اندیشه مدیریت راهبردی

بحث در مورد احکام و عوارض هر پدیده فرع بر شناخت آن پدیده بوده و شناخت هر پدیده نیز مستلزم انتخاب روشی متناسب برای شناخت آن است. سازمان نیز به عنوان یک پدیده ی پیچیده و البته قابل شناخت از این اصل مستثنی نبوده و در نتیجه شناخت آن نیز نیازمند انتخاب روشی متناسب با آن است. با توجه به نکته ی فوق می توان گفت که استفاده از شیوه ی شناخت استعاره ای و یا به عبارت بهتر استفاده از استعاره ها در فضای مطالعات سازمان نیز پاسخی است به این نیاز روش شناختی در حوزه ی مطالعات سازمان؛ چرا که استعاره اساساً بر پایة مشابهت میان دو پدیده ایجاد می شود و با رویکردی انتزاع زدایانه و مبتنی بر فروکاهیدن و ساده سازی مفهومی، فهم پدیده ی پیچیده را آسان و قابل دسترس می کند. با توجه به همین رویکرد در شناخت سازمان استعاره های گوناگونی برای تبیین سازمان ارائه شده اند و هر یک نیز نشان گر نوع نگاه فلسفی، فرهنگی، جامعه شناختی و ... ارائه کنندگان این استعاره ها به سازمان بوده اند. در این مقاله نیز تلاش شده است تا با بررسی منابع دینی به این سوال پاسخ داده شود که آیا می توان از تعالیم دین اسلام نیز استعاره ای خاص برای اداره ی سازمان برداشت و ارائه کرد؟ پاسخ ما به این پرسش استعاره ی امانت است؛ به همین خاطر در این مقاله تلاش شده است تا این بحث با ارائه ی دلایل کافی تبیین شده و شرایط امانت داری و ویژگی های امین در پرتو آیات قرآن و روایات معصومین(علیهم السلام) روشن گردد. شرایط و ویژگی هایی که می توان تمامی آن ها را در ذیل سه مفهوم کلیدی علم، رحمت و عدالت قرار داد.

هدف این پژوهش بررسی تاثیر مولفه های مورد تاکید در قرآن کریم بر شکل گیری سازمان سرآمد می باشد. لذا در اولین گام با بررسی و مطالعه آیات قرآن، ابعاد و عوامل متناسب با سازمان سرآمد استخراج گردید و در مرحله بعد و با استفاده از تکنیک دلفی در مورد تناسب این ابعاد و عوامل از خبرگان نظرخواهی شد. با توجه به نتایج به دست آمده پرسشنامه طراحی شد. جامعه مورد بررسی این پژوهش موسسات آموزش عالی شهر مشهد می باشد که نمونه به صورت طبقه ای تصادفی انتخاب گردید. محاسبات انجام شده با استفاده از نرم افزار SPSS 16.0 حاکی از این است که شاخص KMO برابر با 0.909 بوده و نشان دهنده مناسب بودن تعداد نمونه جهت انجام تحلیل عاملی می باشد و مقدار آلفای کرونباخ معادل 0.944 بوده که گویای پایایی قابل قبول پرسشنامه می باشد. در جهت آزمون، بررسی برازش و اصلاح مدل مفهومی پژوهش از مدل معادلات ساختاری، تحلیل مسیر و نرم افزار LISREL 8.50 استفاده شد که مدل پیشنهادی مورد تایید واقع گردید. مقادیر t مربوط به فرضیات معادلات ساختاری بیانگر این است که بین ارتباط با خدا، ارتباط با دیگران و ارتباط با خود و سازمان سرآمد ارتباط مستقیم، مثبت و معناداری برقرار است. مقادیر t مربوط به فرضیات معادلات اندازه گیری گویای این است که تمامی شاخصها در اندازه گیری متغیرهای پنهان موثرند. با توجه به شاخصهای برازش و تایید فرضیات می توان گفت مدل پیشنهادی از برازش قابل قبول و از قدرت تبیین مناسبی برخوردار می باشد.

