از فن های رهبری در سازمان های مدرن است؛ به طوری که این فناوری ها و اصول یک استعاره جدید برای حیات سازمان و کار رهبری ارائه می دهد. این در حالی است که مدل های توسعه سازمان های سنتی جای خود را به مدل ها و روش های مداخله گر جدید در عصر عدم اطمینان، پیچیدگی، جهانی شدن و تغییر سریع داده است. شروع قرن 21 را می توان از نظر فناوری عصر کوانتوم نامید. کلید تعالی سازمانی، رهبری عالی است. هفت مهارت کوانتومی می تواند رهبران قرن 21 را برای ایجاد سطح جدیدی از تعالی سازمان برای بهره برداری از قدرتمندترین انرژی جهان یعنی انرژی ذهن، فعال کند. اگر رهبران و سازمان هایشان بخواهند در عصر جدید پیشرفت کنند باید جهش فکری و مهارت جدیدی در مدیران با این شیوه رهبری به وجود بیاورند. رهبری کوانتومی که بر اساس بهترین تصمیم در شرایط پیچیده بنا نهاده شده است، مستلزم داشتن هفت مهارت کوانتومی است که رهبران سازمان ها را قادر به تفکرات پویا و شهودی می کند. به عبارت دیگر نمی توان رهبری را به عنوان نفوذ بر دیگران، جهت تحقق اهداف مشخص، تعریف کرد؛ بلکه باید آن را به عنوان فرآیندی که جستجوی هدف و حرکت در مسیر هدف، از تحقق خود هدف، مهم تر و ارزشمندتر است، تعریف نمود. در مقاله حاضر علاوه بر بررسی مفاهیم و مروری بر نظریه های مرتبط با ادبیات رهبری و سازمان های کوانتومی، تأثیرات پارادایمی نظریه کوانتومی بر نظریه های سازمان و مدل های مرتبط با نظریه کوانتوم نیز بررسی خواهد شد.