سازوکار کلیدی تحقق اهداف غایی در حوزه آموزش و پرورش، خط مشی های عمومی آن حوزه هستند. عدم اتقان مبانی نظری و از سوی دیگر عدم انسجام کارکردی این خط مشی ها، از جمله چالش های نظام آموزش و پرورش است. بی تردید کیفیت خط مشی های آموزشی بر نظریه برنامه چنین خط مشی هایی استوار است. یکی از نظریه های خط مشی های آموزشی، نظریه عدالت است. این بدان معناست که پشتوانه خط مشی های آموزشی، نوعی نظریه عدالت ضمنی یا مصرح است. هدف این پژوهش تحلیل انسجام نظریه عدالت مورد اشاره با روش ارزیابی نظریه برنامه است. مدل منتخب در روش ارزیابی نظریه برنامه، تلفیقی از مدل «تحلیل منطق» و مدل «ماتریس واقع گرا» است. نتایج پژوهش موید آن است که از زاویه عناصر ماهوی عدالت (نیاز، تلاش، حق، بیطرفی، توازن، مساوات و زمینه)، شاهد نوعی ضعف انسجام نظری بین دو بسته خط مشی آموزشی (دولتی، غیردولتی) هستیم.

برای اثرگذاری پیام در تبلیغات از جاذبه های مختلفی استفاده می شود. یکی از این جاذبه ها، جاذبه ترس است که بیشتر در حوزه تبلیغات اجتماعی و بازاریابی اجتماعی کاربرد دارد. این جاذبه، با به تصویر کشیدن پیامدهای منفی انجام یک رفتار یا ترک آن، منجر به برانگیختگی درونی فرد شده و او را به سمت رفتار مطلوب هدایت می کند. یکی از موضوعات تجاری که در آن از جاذبه ترس استفاده می شود، اطمینان نسبت به آینده است. به عبارت دیگر از طریق ایجاد نگرانی و اضطراب نسبت به تامین نیازهای آینده، او را به سمت خرید محصول پیشنهاد شده که به ادعای پیام تبلیغاتی می تواند سطح نگرانی را کاهش دهد، سوق می دهد. در نوشتار حاضر تلاش شده است تا در ابتدا تحلیل محتوایی از تیزرهای تبلیغاتی یک سپرده سرمایه گذاری که در آن از عنصر نگرانی نسبت به تامین آتیه استفاده شده است، ارائه شود. در این تحلیل مشخص شد که سطح برانگیختگی و اضطراب ایجاد شده در این تبلیغات، چندان زیاد نیست. اما بر اساس این یافته ها، اصول و راهبردهای سلبی برای تولید پیام های تبلیغاتی بر مبنای نگاه اسلامی در خصوص به کاری گیری جاذبه ترس در حوزه تبلیغات تجاری ارائه شد. این سه اصل عبارتند از: ممنوعیت ایجاد ترس و نگرانی نسبت تامین هزینه های آینده، ممنوعیت معادل قرار دادن محصول با مفاهیمی نظیر تضمین موفقیت آینده، گنجینه و ثروت حقیقی برای آینده و ... و در نهایت ممنوعیت نشان دادن تصویر قطعی الوقوع از تامین نیازهای آینده در صورت خرید محصول تبلیغ شده.

عصر جدیدی که در آن قرار داریم، با ویژگی هایی چون نوآوری، توسعة دانش، جهانی سازی و افزایش رقابت معرفی می شود؛ به همین دلیل، سازمان ها از تمام توان خود برای پیروزی در رقابت فزاینده موجود استفاده می کنند که سرمایه های انسانی از مهم ترین آن هاست. برخی گروه های مشاوره صاحب نام در سال های اخیر نظر سازمان ها و محققان را به مدیریت استعداد به عنوان یکی از پراهمیت ترین موضوعات و چالش های اساسی مدیریت منابع انسانی جلب کرده اند. بر این اساس، توجه فزاینده ای در میان پژوهشگران و مدیران سازمانی در خصوص این موضوع به وجود آمده است. علی رغم این موضوع، بسیاری از نویسندگان به عدم شفافیت و ابهام در تعاریف، قلمرو و اهداف این حوزه به عنوان یکی از نقاط ضعف آن اشاره دارند. پژوهشگران به منظور برطرف کردن این ابهام، تحلیل های مختلفی انجام داده اند لکن بررسی های اخیر، آن ها را ناکافی ارزیابی می کنند. پژوهش حاضر با اتخاذ رویکردی مشابه، به دنبال معرفی مبانی نظری مستحکمی برای بناگذاشتن تعاریف مختلف در خصوص مدیریت استعداد است؛ ازاین رو، از طریق اجرای پژوهشی کیفی در خصوص تحلیل تحقیقات سابق و با استفاده از روش تحقیق تحلیل مضمون و روش نمونه گیری نظری، به دسته بندی هشتگانه جدیدی از نگاه به استعداد دست یافته است. در نهایت، هشت دسته تعریف برای مدیریت استعداد ارائه شده که بر دسته بندی های پیشنهادی مذکور ابتناء شده است.

کارکنان با ادراک از رفتار مدیران، نحو ة رفتار خود را تنظیم می کنند. از طرفی، فهم ماهیت ادراک کارکنان از رفتار مدیران منبع بی بدیلی برای مدیران به شمار می آید؛ زیرا از این طریق می توانند به بهبود رفتار خود کمک کنند. در این راستا پژوهش حاضر با هدف کشف و فهم مؤلفه های رفتاری مدیران که تقویت کنندة رفتارهای فرانقش مددکاران در کمیته امداد امام خمینی(ره) است و با استفاده از روش کلایزی و استراتژی پدیدارشناسی انجام شده است؛ به منظور دستیابی به داده های کیفی از نمونه گیری هدفمند بهره گرفته شد. این داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 31 نفر از مددکاران تا رسیدن به اشباع نظری حاصل گردید و با استفاده از مراحل هفت گانه روش کلایزی مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت، 9 مضمون استخراج شد که رفتارهای حمایت گرایانه مدیر از اولویت بالاتری نسبت به سایر مضامین برخوردار بود. به منظور اعتبارسنجی داده های کیفی علاوه بر مرحله نهایی روش کلایزی، از معیارهای گوبا و لینکلن نیز استفاده شد. به جز مضامین احصاء شده مشخص گردید که افراد فقط از رفتار مثبت مدیرانشان تحت تأثیر قرار نمی گیرند بلکه گاهی به واسطه خودمدیریتی که در افراد وجود دارد و یا آرمان ها و اعتقاداتی که دارند رفتارهای فرانقش در آنان بروز می کند. یافته های حاصل شده در تحقیق حاضر ضمن کمک به توسعه و پیاده سازی برنامه های بهبود مدیریت، می تواند به ارتقای عملکرد کاری و رفتارهای فرانقش مددکاران در ارتباط با مددجویان این نهاد یاری رساند.

موفقیت کامل یک پروژه، به ثمر رسیدن ایده ها و ابتکارات ایجاد یک کسب و کار و یا راه اندازی یک طرح صنعتی منوط به امکان سنجی صحیح و همه جانبه آن طرح ها پیش از اجراست. رویکرد سنتی به امکان سنجی پروژه های صنعتی متمرکز بر حوزه های مالی طرح و سودآوری آن و همچنین، در نظر گرفتن توجیه پذیری پروژه در ابعاد فنی و بازار است. طرح موضوع سبز بودن پروژه ها و الزام پروژه ها مبنی بر برخورداری از پیوستار محیط زیستی در دهة اخیر موجب بازنگری در رویة توجیه پذیری پروژه ها شده است. مدیریت سبز و به تبع آن، به کارگیری رویکرد سبز در توسعة پروژه های صنعتی از پارادایم های جدید مدیریت است که تضمین کننده تحقق شاخص های محیط زیستی در توسعة طرح ها و پروژه های صنعتی است. هدف از این پژوهش ارائة یک سیستم خبرة فازی برای امکان سنجی پروژه های صنعتی با رویکرد جامع بوده و شامل امکان سنجی پروژه ها در پنج بعد مالی، اقتصادی، فنی، بازار و محیط زیستی می شود. پس از احصای شاخص های امکان سنجی جامع پروژه ها و تعریف قواعد دانشی مبتنی بر روش شناسی سیستم های خبرة فازی با استفاده از دیدگاه خبرگان، برای اعتبارسنجی مدل توسعه یافته، پروژة ساخت تصفیه خانه فاضلاب جنوب تهران انتخاب و داده های این پروژه در سیستم مذکور تغذیه گردید و با تعیین میزان توجیه پذیری کل پروژه، خروجی سیستم در ابعاد پنجگانه مذکور از منظر خبرگان مورد ارزیابی قرار گرفت که نتایج حاصل حاکی از تأیید خروجی سیستم توسط خبرگان است.